ANALIZA CZYNNIKÓW KSZTAŁTUJĄCYCH CENY PRODUKTÓW ROLNYCH W POLSCE PO AKCESJI DO UE

Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa SEKCJA ANALIZ EKONOMICZNYCH POLITYKI ROLNEJ ul. Wspólna 30, Pokój 338 tel. (+48 22) 623 10 01 00-930 Warszawa fax. (+48 22) 623 17 07 http://www.fapa.com.pl/saepr e-mail: saepr@fapa.com.pl ANALIZA CZYNNIKÓW KSZTAŁTUJĄCYCH CENY PRODUKTÓW ROLNYCH W POLSCE PO AKCESJI DO UE Autorzy: Zespół SAEPR WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 2004 R. 1

1. WSTĘP Znaczenie gospodarcze poziomu cen rolnych Narodowy Bank Polski wydał w sierpniu 2004 Raport o inflacji. Wynika z niego, że roczne tempo wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych zwiększyło się po akcesji i w lipcu 2004 wyniosło 4,6%. Przyspieszenie inflacji wynikło, wg raportu, przede wszystkim ze wzrostu cen żywności wskutek wzmożonego popytu wewnętrznego. Zmiany cen żywności były jednym z przewidywanych skutków akcesji z uwagi na decydującą rolę WPR na ceny rolne w UE. Różnice cenowe stanowią istotny czynnik kształtujący handel i mają wpływ na zachowania konsumenta. Zmiany cen produktów rolnych implikują zmiany cen żywności, które z kolei wpływają na inflację. Gwałtowne zmiany w inflacji oddziaływują na wskaźniki makroekonomiczne, takie jak wzrost gospodarczy, czy kurs wymiany. Poprzez wpływ na inflację wzrost cen żywności wpływa także na wysokość stóp procentowych. Prognozy cenowe przed akcesją Ceny rolne w ostatnich latach przed akcesją dosyć gwałtownie rosły. Znacznie niższe pozostały jedynie ceny mleka, wołowiny oraz niektórych owoców i warzyw. W ostatnich miesiącach przed akcesją wyrównała się cena cukru. Tempo dalszego wyrównywania się cen po akcesji było obiektem wielu analiz. Między innymi w Ministerstwie Finansów powstał raport, 1 w którym zakłada się, że zmiany ogólnego poziomu cen będą rozłożone w czasie i nie będą przebiegały gwałtownie. Z kolei Niezależny Ośrodek Badań Ekonomicznych (NOBE) w raporcie na temat różnic w poziomach cen z 2003 r. szacował, że w wyniku akcesji ceny żywności wzrosną od 5% do 6% głównie na skutek wzrostu cen zbóż (10-15%), roślin oleistych (5%), mleka (5%), mięsa wołowego i wieprzowego (5-10%), cukru (35%) oraz spadku cen mięsa drobiowego ( 11%). W raporcie Bilans korzyści i kosztów przystąpienia Polski do UE z kwietnia 2003r., przygotowanym dla UKIE prognozowano, iż wzrost cen artykułów rolnych dotyczyć będzie cukru, mięsa wołowego oraz mleka, równocześnie nastąpiłby spadek cen zbóż, rzepaku i drobiu. W 2002 r., w SAEPR powstały dwa raporty 2 analizujące zmiany cen produktów rolnych w świetle integracji. SAEPR prognozowała ich gwałtowniejsze, niż w raportach pozostałych autorów, zmiany po akcesji. Ceny zboża miałyby osiągnąć 95% unijnej średniej, mleko 90%, wieprzowina 95%, wołowina 90% natomiast drób 95%. Oznaczało to bardzo istotny wzrost cen w stosunku do poziomu przed akcesją średnio o 20-30%. Okres dochodzenia do tego poziomu wynieść miał około roku, a więc zmiany miały zachodzić stosunkowo szybko. Zmiany cen rolnych w okresie akcesji były istotne i przełożyły się na dzisiejsze wskaźniki makroekonomiczne. Należy postawić pytanie, czy proces dostosowania się cen produktów rolnych został zakończony czy też należy się spodziewać dalszych zmian? A także, jakie mogą to być zmiany? Sądząc po prognozach inflacji NBP zakładających dalszy wysoki wzrost cen, proces ten jeszcze się nie zakończył. 1 Wpływ akcesji do Unii Europejskiej na zmiany cen detalicznych w Polsce, marzec 2004. 2 Przyczyny zróżnicowania cen rolnych na rynku UE wnioski dla analiz skutków integracji z UE w obszarze Rolnictwo z maja 2002 oraz Propozycja scenariusza cenowego dla analiz skutków integracji w obszarze Rolnictwo z czerwca 2002. 2

Rola poszczególnych produktów rolnych w wydatkach na żywność. Przeciętne miesięczne wydatki na żywność i napoje bezalkoholowe w 2002 r. stanowiły 27% całkowitych wydatków gospodarstw domowych. Analizie poddano te produkty, które stanowią surowiec dla artykułów żywnościowych dominujących w strukturze wydatków konsumentów. Do produktów tych zaliczać się będą: mięso wieprzowe, wołowe i drobiowe, zboża (pszenica, żyto), mleko i wyroby mleczarskie. Tabela: Struktura wydatków nominalnych na podstawowe grupy żywności w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych ogółem w 2002 r. (%). Żywność i napoje bezalkoholowe-ogółem 100 w tym: mięso i przetwory 28,8 pieczywo i produkty zbożowe 16,4 mleko i przetwory 12,1 warzywa i przetwory 10,9 cukier, wyroby cukiernicze, miód 5,9 owoce i przetwory 5,5 tłuszcze jadalne 5,1 ryby i przetwory 2,8 jaja 2,4 Źródło IERiGŻ 2. CZYNNIKI WARUNKUJĄCE POZIOM CEN PRODUKTÓW ROLNYCH W UE Instrumenty Wspólnej Polityki Rolnej Po akcesji na Polskę oddziaływują te same instrumenty polityki rolnej co na pozostałe kraje UE- 25. WPR jest podstawowym czynnikiem cenotwórczym na tym rynku w Unii Europejskiej. Polityka ta oddziaływuje na ceny poprzez takie instrumenty jak kwoty produkcyjne lub interwencja rynkowa. Cenotwórczymi instrumentami są przede wszystkim ceny instytucjonalne określające dolny pułap zmienności cen rynkowych oraz instrumenty ochrony granic Unii Europejskiej - również broniące najniższych cen w UE. Generalnie, w wyniku reform z lat 1992, 2000 i 2003 ceny instytucjonalne zostały obniżone w istotny sposób. Dalsza ewolucja WPR, na kształt której mają również wpływ negocjacje w ramach WTO będzie prawdopodobnie prowadzić w dłuższej perspektywie do dalszego wyrównywania poziomu unijnych cen rolnych do cen światowych. Tabela: Ceny instytucjonalne funkcjonujące obecnie na rynkach rolnych UE Nazwa produktu Instrument Wysokość Przewidywane zmiany Pszenica, kukurydza, jęczmień (z Cena interwencyjna 101,31 /t W wyniku reformy tego rynku nie zmieniono wysokości ceny wyłączeniem żyta w interwencyjnej, chociaż była efekcie reformy WPR) taka propozycja. W wyniku toczących się negocjacji WTO, UE będzie najprawdopodobniej stopniowo obniżać cenę interwencyjną. 3

Mleko Ceny mleka surowego są regulowane poprzez cenę interwencyjną masła oraz cenę interwencyjna mleka w proszku. Cena interwencyjna masła Cena interwencyjna odtłuszczonego mleka w proszku 305,23 /100 kg 195,24 /100 kg Redukcja cen wprowadzona w latach 2005/2006 cena wyniesie 282,44 /100 kg W 2006 / 2007 cena wyniesie 259,52 e/100 kg Od 01.07.2007 cena wyniesie 246,39 /100 kg 2005/2006 cena wyniesie 184,97 /100 kg Od 01.07.2006 cena wyniesie 174,69 Wołowina Skup interwencyjny w ramach tzw. siatki bezpieczeństwa Uruchamiany w gdy cena rynkowa spadnie poniżej 1560 /t Bez zmiany Cukier Cena interwencyjna cukru 63,19 /100 kg Projekt reformy zakłada obniżkę ceny referencyjnej cukru o ok. 33% w ciągu 3 lat, co wpłynie na obniżkę cen detalicznych. Cena detaliczna cukru w 2008 r. szacowana jest na 2,48 zł/kg 3 Instrumenty polityki handlowej Cła, kontyngenty taryfowe, SSG, subsydia eksportowe mają duży wpływ na wysoki poziom cen w UE. W zależności od zakładanego stopnia ochrony rynku danego produktu rolnego stosuje się zróżnicowane stawki celne, wysokość kontyngentów i wielkość subsydiów. W wyniku przyjęcia Wspólnej Zewnętrznej Taryfy Celnej zmianie uległo większość stawek celnych na towary rolno spożywcze. Obecnie wyższe cła niż w Polsce przed akcesja są na: zboża, ryż, słód, mleko i produkty mleczarskie oraz niektóre rodzaje mięsa i jego przetworów, większość ryb i niektóre owoce południowe oraz banany poza kontyngentem. Niższe stawki celne po integracji są wyznaczone m.in. na.: alkohole, tytoń i wyroby z tytoniu. Koszty transportu i pozycja netto w handlu Stopień samowystarczalności kraju pod względem danego produktu (nadwyżka lub niedobór) decyduje o tym czy dany kraj jest importerem czy eksporterem. Zależność tę ilustrują rysunki poniżej. Zestawiają poziom cen wybranych produktów rolnych (pszenica, wieprzowina, mleko) w dotychczasowych krajach UE-15, w zależności od samowystarczalności kraju pod względem danego produktu. Polska staje się w coraz większym stopniu krajem nadwyżkowym. 3 Szacunki SAEPR 4

16 15 Ceny pszenicy w UE oraz stopień samowystarczalności w 2002r. Grecja Włochy 14 Finalndia Hiszpania Euro/100kg 13 12 11 10 Portugalia Belg+Lux Holandia Irlandia W.Bryt Szwecja Dania Niemcy Austria Francja 9 8 0 50 100 150 200 250 Źródło: Eurostat 2002 stopień samowystarczalności 170 Ceny wieprzowiny w UE oraz stopień samowystarczalności w 2002r. Grecja Euro/100kg 150 130 110 Portugalia Niemcy W.Bryt Włochy Szwecja Austria Hiszpania Francja Finland Irlandia Bel+Lux Holandia Dania 90 0 100 200 300 400 500 600 Źródło: Eurostat 2002 stopień samowystarczalności 5

40 Ceny mleka w UE oraz stopień samowystarczalności w zakresie produktów mleczarskich w 2002r. Euro/100 kg Włochy 35 Grecja Szwecja Portugalia 30 W.Bryt Niemcy Hiszpania Francja Bel+Lux Austria 25 Dania Irlandia 20 Finlandia Holandia 15 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 Źródło: Eurostat 2002 stopień samowystarczalności Rosnący poziom specjalizacji eksportera netto pozwala na obniżenie jednostkowych cen produktów eksportowych. Istotnym elementem cenotwórczym są koszty transportu, który umożliwia przepływ towarów pomiędzy krajami nadwyżkowymi i niedoborowymi. Zróżnicowanie cen pomiędzy krajami UE zależy więc m.in. od poziomu jednostkowych kosztów transportu oraz odległości między krajami. Są one zwykle wyższe w przypadku produktów zwierzęcych, niż roślinnych. Biorąc pod uwagę, iż Polska jest eksporterem netto produktów pochodzenia zwierzęcego, takich jak wołowina, wieprzowina, drób, jaja i produkty mleczarskie, a importuje głównie produkty pochodzenia roślinnego, przede wszystkim pasze i cytrusy, stosunek kosztów jednostkowych wewnątrz Unii jest korzystny dla Polski. Polska umacniając dalej pozycję eksportera netto, będzie minimalizowała koszty jednostkowe transportu w efekcie zrostu stopnia jego specjalizacji. Koszty transportu mogą więc być w Polsce niższe niż w krajach niedoboru. Kurs walutowy Ceny produktów rolnych w Polsce związane są z cenami na rynkach naszych partnerów handlowych w UE-25 poprzez kurs wymiany złotego. Kurs ten wpływa bezpośrednio na konkurencyjność cenową importu i eksportu, a pośrednio na ceny towarów przeznaczonych na rynek wewnętrzny. Dla przykładu osłabienie kursu z jednej strony przekłada się na wzrost konkurencyjności eksportu (spadek konkurencyjności importu) z drugiej natomiast generuje impuls inflacyjny. Aprecjacja złotego wywoła sytuację odwrotną. Polityka pieniężna, stosowana obecnie w Polsce, zmierzająca do zrównoważonego wzrostu w długim okresie, wiąże się z ryzykiem tymczasowego umocnienia waluty krajowej. 4 Szacuje się, że w perspektywie wieloletniej w Polsce nastąpi aprecjacja złotówki w stosunku do euro na skutek wzrostu konkurencyjności zmian w strukturze polskiej gospodarki. W krótszym okresie (perspektywie kilkumiesięcznej, kilkuletniej) możliwe są wahania kursu wokół tego trendu. 4 Raport na temat korzyści i kosztów przystąpienia Polski do strefy euro, NBP, Warszawa luty 2004, s. 23. 6

Inne czynniki wpływające na ceny rolne Wspomniane już ceny instytucjonalne oraz ochrona granic wyznaczają na pewnych rynkach rolnych minimalny poziom cen. O dalszym zróżnicowaniu cen decydują czynniki opisane poniżej jak jakość, koszty transakcyjne czy efekty konkurencji. Ceny produktów rolnych w UE są w efekcie bardzo zróżnicowane (Aneks 1) ceny polskie raczej nie będą osiągać maksymalnych pułapów cen UE co wynika również z pozostałych czynników cenotwórczych. Zróżnicowanie produktu Często porównanie cen między krajami jest obarczone błędem z uwagi na to, że statystyki cen w różnych krajach dotyczą innych odmian, ras zwierząt, pozornie tego samego produktu. Trzeba wyraźnie oddzielić efekt zróżnicowania produktu od efektu różnic jakościowych. Ceny skupu mogą dotyczyć produktów o różnej skali dodanej wartości wynikającej z wstępnego przygotowania, obróbki produktu przed sprzedażą (mycie, sortowanie, pakowanie, itd.). Różnice w cenach wynikać mogą z innych kosztów produkcji lub segmentacji rynku, różnych odmian, ras - na każdym rynku występuję specyficzna równowaga podaży i popytu tak, że można mówić nie o jednym lecz o wielu rynkach. Jakość Pojęcie jakości odnosi się do całokształtu cech produktu, które decydują o tym w jakim stopniu produkt spełnia oczekiwania nabywców. Zarówno na rynku polskim jak i UE obowiązuje system standardów jakościowych wyznaczających ściśle określone parametry jakie spełniać musi produkt. Chodzi o parametry minimalne jak i parametry przypisujące daną partię do odpowiedniej klasy jakości mające przełożenie na cenę produktu. Efektywność (koszty) w przetwórstwie i handlu Od efektywności przetwórstwa i handlu, ich konkurencyjności międzynarodowej oraz niskich kosztów zależą ceny, jakie mogą oferować producentom surowców rolnych. Koszty transakcyjne w łańcuchu marketingowym Ważna pozycją kosztową dla rolnika, przetwórcy, handlowca są koszty transakcji kupna/sprzedaży. Wysokość tych kosztów w przeliczeniu na jednostkę produktu jest tym niższa im większa jest partia towaru, jakiej transakcja dotyczy i im lepsze są instytucje zaangażowane w te transakcje (systemy informacji rynkowej, system podatkowy, legislacyjny, targowiska, giełdy, inne). Generalnie koszty transakcyjne w łańcuchu rynkowym są tym niższe (i efektywna cena rolnika tym wyższa) im większe są gospodarstwa, większa specjalizacja oraz im lepsze, sprawniejsze są instytucje i procedury wykorzystywane w obrocie rynkowym. Struktura rynku i doskonałość konkurencji rynkowej Cechą charakterystyczną rynku produktów rolnych jest rozdrobnienie po stronie podaży (duża liczba małych producentów rolnych) przekładająca się na niewielka siłę przetargową wobec znacznie bardziej skoncentrowanego ogniwa handlu i przetwórstwa rolno-spożywczego. W rezultacie ceny, jakie uzyskują producenci rolni mogą być niższe niż w sytuacji doskonałej konkurencji. Sytuacja w tym względzie jest dość dynamiczna. Z jednej strony występuje tendencja do tworzenia grup producenckich i innych organizacji producentów rolnych, co pozwala im zachować wpływ na ceny. Z drugiej strony jednak zarówno w handlu hurtowym i detalicznym, jak i w przetwórstwie, mają miejsce procesy koncentracji ograniczające siłę przetargową zarówno rolników sprzedających indywidualnie, jak i w grupach. Sytuacja w tym zakresie może być różna w różnych krajach, co może mieć przełożenie na poziom cen 7

Sezonowość i cykliczność W okresie roku, elementem kształtującym ceny rolne są zmiany sezonowe, dostosowane do sezonu wegetacyjnego. Roczne zmiany cen zależą również od plonu w danym roku oraz pogody. Dobrym przykładem jest sezonowa zmiana ceny mleka i zbóż. Jeżeli w ciągu roku jest kilka cykli produkcyjnych, np. w produkcji drobiu wtedy element sezonowości traci na istotności. Cykle cenowe powstają ze względu na nieelastyczną podaż. Rolnicy dostają sygnały rynkowe aby rozpocząć bądź zakończyć produkcję. Typowe przykłady to cykle świńskie i cykle w nasadzeniach porzeczek. WPR stabilizując ceny rolne nie wyrugowała cykli produkcyjnych i w UE cykle występują również, chociaż w formie odpowiednio spłaszczonej. 3. AKTUALNY POZIOM CEN W POLSCE Poniższy rysunek pokazuje zmiany cen produktów rolnych po akcesji. Zmiany zachodziły gwałtownie. Tendencja wzrostowa zdaje się obecnie utrzymywać we wszystkich produktach poza zbożami, które wykazują sezonową obniżkę cen. [%] 160% 140% 120% 100% 80% 60% 40% 20% Porównanie poziomu cen wybranych towarów w Polsce i UE w 2004 r. Cena UE=100-37,16% -41,13% Zmiana od stycznia do 30.08 +54,84% Aktualna cena w UE (16-22.08) +7,35% +46,48% +8,86% 0% Świnie rzeźne (kl. E) Bydło ogółem Mleko w skupie* Tuszki z kurczaka (65%) bez szyji Pszenica konsumpcyjna *ceny obliczone na podstawie średnich cen ze stycznia, kwietnia i lipca aktualna cena w UE obliczona na podstawie średniej z najwyższej i najniższej ceny z czerwca br. Żyto konsumpcyjne Źródło:MRiRW i FAMMU Początek stycznia 2004 Koniec kwietnia 2004 Aktualnie 30.08-5.09 Ceny drobiu - porównano ceny sprzedaży tuszek kurcząt patroszonych 65% bez szyj. Ceny tego rodzaju są zbierane co tydzień przez Komisję Europejską ze wszystkich państw członkowskich UE i służą do oceny rozwoju sytuacji cenowej na rynku drobiu w Unii. Ceny wieprzowiny - porównano ceny wieprzowiny (masa poubojowa schłodzona) w klasie E. Ceny tego rodzaju są zbierane co tydzień przez Komisję Europejską ze wszystkich państw członkowskich UE i służą do oceny rozwoju sytuacji cenowej na rynku wieprzowiny w Unii. Różne czynniki cenotwórcze często wywierają przeciwstawny wpływ na ceny. Mogą one oddziaływać z różną intensywnością w zależności od produktu. Zrozumienie ich działania jest istotne przy próbie przewidywania kierunku i tempa zmian cen. 8

Na wykresie pokazano produkty, które najbardziej podrożały po akcesji (świnie o 54,8%, bydło 46,5%). Pomimo tych zmian cen nadal istnieje duża różnica między średnią ceną w UE a średnią ceną polską. Analizowane czynniki będą miały wpływ na to na ile te ceny jeszcze wzrosną. Istotna jest np. pozycja eksportera netto, która pozwala sądzić, że polskie ceny produktów rolnych będą niższe od unijnej średniej. Wnioski Wspólna Polityka Rolna w swojej postaci po reformie z Luksemburga z 2003 nie będzie oddziaływać istotnie w najbliższych latach na dalszą zmianę cen rolnych. Wyjątkiem będą produkty mleczarskie, dla których zaplanowano obniżkę cen interwencyjnych w latach 2005-7, co może przełożyć się na obniżkę unijnych cen mleka. To z kolei mogłoby wpłynąć stabilizująco na ceny skupu mleka w Polsce. Przewidywana w najbliższym czasie reforma rynku cukru może doprowadzić do obniżki cen buraków cukrowych i cukru (patrz tabela 3. strona) w ciągu najbliższych lat. Inną zmianą może być ogólna tendencja do obniżki unijnych cen rolnych do poziomu światowego na skutek negocjacji WTO, stopniowych likwidacji subwencji eksportowych, etc., co będzie odczuwalne dopiero w dłuższej perspektywie. Kurs wymiany i aprecjacja złotówki również nie powinny stymulować wzrostu cen rolnych w najbliższym czasie. Koszty handlu i transportu będą malały ze względu na to, że Polska staje się w coraz większym stopniu eksporterem netto produktów rolnych. Rosnąca konkurencja w handlu i transporcie doprowadzi do stopniowej obniżki marż. Podobna sytuacja zachodzi w przypadku efektywności przetwórstwa. Rosnące obroty i konkurencyjność doprowadzą do obniżki marży przetwórczej. Obniżające się w łańcuchu marketingowym marże umożliwią uzyskiwanie przez rolników wyższych cen skupu. W tej sytuacji istotna stanie się pozycja przetargowa (niedoskonała konkurencja) rolników. Pozycja kraju eksportera netto produktów, w efekcie specjalizacji, jest czynnikiem obniżającym ceny. Można to zaobserwować porównując np. ceny z września 2004 półtusz polskich (niewielki eksporter) 151,1 euro/100 kg, duńskich (duży eksporter) 130,3 euro/100 kg i niemieckich (importer) 163,6 euro/100 kg. *** W aneksie załączono wykresy ukazujące wielkość i ceny skupu analizowanych podstawowych produktów rolnych za lata 2001-2004. Zamieszczono również polskie ceny produktów na tle maksymalnej i minimalnej ceny w UE-25 oraz średnioterminowe prognozy rynkowe Komisji Europejskiej wobec państw UE-10. 9

Aneks 1. Ceny produktów rolnych w Polsce i UE w 2004r. Ceny pszenicy w Polsce i UE (maks. i min.) w Eur/t Ceny zyta w Polsce i UE (maks. i min.) w Eur/t 310 260 210 160 110 Polska UE-Maks. UE-Min 180 160 140 120 100 80 Polska UE-Maks. UE-Min. 60 60 22.IV 6.V Źródło: MRiRW 20.V 6.VI 17.VI 1.VII 15.VII 29.VII 13.VIII 26.VIII 22.IV 6.V Źródło:MRiRW 20.V 6.VI 17.VI 1.VII 15.VII 29.VII 13.VIII 26.VIII 250,5 200,5 150,5 100,5 50,5 0,5 3.V- 9.V Ceny wieprzowiny w Eur/100 kg w Polsce i w UE (maks., min., średnia) 17.V-23.V 31.VI-06.VI Polska UE-Maks. 14.VI-20.VI 28.VI-04.XII 12.VII-18.VII Źródło: oblicz. własne na podst. danych FAMMU 26.VII-01.VIII UE-Min. śrue 9.VIII-15.VIII 23.VIII-29.VIII 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Ceny reprezentatywne dla klasy R3 - młode byki (EURO/100kg)* Polska cena najniższa 3.V 10.V 17.V 24.V 31.V * dla krajów dostarczających dane 7.VI 14.VI 21.VI 26.VI cena najwyższa śrue 5.VII 12.VII 19.VII 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 Ceny mleka w Polsce i UE (maks. i min.) w Eur/100kg Polska UE15-Maks. UE15-Min. I'04 II III IV V VI VII Źródło: oblicz. własne na podst. danych FAMMU 220 200 180 160 140 120 100 80 60 I'02 III Ceny drobiu w Polsce i UE (maks. i min.) w Eur/100kg V VII IX XI Polska UE-Maks. UE-Min. I'03 III V VII IX XI Źródło: oblicz. własne na podst. danych FAMMU I'04 III V VII Źródło: obliczenia własne na podstawie danych FAMMU oraz MRiRW 10

Aneks 2. Ceny i skup podstawowych produktów rolnych w Polsce w latach 2001-2004 efekty cykliczności i sezonowości Ceny i skup pszenicy (2001-2004r.) Ceny i skup żyta (2001-2004r.) zł/tonę 802 702 602 502 402 302 202 102 2 sty-01 kwi-01 lip-01 cena pszenicy (lewa skala) skup (prawa skala) sty-02 kwi-02 lip-02 sty-03 kwi-03 lip-03 sty-04 kwi-04 lip-04 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 tys. t zł/tonę 602 502 402 302 202 102 2 sty-01 kwi-01 lip-01 cena żyta (lewa skala) skup (prawa skala) sty-02 kwi-02 lip-02 sty-03 kwi-03 lip-03 sty-04 kwi-04 lip-04 300 250 200 150 100 50 0 tys. t Ceny i skup żywca wieprzowego (2001-2004r.) Ceny i skup żywca wołowego (2001-2004r.) 5,0 140 4,5 40 zł/kg 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 sty-01 kwi-01 lip-01 cena żywca (lewa skala) skup (prawa skala) sty-02 kwi-02 lip-02 sty-03 kwi-03 lip-03 sty-04 kwi-04 lip-04 120 100 80 60 40 20 0 tys. t zł/kg 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 sty-01 kwi-01 lip-01 cena żywca (lewa skala) skup (prawa skala) sty-02 kwi-02 lip-02 sty-03 kwi-03 lip-03 sty-04 kwi-04 lip-04 35 30 25 20 15 10 5 0 tys. t zł/litr 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 sty-01 kwi-01 lip-01 Ceny i skup mleka (2001-2004r.) cena mleka (lewa skala) skup (prawa skala) sty-02 kwi-02 lip-02 sty-03 kwi-03 lip-03 sty-04 kwi-04 lip-04 800,0 700,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 w mln litrów zł/kg 3,8 3,6 3,4 3,2 3,0 2,8 2,6 2,4 2,2 Ceny i skup żywca drobiowego (2001-2004r.) sty-01 kwi-01 lip-01 sty-02 kwi-02 lip-02 cena żywca (lewa skala) skup (prawa skala) sty-03 kwi-03 lip-03 sty-04 kwi-04 lip-04 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 tys. t Źródło: obliczenia własne na podstawie danych FAMMU oraz MRiRW. 11

Aneks 3. Prognozy produkcji i konsumpcji wybranych produktów rolnych w UE10 wg KE w latach 2004-2008 Zboża ogółem w UE-10 (w tys. ton) Zboża paszowe w UE-10 (w tys. ton) 60000 58000 56000 37000 35000 54000 52000 50000 48000 46000 33000 31000 29000 44000 42000 40000 produkcja na użycie (usable) konsumpcja 2003 2004 2005 2006 2007 2008 27000 25000 produkcja na użycie (usable) konsumpcja 2003 2004 2005 2006 2007 2008 lata Drób w UE-10 Sery w UE-10 2500 2000 1500 1000 500 0 produkcja netto w tys. ton (skala lewa) konsumpcja w kg. na osobę (skala prawa) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 24,5 24,0 23,5 23,0 22,5 22,0 21,5 21,0 1055 1050 1045 1040 1035 1030 1025 1020 1015 1010 1005 1000 produkcja całkowita w tys. ton (skala lewa) konsumpcja w kg. na osobę (skala prawa) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 14,5 14,0 13,5 13,0 12,5 12,0 11,5 315 310 305 300 295 290 285 280 275 270 265 Masło w UE-10 produkcja całkowita w tys. ton (skala lewa) konsumpcja w kg. na osobę (skala prawa) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 3,4 3,3 3,3 3,2 3,2 3,1 3,1 3,0 3,0 2,9 2,9 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Mleko w proszku w UE-10 (w tys. ton) produkcja całkowita konsumpcja całkowita 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Źródło: Komisja Europejska 12