Z doświadczeń 75 lat Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji S.A. w ochronie własności przemysłowej Jerzy Kobierzycki
Rys historyczny Pierwszym wynalazkiem zgłoszonym przez Państwowy Instytut Telekomunikacyjny w Urzędzie Patentowym RP, w dniu 8 marca 1934 roku, był Układ telefoniczny, pracujący z częstotliwościami nośnymi, którego twórcą był Jerzy Kahan. Na wynalazek ten uzyskano 25 listopada 1936 roku patent Nr 24231. Natomiast pierwszym, uzyskanym przez PIT 6 listopada 1936 roku patentem, był patent Nr 24126 na wynalazek: Układ połączeń elektromagnesów wybierakowych w samoczynnych centralach telefonicznych, zgłoszony w Urzędzie Patentowym RP w dniu 14 maja 1934 roku. Twórcą tego wynalazku był Konstanty Dobrski. Do roku 1939 Państwowy Instytut Telekomunikacyjny zgłosił do Urzędu Patentowego 11 wynalazków.
W okresie okupacji działalność Instytutu została przerwana. Jesienią 1944 roku Państwowy Instytut Telekomunikacyjny wznowił działalność w bardzo trudnych warunkach pomieszczenia były zdewastowane, aparatura rozszabrowana, kadra rozproszona. W kwietniu 1945 roku na stanowisko Dyrektora powrócił prof. Janusz Groszkowski. Pierwszym powojennym wynalazkiem, zgłoszonym przez PIT 18 grudnia 1946 roku, na który uzyskano patent 24 listopada 1947 roku, był: Elektryczny termoregulator ze sprzężeniem, patent Nr 33369, którego twórcą był Juliusz Keller.
W latach od 1936 do 2009 PIT uzyskał: 656 patentów krajowych, 14 patentów zagranicznych, 215 świadectw ochronnych na wzory użytkowe, 4 świadectwa ochronne na znaki towarowe.
Patenty krajowe W poszczególnych latach ilości uzyskanych patentów krajowych kształtowały się następująco: 1936 2 1960 4 1970 12 1980 24 1990 16 2000 4 1937 2 1961 4 1971 10 1981 21 1991 30 2001 8 1938 4 1962 0 1972 46 1982 10 1992 9 2002 5 1939 3 1963 1 1973 25 1983 15 1993 12 2003 9 1947 1 1964 5 1974 35 1984 22 1994 6 2004 8 1951 5 1965 5 1975 9 1985 23 1995 5 2005 4 1952 1 1966 7 1976 12 1986 14 1996 7 2006 9 1953 2 1967 7 1977 17 1987 14 1997 9 2007 11 1954 3 1968 4 1978 25 1988 7 1998 2 2008 23 1955 1 1969 17 1979 25 1989 18 1999 8 2009 9
Polityka patentowa PIT S.A. Każdy projekt wynalazczy, zgłaszany w Przemysłowym Instytucie Telekomunikacji w ciągu kilkudziesięciu ostatnich lat jest rozpatrywany i analizowany przez Komisję Wynalazczości, powołaną przez Dyrektora jako organ opiniodawczy i doradczy w obszarze działalności wynalazczej. Komisja w obecności twórcy i recenzenta opracowującego opinię techniczną, analizuje wartość techniczną zgłaszanego wynalazku, jego nowość na tle techniki światowej, oraz możliwości i potrzebę zastosowania w rozwiązaniach projektowych i konstrukcyjnych Instytutu, a także spodziewane z tego korzyści. Ponadto Komisja wypracowuje zalecenia ewentualnych uzupełnień i poprawek w dokumentacji zgłoszeniowej wynalazków. Tak skrupulatna ocena merytoryczna zgłaszanych projektów skutkuje bardzo małą ilością zgłoszeń kwestionowanych, lub oddalonych przez Urząd Patentowy. Wskutek konstruktywnego, pomocnego twórcom podejścia Komisji, również ilość wynalazków dyskwalifikowanych przez Komisję nie jest znacząca.
Z uwagi na specjalny charakter uprawianego przez Instytut obszaru techniki utrudnione było uzyskiwanie dodatkowych korzyści z wynalazków w postaci np. sprzedaży licencji na opatentowane wynalazki, natomiast zabezpieczane były wynagrodzenia dla twórców w przypadku wdrażania produkcyjnego u innych podmiotów gospodarczych. Bezsprzeczną korzyścią z patentowania wynalazków było natomiast obligatoryjne w takich przypadkach badanie czystości patentowej rozwiązań projektowych i konstrukcyjnych.
W ostatnich kilkunastu latach działalność patentowa nabrała dodatkowego, wymiernego aspektu, gdyż ilość uzyskanych patentów jest brana pod uwagę przy kategoryzacji jednostek badawczo-rozwojowych. W 2009 roku, w ramach programu Patent Plus, wspieranego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zorganizowano w PIT S.A. cykl wykładów i warsztatów. Celem szkolenia była aktualizacja wiedzy czynnych i potencjalnych twórców w zakresie ochrony własności intelektualnej, oraz integracja tego środowiska, służąca wzajemnej wymianie doświadczeń.
Twórcy najliczniej uzyskanych patentów L.p. Nazwisko i imię Ilość patentów Lata 1 inż. Niemyjski Wacław 66 1969-2008 2 mgr inż. Czwartacka Anna 44 1971-2008 3 dr inż. Klembowski Wiesław 30 1969-1990 4 dr inż. Kuliński Józef 28 1969-2007 5 mgr inż. Krepsztul Henryk 27 1964-1973 6 mgr inż. Piotrowski Jan 25 1967-1997 7 mgr inż. Stachowski Bogdan 24 1991-2008 8 dr inż. Wiśniewski Feliks 17 1969-1991 9 mgr inż. Dorywalski Zdzisław 15 1964-1991 10 dr inż. Jerzy Gorzkowski 15 1973-2004
Patenty zagraniczne L.p. Tytuł wynalazku Data uzyskania patentu krajowego 1 Sposób rozmieszczania szczelin w dzielonym rdzeniu ferromagnetycznym 2 Uwarstwienie dzielonego rdzenia ferromagnetycznego 3 Wzmacniacz parametryczny wielkiej częstotliwości 4 Cyfrowy syntetyzer częstotliwości Kraj i data uzyskania patentu zagranicznego 1962 Bułgaria 1962 Kuba 1962 Węgry 1962 Rumunia 1963 Indie 1964 NRD 1965 ZSRR 1965 1966 Rumunia 1966 Węgry 1967 1969 NRD 1969 RFN 1970 Jugosławia 1970 Szwecja 1972 1989 NRD 1988
Znaki towarowe W okresie od 1970 do 2009 roku Przemysłowy Instytut Telekomunikacji S.A. uzyskał świadectwa ochronne na 4 znaki towarowe. Dwa pierwsze znaki dotyczyły radiotelefonu Contact 300 1970 rok, oraz radiotelefonu Kontakt 300 1971 rok. W 1993 roku uzyskano świadectwo ochronne na znak krajowy, słownograficzny (PIT w rombie), stanowiący logo Instytutu od kilkudziesięciu lat. Prawo z rejestracji tego znaku trwa od 14 stycznia 1991 roku. W 2008 roku, w wyniku usilnych starań w OHIM (Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego), uzyskano wspólnotowy znak towarowy graficzny na to samo logo PIT. Ochrona znaku obejmuje wspólnotowe (Unii Europejskiej) klasy towarowe 6, 9 i 42. Trudności w zastrzeżeniu tego znaku na rzecz PIT wynikały ze zdecydowanego przeciwstawiania ze strony firmy niemieckiej, legitymującej się podobnym słownie (ale nie graficznie) skrótowcem PIT.
Odznaczenia za działalność wynalazczą Odznaką Racjonalizator Produkcji odznaczonych było 7 pracowników Odznaką Zasłużony Racjonalizator Produkcji - 3 pracowników Odznaką Honorową Za zasługi dla Wynalazczości wyróżnionych zostało 5 pracowników oraz Przemysłowy Instytut Telekomunikacji
Wymierne efekty ekonomiczne uzyskane w ostatnich 10 latach wskutek zastosowania wynalazków 1999 476.488 zł 2004 369.101 zł 2000 227.413 zł 2005 409.431 zł 2001 198.346 zł 2006 446.571 zł 2002 95.724 zł 2007 232.492 zł 2003 386.997 zł 2008 554.877 zł
Konkurs Mistrz Wynalazczości i Racjonalizacji Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji S.A. Od 1979 roku organizowany jest Konkurs Mistrz Wynalazczości i Racjonalizacji PIT. Celem Konkursu jest zachęcanie potencjalnych twórców do zgłaszania projektów wynalazczych, oraz popularyzowanie wśród pracowników Instytutu działalności wynalazczej i racjonalizatorskiej. Warunkiem uczestnictwa w konkursie jest zgłoszenie w danym roku przynajmniej jednego projektu wynalazczego. W konkursie liczy się nie tylko ilość zgłoszonych projektów, ale również ich zastosowanie, uzyskane w ich wyniku efekty ekonomiczne, oraz uzyskane patenty, lub świadectwa autorskie z wynalazków zgłoszonych w poprzednich latach. Rozstrzygnięcia wyników konkursu dokonuje Komisja Wynalazczości. W każdym z konkursów uczestniczyło około 30 twórców. Na przestrzeni 30 konkursów nagrodzonych, lub wyróżnionych zostało 125 twórców o bardzo szerokim spektrum zawodowym od robotników do docentów.
Uroczyste wręczanie świadectw autorskich, oraz nagród w konkursie Mistrz Wynalazczości PIT za rok 1983. Od prawej: dyrektor PIT doc. Jerzy Fiett, dyrektor CNPEP RADWAR inż. Marian Migdalski, dyrektor techniczny PIT inż. Jerzy Kobierzycki, kierownik Działu Ochrony Własności Przemysłowej Władysław Kęska.
Uroczystość z okazji uzyskania przez PIT 600-nego patentu połączona z wręczaniem nagród w konkursie Mistrz Wynalazczości PIT za rok 2004. Twórcy nagrodzeni z okazji 600-nego patentu (od lewej): dr inż. Jerzy Gorzkowski, dr inż. Józef Kuliński, mgr inż. Bogdan Stachowski, mgr inż. Anna Czwartacka, inż.wacław Niemyjski, oraz rzecznik patentowy inż. Edward Kozłowski
Niniejsza prezentacja ze względu na swój retrospektywny charakter może nie całkiem wpisuje się w podstawową tematykę niniejszego Sympozjum, może jednak stanowić historyczny przerywnik, a 75-letni jubilat zasługuje na prawo do pewnej odrębności. Dziękuję za życzliwą uwagę