RAPORT ROCznY AnnUAL RePORT Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa Foundation for the Development of Polish Agriculture
RAPORT ROCznY PL Spis treści List od Rady Fundacji... List od Zarządu Fundacji... Misja Fundacji... Dział programów szkoleniowo-doradczych Projekty Czas na Twój biznes!... 4 6 10 14 Dział programów rozwoju obszarów wiejskich 1. Biogazownie rolnicze mity i fakty... 2. Konkurs Polska wieś dziedzictwo i przyszłość... 3. Konwersatoria FDPA: Polska Wieś w XXI wieku Konwersatorium I Czym jest Wieś? (w Polsce, w II dekadzie XXI wieku)... 4. Publikacja ABC Przedsiębiorczości na obszarach wiejskich... 22 26 32 36 Program pożyczkowy... Pożyczkobiorcy i beneficjenci... Podsumowanie Finansowe Bilans... Zespół Fundacji... Kontakt... 41 55 74 79 87 2
en AnnUAL RePORT Contents Supervisory Board Letter... Management Board Letter... Foundation s Mission... 5 7 11 Training and Advisory Department Time for Your Own Business! Projects... Rural Development Programs Department 1. Agricultural biogas plants myths and facts... 2. The contest Rural Poland heritage and future... 3. FDPA seminars: Polish Countryside in the XXI century Seminar I What is the Countryside? (in Poland, in the II decade of the XXI century)... 4. The ABC of Enterprise in Rural Areas publication... 15 23 27 33 37 Loan Fund... Borrowers and beneficiaries... Finnancial Review Financial Review (PLN)... Foundation Team... Contact... 41 55 74 79 87 3
RAPORT ROCznY PL List od Rady Fundacji Szanowni Państwo, Rok był rokiem, w którym Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa znacząco powiększyła swoje fundusze przeznaczone na działalność mikropożyczkową. Był to również kolejny rok, w którym Fundacja uzyskała niezwykle pozytywny wynik finansowy i dzięki temu mogła kontynuować swoją serię wydawnictw o rozwoju polskiej wsi. Naszym głównym celem pozostaje działanie na rzecz rozwoju przedsiębiorczości, który zdywersyfikuje gospodarkę wiejską i działania na rzecz wspierania młodych, kobiet i bezrobotnych, aby rozwój społeczeństwa na wsi był zrównoważony. Rada Fundacji w roku powiększyła się o 2 nowych członków. Mieliśmy przyjemność powitać w naszym gronie Grzegorza Galuska, Prezesa Zarządu Fundacji Centrum Organizacji Pożyczkowych. Jego wiedza i doświadczenia na pewno pomogą nam w rozwoju naszej działalności mikrofinansowej. Drugim nowym członkiem Rady jest dr Piotr Gradziuk, specjalista z zakresu odnawialnych źródeł energii. Jestem przekonany, że pomoże on nam w rozwinięciu działań naszej Fundacji na rzecz wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich. Chciałbym podziękować Zarządowi i wszystkim pracownikom Fundacji za wysiłek włożony w ten udany dla nas rok. Pragnę również podziękować członkom Rady za aktywny udział w życiu Fundacji. Jestem przekonany, że rok 2012 okaże się kolejnym rokiem rozwoju i sukcesu naszej Fundacji. Krzysztof Mularczyk Przewodniczący Rady 4
en AnnUAL RePORT Supervisory Board Letter Dear Sirs and Madams, The year was a year in which the Foundation for the Development of Polish Agriculture (FDPA) substantially increased its financial resources destined for micro-loan activity. It was also yet another year in which the Foundation achieved an incredibly positive financial result, thanks to which it could continue issuing its series of publications on the development of the Polish countryside. Our main aim remains facilitating entrepreneurship which will diversify rural economy and activities for supporting the young, women and the unemployed, so that the rural community development is well-balanced. The Foundation Committee was joined by two new members in. We were happy to welcome among us Grzegorz Galusek, Executive Director of Microfinance Centre. His know-how and experience will undoubtedly help us develop our microfinance activity. The second new member of the Committee is Piotr Gradziuk, PhD, a specialist in the area of renewable energy sources. I am convinced that he will aid us in developing our Foundation activities promoting the use of renewable energy sources in rural areas. I herby would like to thank the Board and all of the employees of the Foundation for the effort put into this successful year for us. I also wish to express my gratitude to the Committee members for their active participation in the life of the Foundation. I am convinced that the year 2012 shall prove yet another year of development and success of our Foundation. Krzysztof Mularczyk The Chair of the Board 5
RAPORT ROCznY PL List od Zarządu Fundacji Szanowni Państwo, Z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce Raport Roczny stanowiący podsumowanie działań Fundacji na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa w roku. Przeprowadzone niedawno Spis Rolny i Spis Powszechny potwierdzają, że zatrudnienie w polskim rolnictwie jest jednym z najwyższych w Europie (15,8 % w porównaniu do 5,1 % EU27). Jednocześnie wskaźniki bezrobocia na wsi od wielu lat nie spadają. To potwierdza, że tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich jest i będzie wyzwaniem na wiele kolejnych lat. Dlatego myślą przewodnią, jaka towarzyszy naszym projektom, jest tworzenie nowych i utrzymanie istniejących pozarolniczych miejsc pracy na wsi. Efektem realizowanych przez nas w r. projektów pod nazwą Czas na Twój biznes! w Małopolsce i na Mazowszu jest powstanie 92 nowych działalności gospodarczych. Oprócz miejsc pracy dla właścicieli zatrudnienie w tych firmach znalazły również dodatkowe osoby. Ze swej strony dołożyliśmy starań, aby nowe przedsiębiorstwa nie tylko przetrwały pierwszy najtrudniejszy okres, ale również wzmocniły się na tyle, by skutecznie i samodzielnie radzić sobie na wolnym rynku. Utrzymaniu miejsc pracy i tworzeniu nowych służą bezpośrednio i pośrednio udzielane przez FDPA pożyczki. Zapewnienie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania dla mikro i małych firm, szczególnie w czasach kryzysu, kiedy banki ograniczają swoja ofertę, stanowi często o istnieniu tych firm. Dzięki znaczącemu dofinansowaniu naszych funduszy pożyczkowych z funduszy europejskich z roku na rok coraz więcej firm korzysta z naszej oferty. 6
en AnnUAL RePORT Management Board Letter Dear Sirs and Madams, It makes us truly happy to present to you the Annual Report being the summary of the Foundation activities for the Development of the Polish Agriculture in the year. The recently conducted Agricultural Census and Population Census confirm that employment within the Polish agriculture sector is one of the highest in Europe (15,8% compared to 5,1% EU27). At the same time, the level of unemployment in rural areas has not been dropping for years. This only confirms that creating new workplaces in rural areas is and will be a challenge in the years to come. This is why the leading concept behind our projects is to create new and sustain the already existing non-agricultural workplaces in the countryside. The effect of the projects realized by us in under the name Time for Your Own Business! in the province of Małopolska and Mazowsze is the creation of 92 new business activities. Apart from workplaces for the owners themselves, other people also found jobs in these firms. On our part, we did our best to help the new enterprises survive not only the first and most difficult period but also to make them strong enough to manage effectively and independently in the free market economy. The loans granted by the FDPA facilitate in a direct and indirect way sustaining workplaces and creating new jobs. Ensuring access to external sources of financial support for micro- and small businesses, especially in times of the crisis when banks put limitations on their offer, often decides about the existence of such firms. Thanks to the substantial subsidies for our loan funds from the European resources, year by year more and more businesses use our offer. 7
RAPORT ROCznY PL Mamy nadzieję, że również nasze projekty edukacyjne związane ze zrównoważonym rozwojem obszarów wiejskich i wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, w perspektywie zaowocują nowymi miejscami pracy. W tym roku zachęcaliśmy do przyjrzenia się działalności biogazowni rolniczych. Ponad sto osób, które wzięły udział w konferencji i wyjeździe studyjnym do biogazowni w Skrzatuszu k. Piły oraz we Friedland (Niemcy) w ramach projektu Biogazownie rolnicze-mity i fakty, miało okazję skonfrontować teorię z praktyką. Do tradycji przechodzi powoli nasz konkurs Polska wieś-dziedzictwo i przyszłość. Zarówno finał II edycji jak i ogłoszona III edycja spotkały się z dużym zainteresowaniem. Cieszymy się, że nasz konkurs o wsi i jej dziedzictwie kulturowym, na stałe wpisuje się w kalendarz imprez promujących i upowszechniających dorobek materialny i niematerialny polskiej wsi. Całemu zespołowi FDPA, Radzie, naszym partnerom i współpracownikom składamy podziękowania za ogromny wkład i zaangażowanie w podejmowane przez nas działania. Zarząd FDPA 8
en AnnUAL RePORT We hope that also our projects connected with the sustained development of rural areas and the use of renewable sources of energy will result in new workplaces. This year we encouraged to take a closer look at the functioning of agricultural biogas plants. Over one hundred people who took part in the conference and study tour to the biogas plant in Skrzatusz, close to Piła, and Friedland (Germany) within Agricultural Biogas Plants-Myths and Facts project had a chance to confront theory with practice. Our competition Polish Countryside Heritage and Future is gradually becoming a tradition. Both the final of the II edition and the announced III edition enjoyed great interest. We are happy that our competition concerning the countryside and its cultural heritage has become a permanent fixture in the cultural calendar of events promoting and making popular the material and non-material achievements of the Polish countryside. We want to thank the whole FDPA team, the Committee, our partners and co-workers for the enormous amount of work and involvement in our activities. The Management of the Foundation 9
RAPORT ROCznY PL Misja Fundacji Misją Fundacji jest wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a w szczególności przedsiębiorczości i tworzenia pozarolniczych miejsc pracy oraz zapewnienia równych szans kobietom, osobom bezrobotnym i młodzieży. Misja Fundacji realizowana jest poprzez działalność mikropożyczkową i dotacje inwestycyjne na tworzenie i rozwój małych przedsiębiorstw na terenach wiejskich; programy rozwoju lokalnego, publikacje, opracowania i specjalistyczne raporty społeczno-ekonomiczne obrazujące stan polskich obszarów wiejskich. 10
en AnnUAL RePORT Foundation s Mission The mission of our Foundation is to support the sustainable development of rural areas, in particular entrepreneurship and the creation of off-farm jobs in order to ensure equal chances for women, unemployed and the young people. The mission of our Foundation is carried out through micro loans and investment grants for creating and developing small enterprises in rural areas; local development programs, publications, studies and socio-economic reports which reflect the condition of Polish rural areas. 11
RAPORT ROCznY AnnUAL RePORT
DziAł PROgRAmów szkoleniowo- DORADCzYCh TRAining AnD ADvisORY DePARTmenT
RAPORT ROCznY PL Projekty Czas na Twój biznes! Misja Fundacji na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa zakłada wsparcie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a w szczególności przedsiębiorczości i tworzenia pozarolniczych miejsc pracy. Zgodnie z tą zasadą FDPA już 24 lata dba o zapewnienie na rynku pracy równych szans kobietom i osobom bezrobotnym. Potwierdzeniem tych słów są realizowane w r. cztery projekty Czas na Twój biznes!, których odbiorcami są osoby planujące rozpocząć własną działalność gospodarczą. Projekty zostały dofinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia. Działania przewidziane w projektach obejmują wsparcie szkoleniowo-doradcze przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, na które składa się: diagnoza potrzeb szkoleniowo-doradczych oraz szkolenie teoretyczne, dzięki któremu przyszli przedsiębiorcy nabędą kompetencje umożliwiające zarządzanie własną firmą. Na tym etapie projektu wśród beneficjentów przeprowadzane są warsztaty ze sporządzania biznes planów, pozwalające oceniać realności i ryzyko finansowe planowanych inwestycji oraz indywidualne doradztwo, będące spersonalizowaną odpowiedzią na wyniki diagnozy potrzeb przyszłych przedsiębiorców. Każdy z beneficjentów projektu może liczyć także na przyznanie środków na założenie działalności gospodarczej do 40 tys. zł, doradztwo indywidualne i grupowe po założeniu działalności gospodarczej oraz wsparcie pomostowe kapitałowe, pozwalając na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności. 14
en AnnUAL RePORT Time for Your Own Business! Projects The mission of the Foundation for the Development of Polish Agriculture is to support the sustained development of rural areas, especially entrepreneurship and the creation of non-agricultural workplaces. According to this principle the Foundation for the Development of Polish Agriculture has been working for 24 years now towards ensuring equal chances on the job market for women and the unemployed. A confirmation of these words are four Time for Your Own Business! projects realized in whose target group are people planning to start their own business activity. The projects have been subsidized from the resources of the European Union within the European Social Fund the Human Capital Operational Program, priority 6.2 Support and promotion of entrepreneurship and self-employment. The activities envisaged in the projects encompass training-consultative support before starting a business activity which consists of: a diagnosis of training-consultative needs as well as a theoretical training thanks to which the perspective entrepreneurs shall gain competences making it possible to manage one s own business. During this phase of the project there are workshops organized among the beneficiaries concerning writing one s own business plan to be able to evaluate the reality and financial risk of the planned investments as well as individual consultancy which is a personalized answer to the results of the needs diagnosis of the perspective entrepreneurs. Each of the beneficiaries of the project may also count on being granted financial means to set up one s own business activity of up to 40 thousand PLN, personal and group consultancy after setting up own business as well as bridge capital support, making it possible to cover the current costs of running a business. 15
RAPORT ROCznY PL Od 2009 r. na terenie Małopolski FDPA realizowała projekt Czas na Twój biznes!, ukierunkowany na rozwój pozarolniczych działalności gospodarczych. Efektem było powstanie 25 firm, których właściciele przestali być osobami bezrobotnymi i z sukcesem prowadzą własną działalność gospodarczą. Dzięki otrzymanym dofinansowaniom w formie dotacji inwestycyjnych mogli założyć swoją firmę i skutecznie ją rozwijać. Wsparcie szkoleniowo-doradcze oraz pomostowe pozwoliły nabyć beneficjentom odpowiednie kompetencje, a ich firmom stabilność na rynku. Przykładowe przedsięwzięcia to: firma zajmująca się dekoracjami weselnymi, gabinet masażu, działalność krawiecka, wykonywanie ręcznie rzeźbionych mebli, architektura krajobrazu i wiele innych. Kontynuacją działań podjętych w ramach ww. projektu jest rozpoczęty w listopadzie r. projekt Czas na Twój biznes-na bis!, do którego zgłosiły się 163 osoby. Wsparciem zostanie objętych 60 bezrobotnych z terenów wiejskich, zamieszkujących powiat nowosądecki (45 osób) i limanowski (15 osób). Spośród nich 40 osób otrzyma dotacje do 40 tys. zł na rozpoczęcie własnej działalności. 16
en AnnUAL RePORT Ever since 2009 the FDPA has been realizing within the Małopolskie province the Time for Your Own Business! project focused on the development of non-agricultural business activities. As a result there came into existence 25 businesses whose owners used to be unemployed and run their own business successfully. Thanks to the received subsidies in the form of investment donations it was made possible for them to set up their own business and to develop it successfully. The trainingconsultative and bridge support made it possible for the beneficiaries to gain appropriate competences, and their companies achieved stability on the market. Some of the example enterprises are: a firm dealing with wedding decorations, a massage parlor, tailor s business activity, manual production of carved furniture, landscape architecture and many others. A continuation of the activities taken up as part of the above mentioned project is the Time for Your Own Business! project started in November with 163 participants. The support shall encompass 60 unemployed people from rural areas, inhabiting the Nowosądeckie province (45 people) and the Limanowskie province (15 people). From among those people 40 shall be granted donations of up to 40 thousand PLN to start their own business activity. 17
RAPORT ROCznY PL Poza Małopolską FDPA prowadziła podobne działania także na Mazowszu. Do realizowanego w powiecie płockim i siedleckim projektu Czas na Twój biznes! zgłosiło się łącznie 168 osób. Wsparciem przed rozpoczęciem działalności gospodarczej objęto 60 osób. Spośród nich wybrano 42 beneficjentów, którzy otrzymali środki finansowe w wysokości 30 tys. zł na rozpoczęcie działalności, m.in.: warsztat samochodowy, usługi księgowe, sklep internetowy, usługi zorbingu (zabawa polegająca na staczaniu się ze zbocza w plastikowej, nadmuchiwanej kuli), warsztat stolarski, lokale gastronomiczne, itp. Pomocy finansowej towarzyszy też wsparcie merytoryczne wykwalifikowanej kadry FDPA i ekspertów zewnętrznych. Dzięki szkoleniom i doradztwu uczestnicy projektu mają szansę podnosić swoje kwalifikacji i osiągać zamierzone zyski. Przedsiębiorcy uczestniczą w doradztwie indywidualnym i grupowym oraz podobnie jak w Małopolsce mogą liczyć na wsparcie pomostowe. W wyniku realizacji tych projektów 42 osoby podjęły własną działalność gospodarczą. Drugi z mazowieckich projektów Czas na Twój biznes wsparcie osób przedsiębiorczych z terenu powiatu siedleckiego został wzbogacony o szkolenia psychologiczne, ułatwiające beneficjentom powrót do pracy, oraz komputerowe dla osób powyżej 45. roku życia. Dzięki projektowi powstało 25 firm. Towarzyszące projektom zainteresowanie wskazuje na silną potrzebę tworzenia działań ukierunkowanych na wspieranie rozwoju pozarolniczej działalności na obszarach wiejskich. Fachowe doradztwo i kompleksowe wsparcie pozwalają zapewnić trwałość wspieranych przedsięwzięć. Nowo powstałe firmy stanowią wzór przedsiębiorczości dla mieszkańców regionu. Na stronach internetowych: www.mazowsze.czasnatwojbiznes.pl, www.malopolskaczasnatwojbiznesnabis.pl, dostępne są szczegółowe informacje na temat realizowanych projektów. 18
en AnnUAL RePORT Apart from the Małopolskie province the FDPA conducted similar activities in the Mazowsze province. There were 168 participants in total of the Time for Your Own Business! project in the Płockie and Siedleckie district. 60 people were provided with support before setting up their business activities. From among this group 42 beneficiaries were chosen who were granted financial means of 30 thousand PLN to commence business activities, among others a car workshop, accounting services, internet shop, zorbing (kind of amusement where one rolls downhill in a plastic, inflated ball), carpenter s workshop, gastronomical shops, etc. The financial support goes hand in hand with expert advice from the FDPA highly qualified personnel and external specialists. Thanks to the trainings and the consultancy the project participants stand a chance to improve their qualifications and to achieve the planned profit. Entrepreneurs taking part in the personal and group, like in case of Małopolskie province, may count on bridge support. As a result of the realization of these projects 42 people undertook their own business activities. The second of the Mazowieckie province projects Time for Your Own Business! support for entrepreneurial people from the Siedleckie province was enriched with psychological trainings making it easier for the beneficiaries to come back to work, as well as computer trainings for people over 45. the project resulted in the setting up of 25 businesses. The interest accompanying the projects suggests a strong demand for activities directed towards supporting the development of non-agricultural activity in rural areas. Expert consultancy and comprehensive support make it possible to ensure the durability of the supported enterprises. The newly-created businesses provide a good example of entrepreneurship for the inhabitants of the region. Detailed information concerning projects being realized is available form websites: www.mazowsze.czasnatwojbiznes.pl, www.malopolskaczasnatwojbiznesnabis.pl. 19
RAPORT ROCznY AnnUAL RePORT
DziAł PROgRAmów ROzwOjU ObszARów wiejskich RURAL DeveLOPmenT PROgRAms DePARTmenT
RAPORT ROCznY PL Biogazownie rolnicze mity i fakty Najnowsze inicjatywy podejmowane przez FDPA koncentrują się wokół zmian klimatycznych oraz problematyki odnawialnych źródeł energii (OZE). Celem tych działań jest aktywna edukacja przedsiębiorców i rolników prowadząca do obniżania kosztów energii w przedsiębiorstwie lub gospodarstwie. Kontynuując promocję OZE Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa w partnerstwie z Biogaz Zeneris Sp. z o.o. zrealizowała w kwietniu r. projekt Biogazownie rolnicze mity i fakty, polegający na organizacji konferencji połączonej z wyjazdem studyjnym i przygotowaniu publikacji pokonferencyjnej. Przedsięwzięcie zostało sfinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Komisji Europejskiej. Celem konferencji, zorganizowanej w Płotkach koło Piły, była prezentacja biogazowni rolniczych jako alternatywnego źródła pozyskiwania energii. Podczas spotkania zachęcano do inwestowania w instalacje biogazowe, ale również wskazywano trudności, na jakie narażony jest potencjalny inwestor. Ważna była też kwestia przedstawienia faktów oraz mitów jakie związane są z tego rodzaju inwestycjami. 22
en AnnUAL RePORT Agricultural biogas plants myths and facts The latest initiatives taken up by the Foundation for the Development of Polish Agriculture (FDPA) focus on climatic changes as well as the problem of renewable energy sources (RES). The aim of these activities is active education of entrepreneurs and farmers leading to energy costs reduction for enterprises and farms. Continuing the promotion of RES the Foundation for the Development of Polish Agriculture in cooperation with Biogaz Zeneris Sp. z o.o. in April realized the Agricultural biogas plants myths and facts project which consisted in organizing a conference combined with a study tour and preparing a post conference publication. The project was financed from the means of the National Fund for Environmental Protection and Water Management as well as the European Commission. The aim of the conference organized in the town of Płotki near Piła was to present agricultural biogas plants as an alternative source of energy. The participants of the conference were encouraged to invest in biogas installations, but difficulties which a prospective investor may face were also discussed. It was equally important to present both facts and myths associated with this type of investments. 23
RAPORT ROCznY PL Pośród około 120 uczestników projektu pojawili się przedstawiciele uczelni, urzędów, firm, mediów. Beneficjentami byli także doradcy rolni i rolnicy, którzy mogli przedyskutować i skonfrontować swoje plany z ekspertami, którzy mając doświadczenie w pełnym procesie inwestycyjnym posiadali możliwość udzielenia cennych rad i wskazówek. Pośród uznanych fachowców, teoretyków i praktyków znaleźli się: prof. dr hab. Andrzeja Myczko z Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego oddział w Poznaniu, prof. dr hab. Jan Popczyk z Politechniki Śląskiej, dr inż. Ireneusz Grządzielski z Politechniki Poznańskiej, Prezes Marek Józwiak i pan Janusz Grochowski z Biogaz Zeneris Sp. z o.o., pan Michał Ćwil z Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej, pan Robert Taszarek z Envitec Biogas, panowie Michał Szczepaniak i Grzegorz Hołyszewski z firmy Strategor Wielkopolskiego Centrum Analiz. Oprócz poznania aspektów teoretycznych uczestnicy konferencji mieli okazje zobaczyć działające biogazownie w Skrzatuszu k. Piły oraz Friedland (Niemcy). Wyjazd studyjny, stanowiący cześć projektu, umożliwił obserwacje całego procesu technologicznego produkcji biogazu, przy wykorzystaniu różnych substratów (wywar gorzelniany, kiszonka z kukurydzy) i funkcjonowanie modelowej biogazowni Zwiedzający mieli możliwość zobaczyć zmagazynowane substraty, maszyny oraz poszczególne etapy obróbki wsadu do biogazowni, a także zaobserwować w jaki sposób przechowywany jest odpad pofermentacyjny. Efektem finalnym projektu jest publikacja Biogazownie rolnicze mity i fakty, zawierająca najważniejsze informacje dla potencjalnych inwestorów zainteresowanych budową biogazowni. Broszurę otrzymali wszyscy uczestnicy konferencji. Jest ona także dostępna w wersji elektronicznej na stronie internetowej www.fdpa.org.pl. 24
en AnnUAL RePORT Among about 120 participants of the project there came representatives of higher education institutions, office, companies and the media. The beneficiaries were also agricultural advisors and farmers who were able to discuss and confront their plans with the experts who, being experienced in the complete investment process, were able to provide valuable advice and tips. Among the recognized experts, theoreticians and practitioners the following people were present: Prof. Andrzej Myczyko, Ph.D. from the Technological-Environmental Institute branch in Poznan, Prof. Jan Popczyk from the Silesian University of Technology, Ireneusz Grządzielski Ph.D., Eng. z the Poznań University of Technology, President Marek Józwiak and Janusz Grochowski from Biogaz Zeneris Sp. z o.o., Michał Ćwil from the Polish Economic Chamber of Renewable Energy, Robert Taszarek from Envitec Biogas, Michał Szczepaniak and Grzegorz Hołyszewski from Strategor of the Wielkopolskie Province Analysis Centre. Apart from learning about the theoretical aspects, the conference participants had an opportunity to see working biogas plants in Skrzatusz near Piła and Friedland (Germany). The study tour, which was an integral part of the project, made it possible to witness the whole of the technological process of the production of biogas, by means of using various substrates (alcohol-distilling brew, corn silage) and the working of a model biogas plant. The visitors had an opportunity to see the stored substrates, machines and particular phases of biogas plant feedstock treatment, as well as to see how post-fermentation waste matter is stored. The final effect of the project is the publication titled Agricultural biogas plants myths and facts, which contains the most vital information for potential investors interested in building a biogas plant. All the participants of the conference received the brochure. It is also available in the electronic form and is accessible the www.fdpa.org.pl website. 25
RAPORT ROCznY PL Konkurs Polska wieś dziedzictwo i przyszłość Kultura naszego kraju jest ściśle związana z tradycją, mającą swe korzenie w sztuce ludowej, obrzędach i zwyczajach. Dziedzictwo kulturowe jest szczególnie ważnym zagadnieniem dla obszarów wiejskich. Stąd też tak istotne staje się docenienie wartości polskiej wsi i wskazania jej szans rozwoju. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa w partnerstwie z Wydawnictwem Naukowym Scholar organizuje konkurs Polska wieś dziedzictwo i przyszłość. W r. udało nam się sfinalizować już II edycję konkursu, objętą patronatem honorowym przez Polski Komitet ds. UNESCO oraz medialnym przez Kulturę Ludową i Witrynę Wiejską. Pierwsze miejsce w I kategorii obejmującej prace naukowe, popularno-naukowe i inne prezentujące szczególnie inspirujące i innowacyjne spojrzenie na problematykę rozwoju wsi zajęła praca pani Kamili Storz, autorka Murowany dom wiejski w krajobrazie kulturowym Warmii i Mazur. Dr inż. arch. Elżbieta Raszeja, recenzentka i autorka wstępu do książki tak oceniła nagrodzoną pracę: Książka Kamili Storz wyjaśnia specyfikę murowanego domu wiejskiego jako elementu krajobrazu kulturowego Warmii i Mazur. Jak autorka sama stwierdza, poznawanie tego regionu zaczyna się zwykle od zauroczenia wyjątkowym środowiskiem naturalnym. Nieco później pojawia się zainteresowanie jego historią. 26
en AnnUAL RePORT The contest Rural Poland heritage and future The cultural background of our country is closely related to tradition, whose source is folk art, customs and habits. Cultural heritage is a specially important issue for the rural areas. This is why it is crucial to appreciate the value of the Polish countryside and to show it chances of development. In order to meet these needs the Foundation for the Development of Polish Agriculture in cooperation with the Scholar Scientific Publishing House organizes contest Rural Poland heritage and future. In we manage to finalize II edition of the contest, the honorary patronage over which was taken by the Polish Committee for UNESCO, whereas the media sponsors were Kultura Ludowa and Witryna Wiejska. As concerns the first category of the contest, encompassing scientific, popular-science publications and others presenting especially inspiring and innovative look on the issue of rural areas development, the first place belonged to Kamila Storz, the author of a work called A house of stone against the cultural landscape of Warmia and Mazuria. Elżbieta Raszeja, PhD, Eng. of Architecture, the reviewer and author of the introduction to the book expressed her opinion on the prize-winning work in the following words: The book by Kamila Storz explains the specific character of a rural house of stone as an element of the cultural landscape of Warmia and Mazuria. According to the author herself, getting to know this region usually begins with a fascination with a unique natural environment. A little later there appears interest in the region s history. 27
RAPORT ROCznY PL Laureatem w II kategorii, w której złożono prace prezentujące dorobek kulturowy kraju i regionu, opisujące inicjatywy lokalne, dziedzictwo historyczne wsi (monografie wsi, archiwalne zbiory zdjęć stanowiące element dokumentacji, pamiętniki) oraz prace ilustrujące przykład sukcesu w rozwoju polskiej wsi, został pan Adam Panasiuk autor książki Wereszczyn. Śladami zapomnianej historii. Jest to niezwykle interesujące opracowanie nie tylko ze względu na treść i język, jakim opowiedziano o Wereszczynie wsi na Lubelszczyźnie, ale również poprzez sposób jej powstania. Wereszczyn dzięki pracy podjętej przez Adama Panasiuka odzyskuje antropologiczną gęstość podkreśla red. Edwin Bendyk, autor przedmowy. Prezentacja nagrodzonych przez Kapitułę Konkursu opracowań II edycji konkursu miała miejsce 14 czerwca r. w Pałacu Staszica Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Uroczystość wręczenia nagród (po 5 tys. dla każdego z laureatów) stała się nie tylko okazją do podsumowania ogólnopolskiego konkursu, ale też promocją wydanych przez Wydawnictwo Naukowe Scholar książek pani Kamili Storz oraz pana Adama Panasiuka laureatów II edycji. Obie publikacje, staną się interesującą lekturą dla Czytelników poszukujących ciekawych informacji związanych z tematyką kulturowego dziedzictwa polskiej wsi. 28
en AnnUAL RePORT Within the second category, encompassing works presenting the cultural heritage of the country and the region, describing local initiatives, historical heritage of the countryside (monographs of the countryside, archival collections of photographs as a documentation element, memoirs) and works showing examples of success as concerns the development of the Polish countryside, the laureate was Adam Panasiuk, the author of the work Wereszczyn. Exploring the forgotten history. It is an extremely interesting publication not only on account of its content and language describing Wereszczyn a village in the Lubelskie region, but also because of the way the work was created. Wereszczyn, thanks to Panasiuk s work, regains its anthropological density stresses, Edwin Bendyk, the editor and author of the foreword. The presentation of the prize-winning works of the II edition of the contest as decided by the Contest Chapter took place on 14 June in the Staszic Palace of the Polish Academy of Science in Warsaw. The gala of presenting the laureates with awards (5 thousand PLN for each laureate) was an opportunity not only to summaries the all- Poland contest but also to promote books by Kamila Storz and Adam Panasiuk published by the Scholar Scientific Publishing House II edition laureates. Both publications will make an interesting reading for those looking for interesting information connected with the issue of the cultural heritage of the Polish countryside. 29
RAPORT ROCznY PL Ogłoszona w r. III edycja konkursu podobnie jak dwie poprzednie, cieszyły się ogólnopolskim zainteresowaniem. Poziom, problematyka oraz liczba zgłoszonych opracowań mile zaskoczyły zarówno Fundację, jak i członków Kapituły Konkursowej, w skład której wchodzą wybitni naukowcy zaangażowani w rozwój obszarów wiejskich: prof. dr Izabella Bukraba-Rylska, prof. dr hab. Jerzy Wilkin, prof. dr hab. Józef Styk, dr Andrzej Hałasiewicz, dr Dorota Klepacka-Kołodziejska oraz dr Barbara Perepeczko. W I kategorii konkursu laureatką została pani Aleksandra Paprot, autorka pracy Kształtowanie się świadomości kulturowej mieszkańców Starej Kościelnicy po 1945 roku. Prof. dr hab. Jerzy Wilkin ocenił jej opracowanie jako oparty na bogatej dokumentacji i własnych badaniach ciekawy obraz wsi na Żuławach w okresie powojennym. Dla czytelników, może stać się nie tylko historią i opisem sytuacji społeczno-kulturowej wsi, ale również monografią wspomnień jej mieszkańców, będących przesiedleńcami z różnych rejonów Polski. W II kategorii konkursu laureatką została pani Mariola Platte autorka zbioru poezji Słowa na miedzy przysiadły. Antologia poetów wsi. Prof. Józef Styk podkreślił w recenzji, że zamieszczone utwory prezentują wysoki poziom literacki ( ) ich język jest dojrzały, a środki wyrazu o wysokim stopniu profesjonalności: ciekawe metafory, bogata frazeologia, poprawne skróty myślowe. Antologię stanowią utwory 21 poetów mieszkających na wsi, bądź z nią związanych, zarówno debiutantów, jak i osób, które posiadają już bogaty dorobek literacki. Ceremonia wręczenia nagród dla laureatek III edycji została zaplanowana na kwiecień 2012 r. 30
en AnnUAL RePORT The III edition of the contest announced in, just like the previous two, enjoyed all-poland popularity. The level, topics and number of the submitted works were a nice surprise for both the Foundation and the members of the Contest Chapter whose members include prominent scientists involved in the development of rural areas: Prof. Izabella Bukraba-Rylska, PhD., Prof. Jerzy Wilkin, PhD., Prof. Józef Styk, PhD., Andrzej Hałasiewicz, PhD., Dorota Klepacka-Kołodziejska, PhD. and Barbara Perepeczko, PhD. The I category laureate became Aleksandra Paprot, the author of The Shaping of Cultural Awareness of the Residents of Stara Kościelnica after 1945. Prof. Jerzy Wilkin, PhD. described her work as an interesting view of the countryside in Żuławy based on rich documentation and own research encompassing the post-war period. For the readers it may become not only the history and description of the social-cultural situation of the countryside, but also a monograph of the memoirs of its residents, displaced people from different regions in Poland. The II category laureate became Mariola Platte, the author of a book of poems Words Sat Down on a Balk. The Coutryside Poets Anthology. Prof. Józef Styk stresses in his review that the poems represent a high literary level ( ) their language is mature and the literary devices are highly professional: interesting metaphors, rich phraseology, appropriate mental shortcuts. The anthology consists of poems by 21 poets living in the countryside, or connected with it, both debutants and people with an impressive literary output. The ceremony during which the laureates of the III edition will be presented with awards has been planned for April 2012. 31
RAPORT ROCznY PL Konwersatoria FDPA: Polska Wieś w XXI wieku Konwersatorium I Czym jest Wieś? (w Polsce, w II dekadzie XXI wieku) Konserwatoria FDPA Polska Wieś w XXI wieku to inicjatywa uzupełniająca wydawane co drugi rok, począwszy od 2000 r., raporty o stanie wsi w Polsce. Pierwsze z cyklu spotkań zostało poświęcone tematowi Czym jest Wieś? (w Polsce, w II dekadzie XXI wieku) i towarzyszyło gali wręczenia nagród II edycji konkursu Polska wieś dziedzictwo i przyszłość 14 czerwca r. w Pałacu Staszica w Warszawie. Konwersatorium miało charakter panelu dyskusyjnego. Referaty wprowadzające wygłosili specjaliści, zajmujący się różnymi sferami funkcjonowania wsi oraz obszarów wiejskich: prof. dr hab. Jerzy Bański z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, prof. dr hab. Izabella Bukraba-Rylska z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, prof. dr hab. Jerzy Wilkin Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN i Uniwersytetu Warszawskiego. Wynikiem wystąpień była dyskusja prowadzona przez dr Andrzeja Hałasiewicza z kancelarii Prezydenta RP, w której głos zabierali przedstawiciele świata nauki, instytucji i osoby zainteresowane tematyką wybranych problemów polskiej wsi. 32
en AnnUAL RePORT FDPA seminars: Polish Countryside in the XXI century Seminar I What is the Countryside? (in Poland, in the II decade of the XXI century) The FDPA seminars Polish Countryside in the XXI century is a complementary initiative to the reports concerning the condition of the Polish countryside issued every other year since the year 2000. The first meeting in a series was devoted to the following issue: What is the Countryside? (in Poland, in the II decade of the XXI century) and it accompanied the gala during which awards of the II edition of the contest were presented The Polish Countryside heritage and the future on 14 June in the Staszic Palace of the Polish Academy of Science in Warsaw. The seminar took the form of a discussion panel. The introductory papers were read by specialists dealing with various spheres of the functioning of the countryside and rural areas: Prof. Jerzy Bański, PhD. from the Institute of Geography and Spatial Development of the Polish Academy of Sciences, Prof. Izabella Bukraba-Rylska, PhD. from the Institute of Countryside and Farming Development of the Polish Academy of Sciences, Prof. Jerzy Wilkin, PhD. from the Institute of Countryside and Farming Development of the Polish Academy of Sciences and the University of Warsaw. As a consequence of the seminar presentations there ensued a discussion conducted by Andrzej Hałasiewicz, PhD. from the Republic of Poland Presidential Chancellery, whose participants were representatives of the world of science, institutions an people interested in selected issues concerning the problem of the Polish countryside. 33
RAPORT ROCznY PL Podczas konwersatorium można było przekonać się, że wieś to zjawisko niezwykle złożone, różnorodne i trudne do normatywnego zdefiniowania zarówno z perspektywy geograficznej, socjologicznej, kulturowej, jak i ekonomicznej. Główny wątek dyskusji podjętej podczas konwersatorium skupił się wokół problematyki dobrego zagospodarowania przestrzeni na wsi, które dawałoby szansę na lepszą kontrolę nad znikaniem ziemi z produkcji, poprawę struktury agrarnej, pozwoliłoby uporządkować przestrzeń oraz ułatwiłoby życie jej mieszkańcom. Zmiany zachodzące na polskiej wsi dają możliwości rozwoju. Jej potencjał stanowią nowi mieszkańcy, nowoczesne technologie oraz coraz lepsza komunikacja. Nie brakuje również zagrożeń. Na obszarach wiejskich przybywa ludności. Warto jednak zauważyć, że dodatnie saldo migracji dotyczy głównie pierścieni wokół dużych aglomeracji miejskich. W ten sposób strefy podmiejskie stają się obszarami koncentracji ludności, napływającej z terenów miejskich. Jednak poza nimi obserwuje się stałą tendencję depopulacji wsi (np. Polska Wschodnia). Migracja ta jest selektywna i dotyczy głównie najaktywniejszej części społeczeństwa. Stąd też istotne staje się pytanie o warunki, jakie należy stworzyć, aby zatrzymać mieszkańców na wsi i zachęcić społeczności miejskie do osiedlania się nie tylko w strefach podmiejskich, ale i znacznie dalej. Zarówno przygotowane przez prelegentów opracowania, jak i głosy w dyskusji staną się przydatne w przygotowaniu publikacji na temat kondycji polskich obszarów wiejskich Polska wieś 2012. Raport o stanie wsi. 34
en AnnUAL RePORT The seminar made it evident that the countryside is an exceptionally complex phenomenon, diverse and not easily defined both from the geographical, sociological, cultural and economic point of view. The leading discussion topic during the seminar focused on the issue good spatial development in the countryside, which would create a chance to control over the disappearance of land from production, improve the agrarian structure and would make it possible to order the space and make the country dwellers lives easier. The changes taking place in the Polish countryside provide an opportunity for development. Its potential is in the new dwellers, modern technologies as well as better and better communication. However, there are dangers involved too. The rural areas are becoming more and more populated. It is, however, worth noticing that the positive balance of migration mostly concerns areas around the major urban agglomerations. This way the suburban areas are developing into zones attracting people flooding in from the urban areas. However, apart from them, there can be observed a permanent tendency towards depopulation of the countryside (e.g. eastern Poland). This type of migration is a selective one and predominantly refers to the most active pert of the society. Hence the importance of the question concerning the conditions that need to be created in order to keep the dwellers and to encourage the urban communities to settle not only in the suburbia but also a lot further. Both the studies prepared by the speakers and the voices in the discussion will prove useful in the preparation of a publication concerning the condition of the Polish rural areas The Polish Countryside 2012. A Report on the Condition of the Countryside. 35
RAPORT ROCznY PL Publikacja ABC Przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Głównym celem publikacji ABC przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, opracowanej przez Fundację na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi było zachęcenie mieszkańców terenów wiejskich do zakładania własnych firm oraz przybliżenie im kwestii związanych z uruchomieniem i prowadzeniem z sukcesem pozarolniczej działalności gospodarczej. Publikacja była dofinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach pomocy technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Autorami opracowania zostali Katarzyna Osiecka oraz zespół ekspertów FDPA. Publikacja uzyskała bardzo przychylne recenzje. Chciałbym, aby informacje tu zawarte zachęcały do rozszerzania działalności i rozwijania przedsiębiorczości na polskiej wsi, aby mobilizowały i upowszechniały wiedzę w tym zakresie zaznacza w przedmowie Marek Sawicki, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Omawiana publikacja może bardzo dobrze służyć upowszechnianiu przedsiębiorczości na wsi. Jest ona napisana prostym, zrozumiałym, ale i precyzyjnym językiem. Mówi o potrzebie, warunkach i możliwościach rozpoczęcia i utrzymania działalności gospodarczej na wsi ocenia ABC przedsiębiorczości na obszarach wiejskich prof. dr hab. Jerzy Wilkin z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. 36
en AnnUAL RePORT The ABC of Enterprise in Rural Areas publication The main goal of The ABC of Enterprise in Rural Areas publication prepared by the Foundation for the Development of Polish Agriculture by order of the Ministry of Agriculture and Development of the Countryside was to encourage the inhabitants of rural areas to start their own businesses, and to explain to them issues connected with setting up and running successfully non-agricultural business activity. The publication was subsidized from the resources of the European Union within technical aid of the Rural Areas Development Program in the years 2007-2013 in cooperation with the Ministry of Agriculture and Development of the Countryside. The authors of the study are Katarzyna Osiecka and the FDPA team of experts. The publication received quite favorable reviews. I would like the information included in the publication to serve as encouragement to broaden business activity and to expand entrepreneurship in the Polish countryside, in order for these to popularize knowledge in this respect stresses Marek Sawicki in his foreword, Minister of Agriculture and Development of the Countryside. The discussed publication may contribute towards making entrepreneurship more popular in the countryside. It is written using simple, understandable but also precise language. It discusses the need, conditions and possibilities of setting up and maintaining business activity in the countryside expresses his opinion Prof. Jerzy Wilkin, PhD., from the Institute of Countryside and Farming Development of the Polish Academy of Sciences. 37
RAPORT ROCznY PL Autorzy opracowania nie tylko zachęcają do prowadzenia własnej działalności gospodarczej, ale również podkreślają posiadane przez rolników atuty i kompetencje, nabywane podczas pracy rolniczej. Wskazują na wiele istotnych elementów, informując krok po kroku jak założyć firmę i zwiększyć swoje szanse na sukces. Publikacja zwraca również uwagę na opłacalność planowanego przedsięwzięcia, prezentuje kwestie związane z dokumentacją i obowiązkami przedsiębiorcy. Można w niej znaleźć także zbiór rad, które ułatwią przyszłym właścicielom firm funkcjonowanie na rynku. Natomiast prawdziwe historie osób, które pomimo ryzyka związanego z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej osiągnęli sukces, mają służyć jako zachęta do pracy na własny rachunek. Wydrukowaną publikacją dysponuje Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Natomiast opracowanie w wersji elektronicznej można pobrać po wypełnieniu formularza znajdującego się na stronie www.fdpa.org.pl. 38
en AnnUAL RePORT The publication authors not only entourage to running one s own business activity, but they also emphasize the assets in the hands of farmers and their competences, gained while doing agricultural work. They point to a number of vital elements, informing step by step how to start a business activity and to boost one s chances for achieving success. The publication also pays attention to the profitability of the planned enterprise, presents issues connected with the documentation and responsibilities of the entrepreneur. It is also a source of a collection of advice which will make it easier for prospective entrepreneurs to function on the market. Whereas true stories of people who, despite the risk involved in running non-agricultural business activity, achieved success are supposed to serve the purpose of encouraging others to be in business oneself. The Ministry of Agriculture and Development of the Countryside has at their disposal a printed out version of the publication. Whereas, the electronic version can be downloaded having filled in a form to be found on www.fdpa.org.pl. 39
RAPORT ROCznY AnnUAL RePORT
PROgRAm POżYCzkOwY LOAn FUnD
RAPORT ROCznY PL Program Pożyczkowy FDPA już od 18 lat działa na rzecz wsparcia rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich województw: małopolskiego, mazowieckiego, podlaskiego i zachodniopomorskiego. Rok był dla nas rokiem intensywnej pracy nad realizacją projektów pożyczkowych dofinansowanych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych: 1. Funduszy Pożyczkowy Janosik Dofinansowany w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. 2. Fundusz Pożyczkowy Sami Swoi Dofinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla woj. podlaskiego. 3. Fundusz Pożyczkowy MIŚ Dofinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla woj. mazowieckiego. 4. Zachodniopomorski Fundusz Pożyczkowy Dofinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla woj. zachodniopomorskiego. 42
en AnnUAL RePORT The FDPA (the Foundation for the Development of Polish Agriculture) Loan Fund has been supporting entrepreneurship in rural areas of voivodeships (provinces): Małopolskie, Mazowieckie, Podlaskie and Zachodniopomorskie for 18 years. The year was for us a year of hard work on completing loan projects subsidized within the Regional Operational Programs: 1. Janosik Loan Fund Subsidized within the Regional Operational Program of Małopolska province. 2. Sami Swoi Loan Fund Subsidized within the Regional Operational Program for Podlaskie province. 3. MIŚ Loan Fund Subsidized within the Regional Operational Program for Mazowieckie province. 4. Zachodniopomorski Loan Fund Ssubsidized within the Regional Operational Program for Zachodniopomorskie province. 43
RAPORT ROCznY PL ŹRóDłA FInAnSOWAnIA FunDuSZu POżYCZKOWEgO FDPA Na koniec r. wartość kapitału pożyczkowego pozostającego w dyspozycji FDPA wynosiła ponad 86,3 mln zł. Z czego 50,1 mln zł, a więc ok. 58%, zaangażowane było w pożyczki. Współczynnik strat wynosił 0,16% przy łącznej kwocie wypłaconych pożyczek blisko 182 mln zł. Łączna liczba wypłaconych od początku działalności funduszu pożyczek to 6 061 pożyczek, a średnia wartość pożyczki to niewiele ponad 30,2 tys. zł. 44
en AnnUAL RePORT ThE FDPA LOAn FunD SOuRCES OF FInAnCIng Towards the end of the value of the loan capital remaining at the disposal of the FDPA was over 86,3 million PLN. 50,1 million PLN of which, i.e. about 58%, went into investments. The loss ratio accounted for 0,16% with total sum of the paid out loans amounting to almost 182 million PLN. The total amount of loans granted by the Fund since it started its activity is 6061 loans, and the average value of a loan is slightly over 30,2 thousand PLN. 45