Microsoft Management Console (MMC) *** Zdecydowana większość narzędzi administracyjnych w Windows Server 2012R2 jest zbudowana w oparciu o mechanizm MMC. 1. Uruchamianie i wiadomości ogólne Program MMC nie wykonuje zadań administracyjnych, a tylko przechowuje narzędzia do ich wykonywania. Podstawowym typem narzędzia, które można dodawać do konsoli, jest przystawka (snap-in). Innymi elementami, które można dodawać, są formanty ActiveX, łącza do stron sieci Web, foldery, widoki bloków zadań i zadania. MMC jest aplikacją, która sama z siebie nie ma żadnych aspektów funkcjonalnych do administrowania systemem, natomiast zapewnia ona mechanizm podłączania (instalowania) i obsługi odpowiednich elementów oprogramowania nazywanych przystawkami (snap-ins) służących do administrowania wybranym aspektem systemów Windows Server. W wyniku zainstalowania w MMC jednego lub więcej elementów typu snap-in, otrzymuje się tzw. konsolę MMC (console), która po zapamiętaniu jest przechowywana w pliku *.msc. Zapamiętana konsola może być użyta ponownie. Zestaw przystawek użytych w konsoli może być dobierany indywidualnie do potrzeb użytkownika. Budowę nowej konsoli MMC można rozpocząć od uruchomienia pustej konsoli za pomocą polecenia: mmc wydanego np. w menu Start Run, w oknie wiersza polecenia lub w oknie PowerShell. Następnym krokiem jest dodanie nowego elementu typu snap-in za po wybraniu pozycji Console Add/Remove Snap-in... W zakładce Standalone wybierane są przystawki o charakterze autonomicznym samodzielnym (standalone), natomiast w zakładce Extensions wybierane są, jeśli istnieją, ich rozszerzenia (extensions). Dla przykładu, po wybraniu samodzielnej przystawki Computer Management, zdecydowaniu się na jej tryb pracy dla lokalnego komputera oraz uwzględnienia wszystkich jej rozszerzeń otrzymuje się konsolę jak powyżej. W lewym panelu tej konsoli wyświetlana jest drzewiasta struktura nazywana drzewem konsoli (console tree). Korzeń tego drzewa identyfikuje wykorzystywaną przystawkę oraz komputer zarządzany za jej pomocą (tutaj: lokalny komputer). Poniżej znajdują się trzy pojemniki (containers), nazywane czasami węzłami: System Tools, Storage, Services and Applications służące do grupowania zawartych w nich węzłów. Prawy panel nazywany jest panelem szczegółów (detail panel) i jego zawartość jest całkowicie zależna od tego jaki kontener/węzeł jest wybrany w lewym panelu. Ta zawartość może obejmować listy atrybutów, elementy graficzne, podpanele, strony WWW i inne. Aby zapamiętać konsolę, trzeba wykonać polecenie File Save. Po wpisaniu nazwy dla tej konsoli np. robocza, zostanie ona zapamiętana w pliku robocza.msc 1
Konsola może być dalej dostosowywana do własnych potrzeb za pomocą m.in.: zmian w wyświetlaniu informacji w panelu szczegółów (menu View) zmian sposobu wyświetlania drzewa konsoli w lewym panelu, poprzez grupowanie węzłów za pomocą przystawki Folder wykorzystanie menu Favorites do szybkiego przełączania się, do wybranych miejsc w rozbudowanej konsoli zawężanie informacji prezentowanej w lewym panelu, za pomocą New Windows from Here definiowanie Taskpad View, czyli stron w panelu szczegółów, do których można dodać skróty powodujące wykonywanie specyficznych czynności (Tasks) takich jak: uruchamianie kreatorów, otwieranie menu właściwości, otwieranie stron WWW czy uruchamianie poleceń lub skryptów Przykład dostosowania za pomocą kreatora Taskpad View i kreatora New Task pokazuje, przedstawiony poniżej, wygląd uzyskanej konsoli: Aby uruchomić konsolę MMC zapamiętaną w pliku nazwa.msc można posłużyć się m.in. następującymi metodami: W Eksploratorze odnaleźć plik nazwa.msc i dwukrotnie kliknąć na nim, lub z menu kontekstowego wybrać opcję Author jeśli konsola ma być otwarta w trybie author mode Uruchamiając polecenie: mmc ścieżka_do_pliku_konsoli\nazwa.msc lub mmc ścieżka_do_pliku_konsoli\nazwa.msc /a jeśli konsola ma być otwarta w trybie author mode 2. Przystawka (snap-in) Przystawka jest podstawowym składnikiem konsoli programu MMC. Przystawki zawsze znajdują się w konsoli; nie można ich uruchamiać poza programem MMC. Jeśli zainstalowany zostanie składnik, z którym skojarzona jest przystawka, przystawka ta jest dostępna dla każdej osoby tworzącej konsolę na danym komputerze (o ile nie ma ograniczeń wynikających z zasad użytkowników). Program MMC obsługuje dwa typy przystawek: przystawki autonomiczne (stand-alone snap-ins) i przystawki rozszerzeń (extension snap-ins). Przystawkę autonomiczną, zazwyczaj nazywaną po prostu przystawką, można dodać do drzewa konsoli bez uprzedniego dodawania innego elementu. Przystawka rozszerzenia, nazywana zwykle rozszerzeniem, jest zawsze dodawana do przystawki autonomicznej lub do innej przystawki rozszerzenia, która już się znajduje w drzewie konsoli. Jeśli dla przystawki włączone są rozszerzenia, działają one na obiekty sterowane przez daną przystawkę, takie jak komputery, drukarki, modemy lub inne urządzenia. Jeśli przystawka autonomiczna lub przystawka rozszerzenia zostanie dodana do konsoli, może ona się pojawić jako 2
nowy element w drzewie konsoli albo może ona dodać elementy menu skrótów, dodatkowe paski narzędzi, dodatkowe strony właściwości lub kreatorów do przystawki, która już jest zainstalowana w konsoli. Do konsoli można dodać jedną lub wiele przystawek oraz inne elementy. Ponadto do tej samej konsoli można dodać wiele instancji określonej przystawki, aby administrować różnymi komputerami lub naprawić uszkodzoną konsolę. Za każdym razem, gdy do konsoli zostanie dodana nowa instancja przystawki, wszelkie zmienne dla tej przystawki są ustawione na wartości domyślne, dopóki przystawka nie zostanie skonfigurowana. Jeśli na przykład określona przystawka zostanie skonfigurowana do zarządzania komputerem zdalnym, a następnie zostanie dodana druga instancja tej przystawki, ta druga instancja nie będzie automatycznie skonfigurowana do zarządzania komputerem zdalnym. Zazwyczaj można dodawać tylko przystawki zainstalowane na komputerze użytym do utworzenia konsoli. Jeśli jednak dany komputer jest częścią domeny, programu MMC można użyć do pobrania dowolnej przystawki, która nie jest zainstalowana lokalnie, ale która jest dostępna w usłudze katalogowej Active Directory. 3. Drzewo konsoli (Console Tree) i katalog główny konsoli (Console Root) Drzewo konsoli jest hierarchiczną strukturą w lewym okienku konsoli programu MMC. W drzewie konsoli pokazywane są elementy dostępne w danej konsoli. Do elementów tych należą foldery, przystawki, formanty, strony sieci Web i inne narzędzia. Aby wyświetlić drzewo nowej konsoli należy otworzyć program MMC klikając przyciski Win+R, a następnie wpisując mmc i klikając przycisk OK. Jedynym elementem drzewa nowej konsoli jest folder oznaczony jako Katalog główny konsoli (Console Root). Funkcje administracyjne konsoli można tworzyć przez dodawanie elementów do konsoli. Nie trzeba umieszczać okna konsoli w katalogu głównym konsoli. Okno konsoli można umieścić w dowolnym elemencie drzewa konsoli. Wówczas elementy znajdujące się powyżej tego miejsca zostaną ukryte, a w oknie zostanie wyświetlony nowy katalog główny konsoli i wszelkie narzędzia administracyjne znajdujące się niżej w hierarchii. 4. Kontenery w drzewie konsoli (Containers on the console tree) Kontener (container) jest dowolnym elementem drzewa konsoli, do którego dodawane są obiekty. Domyślnym kontenerem jest folder, którego można używać do grupowania pokrewnych elementów w drzewie konsoli. Jednak programu MMC można również używać w celu dodawania obiektów do elementów innych niż foldery, które również stają się wtedy kontenerami. Katalog główny konsoli (console root))jest kontenerem. Jego jedyną funkcją jest zawieranie drzewa konsoli. Najwyżej położonym elementem przystawki jest zwykle folder lub inny kontener. Kolejnym typem elementu, który może zawierać inne elementy, jest element wyświetlany (viewable item). Po kliknięciu takiego elementu w okienku szczegółów zamiast dodatkowych elementów jest wyświetlana lista, tekst lub informacja graficzna. Elementami takimi są strony sieci Web, ponieważ wymagają one przeglądarki, którą można otworzyć tylko w okienku szczegółów. Nie należy dodawać elementów do elementów wyświetlanych, ponieważ użytkownik może ukryć drzewo konsoli. W takim wypadku nie będzie wiadomo, czy element wyświetlany zawiera inne elementy. W zamian, jeśli istnieje kolekcja elementów wyświetlanych, można dodać do drzewa konsoli folder i zgrupować w nim te elementy. Użytkownik ma wtedy dostęp do wszystkich elementów, gdy drzewo konsoli zostanie ukryte. 3
Typem elementu, który nie może zawierać innych elementów, jest liść (leaf). Po kliknięciu liścia w okienku szczegółów jest wyświetlana lista elementów. Zazwyczaj są to elementy, które są pojedynczo zawarte w drzewie konsoli. Jeśli jednak elementów jest kilkaset lub kilka tysięcy, przystawka używa liścia zamiast kontenera. 5. Widoki bloków zadań i zadania (Taskpad views and tasks) Widoki bloków zadań (taskpad views) są stronami, do których można dodawać widoki okienka szczegółów konsoli, a także skróty do funkcji wewnątrz i na zewnątrz danej konsoli. Skrótów tych można używać do uruchamiania zadań (tasks), takich jak uruchamianie kreatorów, otwieranie stron właściwości, wykonywanie poleceń menu, uruchamianie wierszy poleceń i otwieranie stron sieci Web. Widok bloku zadań można tak skonfigurować, aby zawierał on wszystkie zadania, które wykonuje dany użytkownik. Ponadto w konsoli można utworzyć wiele widoków bloków zadań, tak aby zadania można było pogrupować według funkcji lub użytkowników. Widok bloku zadań może ułatwiać pracę nowym użytkownikom. Można, na przykład, dodać do widoku bloku zadań odpowiednie zadania, a następnie ukryć drzewo konsoli, aby użytkownik mógł zacząć używać narzędzi, zanim pozna lokalizacje określonych elementów w drzewie konsoli lub w systemie operacyjnym. Widoki bloków zadań mogą również ułatwiać wykonywanie złożonych zadań. Na przykład, jeśli użytkownik musi często wykonywać zadanie, które wymaga użycia wielu przystawek i innych narzędzi, poszczególne zadania można uwidocznić w jednej lokalizacji, z której będą otwierane lub uruchamiane wymagane okna dialogowe, strony właściwości, wiersze polecenia i skrypty. 6. Opcje tryby dostępu do konsoli MMC Istnieją dwie główne metody pracy z MMC: praca w trybie użytkownika (User Mode) czyli praca z istniejącą konsolą MMC w celu administrowania systemem, natomiast bez możliwości wprowadzania zmian w takiej konsoli (występują trzy warianty trybu pracy użytkownika) praca w trybie autorskim (Author Mode) pozwalająca na tworzenie nowej lub modyfikacje istniejącej konsoli Poniższa tabela przedstawia zestawienie trybów pracy. Mode (Tryb) Author mode (Tryb autorski) User mode-full access (Tryb użytkownika - pełny dostęp) User mode-limited Description (Opis) Umożliwia pełne dostosowywanie konsoli programu MMC, w tym dodawanie i usuwanie przystawek, tworzenie nowych okien, tworzenie listy Favorites (Ulubione) i bloków zadań oraz dostęp do wszystkich opcji okien dialogowych Customize View (Dostosowywanie widoku) i Options (Opcje). Tryb ten jest zazwyczaj używany przez użytkowników tworzących pliki konsoli na własny lub cudzy użytek. Utworzona w ten sposób konsola jest zwykle zapisywana w jednym z następujących, poniżej wymienionych, trybów użytkownika. Taki sam tryb, jak tryb autorski, tyle że użytkownik nie może dodawać i usuwać przystawek, zmieniać opcji konsoli, tworzyć listy Favorites (Ulubione) ani bloków zadań (Taskpads). access, multiple windows Udostępnia tylko te części drzewa konsoli, które były widoczne w momencie zapisania pliku konsoli. Użytkownicy mogą tworzyć nowe okna, ale nie mogą zamykać okien już istniejących. 4
(Tryb użytkownika - dostęp ograniczony, wiele okien) User mode-limited access, single window (Tryb użytkownika - dostęp ograniczony, jedno okno) Udostępnia tylko te części drzewa konsoli, które były widoczne w momencie zapisania pliku konsoli. Użytkownicy nie mogą tworzyć nowych okien. Opcje te można konfigurować w oknie dialogowym Options w programie MMC Zmiany wprowadzone w konsolach w trybie autorskim i w trybie użytkownika są zapisywane w różny sposób. Jeśli użytkownik pracuje z konsolą w trybie autorskim, przy zamykaniu konsoli jest wyświetlany monit o zapisanie zmian. Jeśli jednak użytkownik pracuje z konsolą w trybie użytkownika i jest wyczyszczone pole wyboru Do not save changes to this console (Nie zapisuj zmian w tej konsoli) (dostępne przez kliknięcie polecenia Options (Opcje) w menu File (Plik)), przy zamykaniu konsoli zmiany są zapisywane. Jeśli jest spełniony jeden z następujących warunków, domyślny tryb konsoli jest ignorowany i konsola jest otwierana w trybie autorskim: Program MMC jest już otwarty podczas otwierania konsoli. Konsola jest otwierana przy użyciu polecenia menu skrótów Author (Autor). Konsola jest otwierana z wiersza polecenia z opcją /a. Funkcje trybu autorskiego dla programu MMC są zwykle niepotrzebne użytkownikom, którzy nie muszą tworzyć ani zmieniać konsoli programu MMC. Administrator systemu może tak skonfigurować ustawienia profilu użytkownika, aby uniemożliwić użytkownikom otwieranie konsoli programu MMC w trybie autorskim, wyłączając opcję /a lub polecenie menu skrótów. Ponadto Administrator może użyć ustawień zasad grup, aby uniemożliwić użytkownikom otwieranie programu MMC i konsoli zapisanych w trybie autorskim. 2. Najważniejsze predefiniowane konsole administracyjne. Foldery udostępnione fsmgmt.msc Menedżer urządzeń devmgmt.msc Podgląd zdarzeń eventvwr.msc Usługi services.msc Ustawienia zabezpieczeń lokalnych secpol.msc Użytkownicy i grupy lokalne lusrmgr.msc Wydajność perfmon.msc Zarządzanie dyskami diskmgmt Zarządzanie komputerem compmgmt.msc Zasady grupy gpedit.msc 5
Ćwiczenie: Tworzenie i modyfikowanie zawartości konsoli MMC, różne tryby używania konsoli. Pusta konsola MMC (Microsoft Management Console) jest uruchamiana za pomocą polecenia mmc wydanego najczęściej w oknie Run, (Win+R), w oknie wiersza polecenia lub w oknie PowerShell. Po uruchomieniu konsoli, w menu Help Help Topics można znaleźć rozbudowaną pomoc dotyczącą konsol MMC. Część I: Dodawanie autonomicznej przystawki odnoszącej się do lokalnego komputera 1. Pracując jako Administrator uruchomić pustą konsolę MMC. 2. Użyć File Add/Remove Snap-in... 3. W spisie samodzielnych przystawek wyświetlonych w oknie Available snap-ins, zaznaczyć przystawkę Shared Folders oraz nacisnąć przycisk Add. W oknie Shared Folders charakteryzującym pracę tej przystawki, wybrać w rubryce This snap-in will always manage: pole Local computer oraz upewnić się, że w rubryce View jest wybrana wartość All. Użyć przycisku Finish a potem OK. 4. Zapamiętać konsolę (File Save As...) pod nazwą nazwisko.msc (np. nowak.msc) w domyślnie proponowanym folderze \Users\Administrator\AppData\Roaming\Microsoft\Windows\Start Menu\Programs\Administrative Tools. Zamknąć konsolę. 5. Wcisnąć klawisze Win+E. Otworzy się okno Computer przeglądarki plików. Otworzyć okno Recent Places. Z menu kontekstowego folderu Administrative Tools wybrać opcję Pin to Start. Ułatwi to dostęp do tego foldera i w konsekwencji do utworzonych konsoli MMC. Część II: Dodawanie nowego widoku zadań (New Taskpad View) i nowego zadania (Task) 6. Otworzyć konsolę All Programs Administrative Tools nazwisko.msc. 7. Dodać przystawkę Computer Management dla lokalnego komputera. 8. W oknie konsoli rozwinąć kontener Computer Management (Local). Rozwinąć węzły System Tools, a nastepnie Shared Folders. Otworzyć pozycję Shares i z jej menu kontekstowego wybrać New Taskpad View... Posługując się kreatorem New Taskpad View a następnie kreatorem New Task podjąć samodzielną próbę utworzenia nowego widoku zadań dla Shares podobnego do tego, jak w oknie szczegółów na ostatnim z rysunków w materiałach pomocniczych. Zamieszczony skrót dotyczy Command Prompt (c:\windows\system32\cmd.exe). Część III: Modyfikowanie ustawień dotyczących widoczności poszczególnych rozszerzeń przystawki 9. W drzewie konsoli rozwinąć kontener Computer Management i gałąź System Tools. Zauważyć występowanie sześciu rozwijalnych pozycji. 10. Użyć File Add/Remove Snap-in... W polu tekstowym Selected snap-ins okna Add or Remove Snap-in zaznaczyć Computer Management i wcisnąć klawisz Edit Extensions W oknie Extensions for Computer Management wybrać opcję Enable only selected extensions. W spisie w polu tekstowym usunąć zaznaczenie dla pozycji Event Viewer, Shared Folders Extensions i dwukrotnie nacisnąć przycisk OK aby zamknąć okno Add orremove Snap-in. 11. W drzewie konsoli rozwinąć kontener Computer Management i gałąź System Tools. Zauważyć występowanie tylko czterech rozwijalnych pozycji. 12. Przywrócić!!! poprzednie ustawienia widoczności. Zapamiętać ustawienia konsoli i zamknąć konsolę. Część IV: Zmiana trybu dostępu do konsoli 13. Otworzyć pustą konsolę MMC i wybrać File Open... W oknie Open wybrać pozycję nazwisko.msc. 6
14. W kontenerze Computer Management (Local) znaleźć pozycję Shares i z jej menu kontekstowego wybrać New Window from Here. Tworzone jest nowe okno widoku rozpoczynające się od węzła Shares. Przełączanie się między różnymi oknami w danej konsoli odbywa się przy użyciu menu Window. 15. Zmienić domyślną opcję dostępu do używanej konsoli z trybu Author mode na User mode full access posługując się poniższymi wskazówkami. Wybrać File Options i w oknie Options, zakładka Console dla pola Console mode: wybrać User mode full access. Zaznaczyć również opcję Do not save changes to this console i zatwierdzić. Zakończyć pracę z tą konsolą zapamiętując modyfikacje wprowadzone w tej konsoli. 16. Otworzyć konsolę All Programs Administrative Tools nazwisko.msc. Tym razem powinna być zauważalna okrojona zawartość menu File, składająca się tylko z pozycji Exit i Options, nie dającej możliwości zmian pozycji, co w konsekwencji uniemożliwia zmiany konfiguracji konsoli poprzez dodawanie/usuwanie przystawek lub zmianę opcji jej działania. Ponadto, na skutek wcześniejszego zaznaczenia opcji Do not save changes to this console, inne zmiany wprowadzone przez użytkownika nie będą zapamiętywane podczas kończenia pracy z konsolą. Chcąc zmodyfikować tę konsolę, należałoby ją uruchomić w trybie autorskim, np. wybierając z jej menu kontekstowego pozycję Author. Zakończyć pracę z tą konsolą Część V: Uruchamianie konsoli z wiersza polecenia 17. Skopiować plik konsoli, nazwisko.msc do katalogu głównego dysku C: Uruchomić konsolę w Command Prompt lub w oknie Run wprowadzając: mmc c:\nazwisko.msc jeśli ma być ona używana w domyślnym trybie dostępu (tutaj: User mode full access), lub mmc c:\nazwisko.msc /a jeśli ma być ona używana w trybie Author mode, pozwalającym na modyfikacje jej zawartości. Zakończyć pracę ze wszystkimi uruchomionymi konsolami MMC. Wywołać pierwotny snapshot maszyny wirtualnej. 7