Platformy ebooków w polskich bibliotekach akademickich ocena funkcjonalności i dostępności Małgorzata Kowalska Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii UMK 2017-06-02
Spis treści Inspiracje badawcze Przedmiot i kryteria analiz Porównanie rezultatów badań autorskich z wynikami badań amerykańskich 2
Inspiracje Christina Mune, Ann Agee, Ebook Showdown: Evaluating Academic Ebook Platforms from a User Perspective, W: ACRL 2015: Creating Sustainable Community, 25 28 March 2015, Portland, Oregon (ACRL Conference Proceedings), ed. by D. M. Mueller, Chicago 2015, s. 218 224. Testy 16 najpopularniejszych platform e-książek wykorzystywanych w amerykańskim środowisku akademickim: 3 ABC-CLIO, ACLS Humanities, CambidgeBooks, CRCnetBASE, EBL, ebrary, EBSCO, Emerald, Gale Virtual Reference, IGI-Global, Oxford Reference Online, Palgrave Connect, Safari Tech, Sage, Springer, Wiley Online. Kryteria analiz: uwzględnianie wytyczne WCAG 2.0 obecność opcji najczęściej używanych przez osoby mające problemy z odczytem druku.
Przedmiot badań autorskich 4
Kryteria badań formaty udostępniania ebooków, zaawansowane narzędzia pracy z tekstem (pomniejszanie/powiększanie tekstu, zmiana wielkości, koloru i stylu czcionki, zmiana koloru tła, zaznaczanie wybranych fragmentów, możliwości odczytu tekstu w postaci alternatywnej), opcje wyszukiwania i nawigacji (rodzaje wyszukiwania, sposoby wyświetlania wyników, możliwości sortowania i filtrowania rezultatów, opcje nawigacji w dokumencie: przechodzenie od spisu treści do rozdziałów, przechodzenie do danej strony, wyszukiwanie wewnątrz tekstu), możliwości konwersji tekstu na mowę (technologie asystujące, funkcje udźwiękawiające), wsparcie ze strony narzędzi językowych (wyposażenie w słowniki i tezaurusy), drukowanie i pobieranie (możliwość drukowania do pliku pdf, pobieranie pełnych wersji publikacji, ograniczenia w liczbie pobieranych stron, konieczność zakładania indywidualnego konta użytkownika i instalowania dedykowanego oprogramowania), istnienie opcji dodatkowych (bezpośrednio nie związanych z kwestią dostępności). 5
1. Wielkość i zakres tematyczny udostępnianych zasobów ponad 140 tys. 15-30 tys. I. Ebook Central, EBSCO ebook Collections, II. IBUK Libra, Wiley Online Library, III. DOAB, Elsevier ebooks, LEX, IV. Academica, JSTOR Open Access ebooks, NASBI do 2 tys. kilkaset naukowe, popularnonaukowe i beletrystyczne książki elektroniczne, audiobooki ze wszystkich dziedzin wiedzy mogących wchodzić w obszar zainteresowań pracowników naukowych i studentów 6
2. Formaty e-książek 7 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 pdf epub docx html
3. Operowanie tekstem 3a. Widok dokumentu opis bibliograficzny odczyt i podbieranie eksport do menedżerów bibliografii, rekomendowanie, dodawanie do listy ulubionych, wysyłanie na @, tworzenie linku 8 interaktywny spis treści
3. Opcje operowania tekstem 3b. Powiększanie/pomniejszanie tekstu, obracanie obiektu dostosowywanie rozmiarów tekstu do rozmiarów ekranu, przewijanie w górę lub w dół, przechodzenie do konkretnej strony za pomocą strzałek nawigacyjnych lub poprzez wpisanie numeru zmiana widoku wyświetlania stron (jedna, dwie, miniatury), wyszukiwanie w tekście 9
3. Opcje operowania tekstem 3c. Markowanie fragmentów, tworzenie zakładek, dodawanie notatek i tagów Markowanie: Ebook Central, IBUK Libra,NASBI Zakładki, notatki, tagi: Ebook Central, EBSCO ebook Collections, IBUK Libra, LEX, NASBI 10
4. Opcje wyszukiwawcze 4a. Kryteria wyszukiwania od 4 do 16 elementów opisu bibliograficznego 11
4. Opcje wyszukiwawcze 4b. Filtrowanie, sortowanie i zapisywanie wyników wyszukiwania 12
5. Pobieranie i drukowanie publikacji Rodzaje ebooków Pobieranie Drukowanie do pdf Ebooki bez ochrony autorskoprawnej Ebooki chronione prawem autorskim Ebooki na platformach Open Access 13 Drukowanie bezpośrednie Zakup/zakup z wydrukiem Wykup dostępu do odczytu online + + + - - określona przez wydawcę liczba stron określona przez wydawcę liczba stron określona przez wydawcę liczba stron + + + + + + -
6. Funkcje udźwiękawiające, zamiana tekstu na mowę, alternatywne opcje odczytywania obrazów, tabel itp. kompatybilność plików pdf z czytnikami ekranu JAWS dla wybranych publikacji 14
7. Narzędzia słownikowe 15
Rezultaty analiz a wyniki badań amerykańskich 16 Kryteria oceny Badania autorskie Badania amerykańskie stosowanie powszechnie znanych formatów ebooków + + dostęp do treści e-książek w przeglądarce i w odrębnych plikach + + pobieranie i drukowanie fragmentów bądź całości publikacji + + eksport opisów bibliograficznych do menedżerów bibliografii + + rekomendowanie publikacji w serwisach społecznościowych + + zmiana kontrastu tła - - dostosowywanie rozmiarów czcionki, interlinii +/- - powiększanie tekstu (zoom) + + kompatybilność z czytnikami ebooków + + zaznaczanie i kopiowanie wybranych fragmentów +/- + ułatwienia w dostępie dla osób niepełnosprawnych (technologie asystujące) + Wiley, EBSCO + dla platform akademickich wydawców
Dziękuję za uwagę Kontakt: Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii UMK koma@umk.pl 17