OPIS PRZEDMOIOTU ZAMÓWIENIA Dotyczy wykonania zadania p.t.: Wyznaczenie zasięgu terytorialnego zanieczyszczenia gleb i roślin na obszarach uŝytkowanych rolniczo na terenie trzech gmin powiatu głogowskiego 1. Przedmiot zamówienia Przedmiotem zamówienia jest wykonanie badań zanieczyszczenia gleb i ziarna zbóŝ ozimych na obszarach uŝytkowanych rolniczo, połoŝonych na terenie gmin wiejskich Głogów, Kotla i śukowice w powiecie głogowskim. Zadaniem Wykonawcy zamówienia będzie: a) pobranie prób gleb w miejscach i w sposób wskazany przez Zamawiającego, b) wykonanie analiz chemicznych pobranych prób gleb, w sposób i w zakresie wskazanym przez Zamawiającego, c) pobranie prób ziarna zbóŝ ozimych w miejscach i w sposób wskazany przez Zamawiającego, d) wykonanie analiz chemicznych pobranych prób ziarna zbóŝ ozimych w sposób i w zakresie wskazanym przez Zamawiającego, e) opracowanie raportu przedstawiającego wyniki badań, sporządzonego w sposób wskazany przez Zamawiającego, zawierającego informacje wskazane przez Zamawiającego. 2. Ilość prób i zakres badań analitycznych 2.1. Gleba Wykonawca pobierze 911 prób gleby. W pobranych próbach gleby Wykonawca wykona następujące ilości oznaczeń analitycznych zawartości wskazanych niŝej metali: - całkowita zawartość miedzi (Cu): 911 oznaczeń, - całkowita zawartość ołowiu (Pb): 911 oznaczeń, - całkowita zawartość kadmu (Cd): 307 oznaczeń, - całkowita zawartość arsenu (As): 307 oznaczeń. Zawartości miedzi i ołowiu Wykonawca oznaczy w kaŝdej z pobranych prób gleby. Wykonawca przechowa próby gleby do czasu pobrania prób ziarna zbóŝ. Zawartość kadmu (Cd) i arsenu (As) Wykonawca oznaczy w próbach gleby pobranych z miejsc, w których pobrane zostały próby ziarna zbóŝ. 1
2.2. Ziarno zbóŝ ozimych Wykonawca pobierze 317 prób ziarna zbóŝ ozimych. W pobranych próbach ziarna Wykonawca wykona następujące ilości oznaczeń analitycznych zawartości wskazanych niŝej metali: - całkowita zawartość ołowiu (Pb): 317 oznaczeń, - całkowita zawartość kadmu (Cd): 307 oznaczeń, - całkowita zawartość miedzi (Cu): 109 oznaczeń, - całkowita zawartość arsenu (As): 109 oznaczeń. Wykonawca oznaczy zawartości ołowiu w kaŝdej z pobranych prób ziarna. Wykonawca samodzielnie wybierze próby ziarna, w których wykona oznaczenia zawartości kadmu, miedzi i arsenu, stosując reguły wyboru prób podane przez Zamawiającego. 3. Wymagania w zakresie metod poboru prób i metod badań laboratoryjnych 3.1. Metody poboru prób i badań laboratoryjnych gleby Pobór prób gleb naleŝy przeprowadzić zgodnie z wymaganiami norm: - PN-ISO 10381-1:2008 Jakość gleby -- Pobieranie próbek -- Część 1: Zasady opracowywania programów pobierania próbek, - PN-ISO 10381-2:2007 Jakość gleby - Pobieranie próbek - Część 2: Zasady dotyczące technik pobierania, - PN-ISO 10381-3:2007 Jakość gleby -- Pobieranie próbek -- Część 3: Zasady dotyczące bezpieczeństwa - PN-ISO 10381-4:2007 Jakość gleby - Pobieranie próbek - Część 4: Zasady dotyczące postępowania podczas badań terenów naturalnych, zbliŝonych do naturalnych oraz uprawnych. - PN-R-04031:1997 Analiza chemiczno-rolnicza gleby. Pobieranie próbek. Próby gleby naleŝy pobierać wyłącznie z poziomu 0-30 cm. Do badań naleŝy pobrać próbę łączną, utworzoną z pobrania i zmieszania 25 jednakowych próbek gleby, pobranych wokół miejsca poboru w kole o promieniu 5 m. Przygotowanie do badań i badania laboratoryjne pobranych prób gleb naleŝy przeprowadzić zgodnie z wymaganiami norm: - PN-ISO 11464:1999 Jakość gleby - Wstępne przygotowanie próbek do badań fizyczno-chemicznych, 2
- PN-ISO 11465:1999 Jakość gleby - Oznaczanie zawartości suchej masy gleby i wody w glebie w przeliczeniu na suchą masę gleby - Metoda wagowa - PN-ISO 11466:2002 Jakość gleby - Ekstrakcja pierwiastków śladowych rozpuszczalnych w wodzie królewskiej, - PN-ISO 11047:2001 Jakość gleby - Oznaczanie kadmu, chromu, kobaltu, miedzi, ołowiu, manganu, niklu i cynku w ekstraktach gleby wodą królewską - Metody płomieniowej i elektrotermicznej absorpcyjnej spektrometrii atomowej Oznaczenia zawartości arsenu w ekstraktach przygotowanych zgodnie z PN-ISO 11466:2002 naleŝy przeprowadzić techniką absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Metoda oznaczenia arsenu zastosowana przez laboratorium powinna być udokumentowana i zwalidowana. Wyniki badań analitycznych naleŝy podać wraz z niepewnością rozszerzoną. Wykonawca powinien wykazać i udokumentować zgodność stosowanych metod poboru prób i badań laboratoryjnych gleby z wymaganiami wymienionych wyŝej norm, w szczególności posiadaniem certyfikatu akredytacji wydanego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. 3.2. Metody poboru prób i badań laboratoryjnych ziarna zbóŝ ozimych Wykonawca dokona poboru 307 prób ziarna, w sposób zgodny z wymaganiami następujących norm: - PN-R-04012-00:1983 Analiza chemiczno-rolnicza roślin - Pobieranie próbek - Zakres normy i postanowienia ogólne, - PN-R-04012-01:1983 Analiza chemiczno-rolnicza roślin - Pobieranie próbek - Rośliny zboŝowe. Próby ziarna naleŝy pobrać w okresie dojrzałości konsumpcyjno-technologicznej. We wszystkich pobranych próbach oznaczane będą zawartości ołowiu i kadmu, a w wybranych próbach dodatkowo miedzi i arsenu. W 10 miejscach poboru prób ziarna zbóŝ Wykonawca dokona dodatkowo poboru prób z partii ziarna zebranego z terenu uprawy, w obrębie której wskazano miejsce lokalizacji poboru próby. Próby naleŝy pobierać w sposób zgodny z wymaganiami zawartymi w rozporządzeniu Komisji Europejskiej (WE) NR 333/2007 z dnia 28 marca 2007 r. ustanawiającym metody pobierania próbek i metody analiz do celów urzędowej kontroli poziomów ołowiu, kadmu, rtęci, cyny nieorganicznej, 3-MCPD i benzo[a]pirenu w środkach spoŝywczych. W próbach ziarna pobranych z partii oznaczana będzie zawartość ołowiu. 3
Badania analityczne naleŝy przeprowadzić w sposób zgodny z wymaganiami norm: - PN-EN 13804:2003 Artykuły Ŝywnościowe - Oznaczanie pierwiastków śladowych - Kryteria sprawności, zasady ogólne i przygotowanie próbek, - PN-EN 14082:2004 Artykuły Ŝywnościowe - Oznaczanie pierwiastków śladowych - Oznaczanie zawartości ołowiu, kadmu, cynku, miedzi, Ŝelaza i chromu metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej (AAS) po mineralizacji suchej, - PN-EN 14546:2005 Artykuły Ŝywnościowe - Oznaczanie pierwiastków śladowych - Oznaczanie całkowitej zawartości arsenu metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej z generacją wodorków (HGAAS) po mineralizacji suchej. Wyniki badań analitycznych naleŝy podać wraz z niepewnością rozszerzoną. Wykonawca powinien wykazać i udokumentować zgodność stosowanych metod pobierania prób i badań laboratoryjnych ziarna z wymaganiami wymienionych wyŝej norm oraz rozporządzenia Komisji Europejskiej (WE) NR 333/2007, w szczególności posiadaniem certyfikatu akredytacji wydanego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. 4. Zakres i forma raportu z badań Raport z badań powinien zawierać co najmniej: 1. Opis zastosowanych metod poboru prób i badań laboratoryjnych z przywołaniem zastosowanych norm, 2. Opis sposobu obliczania rozszerzonej niepewności badania, 3. Wykazanie zgodności stosowanych metod pobierania prób i badań laboratoryjnych z wymaganiami norm oraz rozporządzenia Komisji Europejskiej (WE) NR 333/2007, 4. Tabelaryczne zestawienie wyników badania zawartości metali w próbach gleby zawierające: - numer miejsca poboru próby gleby, - współrzędne geograficzne miejsca pobrania próby podane z dokładnością do 1/10 sekundy lub 1 m, - zawartości metali w próbie w miligramach na 1 kg suchej masy gleby wraz z rozszerzoną niepewnością oznaczenia, - uwagi dotyczące poboru próby lub/i badań laboratoryjnych (jeśli będą), z wyróŝnieniem miejsc poboru, w których stwierdzono zawartości metali wyŝsze od dopuszczalnych, podanych załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby 4
oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. Nr 165/2002, poz. 1359) dla grupy B i głębokości 0-0,3 m ppt. 5. Prezentację graficzną uzyskanych wyników badania zawartości metali w glebie w postaci linii jednakowego poziomu zawartości przedstawionych na podkładzie mapy topograficznej w skali 1 : 50 000, z uwzględnieniem co najmniej izolinii o wartościach równych wartościom dopuszczalnym, podanym w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. Nr 165/2002, poz. 1359) dla grupy B i głębokości 0-0,3 m ppt., o ile poziomy takie zostaną stwierdzone. 6. Tabelaryczne zestawienie wyników oznaczeń zawartości metali w próbach ziarna zbóŝ ozimych: - numer miejsca poboru próby ziarna, - współrzędne geograficzne miejsca pobrania próby podane z dokładnością do 1/10 sekundy lub 1 m, - oznaczone zawartości metali w miligramach na 1 kg świeŝej masy ziarna, wraz z rozszerzoną niepewnością oznaczenia, - uwagi dotyczące poboru próby lub/i badań laboratoryjnych (jeśli będą), z wyróŝnieniem miejsc poboru, w których stwierdzono zawartości ołowiu i kadmu wyŝsze od dopuszczalnych w ziarnie zbóŝ, podanych w rozporządzeniu Komisji (WE) NR 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalającym dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spoŝywczych. 7. Prezentację graficzną uzyskanych wyników badania zawartości metali w ziarnie zbóŝ ozimych w postaci linii jednakowego poziomu zawartości przedstawionych na podkładzie mapy topograficznej w skali 1 : 50 000, z uwzględnieniem co najmniej izolinii ołowiu i kadmu o wartościach równych wartościom dopuszczalnym, podanym w rozporządzeniu Komisji (WE) NR 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalającym dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spoŝywczych, o ile wartości takie zostaną stwierdzone. 8. Syntetyczną charakterystykę (opis) gleb 3 gmin objętych badaniami (typ gleb, bonitacja, kompleksy rolniczej przydatności, waloryzacja), 9. Wskazanie działań mających na celu minimalizację skutków zanieczyszczenia gleb i likwidację zanieczyszczenia ziarna zbóŝ. Wykonawca przekaŝe Zamawiającemu raport w postaci oprawionego brulionu papierowego, w ilości 7 egzemplarzy. Do kaŝdego egzemplarza raportu Wykonawca załączy na elektronicznym nośniku danych kompletną wersję elektroniczną raportu w formie pliku(plików) programu Adobe Acrobat (format *.pdf). 5
5. Wybór i ustalenie miejsc poboru próby, oznaczanie prób Miejsca, w których Wykonawca moŝe dokonać poboru prób, wskazane zostały przez Zamawiającego poprzez podanie ich współrzędnych geograficznych. Wskazane miejsca poboru prób zostały ponumerowane kolejnymi liczbami od 1 do 1090. Wykaz miejsc, w których Wykonawca moŝe dokonać poboru prób, zamieszczono w załączniku 1, a schemat ich rozmieszczenia w załączniku 2. We wskazanym przez Zamawiającego miejscu poboru Wykonawca moŝe pobrać do badań jedną próbę gleby i jedną próbę ziarna zbóŝ ozimych. Ilość wskazanych przez Zamawiającego miejsc, w których moŝliwe jest dokonanie poboru prób, jest większa od ilości prób, które Wykonawca winien pobrać. Wykonawca dokona samodzielnego wyboru miejsc pobrania, wybierając je spośród miejsc wskazanych przez Zamawiającego, stosując następujące zasady: 1. Spośród miejsc pobrania o numerach mieszczących się w zakresie podanym w kolumnie MoŜliwe miejsca pobrania tabeli 1 Wykonawca wybierze do pobrania i pobierze taką ilość prób gleby, jaka podana została w kolumnie Ilość prób gleby do pobrania odpowiedniego wiersza tabeli 1. 2. Spośród miejsc pobrania o numerach mieszczących się w zakresie podanym w kolumnie MoŜliwe miejsca pobrania tabeli 1, w których Wykonawca pobrał próby gleby, Wykonawca wybierze do poboru prób ziarna zbóŝ ozimych taką ilość miejsc, jaka podana została w kolumnie Ilość prób ziarna do pobrania odpowiedniego wiersza tabeli 1. Miejsca pobrania prób ziarna nie mogą ze sobą sąsiadować, co oznacza iŝ odpowiadające im kwadraty przedstawione na schemacie zamieszczonym w załączniku 2 nie mogą stykać się bokami (ale mogą mieć wspólne naroŝa). Odległość pomiędzy dwoma dowolnymi miejscami poboru ziarna nie moŝe być mniejsza niŝ 700 m. W miejscach tych Wykonawca pobierze próby ziarna zgodnie z wymaganiami PN-R-04012-00:1983, PN-R-04012-01:1983. 3. Spośród miejsc, w których Wykonawca dokonał poboru prób ziarna zgodnie z wymaganiami PN-R-04012-00:1983, PN-R-04012-01:1983, Wykonawca wybierze samodzielnie 10 miejsc, w których dokona poboru prób ziarna z partii, zgodnie z wymaganiami zawartymi w rozporządzeniu Komisji Europejskiej (WE) NR 333/2007 z dnia 28 marca 2007 r. ustanawiającym metody pobierania próbek i metody analiz do celów urzędowej kontroli poziomów ołowiu, kadmu, rtęci, cyny nieorganicznej, 3-MCPD i benzo[a]pirenu w środkach spoŝywczych. Do poboru prób z partii Wykonawca wybierze te spośród miejsca poboru prób ziarna, w których na podstawie wyników badań analitycznych gleb stwierdził występowanie dziesięciu kolejno najwyŝszych zawartości ołowiu w glebie. 6
Tabela wyboru miejsc pobrania prób gleb i ziarna Tabela 1 Lp. Gmina / obręb MoŜliwe miejsca pobrania [numer* ) Ilość prób gleby Ilość prób ziarna ] do pobrania do pobrania od do Gmina śukowice 1. Bukwica 1 21 19 6 2. Brzeg Głogowski 22 62 33 11 3. Czerna 63 83 19 6 4. Dankowice 84 94 6 2 5. Dobrzejowice 95 123 22 8 6. Domaniowice 124 139 15 5 7. Kamiona 140 153 13 5 8. Kłoda 154 186 30 10 9. Kromolin 187 234 39 13 10. Nielubia 235 255 21 8 11. Słone 256 271 13 4 12. Zabłocie 272 302 27 9 13. śukowice 303 330 25 8 Gmina Kotla 14. Ceber 331 387 53 18 15. Chociemyśl 388 421 29 10 16. Głogówko 422 441 12 4 17. Grochowice 442 475 24 8 18. Kotla 476 567 79 26 19. Kozie Doły 568 584 15 5 20. Krzekotówek 585 598 11 4 21. Kulów 599 624 23 8 22. Moszowice 625 640 14 5 23. Skidniów 641 687 43 15 24. Sobczyce 688 710 23 8 25. Zabiele 711 725 15 5 Gmina Głogów 26. Borek-Zabornia 726 788 47 16 27. Grodziec Mały 789 827 37 12 28. Klucze 828 848 18 6 29. Krzekotów 849 869 11 4 30. Przedmoście 870 916 40 13 31. Ruszowice 917 951 25 8 32. Serby 952 1006 43 14 33. Serby Stare 1007 1014 8 3 34. Szczyglice 1015 1028 11 4 35. Turów 1029 1049 16 5 36. Wilków 1050 1084 29 10 37. Wróblin Głogowski** ) 1085 1090 3 1 * ) - numer miejsca pobrania zgodny z Załącznikiem nr 1 ** ) - obręb w granicach miasta Głogów Jeśli wybór odpowiedniej ilości miejsc poboru prób zgodnie z powyŝszymi zasadami okaŝe się w którymś z przypadków nie moŝliwy, Wykonawca zwróci się do Zamawiającego o wskazanie innych miejsc poboru. 7
Lokalizację miejsca poboru próby w terenie naleŝy ustalić z błędem nie przekraczającym 20 m. Lokalizację miejsca, z którego pobrano próbę, naleŝy kaŝdorazowo określić za pomocą odbiornika GPS z dokładnością do 1/10 sekundy lub 1 m i odnotować, a następnie podać w raporcie z pomiarów. Pobranym próbom naleŝy nadawać oznaczenia zawierające numer zgodny z numerem miejsca poboru podanym w załączniku 1. W przypadku stwierdzenia braku moŝliwości pobrania próby w miejscu wskazanym przez Zamawiającego, miejsce pobrania próby moŝna przenieść w obrębie tej samej działki na najbliŝsze miejsce, w którym dokonanie pobrania jest moŝliwe, lub wybrać inne miejsce poboru spośród miejsc wskazanych przez Zamawiającego. Miejsce pobrania próby po przesunięciu nie moŝe się znaleźć w odległości większej niŝ 280 m od punktu centralnego przyporządkowanego miejscu poboru o danym numerze w załączniku 1. Fakt przesunięcia miejsca poboru próby naleŝy kaŝdorazowo odnotować, a następnie podać w raporcie z badań, powód jego przesunięcia. 6. Zasady wyboru prób gleby do oznaczenia zawartości arsenu (As) i kadmu (Cd) Wykonawca przechowa próby gleby do czasu pobrania prób ziarna zbóŝ. Zawartość kadmu (Cd) i arsenu (As) Wykonawca oznaczy w próbach gleby pobranych z miejsc, w których pobrane zostały próby ziarna zbóŝ. 7. Zasady wyboru prób ziarna do oznaczenia zawartości ołowiu (Pb) i kadmu (Cd) Wykonawca oznaczy zawartość ołowiu (Pb) we wszystkich pobranych próbach ziarna zbóŝ. Wykonawca oznaczy zawartość kadmu (Cd) próbach ziarna pobranych zgodnie z PN-R-04012-00:1983, PN-R-04012-01:1983. 8. Zasady wyboru prób ziarna do oznaczenia zawartości miedzi (Cu) i arsenu (As) Spośród prób ziarna zbóŝ pobranych zgodnie z PN-R-04012-00:1983, PN-R-04012-01:1983 w miejscach pobrania o numerach wymienionych w kolumnie MoŜliwe miejsca pobrania tabeli 2 Wykonawca oznaczy zawartości miedzi (Cu) i arsenu (As) 8
w takiej ilości losowo wybranych prób, jaka podana została w kolumnie Ilość prób ziarna do analizy Cu i As odpowiedniego wiersza tabeli 2. Tabela 2 Tabela wyboru prób ziarna do oznaczenia zawartości miedzi (Cu) i arsenu (As) Lp. Gmina / obręb MoŜliwe miejsca pobrania [numer* ) ] Ilość prób ziarna od do do analizy Cu i As Gmina śukowice 1. Bukwica 1 21 2 2. Brzeg Głogowski 22 62 4 3. Czerna 63 83 2 4. Dankowice 84 94 1 5. Dobrzejowice 95 123 3 6. Domaniowice 124 139 2 7. Kamiona 140 153 2 8. Kłoda 154 186 3 9. Kromolin 187 234 4 10. Nielubia 235 255 3 11. Słone 256 271 2 12. Zabłocie 272 302 3 13. śukowice 303 330 3 Gmina Kotla 14. Ceber 331 387 6 15. Chociemyśl 388 421 3 16. Głogówko 422 441 1 17. Grochowice 442 475 3 18. Kotla 476 567 9 19. Kozie Doły 568 584 2 20. Krzekotówek 585 598 1 21. Kulów 599 624 3 22. Moszowice 625 640 2 23. Skidniów 641 687 5 24. Sobczyce 688 710 3 25. Zabiele 711 725 2 Gmina Głogów 26. Borek-Zabornia 726 788 5 27. Grodziec Mały 789 827 4 28. Klucze 828 848 2 29. Krzekotów 849 869 2 30. Przedmoście 870 916 4 31. Ruszowice 917 951 3 32. Serby 952 1006 5 33. Serby Stare 1007 1014 2 34. Szczyglice 1015 1028 2 35. Turów 1029 1049 2 36. Wilków 1050 1084 3 37. Wróblin Głogowski** ) 1085 1090 1 * ) - numer miejsca pobrania zgodny z Załącznikiem nr 1 ** ) - obręb w granicach miasta Głogów 9
10