RYNEK PODSTAWOWYCH SUROWCÓW NOTOWANYCH NA GIEŁDACH TOWAROWYCH Gdańsk, 8 października 2011 Jacek Maliszewski Główny Ekonomista DMK-Alpha e-mail: j.maliszewski@dmk-alpha.eu
PLAN PREZENTACJI 1. Przegląd giełd towarowych London Metal Exchange, CME, CBOT, EUREX, NYMEX, MATIF, COMEX GLOBEX 2
PLAN PREZENTACJI 2. Przegląd wybranych surowców - kierunek obecnego trendu, historyczne notowania, kształt krzywych terminowych ropa Brent a ropa Crude - czym się różnią? Jaka jest różnica w cenie? Co jest przyczyną tej różnicy w cenie? metale przemysłowe (miedź, aluminium, cynk, cyna, nikiel, stal) metale szlachetne (złoto, srebro, platyna) kukurydza śruta sojowa 3
PLAN PREZENTACJI 3. Dostępne instrumenty służące do inwestowania na danym rynku surowcowym 4. Kształty krzywych terminowych - jako barometr natężenia udziału kapitału spekulacyjnego (udział instytucji finansowych na danym rynku) w wolumenie obrotu na danym rynku 4
PROLOG W 2012 roku Republikanie przejmują pełną władzę w Stanach Zjednoczonych (Biały Dom + Kongres) Kooczy się okres psucia Dolara Zaczyna się kilka tłustych lat dla Dolara Silny Dolar to zła informacja dla rynków finansowych 5
PROLOG 1.7 1.6 1.5 1.4 1.3 1.2 1.1 1.0 0.9 0.8 EUR/USD 1:1 (1.44925, 1.45730, 1.33630, 1.33885, -0.11030) 1.7 1.6 1.5 1.4 1.3 1.2 1.1 1.0 0.9 0.8 0.7 0.6 Elipsami zaznaczono procesy odwracania trendu wieloletniego 0.7 0.6 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Bullish Bearish Bearish Bullish Bearish 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 010 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 6
PROLOG LIBOR USD 3M (0.35250, 0.36020, 0.35250, 0.36020, +0.00890) 2010 Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2011 Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2012 Feb Mar Apr 0.56 0.55 0.54 0.53 0.52 0.51 0.50 0.49 0.48 0.47 0.46 0.45 0.44 0.43 0.42 0.41 0.40 0.39 0.38 0.37 0.36 0.35 0.34 0.33 0.32 0.31 0.30 0.29 0.28 0.27 0.26 0.25 0.24 0.23 0.22 7
PROLOG 0,8500 Rynkowa terminowa stopa procentowa LIBOR USD 3M 0,8000 LIBOR USD 3M 0,7500 0,7000 0,6500 0,6000 0,5500 0,5000 0,4500 8
PROLOG 1,5000 Rynkowa terminowa stopa procentowa EURIBOR 3M EURIBOR 3M 1,4500 1,4000 1,3500 1,3000 1,2500 1,2000 9
PROLOG 4,5000 Prognoza różnicy i ilorazu stóp 3M dla EUR i USD 4,0000 3,5000 3,0000 2,5000 2,0000 Różnica EUR/USD Iloraz EUR/USD 1,5000 1,0000 0,5000 0,0000 10
PROLOG WIBOR 3M 4,7000 WIBOR 3M 4,6000 4,5000 4,4000 4,3000 4,2000 11
CO MOŻE OBNIŻYĆ CENĘ ENERGII? Mini elektrownia (kolektor w każdym domu) czyżby nowy przełom technologiczny? Masowy produkt: - Dynamo wietrzne, - Kolektor słoneczny - Energia dzięki różnicy temperatur w obrębie doby W każdym budynku, każdym biurze, każdym domu 12
SAHARA SZANSĄ NA TANIĄ ENERGIĘ Istnieją plany wybudowania na pustyni w Północnej Afryce olbrzymich kolektorów na światło słoneczne. Warunek powodzenia tego przedsięwzięcia odpowiednie władze na terytoriach w krajach Afryki Północnej czyżby przyczyna Wiosny Ludów tamtego regionu? 13
UCZESTNICY RYNKU SUROWCÓW I TOWARÓW Producenci (wydobywcy, plantatorzy, hodowcy) Przetwórcy Konsumenci Inwestorzy (banki, hedge fund, TFI, inwestorzy indywidualni) 14
CHARAKTERYSTYKA RYNKÓW SUROWCOWYCH I TOWAROWYCH Największa zmiennośd ceny spośród wszystkich innych rynków finansowych Podatnośd zmienności na zmianę wysokości depozytów zabezpieczających ustalanych przez władze giełd (vide. gwałtowne spadki cen złota i srebra po podniesieniu wysokości depozytów) Kształt krzywej terminowej ważny wskaźnik informujący o tym, jak kształtuje się realna podaż/popyt oraz jak kształtuje się podaż/popyt ze strony instytucji finansowych 15
CHARAKTERYSTYKA RYNKÓW SUROWCOWYCH I TOWAROWYCH Sezonowośd krzywej terminowej - szczególnie w przypadku towarów rolnych Kształt krzywej terminowej: a) Contango b) Backwardation c) Variable 16
PRZEGLĄD WYBRANYCH RYNKÓW 17
Aluminium 3500 ALUMINIUM 3M FUT (2,159.00, 2,203.00, 2,156.00, 2,156.00, -12.0000) 3500 3000 3000 2500 2500 2000 2000 1500 1500 100 50 0 Bullish Bullish Bearish Bearish Bullish 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 201 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 18
Aluminium 2850 2800 2750 2700 2650 2600 2550 2500 2450 2400 2350 2300 2250 2200 2150 2100 2050 2000 1950 1900 1850 1800 100 50 0 ALUMINIUM 3M FUT (2,159.00, 2,203.00, 2,156.00, 2,156.00, -12.0000) Bullish Bearish Bearish Bullish Bullish Bearish Nov Dec 2010 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2011 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2012 Mar Apr May Jun Jul 2850 2800 2750 2700 2650 2600 2550 2500 2450 2400 2350 2300 2250 2200 2150 2100 2050 2000 1950 1900 1850 1800 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 19
Aluminium 20
Aluminium - opcje 21
Aluminium open interest futures 22
Aluminium - specyfikacje Name LME PRI ALUM FUTR Ticker LAZ1 Comdty Exchange LME - London Metal Exchange Contract Size 25 Metrics Tons Tick Size 0,25 Tick Value 6.25 $ Margin Limits 3875 $ 23
Brent 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 80 BRENT OIL FUTURE (101.950, 103.680, 99.1200, 101.980, -0.32000) 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 80 75 75 70 70 65 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Bearish Bullish Bearish Bullish Bearish Nov Dec 2010 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2011 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2012 Mar Apr Ma 35000 30000 25000 20000 15000 10000 x100 65 24
Brent 25
Brent - opcje 26
Brent open interest futures 27
Brent - specyfikacje Name BRENT CRUDE FUTR Ticker COZ1 Cmdty Exchange ICE-ICE Frutures Europe Contract Size 1000 Barrels Tick Size 0,01 Tick Value 1 $ Margin Limits 6219 $ 28
Crude 170 150 130 115 100 85 75 65 55 45 40 35 30 25 20 15 CRUDE OIL FUTURE (78.6600, 81.1400, 74.9900, 79.4800, +0.84000) 170 150 130 115 100 85 75 65 55 45 40 35 30 25 20 15 10 10 Bearish Bullish Bearish Bullish Bullish Bullish 90 80 70 60 50 40 30 20 10 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 010 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2 90 80 70 60 50 40 30 20 10 29
Crude 155 140 125 115 105 95 85 75 65 60 55 50 45 40 35 30 25 90 80 70 60 50 40 30 20 10 CRUDE OIL FUTURE (78.6600, 81.1400, 74.9900, 79.4800, +0.84000) Bullish Bearish Bullish Bearish Bullish 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 201 155 140 125 115 105 95 85 75 65 60 55 50 45 40 35 30 25 90 80 70 60 50 40 30 20 10 30
Crude 115 110 105 100 95 90 85 80 75 CRUDE OIL FUTURE (78.6600, 81.1400, 74.9900, 79.4800, +0.84000) 115 110 105 100 95 90 85 80 75 70 70 65 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Bullish Bearish Bullish Bullish Bearish 2010 2011 2012 65 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 31
Crude 32
Crude - opcje 33
Crude open interest futures 34
Crude - specyfikacje Name WTI CRUDE FUTURE Ticker CLZ1 COMB Comdty Exchange NYM - New York Mercantile Exchange Contract Size 1000 USD/bbl Tick Size 0,01 Tick Value 10 $ Margin Limits 6000 $ 35
2008-01-02 2008-02-02 2008-03-02 2008-04-02 2008-05-02 2008-06-02 2008-07-02 2008-08-02 2008-09-02 2008-10-02 2008-11-02 2008-12-02 2009-01-02 2009-02-02 2009-03-02 2009-04-02 2009-05-02 2009-06-02 2009-07-02 2009-08-02 2009-09-02 2009-10-02 2009-11-02 2009-12-02 2010-01-02 2010-02-02 2010-03-02 2010-04-02 2010-05-02 2010-06-02 2010-07-02 2010-08-02 2010-09-02 2010-10-02 2010-11-02 2010-12-02 2011-01-02 2011-02-02 2011-03-02 2011-04-02 2011-05-02 Porównanie ceny BREN i CRUDE 160 Notowania ropy BRENT i CRUDE na giełdach (USD/baryłkę) 140 120 100 BRENT CRUDE 80 60 40 36
Miedź 10500 10000 9500 9000 8500 8000 7500 7000 6500 6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 COPPER CASH LME (6,795.00, 6,889.00, 6,740.00, 6,740.00, -149.000) Bullish Bearish Bullish 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 201 10500 10000 9500 9000 8500 8000 7500 7000 6500 6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 37
Miedź COPPER CASH LME (6,795.00, 6,889.00, 6,740.00, 6,740.00, -149.000) 10000 10000 9500 9500 9000 9000 8500 8500 8000 8000 7500 7500 7000 7000 6500 6500 6000 6000 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Bearish Bearish Bullish Bearish Bearish Nov Dec 2010 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2011 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2012 Mar Apr May Jun Jul 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 38
Miedź 39
Miedź - opcje 40
Miedź open interest 41
Miedź - specyfikacje Name LME COPPER FUTURE Ticker LPZ1 Comdty Exchange LME - London Metal Exchange Contract Size 25 Metrics Tons Tick Size 0,5 Tick Value 12.5 $ Margin Limits 18 750 $ 42
Kukurydza 850 800 750 700 650 CORN FUTURE (589.380, 616.880, 572.380, 609.880, +17.5000) 850 800 750 700 650 600 600 550 550 500 500 450 450 400 350 Zasieg spadku wynikajacy z formacji podwojny szczyt 400 350 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Bullish Bearish Bullish Bearish 2010 2011 2012 25000 20000 15000 10000 x1005000 43
Kukurydza 850 800 750 700 650 600 550 500 450 400 CORN FUTURE (589.380, 616.880, 572.380, 609.880, +17.5000) 850 800 750 700 650 600 550 500 450 400 350 350 300 300 250 Zasieg spadku wynikajacy z formacji podwojny szczyt 250 200 200 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Bullish Bearish Bullish Bullish Bearish Bullish 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 201 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 x100 44
Kukurydza 45
Kukurydza - opcje 46
Kukurydza open interest futures 47
Kukurydza - specyfikacje Name CORN FUTURE Ticker CZ1 COMB Comdty Exchange CBT - Chicago Board od Trade Contract Size 5000 Bushels Tick Size 1/4 Tick Value 12.5 $ Margin Limits 2362.5 $ 48
Złoto 1950 1900 1850 1800 1750 1700 1650 1600 1550 1500 1450 1400 1350 1300 1250 1200 1150 1100 1050 1000 100 50 GOLD SPOT (1,620.28, 1,678.43, 1,595.76, 1,643.57, +19.7400) Zasieg spadku wynikajacy z formacji podwojnego szczytu to okolice 1 500 USD/uncje Bullish Bearish Bullish Bearish Bullish Bearish Bullish Bullish N D 2010 M A M J J A S O N D 2011 M A M J J A S O N D 2012 M A M 1950 1900 1850 1800 1750 1700 1650 1600 1550 1500 1450 1400 1350 1300 1250 1200 1150 1100 1050 1000 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 49
Złoto 1950 GOLD SPOT (1,640.88, 1,655.01, 1,634.98, 1,643.57, +1.13989) 1950 1900 1850 Zasieg spadku wynikajacy z formacji podwojnego szczytu to okolice 1 500 USD/uncje 1900 1850 1800 1800 1750 1750 1700 1700 1650 1650 1600 1600 1550 1550 1500 1500 1450 1450 Bullish Bearish Bullish Bearish Bearish 1.5 1.0 0.5 50 0.0-0.5-1.0 23 30 J 6 13 20 27 4 J 11 18 25 1 A 8 15 22 29 S 5 12 19 26 3 O 10 17 24 31 N 7 14 50
Złoto 51
Złoto - opcje 52
Złoto open interest futures 53
Złoto - specyfikacje Name GOLD 100 OZ FUTR Ticker GCZ1 COMB Comdty Exchange CMX - Commodity Exchange Contract Size 100 troy oz. Tick Size 0,1 Tick Value 10 $ Margin Limits 11 475 $ 54
Nikiel 30000 29500 29000 28500 28000 27500 27000 26500 26000 25500 25000 24500 24000 23500 23000 22500 22000 21500 21000 20500 20000 19500 19000 18500 18000 17500 17000 16500 16000 15500 15000 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 NICKEL CASH LME (18,105.00, 19,320.00, 18,105.00, 18,420.00, +500.000) Bearish Bullish Bearish Bullish Bullish Bearish Nov Dec 2010 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2011 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2012 Mar Apr May Jun Jul 30000 29500 29000 28500 28000 27500 27000 26500 26000 25500 25000 24500 24000 23500 23000 22500 22000 21500 21000 20500 20000 19500 19000 18500 18000 17500 17000 16500 16000 15500 15000 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 55
Nikiel 56
Nikiel open interest futures 57
Nikiel - specyfikacje Name LME NICKEL FUTURE Ticker LNZ1 Comdty Exchange LME - London Metal Exchange Contract Size 6 Metrics Tons Tick Size 5 Tick Value 30 $ Margin Limits 15 000 $ 58
Platyna 1950 1900 1850 1800 1750 1700 1650 1600 1550 1500 1450 1400 1350 1300 1250 1200 1150 1100 1050 1000 PLATINUM SPOT (1,525.30, 1,529.00, 1,427.00, 1,483.80, -36.2000) 1950 1900 1850 1800 1750 1700 1650 1600 1550 1500 1450 1400 1350 1300 1250 1200 1150 1100 1050 1000 Bullish Bullish Bearish Bullish Bearish 90 80 70 60 50 40 30 20 10 M A M J J A S O N D 2010 M A M J J A S O N D 2011 M A M J J A S O N D 2012 M A M J J 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 59
Platyna 60
Platyna - opcje 61
Platyna open interest futures 62
Platyna - specyfikacje Name PLATINUM FUTURE Ticker PLZ1 COMB Comdty Exchange NYM - New York Mercantile Ex. Contract Size 50 Troy Ounces Tick Size 0,1 Tick Value 5 $ Margin Limits 4950 $ 63
Srebro 60 50 SILVER SPOT (29.6700, 31.7700, 28.4400, 30.8300, +0.90000) 60 50 40 40 30 30 20 20 10 10 90 80 70 60 50 40 30 20 Bullish Bullish Bearish Bullish Bearish Bullish 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 64
Srebro SILVER SPOT (29.6700, 31.7700, 28.4400, 30.8300, +0.90000) 50 45 40 50 45 40 35 35 30 30 25 25 20 20 15 15 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Bearish Bullish Bearish Bullish Bullish Bearish Nov Dec 2010 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2011 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2012 Mar Apr Ma 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 65
Srebro 66
Srebro - opcje 67
Srebro open interest futures 68
Srebro - specyfikacje Name SILVER FUTURE Ticker SIZ1 COMB Comdty Exchange CMX - Commodity Exchange Contract Size 5000 troy oz. Tick Size 0,005 Tick Value 25 $ Margin Limits 24 975 $ 69
Śruta sojowa 400 395 390 385 380 375 370 365 360 355 350 345 340 335 330 325 320 315 310 305 300 295 290 285 280 275 270 265 260 255 250 245 240 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Bullish Bearish Bullish Bullish SOYBEAN MEAL FUT (307.150, 313.750, 301.550, 307.650, +0.25000) Nov Dec 2010 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2011 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2012 Mar Apr May Jun Jul Bearish 400 395 390 385 380 375 370 365 360 355 350 345 340 335 330 325 320 315 310 305 300 295 290 285 280 275 270 265 260 255 250 245 240 50000 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 x10 10000 70
Śruta sojowa 71
Śruta sojowa - opcje 72
Śruta sojowa open interest futures 73
Śruta sojowa - specyfikacje Name SOYBEAN MEAL FUTR Ticker SMV1 COMB Comdty Exchange CBT - Chicago Board of Trade Contract Size 100 short tons Tick Size 0,1 Tick Value 10 $ Margin Limits 1687.5 $ 74
Stal 75
Stal - specyfikacje Name LME STEEL BILLET Ticker LMEZ1 Comdty Exchange LME - London Metal Exchange Contract Size 65 Metrics Tons Tick Size 0,1 Tick Value 6.5 $ Margin Limits 2 470 $ 76
Cyna 35000 34000 33000 32000 31000 30000 29000 28000 27000 26000 25000 24000 23000 22000 21000 20000 19000 18000 17000 16000 15000 14000 13000 12000 11000 10000 9000 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 TIN CASH LME (20,060.00, 21,250.00, 20,060.00, 20,995.00, +990.000) Bullish Bearish Bullish Bullish Bearish Bullish Bearish Bullish Bearish Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Nov Dec 2010 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Nov Dec 2011 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2012 Mar Apr May Jun Jul 35000 34000 33000 32000 31000 30000 29000 28000 27000 26000 25000 24000 23000 22000 21000 20000 19000 18000 17000 16000 15000 14000 13000 12000 11000 10000 9000 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 77
Cyna 78
Cyna open interest futures 79
Cyna - specyfikacje Name LME TIN FUTURE Ticker LTZ1 Comdty Exchange LME - London Metal Exchange Contract Size 5 Metrics Tons Tick Size 5 Tick Value 25 $ Margin Limits 16 000 $ 80
Cynk 2700 2600 2500 2400 2300 2200 2100 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Bullish ZINC CASH LME (1,848.00, 1,858.00, 1,809.00, 1,809.00, -45.0000) Bearish Bullish Bearish Bearish M A M J J A S O N D 2010 M A M J J A S O N D 2011 M A M J J A S O N D 2012 M A M J J 2700 2600 2500 2400 2300 2200 2100 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 81
Cynk 82
Cynk - opcje 83
Cynk open interest futures 84
Cynk - specyfikacje Name LME ZINC FUTURE Ticker LXZ1 Comdty Exchange LME - London Metal Exchange Contract Size 25 Metrics Tons Tick Size 0,5 Tick Value 12.5 $ Margin Limits 6125 $ 85
Bawełna 230 220 210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 0.0% 23.6% 38.2% 50.0% 61.8% 100.0% COTTON #2 FUTURE (100.000, 103.340, 98.2500, 102.580, +2.60000) 230 220 210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 Bullish Bearish Bullish Bullish Bearish Bullish 90 80 70 60 50 40 30 20 10 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 201 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 x100 86
Kakao 3900 3800 3700 3600 3500 3400 3300 3200 3100 3000 2900 2800 2700 2600 2500 2400 2300 2200 2100 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 COCOA FUTURE (2,591.50, 2,683.00, 2,541.00, 2,637.50, +33.5000) Bearish Bearish Bullish Bearish Bullish Bearish Bearish 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 201 3900 3800 3700 3600 3500 3400 3300 3200 3100 3000 2900 2800 2700 2600 2500 2400 2300 2200 2100 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 55000 50000 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 x10 87
Kawa COFFEE 'C' FUTUR (228.450, 233.280, 219.820, 231.400, +2.62000) 320 310 300 290 280 270 260 250 240 230 220 210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 Bullish Bearish Bullish Bearish 20000 15000 10000 Nov Dec 2010 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2011 Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2012 Mar Apr May Jun Jul 5000 x10 88
Punkty dostawy surowca London Metal Exchange 89
PRZELICZNIKI MIAR Baryłka 138,5 litra; 7,22 baryłki = 1 m^3 (ropa naftowa) Buszel około 25 kg; 40 buszli = 1 tona metryczna (kukurydza) Funt - 0,4536 kg (kawa), 2,205 funta = 1 kg Short tone około 0,91 tony metrycznej (śruta sojowa) Uncja około 28,35 grama (złoto, srebro, platyna) 90
PODSUMOWANIE Większość rynków towarowych oraz surowcowych weszła w fazę trendu spadkowego Na niektórych rynkach ważą się losy trendów długoterminowych Jedynie na rynku metali szlachetnych można mówić o silnej korekcie w długoterminowym trendzie rosnącym 91
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Jacek Maliszewski e-mail: j.maliszewski@dmk-alpha.eu 92