Ziemia Skarbu Państwa: czy zakaz sprzedaży zostanie przedłużony? Autor: Ewa Ploplis Data: 26 stycznia 2017 W ciągu najbliższych 5 lat nie należy spodziewać się ożywienia sprzedaży nieruchomości rolnych należących do zasobów Skarbu Państwa. Jak w tym wypadku działa prawo pierwokupu? Czy można się spodziewać reprywatyzacji państwowego majątku ziemskiego? Dla u wypowiadają się eksperci i przedstawiciele Sejmowej Komisji Rolnictwa. W I półroczu 2016 r. ziemia Skarbu Państwa nie cieszyła się popularnością wśród osób inwestujących w grunty. W tym okresie zawarto niespełna 2,3 tys. aktów notarialnych sprzedaży nieruchomości rolnych z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (WRSP). Dotyczyły one transakcji, których procedury rozpoczęto przed wstrzymaniem sprzedaży, bądź małych obszarowo działek: do 2 ha. W 2015 r. takich umów było blisko 13,6 tys. wynika z danych Ministerstwa Sprawiedliwości. 1 / 13
Dr Bożena Karwat-Woźniak, IERiGŻ. W najbliższych 5 latach nie należy spodziewać się ożywienia sprzedaży nieruchomości rolnych należących do zasobów Skarbu Państwa. Wręcz przeciwnie. Jest to wynikiem wstrzymania sprzedaży ziemi skarbowej w odniesieniu do nieruchomości o obszarze powyżej 2 ha prognozuje dr Bożena Karwat-Woźniak z Zakładu Polityki Społecznej i Regionalnej Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ). Rzadkie działanie prawa pierwokupu W I półroczu 2016 r. Agencja Nieruchomości Rolnych (ANR) złożyła 11 oświadczeń woli o skorzystaniu z prawa pierwokupu obejmujących blisko 316 ha gruntów na kwotę prawie 11 mln zł. Wszystkie wspomniane oświadczenia dotyczyły spraw proceduralnych w oparciu o przepisy Ustawy o Kształtowaniu Ustroju Rolnego (w skrócie opisywanej często jako UKUR) sprzed nowelizacji wynika z danych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ). Od początku obowiązywania znowelizowanej ustawy UKUR, tj. od 30 kwietnia 2016 r., do końca września 2016 r. do jednostek terenowych ANR wpłynęły 3526 wnioski dotyczące wyrażenia przez prezesa ANR zgody na przeniesienie własności rolnych. W tym czasie wydano 1544 decyzje administracyjne dotyczące nabycia nieruchomości rolnych na rynku prywatnym o łącznej powierzchni 3752 ha. Wydano: 1390 decyzji wyrażających zgodę na przeniesienie własności 3395 ha ziemi, 137 decyzji o umorzeniu postępowania dotyczących 338 ha gruntów oraz 15 decyzji negatywnych w odniesieniu 19 ha. Jednocześnie w I półroczu 2016 r. wpłynęło 399 aktów notarialnych związanych z prawami 2 / 13
wykupu. W każdym przypadku Agencja nie skorzystała ze swoich uprawnień i nie złożyła oświadczenia woli o skorzystanie z prawa wykupu. Sprzedaż gruntów z Zasobu Skarbu Państwa w latach 1992 2015 (w tys. ha). 3 / 13
Dla porównania w 2015 r. wpłynęły 582 akty notarialne, wobec których Agencja mogła skorzystać z przysługującego prawa wykupu. Oświadczenie woli dotyczące skorzystania z prawa wykupu Agencja złożyła tylko w 1 przypadku. Powierzchnia wymieniona w tym akcie obejmowała ok. 287,6 ha, a wartość wyniosła 1,6 mln zł. Agencja korzysta relatywnie rzadko z prawa pierwokupu i wykupu, tylko w przypadku transakcji dotyczących dużych obszarowo nieruchomości gruntowych komentuje dr Karwat-Woźniak z IERiGŻ. Dodaje, że większość obrotu nieruchomościami rolnymi dotyczy małych obszarowo działek, zwłaszcza w transakcjach międzysąsiedzkich. Tym samym można domniemywać, że Agencja będzie korzystała ze swoich uprawnień nadal w nielicznych przepadkach, co powinno w dłuższej perspektywie nie wpływać ograniczająco na sytuację na rynku ziemi rolnej prognozuje dr Karwat-Woźniak. 4 / 13
Grunty sprzedane z Zasobu Skarbu Państwa w latach 1992 2015 (w tys. ha). 5 / 13
Ziemia Skarbu Państwa: sprzedaż państwowych zasobów Od początku funkcjonowania, tj. licząc od 1992 r., do końca 2015 r. Agencja sprzedała 2685,7 tys. ha, co stanowiło 56,7% ogółu gruntów przejętych do Zasobu Skarbu Państwa. Stosunkowo najwyższą sprzedaż Agencja odnotowała w 1996 r. (tj. 193 tys. ha) i w 2002 r. (159 tys. ha), przy czym najczęściej roczna sprzedaż oscylowała w granicach 100 tys. ha. W 2015 r. sprzedano 76,7 tys. ha. Prof. dr hab. Maria A. Sikorska, IERiGŻ. Większą część z tej powierzchni, bo 43,1 tys. ha, upłynniono bez przetargu, w tym 35,4 tys. ha zakupili wcześniejsi dzierżawcy komentuje prof. dr hab. Maria A. Sikorska, kierownik Zakładu Polityki Społecznej i Regionalnej, zastępca dyrektora ds. naukowych IERiGŻ. Najwięcej w 4 województwach Ponad połowa, tj. 54,3%, z całej powierzchni sprzedanych gruntów była położona na terenie 4 województw: zachodniopomorskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego i warmińskomazurskiego. 6 / 13
7 / 13
W których województwach zainteresowanie ziemią Skarbu Państwa jest największe? Obecnie szacuje się, że do zagospodarowania pozostało ok. 300 tys ha, które z racji swoich cech przyrodniczo-fizycznych wymagają szczególnego przygotowania do możliwości upłynnienia mówi prof. Sikorska z IERiGŻ. Ziemia Skarbu Państwa: istotna rola Agencji Mimo że oferta Agencji w kolejnych latach miała coraz skromniejsze zasoby, to lokalnie na terenach z dużym udziałem gruntów z Zasobu Skarbu Państwa niezmiennie jej działalność odgrywała istotną rolę na regionalnym rynku ziemi. Znalazło to potwierdzenie również w nasileniu transakcji rynkowych odnotowanych w 2015 r. w poszczególnych częściach kraju analizuje prof. Sikorska. Najwięcej ich było w województwach: zachodniopomorskim 140 na 1000 gospodarstw, lubuskim 137 i opolskim 134. Najmniej takich transakcji zawarto na terenach z dużym rozpowszechnieniem zarobkowania wśród użytkowników gospodarstw rolnych i z rozdrobnioną strukturą agrarną, tj. w województwach: śląskim 37 umów kupna sprzedaży na 1000 gospodarstw, łódzkim i małopolskim po 45 umów. 8 / 13
Grunty Zasobu Skarbu Państwa do rozdysponowania na 31 grudnia 2015 r. (w ha). 9 / 13
O to, czy majątek Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa może stanowić zadośćuczynienie w procesie reprywatyzacji, zapytaliśmy przedstawicieli sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jak odpowiedzieli? Jan Krzysztof Ardanowski. Jestem absolutnie przeciwny oddawaniu ziemi rolniczej, która jest w zasobie Skarbu Państwa mówi Jan Krzysztof Ardanowski, zastępca przewodniczącego sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, poseł na Sejm RP. W przypadku reprywatyzacji, z zasobów Skarbu Państwa należy oddać jedynie tzw. resztówki, tj. dwory, pałace, sady, stawy, tereny parku. Natomiast ziemi rolniczej nie. Należy oddać równowartość majątku. Fizyczny zwrot może dotyczyć jedynie resztówek. Wstrzymaliśmy sprzedaż majątku Skarbu Państwa na co najmniej 5 lat. Później się zastanowimy, czy tego zakazu nie przedłużyć. Ziemia rolnicza nie może być przedmiotem przekazywania spadkobiercom ziemian, którzy nie są rolnikami. Ludzie ci mieszkają najczęściej w mieście. Są ludźmi wolnych zawodów, często niezamożnymi, niemającymi pieniędzy na odkupienie od państwa tego majątku. Dlatego dochodziło do rozlicznych patologii. Spadkobierców ziemian wykorzystywano do sprzedaży, a nawet spekulacji. Były właściciel odzyskiwał ziemię tylko dlatego, że ktoś majętny dał mu pieniądze i odstępne za przejęcie tej ziemi. Np. w województwie kujawsko-pomorskim, gdzie spadkobiercy odzyskali sporo majątków pod rządami poprzedniej ustawy, żaden z nich nie stał się rolnikiem. Nikt tej ziemi nie uprawiał. Ziemie były wręcz przekazywane na pniu innym użytkownikom. To uważam za nadużycie. To największa słabość rozwiązania, które wprowadził poprzedni rząd argumentuje poseł Ardanowski i podkreśla, że jest to jego prywatne stanowisko. W tym obszarze rolnym nie przewidujemy reprywatyzacji dodaje. 10 / 13
Jarosław Sachajko. Grunty państwowe stanowiące majątek Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa to grunty rolne, które powinny być przeznaczone głównie w celu prowadzenia produkcji rolnej przez polskich rolników mówi Jarosław Sachajko, przewodniczący sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zgodnie z ustawą, ziemia podlega szczególnej ochronie i nie jest w żaden sposób uzasadnione wyzbywanie się jej, w sposób przypadkowy dodaje. Mirosław Maliszewski. Majątek Skarbu Państwa powinien jak najszybciej trafić w ręce rolników, bo tylko oni gwarantują trwanie jego rolniczego charakteru mówi Mirosław Maliszewski, zastępca przewodniczącego sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Podkreśla, że nierzadko tuż po odzyskaniu ziemi przez byłych właścicieli, niemal natychmiast trafiała ona do sprzedaży i to nie zawsze dla rolników. 11 / 13
Uważam za niedopuszczalne, aby grunty z zasobu były przedmiotem zadośćuczynienia dla byłych właścicieli i ich spadkobierców. Poza tym większość takich gruntów położonych jest na tzw. ziemiach odzyskanych, więc nie ma mowy o ich powrocie do przedwojennych właścicieli argumentuje poseł. Rząd nie podjął jeszcze decyzji, czy zakaz sprzedaży ziemi Skarbu Państwa zostanie przedłużony. Nie ma jednomyślności w Parlamencie odnośnie tego, jak rozdysponować zasoby ziemi państwowej. 12 / 13
Zbigniew Ajchler. Majątek Zasobu Własności Rolnej Państwa mógłby i powinien stanowić zadośćuczynienie dla spadkobierców przedwojennych właścicieli, przynajmniej w części jego wielkości uważa Zbigniew Ajchler z Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Biorąc pod uwagę układ polityczny, jaki mamy w Sejmie, i kierunek zmian, jaki preferuje partia mająca większość parlamentarną, można się spodziewać, że w najbliższej przyszłości nie należy się spodziewać dużych zmian odnośnie sposobu dysponowania majątkiem rolnym należącym do Skarbu Państwa. Kierunek został już nakreślony w ubiegłym roku Powiązane: Sprzedaż ziemi rolnej: chwilowy zastój w obrocie Czy polską wieś czeka duża reprywatyzacja? Ile zapłacimy za hektar ziemi w 2017? Spodziewany mniejszy wzrost cen! 13 / 13 Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)