Naprawa zespołów i podzespołów pojazdów samochodowych : podręcznik do kształcenia w zawodach mechanik pojazdów samochodowych, technik pojazdów samochodowych / Michał Markowski, Zbigniew Stanik. Warszawa, 2015 Spis treści I. Wprowadzenie do naprawy zespołów i podzespołów pojazdów samochodowych 1. Wiadomości wstępne 14 1.1. Wprowadzenie 15 1.2. Treść podręcznika w odniesieniu do podstawy programowej 16 1.3. Wyposażenie pracowni naprawy pojazdów samochodowych 17 1.3.1. Tradycyjne narzędzia ręczne - wyposażenie typowej szafki narzędziowej 17 1.3.2. Narzędzia dodatkowe 23 1.3.3. Urządzenia warsztatowe 25 2. Zasady bezpiecznej pracy podczas naprawy pojazdów samochodowych 32 2.1. Uwagi ogólne 33 2.2. Czynności wykonywane przed przystąpieniem do ćwiczeń 34 2.3. Czynności wykonywane w czasie ćwiczeń 34 2.4. Czynności zabronione w czasie wykonywania ćwiczeń 35 2.5. Czynności po wykonaniu ćwiczenia 35 2.6. Uwagi końcowe 35 3. Budowa, obsługa i naprawa pojazdów samochodowych - wiadomości ogólne 36 3.1. Parametry techniczne pojazdów samochodowych 38 3.1.1. Konstrukcja silnika oraz jego podstawowe parametry 38 3.1.2. Układ napędowy oraz układ jezdny 44 3.1.3. Osiągi pojazdu 45 3.1.4. Informacje dodatkowe 46 3.2. Eksploatacja, obsługa i czynności serwisowe pojazdu 46 3.2.1. Eksploatacja 46 3.2.2. Obsługa pojazdu i przeglądy techniczne 48 3.3. Sposoby montażu i demontażu 52 3.3.1. Podział połączeń 52 3.3.2. Połączenia śrubowe 53 3.3.3. Połączenia nitowe 63 3.3.4. Połączenia zatrzaskowe 65 3.3.5. Opaski zaciskowe 66
3.3.6. Połączenia wciskowe 67 3.3.7. Połączenia wpustowe oraz wielowpustowe 70 3.3.8. Zastosowanie narzędzi ręcznych 71 3.4. Dobór zespołów i podzespołów 77 3.4.1. Części oryginalne 78 3.4.2. Zamienniki (części nieoryginalne) 78 3.4.3. Części używane 79 3.4.4. Części regenerowane 79 3.5. Przyjęcie pojazdu do naprawy oraz czynności związane ze wstępną diagnostyką 81 3.6. Uwagi ogólne do naprawy zespołów i podzespołów 83 3.7. Ocena kosztu naprawy 85 3.7.1. Cena części zamiennych 85 3.7.2. Cena pracy 85 3.7.3. Cena usług obcych 86 3.7.4. Cena usług dodatkowych 86 3.8. Zagadnienia ochrony środowiska 86 Utrwalenie wiadomości 90 II. Naprawa zespołów i podzespołów w podwoziach pojazdów samochodowych 4. Układ napędowy 94 4.1. Rodzaje układów napędowych 96 4.1.1. Napęd na koła przednie 97 4.1.2. Napęd na kola tylne - układ klasyczny 100 4.1.3. Napęd na wszystkie koła 103 4.1.4. Alternatywne układy napędowe 104 4.2. Sprzęgła 107 4.2.1. Zasada działania zestawu sprzęgła 107 4.2.2. Budowa sprzęgła 108 4.2.3. Inne konstrukcje sprzęgieł 115 4.2.4. Naprawa sprzęgieł 123 4.2.5. Weryfikacja sprzęgła po naprawie 133 4.3. Skrzynie biegów 135 4.3.1. Przełożenia skrzyni biegów 135 4.3.2. Mechaniczne skrzynie biegów 140 4.3.3. Automatyczne skrzynie biegów 164 4.4. Przekładnie główne i mechanizm różnicowy 196 4.4.1. Przekładnia główna 196 4.4.2. Mechanizm różnicowy 198 4.4.3. Naprawa przekładni głównych, mechanizmów różnicowych oraz weryfikacja po naprawie 209 4.5. Przeguby, wały i półosie napędowe 213 4.5.1. Przeguby 214 4.5.2. Wały napędowe 218
4.5.3. Półosie napędowe 219 4.5.4. Naprawa przegubów, wałów napędowych oraz półosi napędowych 219 Utrwalenie wiadomości 224 5. Układ hamulcowy 230 5.1. Wymiana płynu hamulcowego oraz odpowietrzanie układu hamulcowego 232 5.2. Naprawa pompy hamulcowej, układów wspomagania oraz przewodów hamulcowych 234 5.3. Naprawa hamulca postojowego 238 5.4. Naprawa tarczowych układów hamulcowych 239 5.4.1. Wymiana klocków hamulcowych w zaciskach pływających 242 5.4.2. Wymiana klocków hamulcowych w zaciskach stałych 242 5.4.3. Wymiana tarcz hamulcowych 243 5.4.4. Naprawa zacisku hamulcowego 245 5.5. Naprawa bębnowych układów hamulcowych 245 5.6. Weryfikacja po naprawie 249 Utrwalenie wiadomości 250 6. Układ kierowniczy 252 6.1. Regulacja parametrów geometrycznych osi pojazdu 254 6.2. Naprawa kolumny kierowniczej 255 6.3. Naprawa przekładni kierowniczych 257 6.4. Naprawa drążków i końcówek drążków kierowniczych oraz wymiana sworzni kierowniczych 259 6.5. Weryfikacja po naprawie 261 Utrwalenie wiadomości 262 7. Układ zawieszenia 264 7.1. Demontaż i montaż elementów układów zawieszeń 266 7.1.1. Demontaż zawieszenia ze sztywnym mostem napędowym i resorami piórowymi 267 7.1.2. Demontaż zawieszenia z łamanym mostem napędowym i sprężynami śrubowymi 269 7.1.3. Demontaż zawieszenia typu McPherson 271 7.1.4. Demontaż zawieszenia z belką skrętną lub z drążkiem skrętnym 273 7.1.5. Demontaż zawieszenia wielowahaczowego 274 7.2. Naprawa elementów układu zawieszenia 275 7.2.1. Amortyzatory 275 7.2.2. Elementy sprężyste 276 7.2.3. Wahacze 277 7.2.4. Stabilizatory oraz łączniki stabilizatorów 277 7.2.5. Łożysko kolumny McPhersona 278 7.2.6. Wymiana i konserwacja elementów gumowych
i gumowo-metalowych 279 7.2.7. Naprawa elementów zawieszenia pneumatycznego oraz hydropneumatycznego 279 7.3. Weryfikacja po naprawie 280 Utrwalenie wiadomości 282 8. Koła jezdne i ogumienie 284 8.1. Naprawa łożyskowania kół jezdnych 285 8.1.1. Wymiana łożysk stożkowych 286 8.1.2. Wymiana dwurzędowych łożysk kulkowych 286 8.1.3. Wymiana piast zespolonych 287 8.2. Naprawa kół jezdnych 288 8.2.1. Naprawa obręczy 288 8.2.2. Naprawa ogumienia 289 8.3. Wyważanie kół 291 8.4. Weryfikacja po naprawie 292 Utrwalenie wiadomości 294 III. Naprawa zespołów i podzespołów silników pojazdów samochodowych 9. Budowa oraz działanie silnika spalinowego 298 9.1. Wprowadzenie 299 9.2. Podstawy budowy silników spalinowych 302 9.3. Konstrukcje silników spalinowych 305 9.4. Wybrane parametry silników spalinowych 309 9.5. Praca silników spalinowych 314 9.5.1. Proces spalania w silniku ZI oraz ZS 315 9.5.2. Fazy rozrządu 321 9.5.3. Wymiana ładunku w tłokowym silniku spalinowym 323 9.6. Paliwa konwencjonalne stosowane do zasilania tłokowych silników spalinowych 327 9.6.1. Benzyna 327 9.6.2. Olej napędowy 328 Utrwalenie wiadomości 330 10. Układ karbonowo-tłokowy 332 10.1. Kinematyka układu korbowo-tłokowego 333 10.2. Obciążenia układu korbowo-tłokowego 337 10.3. Budowa układu korbowo-tłokowego 338 10.3.1. Tłok 340 10.3.2. Korbowód 345 10.3.3. Wał korbowy 347 10.4. Naprawa układu korbowo-tłokowego 349 10.4.1. Naprawa tłoków oraz pierścieni tłokowych 349 10.4.2. Naprawa korbowodu oraz sworzni tłokowych 351
10.4.3. Naprawa wału korbowego i panewek łożysk głównych 352 10.4.4. Montaż tłoka i korbowodu w cylindrze, połączenie korbowodu z wałem korbowym 354 Utrwalenie wiadomości 356 11. Układ rozrządu 358 11.1. Rodzaje układów rozrządu 359 11.2. Budowa układu rozrządu 362 11.2.1. Zawory oraz mechanizmy współpracujące 362 11.2.2. Wałek rozrządu 368 11.2.3. Napęd układu rozrządu 370 11.2.4. Sterowane układy rozrządu o zmiennych parametrach ruchu zaworów 373 11.3. Powierzchnie współpracujące z zaworem 375 11.4. Naprawa układu rozrządu 376 11.4.1. Naprawa przeniesienia napędu w układzie rozrządu 377 11.4.2. Wymiana elementów pasowego napędu układu rozrządu 381 11.4.3. Wymiana elementów łańcuchowego napędu układu rozrządu 383 11.4.4. Wymiana elementów zębatego napędu układu rozrządu 387 11.4.5. Naprawa wałków rozrządu oraz elementów łożyskujących w silniku górnozaworowym 389 11.4.6. Naprawa zaworów oraz mechanizmów współpracujących 392 11.5. Regulacja luzu zaworowego 403 11.5.1. Regulacja luzu zaworowego w mechanizmie dźwigienkowym 405 11.5.2. Regulacja luzu zaworowego w rozwiązaniu z popychaczami szklankowymi 406 Utrwalenie wiadomości 407 12. Blok oraz głowica silnika spalinowego 410 12.1. Blok 412 12.1.1. Konstrukcja bloku silnika 413 12.1.2. Tuleje cylindrowe 415 12.2. Głowica 416 12.3. Uszczelnienie połączenia głowicy z blokiem silnika 418 12.4. Naprawa głowicy oraz bloku silnika 419 12.4.1. Naprawa głowicy 419 12.4.2. Naprawa bloku (kadłuba) silnika 422 12.5. Wymiana uszczelki podgłowicowej 427 12.6. Obróbka powierzchni czołowej głowicy oraz bloku silnika 428 Utrwalenie wiadomości 430 13. Układ chłodzenia 432 13.1. Działanie pośredniego układu chłodzenia silnika 435 13.2. Elementy składowe pośredniego układu chłodzenia 437 13.2.1. Ciecze chłodzące 437 13.2.2. Pompa cieczy chłodzącej 439
13.2.3. Chłodnica 440 13.2.4. Wentylator chłodnicy 441 13.2.5. Termostat 443 13.3. Naprawa układu chłodzenia 444 13.3.1. Czynności obsługowe związane z płynem chłodzącym 444 13.3.2. Czynności naprawcze układu chłodzenia 446 13.3.3. Weryfikacja po naprawie 449 Utrwalenie wiadomości 452 14. Układ smarowania 454 14.1. Oleje silnikowe 455 14.1.1. Rodzaje olejów silnikowych 456 14.1.2. Klasyfikacja olejów silnikowych 457 14.2. Rodzaje układów smarowania 459 14.3. Budowa układu smarowania 460 14.3.1. Rozpylacz olejowy tłoka 461 14.3.2. Filtry oleju 462 14.3.3. Zawory przelewowe 464 14.3.4. Pompy oleju 464 14.4. Naprawa układu smarowania 466 14.4.1. Wymiana oleju silnikowego 466 14.4.2. Naprawa pomp olejowych 470 14.4.3. Naprawa pozostałych elementów instalacji układu smarowania silnika 472 14.4.4. Weryfikacja po naprawie 472 Utrwalenie wiadomości 474 15. Układ dolotowy i wylotowy 476 15.1. Układ dolotowy 477 15.1.1. Wymiana filtra powietrza 478 15.1.2. Naprawa kolektora dolotowego oraz kanałów dolotowych 479 15.1.3. Naprawa elementów doładowania silnika 481 15.2. Układ wylotowy 489 15.2.1. Naprawa kolektorów wydechowych, tłumików oraz rur łączących 491 15.2.2. Naprawa katalizatorów oraz filtrów cząstek stałych 494 Utrwalenie wiadomości 497 16. Mechaniczne elementy układów zasilania silników ZI oraz ZS 500 16.1. Diagnozowanie oraz ocena działania systemów układu zasilania silników spalinowych 504 16.2. Naprawa elementów układu zasilania silników ZI 505 16.2.1. Naprawa wtryskiwaczy paliwa 509 16.2.2. Naprawa regulatora ciśnienia paliwa 511 16.2.3. Naprawa pomp wysokiego ciśnienia, akumulatora ciśnienia
oraz zaworu regulacji ciśnienia 511 16.2.4. Naprawa nastawników prędkości obrotowej biegu jałowego 512 16.2.5. Naprawa przepustnic 512 16.3. Naprawa elementów układu zasilania silników ZS 514 16.3.1. Naprawa rozdzielaczowych pomp wtryskowych oraz wtryskiwaczy mechanicznych 518 16.3.2. Naprawa pompowtryskiwaczy 521 16.3.3. Naprawa pomp wysokiego ciśnienia układu Common Rail oraz wtryskiwaczy elektromagnetycznych i piezoelektrycznych 523 Utrwalenie wiadomości 526 Testy 528 Literatura 576 Spis ilustracji 576 oprac. BPK