Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów. Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. PROGRAM KOMPLEKSOWEJ OCHRONY JEZIOR LOBELIOWYCH W POLSCE ETAP I. PODSTAWY, MODELOWE ROZWIĄZANIA SPOTKANIE I GOSPODARKA PRZESTRZENNA Bytów, 17 luty 2015
Jeziora lobeliowe definicja specyfika hydrochemiczna i biocenotyczna kierunki przemian, rola zlewni występowanie, zasoby w Polsce
DEFINICJA Jeziora lobeliowe jedno z 231 siedlisk przyrodniczych będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej (o tzw. znaczeniu wspólnotowym), wymagających ochrony w formie wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000. Typ: 3110 jeziora lobeliowe Podtyp: 3110-1 Jeziora lobeliowe
DEFINICJA W Polsce są to jeziora, w których występują: lobelia jeziorna poryblin jeziorny poryblin kolczasty brzeżyca jednokwiatowa ochrona ścisła, gatunek zagrożony wyginięciem ochrona ścisła, gatunek narażony na wyginięcie ochrona ścisła, gatunek krytycznie zagrożony, ginący ochrona ścisła, gatunek zagrożony wyginięciem i tworzą właściwe sobie asocjacje, czyli zbiorowiska roślinne (Szmeja 1996)
miękkowodne twardowodne SPECYFIKA HYDROCHEMICZNA Miękkowodne jeziora oligotroficzne, mezotroficzne i wczesne stadia rozwoju jezior dystroficznych (Kraska 2004) Jeziora ubogie dystroficzne lobeliowe Żyzność żyzne Twardość Większość jezior na Niżu Środkowoeuropejski m
SPECYFIKA BIOCENOTYCZNA Fitoplankton Zooplankton duża różnorodność gatunkowa niska liczebność i zagęszczenie występowanie bardzo rzadkich i rzadkich dla wód Polski gatunków
SPECYFIKA BIOCENOTYCZNA Ichtiofauna zazwyczaj ubogi skład gatunkowy i niewielkie zagęszczenie ryb drapieżniki stanowią relatywnie dużą część zespołu ryb najczęściej występują: okoń, szczupak, płoć, w niektórych jeziorach sielawa w niektórych z jezior: gatunki podlegające ochronie gatunkowej, np. koza lub rzadkie i ginące, np. sieja i sielawa Ichtiofauna większości jezior lobeliowych ma skład zmieniony przez człowieka
ROLA ZLEWNI opad spływ powierzchniowy infiltracja dopływ podziemny Produkcja rozkład akumulacja
ROLA ZLEWNI zlewnia bezpośrednia zlewnia całkowita
ROLA ZLEWNI
KIERUNKI PRZEMIAN Żyzność Dystrofia jeziora lobeliowe Eutrofia Twardość Kierunki naturalnej ewolucji jezior, współcześnie często przyspieszanej przez człowieka
KIERUNKI PRZEMIAN jeziora lobeliowe toksykacja humizacja zakwaszenie alkalizacja Antropogeniczne przemiany jezior
KIERUNKI PRZEMIAN Na przyspieszenie/intensyfikację przemian jezior wpływają: zabudowa w zlewni bezpośredniej gospodarka rolna w zlewni gospodarka leśna zmiany układu hydrograficznego dopływ wszelkich zanieczyszczeń ze źródeł rozproszonych i punktowych gospodarka rybacka i wędkarstwo intensywna rekreacja mechaniczne niszczenie siedlisk
WYSTĘPOWANIE, ZASOBY 7000 Zasoby wszystkich jezior w Polsce 7 000 zbiorników (o powierzchni > 1 ha) 6000 5000 Zasoby jezior lobeliowych w Polsce 173 jeziora ok. 2,5% zasobów krajowych 4000 3000 lobeliowe jest co 40-ste jezioro w Polsce 2000 1000 0
WYSTĘPOWANIE, ZASOBY Rozmieszczenie jezior lobeliowych w Polsce (Kraska 2004) Rozmieszczenie jezior lobeliowych na Pomorzu (2014)
WYSTĘPOWANIE, ZASOBY powiat liczba jez. lobeliowych bytowski 53 kartuski 23 chojnicki 21 wejherowski 16 człuchowski 13 kościerski 9 Gdańsk 1 ostródzki 1 pucki 1 sępoleński 1 słupski 1
WYSTĘPOWANIE, ZASOBY RDLP Liczba jezior lobeliowych Szczecinek 84 Gdańsk 53 Toruń 7
Nadleśnictwo liczba jezior lobeliowych Bytów 25 Lipusz 14 Osusznica 14 Gdańsk 10 Kartuzy 10 Kościerzyna 8 Miastko 7 Niedżwiady 7 Dretyń 6 Przymuszewo 6 Człuchów 5 Strzebielino 4 Rytel 4 Bobolice 4 Polanów 4 Choczewo 3 Borne Sulinowo 2 WYSTĘPOWANIE, ZASOBY Po 1 jeziorze lobeliowym Nadleśnictwa Białogard, Cewice, Czarnobór, Czersk, Kolbudy, Lubichowo, Łobez, Łupawa, Manowo, Świerczyna, Wejherowo, Złocieniec
gmina liczba jez. lobeliowych Sulęczyno 13 Brusy 11 Miastko 11 Bytów 11 Chojnice 8 Czarna Dąbrówka 8 Kościerzyna 8 Studzienice 8 Lipnica 7 Borzytuchom 5 Człuchów 5 Wejherowo 5 Przechlewo 5 Sierakowice 5 Kartuzy 4 Linia 4 Szemud 4 Koczała 3 Gniewino 2 Kolczygłowy 2 Konarzyny 2 Parchowo 2 WYSTĘPOWANIE, ZASOBY Choczewo 1 Dziemiany 1 Kamień Krajeński 1 Łukta 1 Osiek 1 Przodkowo 1 Puck 1 Smołdzino 1 Trzebielino 1 Żukowo 1 Gdańsk 1
WYSTĘPOWANIE, ZASOBY Szkic rozmieszczenia jezior lobeliowych w Europie
WYSTĘPOWANIE, ZASOBY Rozmieszczenie stanowisk Lobelia dortmanna w Europie (Eckstein i in. 2013)