UZDATNIANIE Z UWZGLĘDNIENIEM PRODUKTÓW UBOCZNYCH DEZYNFEKCJI
UZDATNIANIE Niewątpliwie na jakość wps zasadniczy wpływ ma zastosowany przez producenta wody sposób jej uzdatniania, w tym i dezynfekcji, zatem zastosowane sposoby uzdatniania wody powinny zapewnić spełnienie przez wodę wymagań określonych w przepisach rozporządzenia Każdy materiał i wyrób używany do uzdatniania wps powinien posiadać pozytywna ocenę higieniczną PPIS. Zatem ocena higieniczna winna uwzględniać specyfikę dostarczanej wody i być odpowiednia do ryzyk, które tam występują tak aby skutecznie eliminować przekroczenia występujących tam parametrów Zastosowanie nowych technologii wymaga zgody PWIS
UZDATNIANIE Dodatkowe uzdatnianie w zakładzie niesie ze sobą: zanieczyszczenia od wyrobów i preparatów stosowanych w procesach uzdatniania i dezynfekcji wody uboczne produkty dezynfekcji których poziom winien być monitorowany w ramach przeprowadzanych badań właścicielskich Kryterium odniesienia do rodzaju monitorowanych substancji/związków i ich dopuszczalnych zawartości stanowią załączniki do rozporządzenia MZ
UZDATNIANIE Niekorzystne dla zdrowia ludzi zmiany w składzie wody podczas procesu uzdatniania pozbawienie wody substancji mineralnych zmiany wskaźników fizycznych wody smaku, zapachu, barwy możliwy wzrost korozyjności wody
UZDATNIANIE NIEKORZYSTNE DLA ZDROWIA LUDZI ZMIANY W SKŁADZIE WODY PODCZAS PROCESU UZDATNIANIA Przenikanie do wody substancji o działaniu toksycznym: z kruszyw filtracyjnych piaski, żwiry, dolomity metale ciężkie ze złóż węgli aktywnych WWA, B(a)P z koagulantów AL, Fe, akryloamid z żywic jonowymiennych formaldehyd, akrylonitryl z polielektrolitów akryloamid z instalacji do przesyłania i magazynowania wody przewodów, zbiorników analogicznie jak w systemie dystrybucji wody
UZDATNIANIE KOAGULANTY Koagulanty poliakryloamidowe: - zawierają niezwiązany monomer akryloamidu - kontrola zawartości akryloamidu: - przez tzw. specyfikację produktu ważne jest dbanie o jak najniższą zawartość tego związku w stosowanych poliakryloamidach - przez kontrolę dawkowania należy zwracać szczególną uwagę aby nie przedawkować koagulanta, próbując zwiększyć skuteczność koagulacji (akryloamid przyjmowany jest wraz z przetworzoną termicznie żywnością)
UZDATNIANIE RODZAJE ZABIEGÓW MOŻLIWE PROBLEMY Zmiękczacze jonowymienne Zbytnie zmiękczenie Aparaty do odwróconej osmozy Zbytnia demineralizacja Systemy fizyczne Wątpliwa skuteczność Filtry węglowe Ryzyko wyczerpania, z nasyceniem i uwolnieniem wchłoniętych mikro-substancji zanieczyszczających Dla wszystkich ww. typów Aspekty mikrobiologiczne Dezynfekcja Produkty uboczne dezynfekcji
DEZYNFEKCJA CEL SPEŁNIENIE WYMAGAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH Podział najczęściej stosowanych środków utleniających (metody chemiczne) podchloryn sodu chlor w postaci gazu dwutlenek chloru ozon promieniowanie U.V. (metoda fizyczna) jeśli jest stosowane, przewiduje się połączenie go z innymi utleniaczami (podchlorynem sodu, chlorem gazowym i dwutlenkiem chloru) w pre-utlenianiu
DEZYNFEKCJA Preparaty dezynfekcyjne zawierające aktywny chlor należą do jednych z najstarszych dezynfektantów Preparaty zawierające aktywny chlor stanowią grupę związków mogących zniszczyć szerokie spektrum mikroorganizmów, w tym bakterii wraz z formami przetrwalnikowymi, grzyby łącznie z zarodnikami, wirusy lipofilne i hydrofilne Jako jeden z nielicznych zw. chem. podchloryn sodu wykazuje działanie niszczące względem prionów Aktywność związków zawierających aktywny chlor jest uzależniona od ilości uwolnionego chloru, toteż istnieją różnice w szybkości działania oraz skuteczności poszczególnych związków chloru Zanieczyszczenia ograniczają działanie środków (zwiększona mętności) i nawet zwiększenie ilości środka dezynfekcyjnego nie zawsze wystarcza do zniszczenia patogennych drobnoustrojów znajdujących się w wodzie
UBOCZNE PRODUKTY DEZYNFEKCJI WODY (1) ICH RODZAJ I ILOŚĆ ZALEŻĄ OD: metody uzdatniania wody zawartości substancji organicznych w wodzie ph wody podchloryn sodu/chlor THM: chloroform, bromodichlorometan dibrmomchlorometan Podchloryn sodu może wykazywać szkodliwe zanieczyszczenia wynikające z cyklu produkcyjnego (Hg) tetrachlorometan 2,4,6 - trichlorofenol wodzian chloralu (przy reakcji chloru z kwasami humowymi)
UBOCZNE PRODUKTY DEZYNFEKCJI WODY (2) ozon dwutlenek chloru bromiany chlorany chloryny wykorzystywany do pre-utleniania chlorki w połączeniu z innymi środkami utleniającymi (podchlorynem, chlorem gazowym i dwutlenkiem chloru) jeśli jest dawkowany w dużym stężeniu może tworzyć rodniki, które wchodząc w reakcje z chlorem tworzą betanafteny związki bardziej niebezpieczne niż trihalometany
DEZYNFEKCJA INNE ŚRODKI JONY MIEDZI I SREBRA (1) Preparaty zawierające sole miedzi lub srebra Najczęściej stosowany jest chlorek srebra, kt. może być jednym składnikiem lub stanowić dodatek do innych środków utleniających, np. wody utlenionej (stabilizuje i zapobiega jej szybkiemu rozkładowi w wodzie) Sole srebra odznaczają się słabszym, a przede wszystkim powolnym działaniem biobójczym w porównaniu z wolnym chlorem Siła biobójcza srebra jest umiarkowana, a ponadto zróżnicowana do poszczególnych gatunków mikroorganizmów i z reguły wymagany jest długi czas kontaktu (3 godz. i więcej) Są natomiast bardziej stabilne w roztworze wodnym i z powodu silnych właściwości adsorpcyjnych osadzają się na powierzchniach, przez co zabezpieczają zbiorniki przed wytworzeniem się biofilmu
DEZYNFEKCJA INNE ŚRODKI JONY MIEDZI I SREBRA (2) Mechanizm działania biobójczego srebra polega na reagowaniu jonów tego metalu z kwasami nukleinowymi mikroorganizmów i ich denaturacji Również jony miedzi mają właściwości biobójcze Badane były systemy, w kt. jony srebra nie działały samodzielnie, lecz w połączeniu z jonami miedzi do najczęstszych praktycznych zastosowań takiego rozwiązania w celu dezynfekcji wody należy przeciwdziałanie i zwalczanie kolonizacji instalacji ciepłej wody przez bakterie z rodzaju Legionella, w szczególności w szpitalach Dezynfekcja wody przy zastosowaniu jonów miedzi i srebra nie dorównuje skutecznością klasycznym środkom dezynfekcyjnym, przede wszystkim chloru Problem Wirusy wykazują tendencję do tworzenia aglomeratów wokół jonów metali (srebra i miedzi), zmniejszając ich działanie biobójcze
DEZYNFEKCJA INNE ŚRODKI MONOCHLOROAMINA (3) Monochloroamina: - jest mniej skutecznym czynnikiem dezynfekcyjnym niż chlor i jest stosowana do wtórnej dezynfekcji wody w celu utrzymania obecności substancji dezynfekującej w systemach dystrybucji wody - jest stabilna w przechowywaniu, w zw. z czym ma długie terminy ważności - razem z dichloroaminą i trichloroaminą są uważane za uboczne produkty chlorowania wody do picia jako produkty reakcji chloru z amoniakiem pochodzącym z wód ujmowanych czy zastosowanych cementowych wykładzin przewodów wodociągowych - dodatkowy produkt uboczny to chloropikryna
DEZYNFEKCJA INNE ŚRODKI DICHLOROIZOCYJANURAN SODU (4) Dichloroizocyjanuran sodu - związek ten należy do grupy preparatów, kt. dzięki bardzo dużej zawartości aktywnego chloru wykazują silne działanie biobójcze w niskich stężeniach - może być stosowany jedynie do okresowej (nie w systemie ciągłym, w nagłych wypadkach zagrożenia epidemiologicznego) dezynfekcji wody przeznaczonej do spożycia z uwagi na toksyczność i wymaga zachowania dużej ostrożności z uwagi na uboczne produkty dezynfekcji, kt. są chlorowcopochodne węglowodorów (głównie trihalometany) analogicznie jak przy dezynfekcji chlorem, a przede wszystkim kwas cyjanourowy
UZDATNIANIE - PODSUMOWANIE Sprzedawane mogą być tylko te środki, na które wydano pozwolenie na wprowadzenie do obrotu Woda powinna być uzdatniana w sposób optymalny, aby zapobiec namnażaniu się mikroorganizmów, korozji materiałów, z kt. wykonane są przewody wodociągowe, oraz aby zapewnić ochronę przed powstawaniem osadów