.pl Szczepienia prosiąt: czy są potrzebne? Autor: Martyna Lewosińska Data: 25 sierpnia 2016 Stałe monitorowanie zdrowia oraz przestrzeganie programu bioasekuracji są bardzo ważnymi czynnikami wpływającymi na wyniki odchowu prosiąt. Wszystko to procentuje podczas dalszej produkcji. Istotnymi elementami ochrony zdrowia zwierząt są szczepienia. Kiedy i na co warto zaszczepić prosięta? O czym trzeba wiedzieć przed podjęciem decyzji o szczepieniu? Szczepienia ochronne pomagają ustrzec nasze prosięta przed zapadnięciem na daną chorobę. Ponadto ograniczają koszty związane z upadkami prosiąt oraz koszty ich ewentualnego leczenia. Stosowanie szczepionek chroni również przed stratami ekonomicznymi, wynikającymi ze spadku przyrostów lub niskiej efektywności konwersji paszy. Program szczepień profilaktycznych powinien opierać się o serologiczne i bakteriologiczne badania laboratoryjne. Szczepionka ma odtworzyć w organizmie cały przebieg zdarzeń, które mają miejsce kiedy prosię faktycznie zetknęłoby się z patogenem. Jednak w przypadku szczepionki choroba i wszystkie jej skutki nie występują. Aby tak się stało chorobotwórczy patogen znajdujący się w szczepionce musi być pozbawiony swoich zjadliwych właściwości. Jednak w takim stopniu, by po 1 / 9
.pl przedostaniu się do ustroju w postaci szczepionki wciąż był rozpoznawany jako obcy organizm. Szczepienia ochronne pomagają ustrzec nasze prosięta przed zapadnięciem na daną chorobę. Jakie dodatkowe kryteria powinna spełniać idealna szczepionka dla prosiąt? ochrona przed pierwotnym zakażeniem, ochrona przed sianiem zarazka do środowiska chlewni, przeciwdziałanie namnażaniu się drobnoustrojów, ograniczenie objawów chorobowych po zakażeniu, przyśpieszenie procesu zdrowienia, uodpornienie prosiąt, zawartość substancji wzmacniającej odpowiedź poszczepienną organizmu. Producenci zawsze podają na ulotkach informacyjnych zalecane terminy szczepień. Pamiętajmy jednak o tym, że nie muszą być one optymalnymi terminami dla naszych prosiąt. 2 / 9
.pl Jednak nie tylko szczepionka musi spełniać pewne warunki, aby być skuteczną. Powinno jest spełniać również samo prosię. Przede wszystkim musi być ono zdrowe i wykazywać się sprawnym układem odpornościowym. Jako hodowcy powinniśmy również znać właściwości preparatu, który zostanie użyty do szczepienia. Jak wybrać termin szczepienia? Do ustalenia optymalnego terminu szczepień niezwykle ważne są: obchód fermy, celem ustalenia wyników produkcyjnych takich jak śmiertelność (%), ilość przypadków wymagających interwencji weterynarza, zużycie paszy lub wody, oraz chęć pobierania mleka, wykonanie badań serologicznych, bakteriologicznych, a czasem nawet i genetycznych, ustalenie czy prosięta pochodzą o loch szczepionych czy nieszczepionych, wykonanie sekcji zwłok sztuk padniętych z przyczyn nam bliżej nieznanych. Producenci zawsze podają na ulotkach informacyjnych zalecane terminy szczepień. Pamiętajmy jednak o tym, że nie muszą być one optymalnymi terminami dla naszych prosiąt. 3 / 9
.pl Przy szczepieniu prosiąt musimy pamiętać, że tylko w pełni rozwinięty i dobrze funkcjonujący układ odpornościowy jest w stanie prawidłowo odpowiedzieć na szczepionkę. Należy pamiętać o tym jak wygląda rozwój układu odpornościowego prosiąt. W pierwszych dniach życia nie jest on jeszcze w pełni rozwinięty, więc produkcja przeciwciał oraz specyficznych komórek odpornościowych jest na bardzo niskim poziomie. Przy szczepieniu prosiąt musimy pamiętać, że tylko w pełni rozwinięty i dobrze funkcjonujący układ odpornościowy jest w stanie prawidłowo odpowiedzieć na szczepionkę. Nie powinno się szczepić prosiąt przed ukończeniem 3. tygodnia życia możemy przeczytać w wykładach dr n. wet. Tomasza Treli z Austrii. Z kolei prof. dr hab. Zygmunt Pejsak z Państwowego Instytutu Weterynaryjnego Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach przypomina o wpływie odporności siarowej na termin szczepień. Na rynku farmaceutycznym dostępny jest cały wachlarz szczepionek dla prosiąt. Warto przypomnieć, że otrzymane od matki przeciwciała interferują z efektywnością indukowania odporności czynnej, co należy brać pod uwagę w strategii programów szczepienia młodych zwierząt. W tym przypadku pamiętać należy o tak zwanym oknie immunologicznym, to znaczy okresie, w którym zanika odporność bierna, a nie doszło jeszcze do zakażenia zwierząt. [ ]Przeciwciała z siary i mleka, chroniąc organizm przed namnażaniem się chorobotwórczych patogenów, niestety blokują rozwój odporności indukowanej czynnie przez aplikację szczepionek. W konsekwencji szczepienia prosiąt należy przeprowadzać wtedy, kiedy odporność bierna, z uwagi na obniżanie się z upływem czasu jej poziomu, nie jest w stanie przeciwdziałać wytwarzaniu się silnej i długotrwałej odporności czynnej. Ze wspomnianego powodu w większości przypadków szczepionki należy podawać prosiętom nie wcześniej niż w wieku 3 6 tygodni, a niekiedy nawet powyżej 10 12 tygodnia życia. W przypadku konieczności podania 2 dawek szczepionki kolejne podanie biopreparatu, powinno być dokonane w odstępie 2 4 tygodni. Na jakie jednostki chorobowe warto zaszczepić prosięta? Na rynku farmaceutycznym dostępny jest cały wachlarz szczepionek dla prosiąt. Jedne faktycznie mają znaczenie w produkcji trzody chlewnej, a inne to po prostu kreowanie potrzeb. Są choroby, które po wystąpieniu powodują spustoszenie wśród prosiąt. Ich przebieg i skutki mają ogromne znaczenie dla ekonomiki w produkcji zwierzęcej. Zaszczepienie prosiąt przeciwko nim pomoże nam zadbać o zadbać nie tylko o zdrowie świń, ale też w konsekwencji o stan finansów. 4 / 9
.pl Przy szczepieniu prosiąt musimy pamiętać, że tylko w pełni rozwinięty i dobrze funkcjonujący układ odpornościowy jest w stanie prawidłowo odpowiedzieć na szczepionkę. dr n. wet. Tomasz Trela, Austria Mykoplazmowe zapalenie płuc wywoływane jest przez Mycoplasma hyopneumoniae. To schorzenie często występujące i mające duże znaczenie ekonomiczne w produkcji trzody chlewnej. Główne objawy to suchy kaszel i ciężki oddech. Często objawia się w końcowym okresie odchowu. Młode prosięta zarażają się od lochy a łącząc się po odsadzeniu w nowe, większe grupy zarażają inne osobniki. Choroba prowadzi do obniżenia przyrostów i zwiększenia zużycia paszy. Zaleca się więc, szczepić prosięta przed ukończeniem 4. tygodnia życia, szczególnie u prosiąt utrzymywanych w cyklu zamkniętym. Jednak dokładny termin zależy od tego kiedy pojawi się ognisko choroby. Cirkowiroza sprzyja zwiększeniu podatności na wtórne zakażenia. Szczepienia ograniczają ich konsekwencje. Prosięta należy szczepić jednokrotnie ok. 3. tygodnia życia. W przypadku szczepienia prosiąt pochodzących od loch uodpornianych immunizacja prosiąt powinna mieć miejsce ok. 5. tygodnia życia. Biorąc pod uwagę fakt, że prosięta szczepi się przeciwko PCV2 tylko jeden raz, należy pamiętać o szczególnej solidności podania biopreparatu. 5 / 9
.pl Zaszczepienie prosiąt przeciwko chorobom pomoże nam zadbać o zadbać nie tylko o zdrowie świń, ale też w konsekwencji o stan finansów. PRRS (ang. porcine reproductive and respiratory syndrome) w przypadku szczepień stada podstawowego prosięta należy szczepić w 10. i 12. tygodniu życia. Jeżeli jednak nie szczepimy loch, prosięta powinniśmy zaszczepić w 4. i 7. tygodniu życia. Szczepionki te jednak nie zawsze spełniają swoją rolę. Rotawirus świń, zwłaszcza serogrupy A objawia się biegunkami zarówno u osesków jak i prosiąt już odsadzonych. Często występuje w parze z zakażeniem przez Escherichia coli. Warto tuż przed odsadzeniem zaszczepić prosięta szczepionką skojarzoną, która zapobiegnie biegunkom wywołanym rzez oba te patogeny. Wiem, że lista szczepionek jest długa, ale uważam, że szczepienie prosiąt nie jest zbyt 6 / 9
.pl skuteczne. Stanisław, opiekun chlewni macior w jednej opolskich ferm trzody chlewnej Choroba Glässera wywoływana jest przez Haemophilus parasuis. Objawia się zapaleniem błon surowiczych oraz włóknikowo ropnym zapaleniem stawów. Szczepionkę przeciwko tej chorobie, zależnie od terminu zachorowań prosiąt, stosuje się dwukrotnie w okresie od 4. tygodnia życia, w odstępie 3 4 tygodni. Czy pomimo licznych strat jakich możemy się spodziewać po pojawieniu się tych chorób w stadzie hodowcy decydują się na szczepienia ochronne? Czy hodowcy podają prosiętom coś więcej niż tylko żelazo (tzw. szczepienie żelazem)? Nie szczepimy prosiąt. Wiem, że lista szczepionek jest długa, ale uważam, że szczepienie prosiąt nie jest zbyt skuteczne. Profilaktyka zdrowia prosiąt powinna zaczynać się już w życiu płodowym. Dbając o zdrowie loch, stosując dla nich profilaktyczne szczepienia dbamy o zdrowie prosiąt. Po wyproszeniu lochy, prosiętom wystarczy już tylko siara mówi pan Stanisław M., 62-letni opiekun chlewni macior w jednej opolskich ferm trzody chlewnej. Weterynarz szczepi prosięta po odsadzeniu przeciwko zespołowi oddechowemu, czyli PRRS. Szczepienia w tym przypadku nie zapobiegają zakażeniu, ale rozwojowi objawów chorobowych i dalszemu sianiu wirusa do środowiska. Pomagają też zachować prosiaki w dobrej kondycji. Dzięki nim nie są słabe i tak podatne na inne choroby oraz nie mają problemów ze strony układu oddechowego. Chociaż wirus nie zawsze objawia się w widoczny sposób (brak apetytu, osowiałość, osłabienie, zaburzenia układu oddechowego) to jego występowanie zawsze w widoczny sposób objawia się w ekonomii produkcji trzody chlewnej. PRRS występuje na całym świecie. Są kraje w których zakażonych tym wirusem jest 90% ferm. Z ekonomicznego punktu widzenia, myślę że warto szczepić przeciwko tej chorobie. W mojej okolicy szczepienia prosiąt nie są popularne. Zbyt duże rozdrobnienie stad mówi Bartosz Kokot, hodowca z Wielkopolski (pow. krotoszyński). Jakie są przyczyny niepowodzenia szczepień? W przypadku niewłaściwie podanej szczepionki przyczyny są 3: 1. nieodpowiednie miejsce, 2. obecność przeciwciał siarowych, 3. inaktywacja antygenu żywego. 7 / 9
.pl Dopasowując program szczepień do naszego stada niewątpliwie powinniśmy zasięgnąć opinii lekarza weterynarii. W przypadku właściwie podanej szczepionki przyczyny są bardziej złożone, a mianowicie: 1. brak odpowiedzi ze strony zwierzęcia: szczepionka źle dobrana do rodzaju choroby, wcześniejsze podanie surowicy odpornościowej, zmienność antygenowa patogenu, prosię w okresie immunosupresji. 2. odpowiedź ze strony zwierzęcia: 8 / 9
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org).pl szczepionka podana zbyt późno (prosię już zostało zakażone), niska immunogenność użytego antygenu, niezgodność szczepu szczepionkowego z faktycznie występującym. Niedożywienie, a zwłaszcza niedobór białka, aminokwasów egzogennych, witamin oraz makro- i mikroelementów, mogą wpływać niekorzystnie na rozwój i sprawność tego układu odpornościowego. Dopasowując program szczepień do naszego stada niewątpliwie powinniśmy zasięgnąć opinii lekarza weterynarii. Poradzi on nam jaki biopreparat zastosować, tak by był on dopasowany do sytuacji w naszej chlewni. Następnie powinniśmy dokładnie zapoznać się z ulotką producenta danej szczepionki, po to by poznać skład i wartość szczepionki oraz warunki jej przechowywania i podawania. Przed ustaleniem programu szczepień prosiąt konieczna jest też kompleksowa diagnoza. Wymaga to ogromnej wiedzy i praktyki dlatego też najbezpieczniej i najskuteczniej będzie, gdy szczepienia będzie przeprowadzał lekarz weterynarii. Szczepienia prosiąt stanowią ważny element produkcji trzody chlewnej, wpływający na obniżenie strat ekonomicznych. Pamiętajmy też, że nawet najlepsza szczepionka może okazać się nieskuteczna, jeżeli sprawność układu immunologicznego prosięcia będzie upośledzona. Niedożywienie, a zwłaszcza niedobór białka, aminokwasów egzogennych, witamin oraz makro- i mikroelementów, mogą wpływać niekorzystnie na rozwój i sprawność tego układu odpornościowego. Efekt działania szczepionki obniża też również stresy oraz zarobaczenie. Zobacz również: Momenty krytyczne w odchowie prosiąt Na czym polega nabieranie odporności czynnej i biernej u prosiąt? 9 / 9