Załącznik 2. Główne problemy Łodzi zidentyfikowane przez interesariuszy Załącznik przedstawia jedno z alternatywnych podejść do analizy interesariuszy procesu przygotowań Łodzi do zdobycia tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy. Biorąc pod uwagę pięć obszarów wskazanych przez interesariuszy jako problemowe, różne grupy interesu zostały zidentyfikowane. 1. Miejskie obszary zieleni W Łodzi mamy do czynienia z dwoma głównymi rodzajami obszarów zieleni. Pierwszą grupę stanowi zieleń w śródmieściu (pojedyncze drzewa, zadrzewione i zakrzewione alejki) oraz większe powierzchnie zieleni (parki, ogrody, lasy itp.). Niestety znaczna część tych obszarów stopniowo znika z krajobrazu miasta, przede wszystkim z powodu zajmowania ich przez parkingi, akty wandalizmu, niszczenie spowodowane przez odchody zwierząt czy sól używaną do odmrażania ulic. Druga grupa terenów zieleni to 34 parki i lasy miejskie, znajdujące się w granicach administracyjnych Łodzi. 1.1. Sektor prywatny (przedsiębiorstwa i deweloperzy) sklepy sportowe, serwisy rowerowe itp. prawdopodobnie będą zainteresowane zwiększeniem powierzchni terenów zieleni, ponieważ może to zachęcić kolejnych mieszkańców do uprawiania sportów, co z kolei zwiększa popyt na sprzęt sportowy; gastronomia: restauracje, puby itp. ich zainteresowanie problemem skupia się przede wszystkim na obszarach zieleni wzdłuż ulic: w sezonie wiosenno-jesiennym ogródki pod gołym niebem w wielu lokalach przyciągają tłumy klientów zieleń przyuliczna staje się dla nich często dodatkowym walorem estetycznym; deweloperzy, spółdzielnie mieszkaniowe z jednej strony są zwolennikami zwiększenia powierzchni terenów zieleni miejskiej z uwagi na ich pozytywny wpływ na wartość nieruchomości; jednak z drugiej strony często przyczyniają się do likwidacji istniejących obszarów zieleni w celach budowlanych, zwłaszcza w atrakcyjnych inwestycyjnie lokalizacjach (por. przypadek wycinki drzew przez Spółdzielnię Mieszkaniową Śródmieście przy ul. Piotrkowskiej i to mimo protestów mieszkańców); sektor informatyczny, finansowy, międzynarodowi producenci dóbr 98
konsumpcyjnych (np. Indesit, Accenture, Infosys) ich zainteresowanie miejskimi terenami zieleni wynika głównie z prowadzonej przez te przedsiębiorstwa polityki społecznej odpowiedzialności i chęci zmiany swojego wizerunku wśród mieszkańców miasta na przyjaźniejszy środowisku. 1.2. Organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną środowiska Organizacje tę są silnie zaangażowane w projekty związane ze zwiększaniem świadomości ekologicznej wśród mieszkańców Łodzi (np. poprzez różnego typy warsztaty, kampanie społeczne) oraz działania związane ze zwiększaniem powierzchni terenów zieleni w mieście. 1.3. Władze lokalne (Urząd Miasta Łodzi) Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa zajmuje się wydawaniem pozwoleń na wycinkę drzew i krzewów, nakłada kary administracyjne na podmioty działające niezgodnie z prawem, zajmuje się kwestiami ustanowienia ochrony prawnej pomników przyrody, prowadzi ich rejestr, monitoruje gospodarkę prywatnymi terenami zieleni oraz zarządza komunalnymi obszarami zieleni, nadzoruje pracę spółki Leśnictwo Miejskie Łódź; Wydział Urbanistyki i Architektury oraz Delegatury Urzędu Miasta Łodzi wydają pozwolenia m. in. na budowę i rozbiórkę budynków i dróg, decyzje odnośnie warunków zabudowy i rozwoju miasta oraz tworzą plan zagospodarowania przestrzennego. Ponadto określają przeznaczenie inwestycyjne poszczególnych obszarów miasta; Leśnictwo Miejskie Łódź odpowiada za gospodarkę leśną na terenach komunalnych, kontroluje działalność lasów prywatnych, prowadzi działania edukacyjne z zakresu ochrony środowiskowa i leśnictwa oraz troszczy się o wolno żyjącą zwierzynę leśną na swoim obszarze; Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi wspiera finansowo projekty mające na celu ochronę środowiska naturalnego i zachowanie jego wartości zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Fundusz udziela dotacji i pożyczek na preferencyjnych warunkach, przyznaje również nagrody za sukcesy w dziedzinie ochrony środowiska i gospodarki wodnej. 99
2. Mobilność transport lokalny Wydajny system komunikacji publicznej wydaje się możliwym rozwiązaniem wielu problemów z jakimi zmagają się współczesne miasta. Mobilność ludności jest jednym z tych czynników, które bezpośrednio wpływają na krajobraz kulturowy, zrównoważony rozwój miast i przeciwdziałanie rozrastaniu się przedmieści. Łódzki system transportu publicznego opiera się na sieci autobusowo-tramwajowej na tyle mało efektywnej, że korki uliczne nadal stanowią bardzo poważny problem. Niskie skorelowanie rozkładów jazdy oraz długie czasy przejazdów znacznie wydłużają przemieszczanie się pomiędzy różnymi częściami miasta. Jednocześnie liczba samochodów stale wzrasta, a sieć ścieżek rowerowych jest znacznie słabiej rozwinięta niż w innych polskich wielkich miastach. deweloperzy i lokalni przedsiębiorcy są zainteresowani zwiększeniem długości i poprawą jakości dróg, dużą liczbą parkingów i łatwym do nich dostępem; piesi, niepełnosprawni, rodziny z dziećmi chcą większej liczby chodników utrzymanych w dobrym stanie, zmniejszenia ruchu ulicznego w mieście (szczególnie ograniczenia liczby samochodów parkujących na poboczach i ciągach pieszych) oraz likwidacji barier architektonicznych; pasażerowie w ich interesie jest większa wydajność i komfort korzystania z komunikacji miejskiej, często kosztem prywatnych środków transportu; rowerzyści chcą budowy nowych ścieżek rowerowych i zwiększenia bezpieczeństwa na już istniejących; instytucje publiczne (np. Biuro Rozwoju Przedsiębiorczości i Obsługi Inwestora, Delegatura Śródmieście UM Łodzi) zwiększenie popularności i dostępności do komunikacji miejskiej leży w ich interesie z uwagi na jej istotną rolę we wspomaganiu wzrostu gospodarczego i zatrudnienia; spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe są zainteresowane redukcją barier architektonicznych i optymalizacją liczby miejsc parkingowych oraz zmniejszeniem liczby barier psychologicznych np. wywołanych poprzez przecięcie osiedla drogą szybkiego ruchu; architekci, planiści miejscy, inżynierowie, pozostali eksperci i naukowcy ich najważniejszą rolą jest tworzenie innowacji mających na celu rozwiązanie większości 100
wyżej wymienionych problemów i zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej; Wydział Geodezji, Katastru i Inwentaryzacji Urzędu Miasta Łodzi odgrywa kluczową rolę w kwestiach infrastruktury i mobilności. Ma na celu wyważenie interesów społecznych i biznesowych oraz znalezienie optymalnych rozwiązań, które będą wykorzystane przy planowaniu strategicznym. 3. Energia Największym dystrybutorem energii elektrycznej w Łodzi jest Polska Grupa Energetyczna, dostarczająca zarówno prąd jak i ciepło do osób prywatnych i przedsiębiorstw. Pomimo stale rosnącej liczby firm zajmujących się zaopatrywaniem odbiorców w energię z odnawialnych źródeł nie stanowią one konkurencji dla tradycyjnych dystrybutorów. Może się to zmienić wraz z rozwojem łódzkiego klastra energetycznego Ekoenergia. Jest to wspólne przedsięwzięcie Uniwersytetu Łódzkiego i firm z terenu województwa. Najważniejszymi interesariuszami potencjalnie zainteresowanymi kwestami energetycznymi są wielcy dystrybutorzy energii oraz Urząd Miasta Łodzi. Ich zaangażowanie może wzrosnąć, jeśli projekty związane z kwestiami energii będą ściśle powiązana z osiągnięciem celów wynikających z kandydowania Łodzi do tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy. 4. Ekoinnowacje i zielone miejsca pracy Ekoinnowacje polegają na komercyjnym wykorzystywaniu specjalistycznej wiedzy w celu bezpośredniego lub pośredniego ulepszenia sytuacji ekologicznej. W Łodzi istnieje wiele podmiotów potencjalnie zainteresowanych wdrażaniem ekoinnowacji i tworzeniem zielonych miejsc pracy. Najważniejsze z nich to Wydziały Ochrony Środowiska i Rolnictwa oraz Biuro Rozwoju Przedsiębiorczości i Obsługi Inwestora Urzędu Miasta Łodzi. Do ich zadań należy gospodarka terenami zieleni miejskiej i leśnymi, ochrona przyrody na obszarach komunalnych, kontrolowanie gospodarowania prywatnymi terenami zieleni, a ponadto wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w gospodarce miejskiej poprzez wspieranie lokalnej przedsiębiorczości i przyciąganie nowego kapitału do miasta. Centrum Innowacji i Transferu Technologii, Łódzki Regionalny Park Naukowo- Technologiczny oraz łódzkie uczelnie wyższe odkrywają i formułują nowe pomysły. Ważną grupę interesariuszy w tej kategorii stanowią spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, a także przedsiębiorstwa budowlane. Często to właśnie od nich zależy wybór przyjaznych 101
środowisku, a jednocześnie innowacyjnych technologii i rozwiązań. Przedsiębiorstwa oczyszczania miasta, zarówno prywatne jak i publiczne, często są niechętne ekoinnowacjom z uwagi na stosowanie tradycyjnych metod w swojej pracy, np. używając zbyt dużych ilości soli zimą. Jeśli i one aktywnie zaangażowałyby się w prowadzenie bardziej zrównoważonej polityki, mogłyby się znacznie przyczynić do zwiększenia zielonych miejsc pracy. 5. Gospodarka wodna Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii w Łodzi we współpracy z Urzędem Miasta Łodzi wprowadza w tym zakresie w życie pilotażowy program SWITCH. Gospodarka wodna została w nim zakwalifikowana jako obszar, w którym można osiągnąć znaczące pozytywne wyniki w krótkim czasie. Najważniejszym zidentyfikowanym problemem jest tu bez wątpienia nielegalne odprowadzanie ścieków do rzek przez mieszkańców. Działania zaradcze Urzędu Miasta Łodzi w tym zakresie powinny skupić się na zwiększeniu wśród mieszkańców świadomości ekologicznej. Wydział Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta Łodzi wydaje się być otwarty na wdrożenie bardziej zrównoważonych zasad w gospodarce ściekowej. 102