INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE TECHNIK TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI - kod 314403 Technik technologii żywności (kod 314403) to jeden z zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2014 r. poz. 1145). Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik technologii żywności powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) wytwarzania produktów spożywczych; 2) obsługiwania maszyn i urządzeń stosowanych do produkcji wyrobów spożywczych; 3) organizowania i nadzorowania przebiegu procesów technologicznych w przetwórstwie spożywczym; 4) kontrolowania pracy maszyn stosowanych w przetwórstwie żywności. ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE TECHNIK TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2012 2016 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem 2016 230 116 35 7 17 0 Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2015 221 111 35 12 9 1 2014 254 152 52 23 8 1 2013 218 138 51 22 11 2 2012 156 130 40 29 5 0 1
W 2016 roku na jedną ofertę pracy dla techników technologów żywności, zgłoszoną do urzędów pracy w Regionie przypadało 13,5 bezrobotnych z tym zawodem, zarejestrowanych w danym okresie. W 2015r. na jedną ofertę pracy zgłoszoną do urzędów pracy przypadało 24,6 bezrobotnych zarejestrowanych w tym okresie. W 2014r. na jedną ofertę pracy zgłoszoną przez pracodawców do powiatowych urzędów pracy w Regionie przypadało 31,7 bezrobotnych z zawodem technika technologii żywności, zarejestrowanych w tym okresie. W 2013 roku na jedną ofertę pracy przypadało 19,8 bezrobotnych zarejestrowanych w tym okresie. W roku 2012 na jedną ofertę przypadało 31,2 bezrobotnych. Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w latach 2011/12/13/14 zawód ten został sklasyfikowany jako zawód nadwyżkowy 1, tzn. taki, na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Zgodnie zaś z przyjętą w 2015 roku przez MR,PiPS metodologią oceny prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych (MZDiN) na lokalnych rynkach pracy, zawód technika technologii żywności należy do grupy zawodów nieokreślonych 2. Z kolei badanie Barometr Zawodów, w prognozie na 2016 i 2017 rok zaliczyło ten zawód w grupie pracownicy przetwórstwa spożywczego do zawodów zrównoważonych. Barometr Zawodów jest krótkookresową (jednoroczną) prognozą sytuacji w zawodach. Badanie ma charakter jakościowy. Powstaje w trakcie dyskusji grupowej (metodą panelu ekspertów ), dzięki czemu możliwe jest dzielenie się wiedzą oraz uwzględnianie opinii uczestników obserwujących rynek pracy z różnych perspektyw 3. WYNIKI BADAŃ PRACODAWCÓW 4 W badaniach ankietowych pracodawców w latach 2011/12/13/14 pracodawcy nie zgłaszali planów zatrudnienia lub zwolnienia osób w zawodzie technik technologii żywności. WYNIKI BADAŃ USŁUG SZKOLENIOWYCH W latach 2010/11/12/13 ani Powiatowe Urzędy Pracy ani instytucje szkoleniowe nie planowały i nie organizowały szkoleń lub kursów o tematyce związanej z zawodem technika technologii żywności Adres do Rejestru Instytucji Szkoleniowych : 1 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 2 Informacja sygnalna z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko -pomorskim za rok 2015 - http://wup.torun.pl/wp-content/uploads/2016/03/da_20160322_mzdin- 122015_sygnalna.pdf 3 Badanie Barometr Zawodów - http://podlupa.wup.torun.pl/barometr-zawodow/ 4 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badania pracodawców w 2010, 2011, 2012 i 2013 i 2014 r. znajduje się na stronie internetowej WUP. 2
http//ris.praca.gov.pl ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA SYSTEM OŚWIATY SZKOLNEJ I POZASZKOLNEJ Wg danych pochodzących z Systemu Informacji Oświatowej udostępnianych przez Centrum Informatyczne Edukacji na stronie http://sio.men.gov.pl/index.php/rspo w województwie kujawsko-pomorskim zawód ten można zdobyć w 11 szkołach. Z danych uzyskanych z Systemu Informacji Oświatowej w roku szkolnym 2014/2015 w województwie kujawsko - pomorskim w zawodzie technik technologii żywności ukończyło naukę 99 osób. Na dzień 30 września 2015 roku naukę w tych samych szkołach kontynuowało jeszcze 379 osób. Liczba absolwentów oraz osób kształcących się w zawodzie technika technologii żywności systematycznie spada. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 grudnia 2016 roku w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego określa, że zawód technik technologii żywności od 1 września 2017 roku można zdobyć w 4-letnim technikum oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. Kwalifikacyjny kurs zawodowy to kurs prowadzony według programu nauczania uwzględniającego podstawę programową kształcenia w zawodach w zakresie jednej kwalifikacji. Minimalna liczba godzin kształcenia na tym kursie jest równa minimalnej liczbie godzin kształcenia zawodowego określonej w podstawie programowej kształcenia w zawodach dla danej kwalifikacji. W ramach różnych zawodów wyodrębniono poszczególne kwalifikacje, z których każda obejmuje określony zasób wiedzy, umiejętności zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych, opisanych w podstawie programowej kształcenia w zawodach. Podmiot prowadzący kwalifikacyjny kurs zawodowy jest obowiązany uwzględnić w realizowanym na kursie programie nauczania wszystkie wskazane w podstawie programowej kształcenia w zawodach komponenty właściwe dla danej kwalifikacji. Ukończenie tego kursu umożliwia przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, w zakresie danej kwalifikacji, przeprowadzanego przez okręgową komisję egzaminacyjną. Osoba, która ukończy kwalifikacyjny kurs zawodowy i zda egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji, otrzymuje świadectwo potwierdzające kwalifikacje w zawodzie. Dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w określonym zawodzie będzie mogła otrzymać osoba, która posiada poziom wykształcenia wymagany dla danego zawodu (odpowiednio wykształcenie zasadnicze zawodowe lub średnie) oraz zda egzaminy z zakresu wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie, czyli posiada świadectwa potwierdzające uzyskanie kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie. 3
W zawodzie technika technologii żywności wyodrębniono dwie kwalifikacje: Produkcja wyrobów spożywczych z wykorzystaniem maszyn i urządzeń albo produkcja wyrobów piekarskich albo produkcja wyrobów cukierniczych albo produkcja przetworów mięsnych - Organizacja i nadzorowanie produkcji wyrobów spożywczych i tłuszczowych Kwalifikacyjne kursy zawodowe mogą prowadzić: publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą; niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą; placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego; instytucje rynku pracy, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową; podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU TECHNIK TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI 5 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby które wykonują zawód technika technologii żywności, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Sprawnością motoryczną : Wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają : zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjne (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności : utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). 2. Sumiennością w dążeniu do rezultatów: Wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie i z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymywanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. 5 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa 2014 4
3. Zdolnościami analitycznymi i podejmowania decyzji : Rozumienie złożonych sytuacji i relacji zachodzących pomiędzy różnymi elementami. Analizowanie informacji i danych, dostrzeganie zależności, wyciąganie na ich podstawie wniosków i podejmowanie trafnych decyzji. 4. Obsługą komputera z wykorzystaniem Internetu : Korzystanie z dostępnych urządzeń technicznych (np. komputerów, drukarek, skanerów) i aplikacji komputerowych dla usprawnienia realizacji zadań. Swobodne przeglądanie stron internetowych w celu szybkiego dotarcia do informacji przydatnych ze względu na wykonywane obowiązki. Skuteczne wyszukiwanie w sieci potrzebnych wiadomości, formułowanie poleceń wyszukiwania w taki sposób, aby zapewniały szybkie dotarcie do źródeł na odpowiednim poziomie merytorycznym i brak konieczności sprawdzania przypadkowych rezultatów wyszukiwania. LITERATURA 1. E.Pijanowski i in.: Ogólna technologia żywności. WNT. Warszawa 2009. 2. W. Bednarski (red.): Ogólna technologia żywności. Wydawnictwo ART Olsztyn. 1991. 3. B. Czerniawski, J.Michniewicz (red.): Opakowania żywności. Agro Food Technology, Czeladź 1998 4. J.Gawęcki, T. Mossor-Pietraszewska (red.): Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu., PWN. Warszawa 2004. 5. J.Postolski, Z.Gruda: Zamrażanie żywności. WNT. Warszawa 1999. 6. Z.E.Sikorski (red.): Chemiczne i funkcjonalne właściwości składników żywności. WNT. Warszawa 1994. 7. Z.E. Sikorski i in.: Chemia żywności. PWN. Warszawa 2000. 8. J.Czapski., A.Wieland: Dodatki do żywności. PWRiL. Poznań 1992. 9. J.Czapski (red.): Food Product Development - opracowywanie nowych produktów żywnościowych,wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu. 1995. Opracował: Piotr Wełnicki doradca zawodowy WUP w Toruniu Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu Akceptował: Janusz Bokser Toruń, sierpień 2014 r. data ostatniej aktualizacji: 08.02.2017 r. 5
Sytuacja zawodu na europejskich rynkach pracy 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie technik technologii żywności w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako technik technologii żywności w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód technik technologii żywności jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w czterech krajach EOG zawód technik technologii żywności jest regulowany, są to: Grecja, Islandia, Słowenia, Włochy. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem technik technologii żywności wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodem technik technologii żywności zgłoszonych zostało 482 oferty pracy w 13 krajach EOG. Najwięcej ofert pracy w ww. zawodzie znajduje się w: Belgii (202 oferty) Niemczech (158 ofert), Austrii oraz Holandii (po 24 oferty) - dane wg stanu na dzień 05.10.2013 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie technik technologii żywności w krajach EOG powinny dysponować 2-3 letnim udokumentowanym doświadczeniem zawodowym, posiadać odpowiednie orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania prac przy produkcji żywności. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę. Przykładowe stawki płacy w zawodzie technik technologii żywności w wybranych krajach: Austria od 1770 euro brutto 6
miesięcznie, Czechy 25000-30000 koron czeskich miesięcznie brutto, Francja od 9,43 euro /godz. brutto. Opracował: Wojciech Janisiewicz Doradca EURES, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy Zespół EURES 7