Osoby niepełnosprawne mogą korzystać nie tylko z dotacji unijnych. W latach 2008-2009 Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) wykorzysta prawie 40 mln zł z unijnych funduszy na realizację 7 pierwszych projektów adresowanych do niepełnosprawnych. Działania te powinny być uruchomione na przełomie sierpnia i września 2008 r. Z nowej puli pomocy przeznaczonej na integrację i aktywizację zawodową będą korzystać niektóre grupy niepełnosprawnych, czyli osoby niewidome, głuche, głuchoniewidome, autystyczne, z zespołem Dawna i upośledzeniem w stopniu głębokim, osoby z zaburzeniami psychicznymi oraz osoby niepełnosprawne na rynku pracy. Dzięki realizacji tych programów, ich uczestnicy będą mogli korzystać z poradnictwa, doradztwa, szkoleń i co bardzo ważne - staży, które spowodują, że część niepełnosprawnych podejmie pracę zarobkową. W przypadku pomocy dla osób niewidomych i niesłyszących jest ona adresowana dla absolwentów gimnazjów, liceów i zawodówek, osób w ostatnim roku nauki lub tych, którym nie minęło 12 miesięcy od jej zakończenia. Oprócz dofinansowania współfinansowanego z unijnych funduszy osoby niepełnosprawne korzystają z wielu dotacji oferowanych przez PFRON z polskiego budżetu. Są to niebagatelne środki, które w przypadku tylko dopłat do wynagrodzeń niepełnosprawnych wynoszą rocznie około 2 mld zł. Dzięki pomocy finansowej niepełnosprawni kończą kursy prawa jazdy, rozpoczynają działalność gospodarczą i zostają absolwentami wyższych uczelni nawet wtedy, gdy są niewidomi lub głusi. PFRON rokrocznie przekazuje także pieniądze do różnorodnych instytucji wspomagających osoby niepełnosprawne, a w efekcie ogłaszanych konkursów przyznaje również środki na dostosowanie miejsc pracy oraz nauki odpowiednio do potrzeb osób z różnorodnymi schorzeniami. O większość dotacji PFRON finansowanych z polskiego budżetu zainteresowani mogą zabiegać rokrocznie, jednak mniej więcej na przełomie pierwszego i drugiego kwartału. Obecnie do wyjątków zalicza się program Pitagoras", ponieważ fundusz przedłużył do 30 czerwca 2008 r. termin składania wniosków o wsparcie z tego programu. Gwarantuje on pomoc dla placówek oświaty planujących dostosować miejsca nauki do potrzeb osób niesłyszących. Częściowy zwrot składek 1 / 8
Nieprzerwanie przez cały rok PFRON refunduje część składek na ubezpieczenie społeczne oraz dopłaca do wynagrodzeń zatrudnionych niepełnosprawnych. Na początku czerwca 2008 r. fundusz uruchomił telefoniczną informację dotyczącą refundacji składek na ubezpieczenie społeczne osób niepełnosprawnych prowadzących działalność gospodarczą. Call-center funkcjonuje pod numerem tel. 0-801-233-554 (od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-16.00). Z kolei zgłoszenia związane z wypłatą refundacji składek również przyjmowane są telefonicznie: (0-22) 654-24-20, 505-52-40, 505-53-42, 505-54-88. Ponieważ wypłacanie refundacji składek na ubezpieczenie społeczne to nowy program PFRON, w pierwszych miesiącach 2008 r. występowały opóźnienia ze zwrotem pieniędzy sięgające nawet 3 miesięcy. Pracownicy funduszu gwarantują jednak, że pieniędzy starczy dla wszystkich uprawnionych. Do takich zaliczają się pracodawcy zatrudniający niepełnosprawnych pracowników, osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą, rolnicy, którzy są niepełnosprawni lub mają w rodzinie osobę niepełnosprawną, która podlega składkom KRUS. Zgodnie z przepisami, pracodawcy i niepełnosprawni prowadzący działalność gospodarczą otrzymują zwrot części składki mniej więcej co miesiąc, natomiast rolnicy raz na trzy miesiące. Dzięki refundacjom składek przedsiębiorcy miesięcznie otrzymują zwrot około 450 zł. Częściowy zwrot płaconych składek przysługuje pracodawcom prowadzącym zakłady pracy chronionej. Refundacje przysługują także pracodawcom zatrudniającym co najmniej 25 pełnoetatowych pracowników, wśród których jest nie mniej niż 6 proc. osób niepełnosprawnych. Z kolei u pracodawców zatrudniającym mniej niż 25 osób częściowy zwrot dotyczy jedynie składki emerytalnej należnej od pracownika i od pracodawcy. Kolejna grupa, czyli osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą uzyskują refundację składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej 2 / 8
wysokości składki, której podstawą wymiaru jest kwota stanowiąca 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Składki refundowane są również niepełnosprawnym rolnikom lub rolnikom zobowiązanym do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika. Dopłaty do wynagrodzeń Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przyznaje również dofinansowanie dla pracodawców, którzy zatrudnili niepełnosprawnych pracowników. Dofinansowanie przysługuje: pracodawcom prowadzącym zakłady pracy chronionej, pracodawcom zatrudniającym co najmniej 25 pracowników, wśród których 6 proc. stanowią pracownicy niepełnosprawni, pracodawcom zatrudniającym na pełny etat do 25 pracowników. O wysokości miesięcznego dofinansowania decyduje stopień niepełnosprawności zatrudnionego, jego schorzenia oraz typ pracodawcy, który zatrudnia niepełnosprawnego. W związku z powyższym pracodawcy prowadzący zakłady pracy chronionej otrzymają dofinansowanie w granicach 50-130 proc. najniższego wynagrodzenia. Natomiast pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników pełnoetatowych, wśród których znajduje się 6 proc. osób niepełnosprawnych, otrzymują dofinansowanie w wysokości 70 proc. najniższego wynagrodzenia. Jest ono wyższe o 20 proc., gdy niepełnosprawni pracownicy to osoby niewidome lub z chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub epilepsją. Junior i Homer 3 / 8
Kolejnym programem z dotacjami dla niepełnosprawnych jest program aktywizacji zawodowej absolwentów niepełnosprawnych Junior". O przewidziane w nim dofinansowanie będzie można wnioskować dopiero w 2009 r., ponieważ terminy na składanie aplikacji w 2009 r. już się zakończyły. Junior" adresowany jest głównie do osób z orzeczonym znacznym, umiarkowanym lub lekkim stopniem niepełnosprawności w wieku do 25 lat. Starszymi, bo liczącymi maksymalnie 27 lat, mogą być jedynie niepełnosprawni, którzy ukończyli wyższą szkołę. Udział w tym programie zapewnia wsparcie zarówno dla niepełnosprawnych odbywających staż, ich doradców zawodowych, jak i pracodawców, którzy przyjmą niepełnosprawnych na staż. Ubieganie się o wsparcie oferowane z programu Homer" również możliwe będzie dopiero w 2009 r. Tego rodzaju dotacja adresowana jest głównie do niewidomych i niedowidzących dzieci. Potencjalni wnioskodawcy mogą uzyskać dofinansowanie na zakup nowoczesnego, podstawowego oraz specjalistycznego sprzętu komputerowego i elektronicznego wraz z odpowiednim oprzyrządowaniem i oprogramowaniem. Pomoc ma przyczyniać się do usamodzielniania się niepełnosprawnych, zdobycia wiedzy i podejmowania pracy w różnych dziedzinach. Wiek aktywności zawodowej nie jest jednak brany pod uwagę w przypadku wniosków o zakup specjalistycznego urządzenia umożliwiającego odczyt cyfrowych książek mówionych. Maksymalna kwota dofinansowania zależna jest od wysokości dochodów brutto przypadających na jednego członka rodziny w gospodarstwie domowym niepełnosprawnego. Jest ona wyznaczana dla każdego wnioskodawcy zgodnie z algorytmem, w którym istotą jest wielokrotność najniższego wynagrodzenia za pracę. W związku z tym algorytmem maksymalne wsparcie, jakie można przyznać w ramach programu wynosi: - 10 razy najniższe wynagrodzenie (w 2008 r. najniższe wynagrodzenie to kwota 936 zł) - dla podstawowego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania oraz poszczególnych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie, - 20 razy wynagrodzenie - dla specjalistycznego sprzętu komputerowego, elektronicznego i 4 / 8
oprogramowania oraz poszczególnych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie, - 40 razy wynagrodzenie - dla specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich oraz poszczególnych elementów służących ich uzasadnionej rozbudowie, - 14 razy wynagrodzenie - dla urządzeń lektorskich. Natomiast łączny koszt szkolenia oraz zakwaterowania i wyżywienia szkolonej osoby niepełnosprawnej jest uzależniony od rodzaju schorzenia i nie może przekroczyć 1,5-11,3 tys. zł. Nowe rodzaje wsparcia Ponieważ znowelizowana ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej umożliwia dofinansowanie usług osób pomagających niepełnosprawnym pracownikom, dlatego pojawiły się nowe dotacje PFRON oferowane z programu Trener pracy - zatrudnienie wspomagane osób niepełnosprawnych". Mogą o nie wnioskować jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego lub powiatowego oraz organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych. Dofinansowanie przysługuje na usługi trenera pracy, doradcy zawodowego oraz psychologa, którzy będą pomagać osobom niepełnosprawnym upośledzonym umysłowo z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, osobom niepełnosprawnym chorym psychicznie z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, osobom niepełnosprawnym niewidomym lub głuchym z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności, osobom niepełnosprawnym ruchowo z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności, bezrobotnym lub poszukującym pracy (niezatrudnionym) zarejestrowanym 5 / 8
w powiatowych urzędach pracy albo uczestnikom warsztatów terapii zajęciowej. Maksymalne dofinansowanie przewidziane na poszczególne koszty (nie łączne) waha się w granicach 1,5 tys. zł - czterokrotności najniższego wynagrodzenia. Z kolei niepełnosprawni, którzy mają problemy z przemieszczaniem się do pracy, szkoły, placówek służby zdrowia, także mogą liczyć na dofinansowanie dotyczące uzyskania prawa jazdy oraz zakupu samochodu lub jego dostosowania. Wsparcie na tego typu cele przewiduje pilotażowy program Sprawny dojazd - pomoc w nabyciu przez osoby niepełnosprawne samochodu osobowego oraz uzyskanie prawa jazdy kategorii B". Szacuje się, że w efekcie tej pomocy zostanie wydanych około 1 tys. dokumentów uprawniających do jazdy autem i zakupionych zostanie blisko 5 tys. samochodów osobowych. Wysokość pomocy jest jednak uzależniona od warunków materialnych wnioskodawcy. Przyjęto, że waha się ona w granicach 1,25-24 wielokrotności najniższego wynagrodzenia. Następne terminy w 2009 r. O dofinansowanie z tych programów będzie można wnioskować w 2009 r. oraz w latach następnych: Program ograniczania skutków niepełnosprawności"; Ośrodki informacji dla osób niepełnosprawnych"; Junior - program aktywizacji zawodowej absolwentów niepełnosprawnych"; Komputer dla Homera 2003"; Trener pracy - zatrudnienie wspomagane osób niepełnosprawnych"; Uczeń na wsi - pomoc w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne" oraz Sprawny dojazd - pomoc w nabyciu przez osoby niepełnosprawne samochodu osobowego oraz w uzyskaniu prawa jazdy kategorii B". Więcej informacji: www.pfron.org.pl, infolinia 0-800-533-335 jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 10-18. 6 / 8
Podstawa dofinansowania Często w programach PFRON podstawę wyliczenia kwoty dofinansowania stanowi najniższe wynagrodzenie. W 2008 r. jest to kwota 936 zł. Zgodnie bowiem z ustawą o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 z 2002 r.) jako najniższe wynagrodzenie będące podstawą do wyliczania dofinansowania traktuje się najniższe wynagrodzenie z grudnia poprzedniego roku. W grudniu 2007 r. najniższe wynagrodzenie wynosiło 936 zł. Unijne wsparcie Sebastian Szymonik, dyrektor Wydziału Wdrażania Programów Europejskich PFRON - W ramach unijnych środków przyznanych Polsce na lata 2007-2013 w pierwszym okresie Fundusz odpowiedzialny jest za realizację siedmiu projektów bezpośrednio skierowanych do niektórych osób niepełnosprawnych oraz za projekty o charakterze badawczym. Pozostałe działania oferujące dofinansowanie dla osób niepełnosprawnych są realizowane przez władze poszczególnych regionów na podstawie regionalnych programów operacyjnych. W niektórych województwach zostały już ogłoszone w tej sprawie konkursy. W porównaniu z okresem 2004-2006, kiedy Fundusz jako instytucja wdrażająca odpowiadał za wszystkie działania skierowane do osób niepełnosprawnych, w nowym okresie unijnego dofinansowania zadania PFRON ograniczają się do projektów o charakterze ogólnopolskim lub ponadregionalnym. Wraz z partnerami, czyli organizacjami działającymi na rzecz niepełnosprawnych, Fundusz będzie realizował programy skierowane do osób z rzadko występującymi niepełnosprawnościami oraz osób z niektórymi niepełnosprawnościami sprzężonymi. W zależności od programu, z pomocy będzie korzystać po 250-1500 osób. Wszystkie nowo uruchamiane programy mają charakter pilotażowy i ich realizacja będzie trwać 7 / 8
krótko - tylko do 2009 r. Na podstawie wypracowanych wzorców i wyników badań PFRON zamierza kontynuować taki rodzaj pomocy. 8 / 8