Kto może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Upadłość konsumencka Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym przewidzianym dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów), którzy stali się niewypłacalni. Niewypłacalność to stan, w którym dłużnik nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego). Upadłość konsumencka ma na celu przede wszystkim oddłużenie upadłego konsumenta, przy jednoczesnym zapewnieniu odzyskania należności przez jego wierzycieli. Dla kogo niniejsze postępowanie jest przeznaczone, w jaki sposób przebiega, jakie są jego skutki, jak i kiedy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości o tym mowa poniżej. Kto może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej Jak zostało wskazane powyżej, upadłość konsumencka jest postępowaniem przewidzianym wyłącznie dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Można wyróżnić cztery grupy takich osób: - osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej, - osoby fizyczne, które były przedsiębiorcami, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nie działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok (gdy wniosek składa wierzyciel), - osoby fizyczne, które przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok (gdy wniosek składa wierzyciel), - osoby fizyczne, które faktycznie prowadziły działalność gospodarczą, nawet wówczas gdy nie dopełniły obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok (gdy wniosek składa wierzyciel). Niniejsze postępowanie jest przeznczone dla dłużników, którzy stali niewypłacalni, czyli nie regulują swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jednakże postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej prowadzi się także wtedy, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela (co jest znacznym ułatwieniem, chociażby w sytuacji gdy zadłużenie dłużnika wynika tylko z jednego stosunku zobowiązaniowego, np. umowy kredytu). Postępowanie upadłościowe jest postępowaniem o charakterze wyłącznie sądowym, które rozpoczyna złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej. Wniosek ten co do zasady może złożyć tylko dłużnik. Jednakże Prawo upadłościowe przewiduje tutaj dwie 1

wyjątkowe sytuacje, w których do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenta będzie uprawniony wierzyciel, a mianowicie: - wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok (stosowane odpowiednio do osób, które przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych), - wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok. Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać: 1) imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL dłużnika, a jeśli dłużnik nie posiada numeru PESEL dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację; 2) wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika; 3) wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie; 4) aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników; 5) spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty; 6) spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności; wskazanie wierzytelności w spisie wierzytelności spornych nie stanowi jej uznania; 7) listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych; 8) oświadczenie dłużnika, że nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 491 4 ust. 2 i 3 (uzasadniające oddalenie wniosku). W sytuacji gdy wniosek składa wierzyciel, powinien on we wniosku zawrzeć imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL dłużnika, a jeśli dłużnik nie posiada numeru PESEL dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację oraz wskazać okoliczności, które uzasadniają wniosek i je uprawdopodobnić. W takim przypadku przed wydaniem orzeczenia w przedmiocie ogłoszenia upadłości sąd może zobowiązać dłużnika do przedstawienia w terminie dwóch tygodni aktualnego i zupełnego wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników. Jednakże bez względu na fakt czy wniosek jest składany przez dłużnika czy też wierzyciela, powinien on być opłacony opłatą sądową w wysokości 30,00 zł (dowód jej 2

uiszczenia należy dołączyć do wniosku może być uiszczona przelewem lub znakami opłaty sądowej) oraz złożony na formularzu. Zgodnie z 491 2 ust. 6 Prawa upadłościowego Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzory formularzy wniosku o ogłoszenie upadłości, mając na uwadze podmiot, który składa wniosek, oraz zakres informacji, których umieszczenie we wniosku jest niezbędne. Przedmiotowe rozporządzenie zostało wydane, a formularze stanowią jego załączniki. Wzór wniosku dłużnika o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej wygląda w następujący sposób: WNIOSEK DŁUŻNIKA O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI OSOBY FIZYCZNEJ NIEPROWADZĄCEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ P o u c z e n i e Data wpływu: 1. Formularz należy wypełnić czytelnie, bez skreśleń i poprawek. 2. Każdą rubrykę niezacieniowaną należy wypełnić albo skreślić. Jeśli po wpisaniu treści w rubryce pozostało wolne miejsce, należy je skreślić w sposób uniemożliwiający dopisywanie. 3. Do wniosku należy dołączyć jego odpis i odpis załączników. 4. W przypadku, gdy informacje nie mieszczą się w odpowiednich rubrykach, należy je umieścić na kolejnych ponumerowanych kartach formatu A4 ze wskazaniem uzupełnianej rubryki. Pod dodaną do formularza treścią należy złożyć podpis. 5. Dodatkowe pouczenia są umieszczone na ostatniej stronie wniosku. 1. Sąd, do którego składany jest wniosek 1.1. Nazwa sądu: 1.2. Miejscowość: 1.3. Ulica: 1.4. Numer budynku: 1.5. Numer lokalu: 1.6. Kod pocztowy: 2.1. Imię: 2.2. Nazwisko: 2. Dłużnik 2.3. PESEL Miejsce zamieszkania i adres dłużnika 2.4. Kraj: 2.5. Miejscowość: 2.6. Ulica: 2.7. Numer domu: Jeśli dłużnik nie posiada numeru PESEL, dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację np.: numer i seria dowodu osobistego, paszportu, numer identyfikacji podatkowej. 3

2.8. Numer lokalu: 2.9. Kod pocztowy: 2.10. Czy adres do doręczeń jest inny niż adres zamieszkania dłużnika? NIE (należy przekreślić rubryki od 2.11. do 2.16.) TAK (należy wypełnić rubryki od 2.11. do 2.16.) Adres do doręczeń dłużnika 2.11. Kraj: 2.12. Miejscowość: 2.13. Ulica: 2.14. Numer domu: 2.15. Numer lokalu: 2.16. Kod pocztowy: Przedstawiciel ustawowy dłużnika 2.17. Czy dłużnik działa przez przedstawiciela ustawowego? NIE (należy przekreślić rubryki od 2.18. do 2.32.) TAK (należy wypełnić rubryki od 2.18. do 2.32.) 2.18. Imię przedstawiciela ustawowego: 2.19. Nazwisko przedstawiciela ustawowego: 2.20. Kraj: 2.21. Miejscowość: 2.22. Ulica: 2.23. Numer domu: 2.24. Numer lokalu: 2.25. Kod pocztowy: 2.26. Czy adres do doręczeń jest inny niż adres zamieszkania przedstawiciela ustawowego? 2.27. Kraj: 2.28. Miejscowość: 2.29. Ulica: 2.30. Numer domu: 2.31. Numer lokalu: 2.32. Kod pocztowy: Miejsce zamieszkania i adres przedstawiciela ustawowego dłużnika NIE (należy przekreślić rubryki od 2.27. do 2.32.) TAK (należy wypełnić rubryki od 2.27. do 2.32.) Adres do doręczeń przedstawiciela ustawowego dłużnika 4

Pełnomocnik dłużnika 2.33. Czy dłużnik ma pełnomocnika? NIE (należy przekreślić rubryki od 2.34. do 2.48.) TAK (należy wypełnić rubryki od 2.34. do 2.48.) 2.34. Imię pełnomocnika: 2.35. Nazwisko pełnomocnika: Miejsce zamieszkania i adres pełnomocnika dłużnika 2.36. Kraj: 2.37. Miejscowość: 2.38. Ulica: 2.39. Numer domu: 2.40. Numer lokalu: 2.41. Kod pocztowy: 2.42. Czy adres do doręczeń jest inny niż adres zamieszkania pełnomocnika dłużnika? NIE (należy przekreślić rubryki od 2.43. do 2.48.) TAK (należy wypełnić rubryki od 2.43. do 2.48.) Adres do doręczeń pełnomocnika dłużnika 2.43. Kraj: 2.44. Miejscowość: 2.45. Ulica: 2.46. Numer domu: 2.47. Numer lokalu: 2.48. Kod pocztowy: 3. Żądanie wniosku: 3.1. Dłużnik wnosi o ogłoszenie swojej upadłości TAK 4. Aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną 4.1. Składniki majątku Lp. Opis składnika majątku Informacja czy na danym składniku majątku ustanowiono zabezpieczenie Data ustanowienia zabezpieczenia Szacunkowa wycena składnika majątku Miejsce, w którym znajduje się składnik majątku dłużnika Należy zakreślić kwadrat. 5

Środki pieniężne w gotówce Waluta Kwota Miejsce, w którym znajdują się środki pieniężne Lp. 4.2. Należności (wierzytelności dłużnika) względem banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo kredytowych (środki na rachunkach) Nazwa banku/kasy Adres siedziby banku/kasy Waluta wierzytelności Wysokość wierzytelności Termin zapłaty Lp. Imię i nazwisko/ Nazwa podmiotu 4.3. Należności (wierzytelności dłużnika) względem innych podmiotów Adres zamieszkania/siedziby podmiotu Waluta wierzytelności Wysokość wierzytelności Termin zapłaty 5. Spis wierzycieli Lp. Imię i nazwisko/nazwa wierzyciela Adres wierzyciela Wysokość wierzytelności Termin zapłaty Lp. Imię i nazwisko/nazwa wierzyciela 6. Spis wierzytelności spornych Adres wierzyciela Wysokość wierzytelności Termin zapłaty Zaznaczenie zakresu, w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności 7. Uzasadnienie wniosku 6

8. Dowody potwierdzające okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku Lp. Opis dowodu Fakt podlegający stwierdzeniu 9. Załączniki (należy wymienić wszystkie dołączone do wniosku dokumenty) 7

Lp. Nazwa dokumentu (załącznika) 10. Oświadczenie dłużnika Oświadczam, że jako dłużnik zapoznałem się z treścią art. 491 4 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe: Art. 491 4. 1. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. 2. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku: 1) w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika, 2) ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono na podstawie przepisu art. 491 20, 3) dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, 4) czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli - chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. 3. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. 4. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi i niniejszym oświadczam, że nie zachodzą względem mojej osoby okoliczności wymienione w art. 491 4 ust. 2 i 3 tej ustawy. 11. Imię i nazwisko (czytelne) osoby wnoszącej wniosek oraz podpis 12. Data POUCZENIA: 1. Wniosek należy złożyć w biurze podawczym sądu lub przesłać pocztą na adres sądu. 2. Wniosek powinien być należycie opłacony opłata wynosi 30 zł. 3. Niezachowanie warunków formalnych wniosku lub jego nieopłacenie powoduje wezwanie do uzupełnienia braków w terminie tygodniowym. Jeżeli braki nie zostaną w terminie uzupełnione, wniosek podlega zwrotowi. 4. Zgodnie z art. 19 ust.1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe wniosek o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. Przez główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika należy rozumieć miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich (art. 19 ust.1a ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowego). W przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub zawodowej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności dłużnika jest jej miejsce zwykłego pobytu (art. 19 ust. 1c ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe). Z kolei wzór wniosku o ogłoszenie upadłości składany przez wierzyciela wygląda jak poniżej: 8

WNIOSEK WIERZYCIELA O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI OSOBY FIZYCZNEJ NIEPROWADZĄCEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ P o u c z e n i e Data wpływu: 6. Formularz należy wypełnić czytelnie bez skreśleń i poprawek. 7. Każdą rubrykę niezacieniowaną należy wypełnić albo skreślić. Jeśli po wpisaniu treści w rubryce pozostało wolne miejsce, należy je skreślić w sposób uniemożliwiający dopisywanie. 8. Do wniosku należy dołączyć jego dwa odpisy, w tym odpisy wszystkich załączników. 9. W przypadku gdy informacje nie mieszczą się w odpowiednich rubrykach, należy je umieścić na kolejnych, ponumerowanych kartach formatu A4 ze wskazaniem uzupełnianej rubryki. Pod dodaną do formularza treścią należy złożyć podpis. 10. Dodatkowe pouczenia są umieszczone na ostatniej stronie wniosku. 13.1. Nazwa sądu: 13.2. Miejscowość: 13.3. Ulica: 13.4. Numer budynku: 13.5. Numer lokalu: 13.6. Kod pocztowy: 14.1. Imię: 14.2. Nazwisko: 13. Sąd, do którego składany jest wniosek 14. Dłużnik 14.3. PESEL Miejsce i adres zamieszkania dłużnika 14.4. Kraj: 14.5. Miejscowość: 14.6. Ulica: 14.7. Numer domu: 14.8. Numer lokalu: 14.9. Kod pocztowy: 15. Wnioskodawca Wierzyciel 15.1. Imię: 15.2. Nazwisko/Nazwa: 15.3. PESEL/KRS Jeśli dłużnik nie posiada numeru PESEL, dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację np.: numer i seria dowodu osobistego, paszportu, numer identyfikacji podatkowej. 9

Miejsce zamieszkania/siedziba i adres wierzyciela 15.4. Kraj: 15.5. Miejscowość: 15.6. Ulica: 15.7. Numer domu: 15.8. Numer lokalu: 15.9. Kod pocztowy: 15.10. Czy adres do doręczeń jest inny niż adres zamieszkania/siedziby wierzyciela? NIE (należy przekreślić rubryki od 3.11. do 3.16.) TAK (należy wypełnić rubryki od 2.11. do 2.16.) Adres do doręczeń wierzyciela 15.11. Kraj: 15.12. Miejscowość: 15.13. Ulica: 15.14. Numer domu: 15.15. Numer lokalu: 15.16. Kod pocztowy: Przedstawiciel ustawowy wierzyciela 15.17. Czy wierzyciel działa przez przedstawiciela ustawowego? NIE (należy przekreślić rubryki od 3.18. do 3.32.) TAK (należy wypełnić rubryki od 3.18. do 3.32.) 15.18. Imię przedstawiciela ustawowego: 15.19. Nazwisko przedstawiciela ustawowego: Miejsce zamieszkania i adres przedstawiciela ustawowego wierzyciela 15.20. Kraj: 15.21. Miejscowość: 15.22. Ulica: 15.23. Numer domu: 15.24. Numer lokalu: 15.25. Kod pocztowy: 15.26. Czy adres do doręczeń jest inny niż adres NIE (należy przekreślić rubryki od 3.27. do 3.32.) Jeśli wierzyciel nie posiada numeru PESEL lub numeru w Krajowym Rejestrze Sądowym, dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację np.: numer i seria dowodu osobistego, paszportu, numer identyfikacji podatkowej, numer z właściwego zagranicznego rejestru. 10

zamieszkania przedstawiciela ustawowego? 15.27. Kraj: 15.28. Miejscowość: 15.29. Ulica: 15.30. Numer domu: 15.31. Numer lokalu: 15.32. Kod pocztowy: Adres do doręczeń przedstawiciela ustawowego wierzyciela Pełnomocnik wierzyciela TAK (należy wypełnić rubryki od 3.27. do 3.32.) 15.33. Czy wierzyciel ma pełnomocnika? NIE (należy przekreślić rubryki od 3.34. do 3.48.) TAK (należy wypełnić rubryki od 3.34. do 3.48.) 15.34. Imię pełnomocnika: 15.35. Nazwisko pełnomocnika: 15.36. Kraj: 15.37. Miejscowość: 15.38. Ulica: 15.39. Numer domu: 15.40. Numer lokalu: 15.41. Kod pocztowy: 15.42. Czy adres do doręczeń jest inny niż adres zamieszkania pełnomocnika wierzyciela? 15.43. Kraj: 15.44. Miejscowość: 15.45. Ulica: 15.46. Numer domu: 15.47. Numer lokalu: 15.48. Kod pocztowy: Miejsce zamieszkania i adres pełnomocnika wierzyciela Adres do doręczeń pełnomocnika wierzyciela NIE (należy przekreślić rubryki od 3.43. do 3.48.) TAK (należy wypełnić rubryki od 3.43. do 3.48.) 16. Żądanie wniosku 11

16.1. Wierzyciel wnosi o ogłoszenie upadłości dłużnika. TAK 17. Okoliczności wskazujące na możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika przez wierzyciela 17.1. Dłużnik był przedsiębiorcą a od wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok? 17.2. Dłużnik był przedsiębiorcą, który faktycznie prowadził działalność gospodarczą ale nie dopełnił obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze i od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok? 18. Spis wierzytelności wierzyciela TAK NIE TAK NIE Lp. Wysokość wierzytelności Termin zapłaty Tytuł wierzytelności 19. Uzasadnienie wniosku 20. Dowody potwierdzające okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku Lp. Opis dowodu Fakt podlegający stwierdzeniu 21. Załączniki (należy wymienić wszystkie dołączone do wniosku dokumenty) Lp. Nazwa dokumentu (załącznika) Należy zakreślić kwadrat. W uzasadnieniu należy także wskazać okoliczności będące podstawą zakreślenia odpowiedniego kwadratu w rubryce 5.1. i 5.2. 12

22. Imię i nazwisko (czytelne) osoby wnoszącej wniosek oraz podpis 23. Data POUCZENIA: 5. Wniosek należy złożyć w biurze podawczym sądu lub przesłać pocztą na adres sądu. 6. Wniosek powinien być należycie opłacony opłata wynosi 30 zł. 7. Niezachowanie warunków formalnych wniosku lub jego nieopłacenie powoduje wezwanie do uzupełnienia braków w terminie tygodniowym. Jeżeli braki nie zostaną w terminie uzupełnione, wniosek podlega zwrotowi. 8. Zgodnie z art. 19 ust.1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe wniosek o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. Przez główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika należy rozumieć miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich (art. 19 ust.1a ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowego). W przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub zawodowej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności dłużnika jest jej miejsce zwykłego pobytu (art. 19 ust. 1c ustawy z dnia 289 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe). Wzory powyższych wniosków są dostępne na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości (www. ms.gov.pl). Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie gwarantuje jednak, że upadłość zostanie ogłoszona. Przede wszystkim wniosek musi spełniać wymagania przewidziane w Prawie upadłościowym. Sąd może bowiem zwrócić wniosek jeżeli obarczony jest brakami formalnymi (np. nie załączenie przez dłużnika wykazu majątku) albo odrzucić wniosek jeśli z innych przyczyn jest niedopuszczalny (np. wnioskodawca nie posiada zdolności sądowej). Od zarządzenia o zwrocie wniosku oraz od postanowienia o odrzuceniu wniosku, przysługuje zażalenie, zgodnie z treścią pouczenia. Istnieje także możliwość, że wniosek będzie od strony formalnej poprawny, ale sąd i tak nie ogłosi postępowania upadłościowego. Warto bowiem zwrócić uwagę na obligatoryjne przesłanki oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości złożony przez dłużnika jeżeli: I. dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, II. w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku: 1) w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika, 13

2) ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono, 3) dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, 4) czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli, chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. III. w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi, IV. dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. W sytuacji gdy wniosek został złożony przez wierzyciela, sąd oddali wniosek tylko z uwagi na przyczynę wskazaną w pkt I. Warto jednak mieć na uwadze, że nawet jeśli istnieją podstawy do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego przez dłużnika to sąd tego nie może zrobić, jeśli przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Zarówno pojęcie względów słuszności, jak też względów humanitarnych nie mają ścisłej definicji, jednak z orzecznictwa wynika, iż względy słuszności to powszechnie akceptowane normy moralne i etyczne, obowiązujące wszystkich uczestników życia społecznego, natomiast względy humanitarne odnoszą się bezpośrednio do danej osoby, zwłaszcza w aspekcie godności człowieka. W doktrynie zaś podnosi się, że powyższa regulacja pozwala skorzystać dłużnikowi z dobrodziejstwa oddłużenia w sytuacjach gdy niewypłacalność była skutkiem okoliczności o charakterze obiektywnym (np. kalectwa, choroby, niezawinionej utraty źródeł zarobkowania i obiektywnej niemożności powrotu do poprzedniego stanu), a także gdy przemawiają za tym silne argumenty o charakterze społecznym, słusznościowym czy humanitarnym - wynikające przede wszystkim z aktualnej sytuacji konsumenta. 14

Jeśli złożony wniosek będzie poprawny formalnie, nie zachodzą podstawy do jego oddalenia, to wtedy sąd uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym: 1) wymienia imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, adres oraz numer PESEL dłużnika (upadłego), a jeżeli upadły nie posiada numeru PESEL - dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację; 2) określa, że upadły jest osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej; 3) wzywa wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze; 4) wzywa osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione w księdze wieczystej, do ich zgłaszania w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze, pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu; 5) wyznacza sędziego-komisarza oraz syndyka. Skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej Do podstawowych skutków ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej należy: - po ogłoszeniu upadłości upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych i korespondencję, - upadły jest obowiązany udzielać sędziemu-komisarzowi i syndykowi wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku, - z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego (w jej skład wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego (z wyjątkami określonymi w ustawie) w tym również wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu), - z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim, 15

- zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił, - po ogłoszeniu upadłości postępowania sądowe, administracyjne lub sądowoadministracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu (nie dotyczy to postępowań w sprawach o należne od upadłego alimenty oraz renty z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo utratę żywiciela oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę), - postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku wchodzącego w skład masy upadłości, wszczęte przed dniem ogłoszenia upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości, a po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości postępowanie to umarza się z mocy prawa. Przebieg postępowania Po ogłoszeniu upadłości, syndyk wyznaczony w postępowaniu przystępuje do ustalenia składu masy upadłości, co następuje poprzez sporządzenie spisu inwentarza oraz spisu należności. W spisie inwentarza syndyk ujmuje prawa, objęte ruchomości, nieruchomości oraz środki pieniężne zgromadzone w kasie i na rachunkach bankowych. Spis należności sporządza się na podstawie ksiąg upadłego oraz dokumentów bezspornych. Ponadto, wraz ze spisem inwentarza dokonuje się oszacowania majątku wchodzącego do masy upadłości. Obowiązkiem syndyka jest niezwłoczne objęcie majątku upadłego, zarządzanie nim, zabezpieczenie go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystąpienie do jego likwidacji. Syndyk zawiadamia o ogłoszeniu upadłości: - wierzycieli, których adresy są znane na podstawie ksiąg upadłego, - komornika ogólnej właściwości upadłego, - placówki pocztowe w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2016 r. poz. 1113, 1250, 1823 i 1948), które doręczają syndykowi adresowane do upadłego przesyłki pocztowe (następuje tzw. przekierowanie korespondencji), - banki i instytucje, z którymi upadły zawarł umowę o udostępnienie skrytki sejfowej albo złożył pieniądze lub inne przedmioty. Ponadto, syndyk zwraca się do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla upadłego z wnioskiem o udzielenie informacji dotyczących upadłego, mających wpływ na ocenę jego sytuacji majątkowej, w 16

szczególności dotyczących okoliczności powodujących powstanie po stronie upadłego obowiązku podatkowego w okresie pięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, oraz zasięga informacji w Krajowym Rejestrze Sądowym, czy upadły jest wspólnikiem spółek handlowych, jak również czy w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości sprawował funkcję członka organu spółek handlowych i czy w stosunku do tych spółek ogłoszono upadłość. Syndyk informuje sędziego-komisarza o niezgodności informacji uzyskanych w powyższy sposób z danymi podanymi przez upadłego we wniosku o ogłoszenie upadłości. Istotnym etapem postępowania upadłościowego jest sporządzenie listy wierzytelności przez syndyka. Jest to oczywiście poprzedzone zgłaszaniem wierzytelności przez wierzycieli osobistych upadłego. Jeśli chcą oni uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, powinni w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości zgłosić sędziemu-komisarzowi swoją wierzytelność. W zgłoszeniu wierzytelności należy podać: 1) imię i nazwisko albo nazwę wierzyciela i odpowiednio jego miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację; 2) określenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi oraz wartość wierzytelności niepieniężnej; 3) dowody stwierdzające istnienie wierzytelności; jeżeli wierzytelność została uznana w spisie wierzytelności sporządzonym w postępowaniu restrukturyzacyjnym, wystarczające jest powołanie się na tę okoliczność; 4) kategorię, do której wierzytelność ma być zaliczona; 5) zabezpieczenia związane z wierzytelnością; 6) w razie zgłoszenia wierzytelności, w stosunku do której upadły nie jest dłużnikiem osobistym, przedmiot zabezpieczenia, z którego wierzytelność podlega zaspokojeniu; 7) stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe, administracyjne, sądowoadministracyjne lub przed sądem polubownym. Jeżeli zgłoszenie wierzytelności odpowiada wymaganiom wskazanym w ustawie, sędzia-komisarz niezwłocznie, nie później niż w terminie dwóch tygodni, przekazuje odpis zgłoszenia syndykowi, który sprawdza czy zgłoszona wierzytelność znajduje potwierdzenie w księgach rachunkowych lub innych dokumentach upadłego albo we wpisach w księdze wieczystej lub rejestrach, oraz wzywa upadłego do złożenia w zakreślonym terminie 17

oświadczenia, czy wierzytelność uznaje. Po upływie terminu do zgłoszenia wierzytelności i sprawdzeniu zgłoszonych wierzytelności syndyk niezwłocznie sporządza listę wierzytelności, nie później niż w terminie dwóch miesięcy od upływu okresu przewidzianego do zgłaszania wierzytelności. Po upływie terminu wyznaczonego do zgłaszania wierzytelności syndyk uzupełnia listę wierzytelności w miarę zgłaszania wierzytelności (sporządzając tzw. uzupełniającą listę wierzytelności). W terminie dwóch tygodni od dnia obwieszczenia o dacie złożenia listy wierzytelności, wierzyciel może złożyć do sędziego-komisarza sprzeciw co do: 1) uznania wierzytelności w przypadku wierzyciela umieszczonego na liście wierzytelności; 2) odmowy uznania wierzytelności w przypadku wierzyciela, któremu odmówiono uznania zgłoszonej wierzytelności. Ponadto, w tym samym terminie sprzeciw przysługuje upadłemu, o ile projekt nie jest zgodny z jego wnioskami lub oświadczeniami. Jeżeli upadły nie składał oświadczeń, mimo iż był do tego wezwany, może zgłosić sprzeciw tylko wtedy, gdy wykaże, że nie złożył oświadczeń z przyczyn od niego niezależnych. Sędzia-komisarz rozpoznaje sprzeciw na posiedzeniu niejawnym w terminie dwóch miesięcy od jego wniesienia. Jeżeli sędzia-komisarz uzna za potrzebne wyznaczenie rozprawy, zawiadamia o niej syndyka, upadłego oraz wierzyciela, który wniósł sprzeciw, i wierzyciela, którego wierzytelności sprzeciw dotyczy. Po uprawomocnieniu się postanowienia sędziego-komisarza w sprawie sprzeciwu, a w razie jego zaskarżenia, po uprawomocnieniu się postanowienia sądu, sędzia-komisarz dokonuje zmian na liście wierzytelności na podstawie tych postanowień oraz zatwierdza listę wierzytelności. W sytuacji gdy sprzeciwu nie wniesiono, sędzia-komisarz zatwierdza listę wierzytelności po upływie terminu do jego wniesienia. Po sporządzeniu spisu inwentarza, syndyk przeprowadza likwidację masy upadłości (spienięża majątek upadłego z wyjątkiem przedmiotów wyłączonych spod egzekucji). Jeżeli w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje upadły, a konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy. Likwidacji masy upadłości dokonuje się przez sprzedaż z wolnej ręki lub w drodze przetargu lub aukcji mienia upadłego. 18

Sumy uzyskane z likwidacji masy upadłości stanowią fundusze masy upadłości, których podziału dokonuje się jednorazowo albo kilkakrotnie w miarę likwidacji masy upadłości po zatwierdzeniu przez sędziego-komisarza listy wierzytelności w całości lub części. Po przeprowadzeniu likwidacji, syndyk sporządza i składa sędziemu-komisarzowi plan podziału funduszów masy upadłości, w którym: 1) określa sumę podlegającą podziałowi; 2) wymienia wierzytelności i prawa osób uczestniczących w podziale; 3) określa sumę, jaka każdemu z uczestników przypada z podziału; 4) wskazuje, które sumy mają być wypłacone, a które i z jakich przyczyn mają być pozostawione w depozycie sądowym lub pozostawione w masie upadłości na zaspokojenie wierzytelności objętych nierozpoznanymi sprzeciwami; 5) określa, czy plan podziału jest częściowy czy ostateczny. Sędzia-komisarz zawiadamia upadłego oraz obwieszcza, że plan podziału można przeglądać w sekretariacie sądu i w terminie dwóch tygodni od dnia obwieszczenia wnosić zarzuty przeciwko planowi podziału. Zarzuty przeciwko planowi podziału rozpoznaje sędziakomisarz, a na jego postanowienie przysługuje zażalenie. Jeśli nie wniesiono zarzutów sędzia-komisarz zatwierdza plan podziału. W przypadku zaś wniesienia zarzutów, sprostowanie i zatwierdzenie planu podziału następuje po uprawomocnieniu się postanowienia sędziegokomisarza w sprawie zarzutów, a w razie jego zaskarżenia po wydaniu postanowienia sądu. Plan podziału wykonuje się niezwłocznie po jego zatwierdzeniu. Po wykonaniu ostatecznego planu podziału, a gdy z uwagi na brak majątku upadłego plan podziału nie został sporządzony po zatwierdzeniu listy wierzytelności, i po wysłuchaniu upadłego, syndyka i wierzycieli, sąd ustala plan spłaty wierzycieli albo w przypadku gdy osobista sytuacja upadłego w sposób oczywisty wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Plan spłat wierzycieli obejmuje część wierzytelności niezaspokojonych z likwidacji majątku upadłego powstałych przed ogłoszeniem upadłości oraz wszystkie wierzytelności przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości. Sąd ustala jaka część dochodów upadłego konsumenta przeznaczana będzie na zaspokojenie tych wierzytelności i w jakim okresie konsument będzie miał wykonywać obowiązki związane z planem spłaty. Ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób 19

pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli sąd określa, w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania wynikające z listy wierzytelności i jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty. Jeśli konsument będzie w sposób rzetelny wywiązywał się ze swoich zobowiązań określonych w planie spłaty, istnieje dla realna możliwość oddłużenia (umorzenia części albo całości wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości). Po wykonaniu planu spłaty, sąd wydaje bowiem postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Jednakże jeśli upadły nie będzie wykonywał obowiązków określonych w planie spłaty, sąd z urzędu lub na wniosek wierzyciela, uchyla plan spłaty wierzycieli (chyba że uchybienie obowiązkom było nieznaczne lub dalsze wykonywanie planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub humanitarnymi). W razie uchylenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu. Plan spłaty wierzycieli jest jedną z możliwości jakie Prawo upadłościowe daje konsumentom w celu oddłużenia się. Jeżeli bowiem zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu zostaną osiągnięte cele postępowania, sędzia-komisarz, na wniosek upadłego, postanowieniem zwołuje zgromadzenie wierzycieli w celu zawarcia układu. Na postanowienie o odmowie zwołania zgromadzenia wierzycieli przysługuje zażalenie. Zwołując zgromadzenie wierzycieli sędzia-komisarz może wstrzymać likwidację majątku upadłego, w szczególności lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, w którym zamieszkuje upadły. Co musi zrobić upadły konsument, żeby doszło do zawarcia układu? Przede wszystkim musi złożyć propozycje układowe. Może to uczynić w każdym czasie, nawet wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Warto jednak mieć na względzie, że wniosek o zwołanie zgromadzenia wierzycieli złożony po zakończeniu likwidacji masy upadłości, pozostawia się bez rozpoznania warto zatem złożyć propozycje układowe odpowiednio wcześniej. Układ zostanie zawarty, jeżeli wypowie się za nim większość uprawnionych do głosowania wierzycieli, mających łącznie co najmniej dwie trzecie ogólnej sumy wierzytelności uprawniających do głosowania. Warto zatem przed głosowaniem zatroszczyć się 20

o zapoznanie wierzycieli z propozycjami układowymi i w ramach negocjacji nakłonić odpowiednią większość do przyjęcia układu. Po prawomocnym zatwierdzeniu układu sąd wyda postanowienie o zakończeniu postępowania upadłościowego. Pojęcia: propozycje układowe sposób restrukturyzacji zobowiązań dłużnika, który może polegać w szczególności na odroczeniu terminu płatności, rozłożeniu spłaty na raty, zmniejszeniu wysokości zobowiązania, konwersji wierzytelności na udziały lub akcje, zmianie, zamianie lub uchyleniu prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność przedmioty wyłączone spod egzekucji - 1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu; 2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca; 3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów; 4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych; 5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę - pieniądze w kwocie, która odpowiada nie podlegającej egzekucji części płacy na czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nie otrzymującego stałej płacy - pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie; 6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową; 7) produkty lecznicze (substancja lub mieszanina substancji, przedstawiana jako posiadająca właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt lub 21

podawana w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne) niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne (narzędzie, przyrząd, urządzenie, oprogramowanie, materiał lub inny artykuł, stosowany samodzielnie lub w połączeniu, w tym z oprogramowaniem przeznaczonym przez jego wytwórcę do używania specjalnie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych i niezbędnym do jego właściwego stosowania, przeznaczony przez wytwórcę do stosowania u ludzi); 8) przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny. sąd sąd upadłościowy, sąd rejonowy sąd gospodarczy właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika sędzia-komisarz sędzia wykonujący czynności sądowe w postępowaniu po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego spis wierzytelności wykaz zobowiązań dłużnika obejmujący wierzytelności osobiste w stosunku do dłużnika powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego upadły ten wobec kogo wydano postanowienie o ogłoszeniu upadłości wierzyciel każdy uprawniony do zaspokojenia z masy upadłości, choćby wierzytelność nie była wymagalna wymagalne zobowiązanie pieniężne zobowiązanie, co do którego termin płatności minął, a które nie zostało przedawnione lub umorzone, a więc możliwe jest żądanie przez wierzyciela jego spłaty stan prawny na dzień 20.03.2017 r. 22