Zdecydowana większość lasów na Ziemi, to systemy zmienione przez człowieka. Stosunkowo najwięcej lasów naturalnych znajduje się w tropikach.

Zdecydowana większość lasów na Ziemi, to systemy zmienione przez człowieka. Stosunkowo najwięcej lasów naturalnych znajduje się w tropikach. 4

Fig. 1(A) Tree cover, (B) forest loss, and (C) forest gain. A color composite of tree cover in green, forest loss in red, forest gain in blue, and forest loss and gain in magenta is shown in (D), with loss and gain enhanced for improved visualization. All map layers have been resampled for display purposes from the 30-m observation scale to a 0.05 geographic grid. High-Resolution Global Maps of 21st-Century Forest Cover Change M. C. Hansen et al. Science 15 November 2013: 850-853. 5

Fig. 1(A) Tree cover, (B) forest loss, and (C) forest gain.a color composite of tree cover in green, forest loss in red, forest gain in blue, and forest loss and gain in magenta is shown in (D), with loss and gain enhanced for improved visualization. All map layers have been resampled for display purposes from the 30-m observation scale to a 0.05 geographic grid. High-Resolution Global Maps of 21st-Century Forest Cover Change M. C. Hansen et al. Science 15 November 2013: 850-853. 6

Fig. 2Regional subsets of 2000 tree cover and 2000 to 2012 forest loss and gain.(a) Paraguay, centered at 21.9 S, 59.8 W; (B) Indonesia, centered at 0.4 S, 101.5 E; (C) the United States, centered at 33.8 N, 93.3 W; and (D) Russia, centered at 62.1 N, 123.4 E. High-Resolution Global Maps of 21st-Century Forest Cover Change M. C. Hansen et al. Science 15 November 2013: 850-853. 7

Fig. 3Annual forest loss totals for Brazil and Indonesia from 2000 to 2012.The forest loss annual increment is the slope of the estimated trend line of change in annual forest loss. High-Resolution Global Maps of 21st-Century Forest Cover Change M. C. Hansen et al. Science 15 November 2013: 850-853. W Indonezji zaznacza się wzrost tempa utraty drzewostanu 8

Fig. 3Annual forest loss totals for Brazil and Indonesia from 2000 to 2012.The forest loss annual increment is the slope of the estimated trend line of change in annual forest loss High-Resolution Global Maps of 21st-Century Forest Cover Change M. C. Hansen et al. Science 15 November 2013: 850-853. W Brazylii jest tendencja przeciwna: tempo ubywania drzewostanów maleje. 9

Wysoka średnia roczna suma opadów i wysoka średnia temperatura (poprzednie mapy) determinują również wysoką wartość współczynnika rzeczywistej ewapotranspiracji. 13

Produkcja pierwotna netto jest ściśle uzależniona od ewapotranspiracji; zatem, te dwa czynniki: temperatura i opady, determinują rodzaj roślinności w danym regionie. 14

Ścisłość tej determinacji pozwala sporządzić wykres, w którym każdej istniejącej kombinacji średniej rocznej temperatury i sumy opadów odpowiada konkretny tym biomu. Miejsce w górnym prawym rogu: maksymalne opady, maksymalna temperatura, zajmują tropikalne (równikowe) lasy deszczowe. 15

Powyższy schemat dość ściśle odpowiada mapie rzeczywistego rozmieszczenia biomów na lądach Ziemi. Tu najbardziej uogólniona prezentacja (tylko 7 biomów) 16

Bardziej drobiazgowy podział, na 17 biomów. Podział jest zawsze nieco arbitralny. W rzeczywistości mamy często do czynienia z wieloma formacjami pośrednimi, co umyka klasyfikacji i nie da się narysować na mapie. 17

Pierwotny zasięg lasów równikowych jest już obecnie nieaktualny wskutek nadmiernej eksploatacji rzeczywiście rosnące lasy równikowe zajmują fragmenty tego zasięgu. 19

To jest zasięg obecny, i tak nazbyt optymistyczny, bo wyrąb trwa cały czas. 20

Ważną odmiana lasu deszczowego jest las atlantycki położony daleko na południe od równika, przy wschodnim wybrzeżu Brazylii, ale zbliżony pod wieloma względami go do typowego lasu równikowego. Był obiektem fascynacji Karola Darwina. 21

Banany, produkowane na plantacja we wszystkich krajach tropikalnych, można kupić na całym świecie, w Polsce - każdym prawie wiejskim sklepiku. Świadczy to o wielkości tej produkcji na eksport. Plantacje zajmują miejsce wilgotnych lasów tropikalnych. 37

Jednym z najsilniejszych konkurentów wilgotnych lasów równikowych jest palma olejowa. Jej plantacje wypierają naturalna roślinność w południowo-wschodniej Azji (Indonezja), także w Ameryce południowej. 38

Palma olejowa dostarcza poszukiwanego surowca dla chemii, w tym dla chemii gospodarczej i do produkcji kosmetyków. Niektóre popularne także u nas marki manifestują swój związek z plantacjami palmy olejowej ale olej palmowy jest używany w bardzo wielu produktach. 39

http://www.indexmundi.com/ 40

Obszar zajmowany przez lasy równikowe kurczy się błyskawicznie. 41

Parametry klimatyczno-produkcyjne lasów równikowych (uogólnione i uproszczone). 43

Ekosystem lasu deszczowego odznacza się laterytową glebą i błyskawiczną dekompozycją, tak ze warstwa ściółki i gleby jest bardzo cienka. 45

Strategia drzew lasu deszczowego: korzenie szkarpowe; skórzaste, trwałe liście z kapinosem; 49

Wiele neotropikalnych gatunków drzew należy do rodziny Malvaceae (Bombacoideae). Ten gatunek zaopatruje nasiona w potężne skrzydlaki 53

W Afryce i Azji dominującą rodziną drzew leśnych jest Dipterocarpaceae. 57

Z góry można zauwazyć charakterystyczna cechę drzew lasu deszczowego rozwiniętą zdolność do pobierania pierwiastków odżywczych nie tylko przez korzenie, ale również przez liście. Są gatunki, które w koronie tworzą pułapkę na przenoszone przez powietrfze biekty liscie drzew, pył, itd., z których powstaje ściółka, dekomponująca się i uwalniająca substancje odżywcze. 63

Obok korzeni przyporowych, typowym pokrojem są korzenie podporowe; drzewo (palma) wygląda jak na szczudłach; wydawałoby się, że wypuszczając korzenie z jednej strony drzewo mogłoby się przemieszczać. To jednak nieprawda. 64

Wiele gatunków ma kolczaste pnie, jak ta wczesnosukcesyjna palma macanilla z Wenezueli 65

Inne kolczaste pnie drzewo kapokowe (Ceiba sp.) 66

Typowe dla lasów deszczowych, zwłaszcza w położeniach górskich (lasy mgłowe) są paprocie drzewiaste, o pokroju niewielkich palm. 67

Przymierze obronne z mrówkami; większość kolonistów rozsiewana przez ptaki i nietoperze. Ważne drzewo, rozmaite użytkowanie. Owoce snake fingers Indianie dawali psom pogryzionym przez jadowite węże. Bardzo charakterystyczna dla całej tropikalnej Ameryki. Liśce [podobno preferowane przez leniwce]. 69

Cecropia sp. (Urticaceae). Wenezuela Cecropia jest typowym gatunkiem wczesnosukcesyjnym. 70

drzewo parasolowe 71

Czynnikiem kształtującym strategie roślin lasu deszczowego jest konkurencja o światło. 72

Liany wyrastają z nasion, które spadły na ziemię. Rosną od dołu do góry, wspinając się po pniu innych drzew, kiedy juz maja dość światła rozrastają się, tworząc nieraz potęznienis nnie, wsparte na innych drzewach. 73

Pnącza w rodzaju Passiflora czy Vanilla również wspinają się po pniach, ale nie rozrastają się od takich rozmiarów jak liany. 75

Strategia fikusów jest odwrotna wyrastają z nasion, które wykiełkowały na dużej wysokości i spuszczają długie korzenie, aby móc pobierać wodę i pierwiastki odżywcze z gleby. 76

Figa syconium owocostan rzekomy przekształcona łodyga z wieloma kwiatami w środku. Przez otwór (ostiole) wciskają się wyspecjalizowane osy (samice), tracą przy tym skrzydła; wtedy zapylają dojrzałe kwiaty żeńskie, do niektórych składają jaja, z nich tworzą się galasy. Osy giną, z zapłodnionych kwiatów powstają nasiona, i wylęgają się bezskrzydłe samce, kopulują z samicami jeszcze w galasach, po czym się wygryzają z syconium. Potem wylęgają się samice (z galasów), zbierają pyłek z kwiatów męskich, które dojrzewaja z opóźnieniem, i wylatuą (potem zapładniają inne figi). Tyczasem z zapłodnionych kwiatów powstają owoce, a wnętrze figi wypełnia się treścią, pełna owoców (figa jest zbiornikiem pełnym kompletnych owoców). I taki owoc zostaje zjedzony i dalej historia figowca dusiciela. 78

Korzenie fikusów oplatają szczelnie drzewo, w koronie którego wykiełkowały. 79

Ostatecznie, zrastające się korzenie fikusa tworzą potężny, szczelny pień, w którym drzewo podporowe w końcu ginie. 80

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. 81

W konkurencji o światło jedna ze strategii jest całkowite uwolnienie się od pobierania wody i pierwiastków odżywczych z gleby. Epifity wyrastają na wysokich podporach (innych roślinach) i korzystają tylko z wody deszczowej, pasożyty czerpią z innych roślin. Epifity z rodz. Bromeliaceae) wyrastające i kwitnące na liniach elektrycznych dowodzą, że wszystkie potrzebne materiały czerpią z wody deszczowej i z powietrza. 82

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. W neotropikalnych lasach deszczowych typowymi epifitami są gatunki ananasowatych (Bromeliaceae) 83

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Wiszący ogród wielu gatunków epifitów w koronie drzewa. 84

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Epifitami są też niektóre kaktusy: Rhipsalis, Phyllocactus, Epiphyllum często hodowane jako rośliny doniczkowe 87

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Specyficzną odmiana epifitów są epifile: drobne rośliny glony, wątrobowce, mchy zarastające powierzchnię liści innych roślin. Ten zespół epifili sam stanowi środowisko, w którym rozwija się złożony zespół innych organizmów roślinożerców, detrytusojadów, drapieżników. 92

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Epifity uzależnione są od opadów atmosferycznych. Strategia większości ananasowatych polega na zbieraniu wody deszczowej do kielichowato ukształtowanej rozety liści. Mchy, porosty, a także specyficznie przystosowany rodzaj z ananasowatych oplątwa (Tillandsia) pochłaniają mgłę całą swoją powierzchnią. 95

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Tillandsia usneoides 98

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Zbiorniki wodne epifitów stanowią środowisko życia wielu innych organizmów tworzą się zawieszone wysoko w koronach drzew niewielkie wodne ekosystemy, tzw. fytotelmy (phytotelma). 99

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Pomiędzy liśćmi bromelii oprócz wody zbiera się detrytus, a w nim rozwija się łańcuch troficzny detrytusojadów. 100

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Podobne zbiorniki fytotelmy tworzą się też w kwiatostanach niektórych roślin, np. u tej Heliconii. 104

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Ogromny dzbanecznik wydziela dużo słodkiego nektaru przywabiającego tupaje, które odwzajemniają się defekując do dzbana. Odchody zawierają pierwiastki odżywcze ujdokujmentowamno, że większość (do 100%) azotu w liściach pochodzi z odchodów zwierząt. Jest więcej takich układów. 108

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Tropikalna wiewiórka 111

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Hoacyn jest jedynym gatunkiem ptaka, który wykorzystuje symbiotyczne mikroorganizmy to trawienia objętościowego pokarmu roślinnego. Do tego celu posiada rozwinięte przedżołądki, funkcjonalnie przypominające żwacz ssaków. Hoacyny żyją na mokradłach Ameryki Południowej. Inna ich osobliwością jest obecność pazurów na skrzydłach piskląt, dzięki czemu mogą sprawnie poruszać się w gąszczu gałęzi. 118

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Hoacyn jest jedynym gatunkiem ptaka, który wykorzystuje symbiotyczne mikroorganizmy to trawienia objętościowego pokarmu roślinnego. Do tego celu posiada rozwinięte przedżołądki, funkcjonalnie przypominające żwacz ssaków. Hoacyny żyją na mokradłach Ameryki Południowej. Inna ich osobliwością jest obecność pazurów na skrzydłach piskląt, dzięki czemu mogą sprawnie poruszać się w gąszczu gałęzi. 119

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Małe małpy są bardziej wybredne szukają owoców i bezkręgowców. 121

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Gerezy mają żołądki wielokomorowe! 122

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. http://www.pri.kyoto-u.ac.jp/sections/ecolcons/hanya/paper/paper26.htm - diet of red leaf monkeys 123

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Nadrzewne ssaki workowate występują w Ameryce Południowej i w Australii 125

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Ostronosy należą do drapieżnych, ale są wszystkożerne. 126

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Mrówkojad tamandua (mrówkojad czteropalczatsy, Tamandua tetradactyla) żywi się mrówkami i termitami, przebywa głównie w koronach drzew, ale może również żerować na ziemi. Jak wszystkie szczerbaki żyje w Ameryce Południowej. 128

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Zapylanie kwiatów przez owady. 129

Wiele roślin korzysta z pomocy zwierząt (owadów, ptaków, nietoperzy) przy zapylaniu 130

Niekóre gatunki tanagr (Thraupoinae) i cukrzyków (Corebidae) fakultatywnie odżywia się również nektarem. 140

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Złodzieje nektaru ( dziurkacze do kwiatów ) z rodziny tanagr (Thraupidae; Ameryka Pd.), pobierają nektar przebijając koronę i kielich kwiatu przy pomocy specjalnie przystosowanego dzioba. 142

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Endemiczne ptaki z Hawajów, są również nektarojadami. 143

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Rodzina nektarników występuje w Afryce i Azji południowo-wschodniej; wiele gatunków roślin koewoluowało z tymi ptakami. Nektarniki zasadniczo nie unoszą się w powietrzu, tylko przysiadają na kwiatach. Ostatnio zauważono jednak, że po sprowadzeniu do Afryki Pd. gatunków ornitopylnych z Ameryki, nektarniki uczą się lotu furkocącego, jak u kolibrów. Euphorbia pulcherrima (wilczomlecz nadobny = poinsecja = gwiazda betlejemska) pochodzi z Ameryki środkowej, ale jest zawleczona m.in. na kontynent afrykański, gdzie w ogrodach osiąga rozmiary dużego krzewu. 144

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Zoochoria polegająca na koewolucji roślin, produkujących atrakcyjne dla zwierząt owoce, i zwierząt wyspecjalizowanych w żerowaniu na tych owocach i przy okazji rozprzestrzeniających nasiona, jest bardzo silnie rozpowszechniona w tropikalnych lasach deszczowych. Drzewa produkują owoce atrakcyjne dla ssaków i ptaków, a nawet ryb. 148

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Charakterystyczną cechą drzew tropikalnych jest zoochoria produkowanie owoców atrakcyjnych dla zwierząt. Owoce bywają bardzo duże, gdyby wyrastały na końcach gałęzi powodowałoby to różne problemy. Dlatego często występuje kaulifloria/kaulikarpia: kwiaty i owoce wyrastają wprost z pnia. 150

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Tukany to typowe połykacze owoców ( gulpers ) 153

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Tukan wielki sięgający po owoce drzewa Cecropia ( snake fingers ). 156

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Dzioborożce (Afryka, Azja) są konwergentne do amerykańskich tukanów. 158

W znacznej mierze owocożerne są papugi. 161

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Owocożerne tanagry rozdziobują owoce - używają strategii smashers 166

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Drzewo Simaba cedron z Ameryki Pd. produkuje mnóstwo owoców, które są duże i atrakcyjne, ale zawierają silne trucizny (Simaba jest rośliną leczniczą), żadne zwierzęta tego teraz nie jedzą. Ale skoro takie owoce są produkowane, to musiała działać koewolucja z jakimś wyspecjalizowanym zjadaczem Janzen stawia hipotezę: Może mastodonty? 167

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Mastodonty wyginęły w Ameryce Południowej dopiero kilkanaście tysięcy lat temu. Hipoteza trudna do przetestowania... 168

W Amazonii charakterystyczną formacją są lasy okresowo zalewane wodami rzek (varzea). 169

Kiedy lasy zalewowe w Amazonii zostają okresowo zalane, wówczas ryby pływają między drzewami i zjadają m.in. owoce 170

Niektóre gatunki ryb są wyspecjalizowane w zjadaniu owoców drzew, a te uzależnione są od ryb jeżeli chodzi o roznoszenie nasion. 171

Charakterystyczny element sieci troficznej lasu deszczowego: mrówki nomadne ( army ants ), które penetrują dno lasu w masowych rajdach, żerując głównie jako drapieżniki. Ilościowo odgrywają dużą rolę. 172

Mrówki grzybiarki odżywiają się głównie tkanką hodowanych przez siebie grzybów, ale w ekosytemie lasu pełnią rolę roślinożerców, pobierając i zanosząc do mrowiska ogromną ilość biomasy liści, którymi karmią swoje grzyby. 175

Film przedstawia mrówkę z rodz. Acromyrmex przy wicinaniu liścia 177

Film przedstawia mrówkę z rodz. Acromyrmex przy wicinaniu liścia 178

Do niedawna za charakterystyczny element fauny lasów deszczowych można było uważać liczne i różnorodne gatunkowo płazy (żaby i ropuchy), w tym fantastycznie ubarwione poison dart frogs (Dendrobatidae) silnie trujące żabki, używane przez Indian do zatruwania strzał. 181

Samice żab z rodzaju Flectonotus noszą na plecach jaja, w których rozwijają się kijanki. Przez cały dzień żaby te przebywają w zbiornikach wody deszczowej zbierającej się w epifitycznych bromeliach, tylko w nocy wychodzą na żer. 182

Obecnie trwa dość tajemniczy proces masowego wymierania płazów, który w tropikalnych lasach deszczowych przybiera katastrofalne rozmiary. Zidentyfikowano czynnik bezpośrednio odpowiedzialny: grzyb Batrachochytrium dendrobatidis, ale nie wiadomo, czy jest jedyną, i czy pierwszą przyczyną masowego wymierania. Być może, żaby tracą odporność z innego powodu i wtórnie staja się ofiara grzybicy. Na zdjęciu gatunek ropuszki już bezpowrotnie stracony. 185

Wznoszące się masy powietrza w górach tropikalnych na pewnej wysokości kondensują parę wodną; wilgotne powietrze stanowi dopływ wody do ekosystemu, który jest trudny do zmierzenia, ale znaczący ocenia się, że 5 20% opadu mierzalnego. Mogą się w tych warunkach utrzymać lasy wiecznie zielone. 189

Chłodniejszy i wilgotny klimat powoduje, że w glebach lasów mgłowych gromadzi się więcej humusu (nawet torfu) niż w niżej położonych lasach deszczowych (dekompozycja nie jest tak błyskawiczna, produkcja nadal wysoka). 190

el Bajo, Andes de Merida, Venezuela. 194

Charakterystyczny dla lasów mgłowych neotropiku ptak: Quetzal. 197

Najwyżej rosnące drzewa w lasach mgłowych Andów, na granicy paramo: Polylepis sp. 199

Zarośla namorzynowe składają się z nielicznych gatunków drzew (w tym kosmopolitycznych korzeniar, Rhispopra sp.), które są zaadaptowane do życia w słonej wodzie. Korzenie podporowe u korzeniary umożliwiają pewne umocowanie na niestabilnym, mulistym podłożu, ich wynurzone części pełnią także funkcję oddechową. Halofilne mangrowce przegrywają konkurencję z innymi gatunkami drzew tam, gdzie nie ma zasolenia; dlatego lasy mangrove stanowią wąski pas przy brzegu. Są to jednak zarośla bardzo bujne i produktywne, co zawdzięczają żyzności podłoża. Pas namorzynów stanowi filtr, zatrzymujący większość biogenów spływających z lądu (w ten sposób chroni wody przybrzeżnych raf koralowych przed zabójczą dla koralowców eutrofizacją). 204

Ponieważ drzewa mangrowców stoją we wodzie, ich nasiona nie mogłyby się zakorzenić. Adaptacją do rozrodu w tych warunkach jest rozwój siewki wciąż na drzewie do wody wpada roślinka (propagulum), która może pływać, asymilować i rosnąć, a po jakimś czasie przebywania (dyspersja) może się już ukorzenić. Mangrowce są więc żyworodne. 205

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Avvicennia jest jednym z pionierskich gatunków w sukcesji namorzynów. Jest szczególnie odporna na wysokie i zmienne zasolenie. 208

Mangrowce rosną na mulistym, beztlenowym podłożu. Adaptacją u Awicenii są korzenie powietrzne, rosnące do góry i wystające ponad poziom gruntu (ew. wody), co umożliwia oddychanie. 209

Jeden z charakterystycznych gatunków dla zarośli namorzynowych Ameryki Południowej. 210

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Płytkowodny ekosystem namorzynów, o wysokiej produkcji pierwotnej i dużej produkcji detrytusu, obfituje w konsumentów różnych poziomów troficznych: małże, skorupiaki, szkarłupnie, ryby, itd. Szczególnie rozwinięty jest detrytusowy łańcuch troficzny. Strefę międzypływową w namorzynach stanowią korzenie, odsłaniane w czasie odpływu. Na korzeniach żyją małże (omułki, ostrygi i in.), pąkle, ukwiały i inne osiadłe organizmy strefy międzypływowej. Na martwym drewnie mangrowców żyją świdraki (Teredo sp.) mięczaki drążące drewno, zdolne do trawienia celulozy i ligniny w mutualistycznej interakcji z grzybami. Świdrak okrętowiec to był dawniej postrach marynarzy (ponieważ atakował również kadłuby drewnianych okrętów). Nieliczne gatunki ryb są ściśle związane z namorzynami (wiele innych tylko odwiedza ten ekosystem). Do charakterystycznych należy czterooka rybka Anableps macrolepis, której oczy są podzielone na połowy do patrzenia pod wodą i nad wodą. 211

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Lasy miombo, występujące w południowej Afryce, zdominowane przez niewielkie drzewa z rodziny Caesalpinaceae (brezylkowate podrodzina Fabaceae): Brachystegia i Julbernardia ( miombo ). Opady ok. 1100 mm, pora sucha od kwietnia do września, w porze deszczowej zagłębienia terenu stoją pod wodą. Dno lasu porastają trawy (niewiele krzewów). Znaczne obszary tych lasów zamieniono w uprawy i pastwiska, paląc las; zwykle takie tereny w ciągu paru lat ulegają zupełnej degradacji i wyjałowieniu. W lasach miombo zimuje ogromna liczba ptaków europejskich (wg. niektórych danych, połowa osobników drobnych wróblowców widywanych w lasach miombo, to Europejczycy). Zniszczenie tych lasów musiałoby się odbić również na różnorodności fauny europejskiej. 218

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Lasy mopane rozciągają się nieco na południe od lasów miombo w Afryce południowej; nazwa pochodzi od dominującego gatunku drzewa mopane, Colophospermum mopane (Caesalpinaceae). Podwójne liście tego drzewa mogą składać się tak, aby zredukować straty wody i fotosyntezę. Mopane rośnie nawet na ubogim, alkalicznym podłożu. To niewielkie drzewo produkuje oleiste owoce, chętnie zjadane przez słonie. 220

Nie można obecnie wyświetlić tego obrazu. Lasy mopane rozciągają się nieco na południe od lasów miombo w Afryce południowej; nazwa pochodzi od dominującego gatunku drzewa mopane, Colophospermum mopane (Caesalpinaceae). Podwójne liście tego drzewa mogą składać się tak, aby zredukować straty wody i fotosyntezę. Mopane rośnie nawet na ubogim, alkalicznym podłożu. To niewielkie drzewo produkuje oleiste owoce, chętnie zjadane przez słonie. 221

Rodzaj Araucaria, szeroko rozpowszechniony od mezozoiku do trzeciorzędu, obecnie występuje na izolowanych stanowiskach w regionach subtropikalnych południowej półkuli: Ameryce Pd. i Australi/Oceanii 232

Araukarie są reliktem z mezozoiku; w zasadzie identyczne gatunki jak dziś, były współczesne dinozaurom. 237