SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W BYDGOSZCZY W 2015 ROKU

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W BYDGOSZCZY W 2015 ROKU 1

SPIS TREŚCI I. Regulacje prawne dotyczące realizacji zadań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. II. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w zakresie pieczy zastępczej wraz z zestawieniem potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej, w tym sprawozdanie z efektów pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. 2.1. Zapewnienie dzieciom rodzinnej pieczy zastępczej. 2.2. Działanie na rzecz tworzenia warunków do powstania i działania rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka i rodzin pomocowych, w tym organizacja szkoleń i wsparcie dla rodzinnej pieczy zastępczej i kandydatów do jej pełnienia. 2.2.1. Nabór rodzin zastępczych. 2.2.2. Szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. 2.2.3. Szkolenie rodzin zastępczych. 2.2.4. Rodziny zawodowe i rodzinne domy dziecka. 2.2.5. Rodziny pomocowe. 2.2.6. Formy wsparcia dla rodzinnej pieczy zastępczej. 2.3. Prowadzenie rejestru danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej, lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka. 2.4. Świadczenia dotyczące dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej. 2.5. Świadczenia i wsparcie dla usamodzielnianych wychowanków rodzinnej pieczy zastępczej. 2.6. Zapewnienie dzieciom instytucjonalnej pieczy zastępczej, w tym obsługa zawieranych przez powiat porozumień w sprawie przyjęcia dziecka, warunków pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie w placówce opiekuńczo-wychowawczej. 2.7. Świadczenia i wsparcie dla usamodzielnianych wychowanków instytucjonalnej pieczy zastępczej. 2.8. Realizacja zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. 2.9. Sprawozdawczość z zakresu pieczy zastępczej. 2.10. Wykaz potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej. III. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w zakresie pomocy społecznej wraz z wykazem potrzeb. 3.1.Powiatowa Strategia Rozwiązywania problemów społecznych. 3.2. Poradnictwo specjalistyczne. 3.3. Pomoc pieniężna na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki (dla osób opuszczających domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze). 3.4. Pomoc dla cudzoziemców i repatriantów. 3.5. Domy pomocy społecznej. 2

3.6. Udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach. 3.7. Szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej oraz doradztwo metodyczne. 3.8. Wykaz potrzeb w zakresie pomocy społecznej. IV. Sprawozdanie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie z realizacji zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej finansowanych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, a także pozostałej działalności Centrum dotyczącej osób niepełnosprawnych. 4.1.Podstawy prawne oraz przeznaczenie środków PFRON. 4.2. Rehabilitacja społeczna. 4.2.1. Dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych i opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych. 4.2.2. Dofinansowanie zaopatrzenia osób niepełnosprawnych w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. 4.2.3. Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, technicznych oraz w komunikowaniu się: a) bariery architektoniczne, b) bariery w komunikowaniu się i techniczne. 4.2.4. Dofinansowanie sportu, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych. 4.2.5. Dofinansowanie kosztów działalności Warsztatów Terapii Zajęciowej. 4.3. Rehabilitacja zawodowa. 4.4.Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. V. Programy i projekty realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w 2015r. 5.1.Program dotyczący rozwoju pieczy zastępczej. 5.2.Program asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej. 5.3.Program korekcyjno-edukacyjny. 5.4.Pilotażowy program Aktywny samorząd. 5.5. Powiatowy program działań na rzecz osób niepełnosprawnych. VI. Wykaz tabel. 3

I. Regulacje prawne dotyczące realizacji zadań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie Zasady realizacji zadań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie określają w szczególności: 1. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ( Dz. U. z 2015r., poz. 332 ze zm. ) 2. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej ( Dz. U z 2015r. poz. 163 ze zm.) 3. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz. U. z 2011 r., Nr 127, poz. 721 z późn. zm.) 4. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy rodzinie ( Dz. U z 2015r., poz. 1390 ) 5. Ustawa z dnia 9 listopada 2000r. o repatriacji ( t.j. Dz. U z 2004r. Nr 53, poz. 532 ze zm. ) 6. Ustawa z dnia 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach ( Dz. U z 2013r. poz. 1650 ze zm. ) W powiecie bydgoskim Zarządzeniem Nr 45/11 Starosty Bydgoskiego z dnia 15 listopada 2011r. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bydgoszczy wyznaczone zostało organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej. Zgodnie z art. 182 ust. 5 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 332 ze zm.) który stanowi, że,,kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie składa zarządowi powiatu coroczne sprawozdanie z działalności powiatowego centrum pomocy rodzinie oraz przedstawia zestawienie potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej. Art. 76 ust. 15 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332 ze zm.), wskazuje, że,,do zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej należy w szczególności przedstawianie staroście i radzie powiatu corocznego sprawozdania z efektów pracy. Art. 112 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej stanowi, że Kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie składa radzie powiatu coroczne sprawozdanie z działalności centrum oraz przedstawia wykaz potrzeb w zakresie pomocy społecznej. II. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w zakresie pieczy zastępczej wraz z zestawieniem potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej, w tym sprawozdanie z efektów pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej 2.1. Zapewnienie dzieciom rodzinnej pieczy zastępczej Rodzina zastępcza to oparta na modelu wychowania rodzinnego forma pieczy zastępczej dla dzieci i młodzieży pozbawionych trwale lub czasowo opieki rodziców biologicznych, która w wypełnianiu swoich funkcji kieruje się dobrem przyjętego dziecka i poszanowaniem jego praw. Rodzina zastępcza zapewnia dziecku warunki do rozwoju i wychowania odpowiednie do jego stanu zdrowia i poziomu 4

rozwoju, w tym: odpowiednie warunki bytowe, możliwości rozwoju fizycznego i społecznego, możliwości zaspokajania indywidualnych potrzeb dziecka, możliwości właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań, odpowiednie warunki do odpoczynku i organizacji czasu wolnego. Ma na celu przygotowanie dziecka do samodzielnego i odpowiedzialnego życia, pokonywania trudności życiowych, nawiązywania i podtrzymywania bliskich i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, zdobywanie umiejętności społecznych. Dziecko może pozostać w rodzinie zastępczej do pełnoletniości (jeśli podejmie kształcenie dłużej) albo też w wyniku zmiany sytuacji prawnej (przywrócenie lub pozbawienie praw rodzicielskich), powrócić do rodziny biologicznej lub zostać przysposobione. Rodzina zastępcza zapewnia opiekę i wychowanie dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Rodzina zastępcza w wypełnianiu swoich funkcji kieruje się dobrem przyjętego dziecka i poszanowaniem jego praw. Podstawowe przepisy regulujące status rodzin zastępczych ujęte zostały w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332 ze zm.). Organizowanie opieki w rodzinach zastępczych zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej należy do zadań własnych powiatu. Zadania ww. ustawy w powiatach wykonują jednostki organizacyjne powiatu powiatowe centra pomocy rodzinie. Na terenie powiatu bydgoskiego w okresie od 01.01.2015 r. do 31.12.2015 r. funkcjonowało łącznie: - 137 rodzin zastępczych spokrewnionych i niezawodowych, w których przebywało 199 dzieci, - 6 zawodowych rodzin zastępczych: w tym 2 pełniące funkcję pogotowia rodzinnego, w których przebywało 29 dzieci, - 3 rodzinne domy dziecka, w których przebywało 24 dzieci. W 2015 r. w rodzinnej pieczy zastępczej umieszczono 30 dzieci, z tego 13 dzieci przebywało w spokrewnionych rodzinach zastępczych, 7 dzieci w niezawodowych rodzinach zastępczych, 9 dzieci w zawodowych rodzinach zastępczych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego i 1 dziecko w rodzinnym domu dziecka. Wydano 5 skierowań do zawodowych rodzin zastępczych wobec 9 dzieci ( w przypadku rodzeństw wystawiane zostało 1 skierowanie ze wskazaniem liczby dzieci umieszczanych ) oraz 1 skierowanie do rodzinnego domu dziecka. Poniższe tabele zawierają zestawienia dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej z podziałem na typy rodzin, liczbowe zestawienie rodzin zastępczych, powód opuszczenia pieczy rodzinnej przez dzieci w wieku do 18 roku życia, powód opuszczenia pieczy rodzinnej przez dzieci w wieku powyżej 18 roku życia, wiek dzieci przebywających w pieczy zastępczej, okres przebywania dzieci w pieczy rodzinnej. 5

Tabela 1. Zestawienie dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w 2015 r. z podziałem na typy rodzin. Dzieci umieszczone z: Dzieci do 18 r. ż. Razem z rodziny naturalnej z rodzinnej pieczy zastępczej z instytucjonalnej pieczy zastępczej inne Rodziny zastępcze spokrewnione 13 12 0 0 Rodziny zastępcze niezawodowe 7 4 0 0 1 3 Rodziny zastępcze zawodowe Rodzinne domy dziecka 9 9 0 0 1 1 0 0 Razem 30 26 0 0 4 Źródło: dane własne PCPR 0 0 Tabela 2. Liczbowe zestawienie rodzin zastępczych funkcjonujących w przeciągu roku 2015. Wyszczególnienie Liczba rodzin zastępczych Ogółem Powstałe w 2015r. Rozwiązane w 2015r. Rodziny zastępcze spokrewnione, z tego: 80 10 13 Rodziny zastępcze niezawodowe, z tego: 58 5 5 Rodziny zastępcze zawodowe, z tego: 4 1 0 Rodziny zastępcze zawodowe pełniące funkcję pogotowia 2 0 0 rodzinnego, z tego: Rodzinne domy dziecka, z tego: 3 1 0 Łącznie 146 17 18 Źródło: dane własne PCPR W analizowanym okresie rozwiązano/przestało funkcjonować: - 13 rodzin spokrewnionych, w których przebywało 16 dzieci, z czego: z 5 rozwiązanych rodzin zastępczych 6 dzieci powróciło do rodziny naturalnej, w 1 przypadku rodzina zastępcza spokrewniona została rozwiązana, a dziecko trafiło do instytucjonalnej pieczy zastępczej, przestało funkcjonować 6 spokrewnionych rodzin zastępczych z uwagi na usamodzielnienie się 6 pełnoletnich wychowanków, 1 rodzina zastępcza w której przebywało 3 dzieci przestała funkcjonować z uwagi na śmierć osoby pełniącej funkcję rodziny zastępczej, - 5 rodzin zastępczych niezawodowych, w których przebywało 6 dzieci, z czego: 6

1 rodzina zastępcza została rozwiązana, a 2 dzieci trafiło do placówki opiekuńczo-wychowawczej, 1 rodzina zastępcza zawodowa została rozwiązana z uwagi na adopcję dziecka, 1 rodzina zastępcza niezawodowa wraz z dzieckiem przeprowadziła się na teren innego powiatu, przestały funkcjonować 2 niezawodowe rodziny zastępcze z uwagi na usamodzielnienie się 2 pełnoletnich wychowanków. Ponadto 1 osoba upuściła usamodzielniła się z rodziny zastępczej spokrewnionej. Rodzina nie została rozwiązana z uwagi na przebywanie w niej jeszcze jednego dziecka. Poniższe tabele przedstawiają powody opuszczenia rodzin zastępczych. Tabela 3. Powód opuszczenia pieczy rodzinnej przez dzieci w wieku do 18 roku życia. Dzieci do 18 roku życia Rodziny zastępcze spokrewnione Rodziny zastępcze niezawodowe Rodziny zastępcze zawodowe Rodzinne domy dziecka Razem Źródło dane własne PCPR Razem Powrót do rodziny naturalnej Umieszczenie w rodzinnej pieczy zastępczej Umieszczenie w instytucjonalnej pieczy zastępczej Przysposobienie dziecka 10 6 0 1 0 3 4 0 0 2 1 1 4 3 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 19 9 0 3 3 4 Inne Tabela 4. Powód opuszczenia pieczy rodzinnej przez dzieci w wieku powyżej 18 roku życia. Dzieci powyżej 18 roku życia Źródło: dane własne PCPR Razem Powrót do rodziny naturalnej Założenie własnego gospodarstwa Rodziny zastępcze spokrewnione 7 0 7 0 Rodziny zastępcze niezawodowe 2 0 2 0 Rodziny zastępcze zawodowe 0 0 0 0 Rodzinne domy dziecka 0 0 0 0 Razem 9 0 9 0 Inne 7

Tabela 5. Wiek dzieci przebywających w pieczy rodzinnej. Rodzaj rodziny razem poniżej roku od 1 roku - 3 lat 4-6 lat 7-13 lat 14-17 lat 18-24 lat Rodziny zastępcze spokrewnione 111 1 6 8 35 36 25 Rodziny zastępcze niezawodowe 88 0 3 5 30 30 20 Rodziny zastępcze zawodowe 29 2 3 8 14 1 1 Rodzinne domy dziecka Razem 24 1 1 3 8 8 3 252 4 13 24 87 75 49 Źródło: dane własne PCPR Z przedstawionej tabeli wynika, że w rodzinach zastępczych funkcjonujących na terenie powiatu bydgoskiego najwięcej dzieci było w grupie wiekowej 7-13 lat ( 87 ). Drugą grupę pod względem liczebności w 2015 r. stanowiły dzieci w przedziale wiekowym 14 17 lat ( 75 dzieci), a kolejną 18-24 lata ( 49 wychowanków). Najmniejszą grupę stanowiły dzieci poniżej 1 roku ( 4 dzieci ). Tabela 6. Okres przebywania dzieci w pieczy rodzinnej w 2015 r. powyżej 3 powyżej 6 Rodzaj liczba do 3 do 6 do 12 rodziny dzieci miesięcy miesięcy miesięcy Rodziny zastępcze spokrewnione Rodziny zastępcze niezawodowe Rodziny zastępcze zawodowe Rodzinne domy dziecka powyżej 1 roku do 2 lat powyżej 2 lat do 3 lat powyżej 3 lat 111 2 3 5 14 14 73 88 1 5 0 7 14 61 29 2 1 9 3 3 11 24 0 0 1 1 3 19 Razem 252 5 9 15 25 34 164 Źródło: dane własne PCPR W analizowanym okresie ilościowo zdecydowaną przewagę stanowiły dzieci przebywające w rodzinnej pieczy zastępczej przez okres powyżej 3 lat. Kolejną grupę stanowiły dzieci przebywające w rodzinach zastępczych powyżej 1 roku do 2 lat. Najmniej dzieci przebywało w pieczy rodzinnej przez okres do 3 miesięcy - 5. W rodzinach zastępczych funkcjonujących w powiecie bydgoskim przebywało 63 dzieci pochodzących z terenu innych powiatów. 8

W rodzinach zastępczych funkcjonujących na terenie innych powiatów przebywało 30 dzieci pochodzących z powiatu bydgoskiego. 2.2. Działanie na rzecz tworzenia warunków do powstania i działania rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka i rodzin pomocowych, w tym organizacja szkoleń i wsparcie dla rodzinnej pieczy zastępczej i kandydatów do jej pełnienia 2.2.1. Nabór rodzin zastępczych Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie prowadzi kampanię mającą na celu popularyzację idei opieki i wychowania dzieci w rodzinach zastępczych, a tym samym pozyskiwanie kandydatów na rodziny zastępcze. Zgodnie z obowiązującymi przepisami pełnienie funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które: dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej; nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona; wypełniają obowiązek alimentacyjny - w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego; nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych; są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym; przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym: a) rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego, b) właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań, c) wypoczynku i organizacji czasu wolnego. nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo. w przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów. W ramach kwalifikowania osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej przeprowadzono badania pedagogiczne i psychologiczne tych osób. Zarówno pedagog jak i psycholog spotkali się indywidualnie z każdym kandydatem w celu przeprowadzenia badania, analizy i wydania opinii. Łącznie odbyły się 22 spotkania, w tym 11 z psychologiem oraz 1 z pedagogiem. Na prośbę Sądu sporządzono 14 opinii o kandydatach na rodzinę zastępczą w oparciu o diagnozę psychologiczną. 9

2.2.2. Szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie skierowało na szkolenia łącznie 8 osób w tym: 2 kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, i 6 kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej. Szkolenia prowadzone były przez dyplomowanych trenerów rodzinnej pieczy zastępczej na podstawie programu Szansa w Rodzinie Towarzystwa Rozwijania Aktywności Dzieci Szansa, zatwierdzonego decyzją MPiPS NR 8/2012/RZ z dnia 03.04.2012r. w terminach: od 17.03.2015r do 30.04.2015r. oraz od 15.09.2015r. do 05.11.2015r w wymiarze 60 godzin, w tym 10 godzin spotkań indywidualnych w Placówce opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego w Bydgoszczy, oraz szkolnie uzupełniające dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej w okresie od 17.11.2015r. do 01.12.2015r. w wymiarze 15 godzin. Szkolenie miało na celu dostarczenie wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu pedagogiki, psychologii rozwojowej, wychowawczej, społecznej oraz z zakresu podstaw prawnych związanych z opieką nad dzieckiem opuszczonym przez rodziców biologicznych. Program został przeprowadzony przy wykorzystaniu form i metod pracy z grupą opartej na zasadach wypracowanych i akceptowanych przez grupę i prowadzących spotkania indywidualne, a także wykładów, ćwiczeń warsztatowych, dyskusji - z wykorzystaniem materiałów audiowizualnych. Zakładanymi i oczekiwanymi efektami po odbytym szkoleniu było przygotowanie kandydatów do sprawowania opieki i wychowania dzieci, zaspokojenia ich potrzeb rozwojowych i kompensacji opóźnień, wspierania więzi dziecka z rodziną naturalną, zapewnienia dziecku nawiązania bezpiecznych, pozytywnych i trwałych więzi. Szkolenie obejmowało elementy prawa rodzinnego, w zakresie praw dziecka, wybrane elementy pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej, wiedzę i umiejętności rozpoznania i oceny sytuacji rodzinnej dziecka oraz informacje o zadaniach i kompetencjach centrum pomocy rodzinie. Po odbytym szkoleniu 8 osób otrzymało świadectwa ukończenia szkolenia. Zgodnie z art. 45 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępcze, na wniosek kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej, posiadającego świadectwo ukończenia szkolenia organizator rodzinnej pieczy zastępczej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kandydata wydał 7 zaświadczeń kwalifikacyjnych zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, spełniania warunków, o których mowa w art. 42 cytowanej ustawy. Na szkolenie rodzin zastępczych w 2015r. wydatkowano kwotę 5400,00 zł. 10

2.2.3. Szkolenie rodzin zastępczych W ramach zapewnienia rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, w terminach 23.11.2015r. i 03.12.2015r. zorganizowano szkolenie dla rodzin zastępczych na temat: W pułapce uzależnień, czyli przyczyny, skutki oraz formy pomocy dla dzieci i ich rodzin. W dniu 14.12.2015r. rodziny zastępcze i prowadzący rodzinne domy dziecka wraz z osobami usamodzielnianymi uczestniczyli w szkoleniu dotyczącym procesu usamodzielnienia. Ponadto w 2015r. rodziny zastępcze zawodowe oraz prowadzący rodzinne domy dziecka w 2015r. uczestniczyli w spotkaniu/szkoleniu z zakresu zmian w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 2.2.4. Rodziny zawodowe i rodzinne domy dziecka W 2015r. w powiecie bydgoskim funkcjonowały 4 zawodowe rodziny zastępcze, 2 zawodowe rodziny zastępcze pełniące funkcję pogotowia rodzinnego oraz 3 rodzinne domy dziecka. Z wyżej wymienionymi rodzinami zastępczymi i rodzinnymi domami dziecka zostały zawarte umowy cywilno prawne zgodnie z art. 54, art. 62, art. 226 ust. 2 i 3, art. 234 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Tabela 7. Wynagrodzenie wraz z pochodnymi dla zawodowych rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka w 2015r. Wyszczególnienie ilość Wynagrodzenie roczne wraz z pochodnymi w zł Rodziny zastępcze zawodowe 4 95.216,49 zł Rodziny zastępcze zawodowe pełniące funkcję pogotowia 2 90.191,30 zł rodzinnego Rodzinne domy dziecka 3 99.336,96 zł Łącznie 9 284.744,75 zł Źródło: dane PCPR Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy w rodzinie zastępczej zawodowej lub rodzinie zastępczej niezawodowej przebywa więcej niż 3 dzieci, a w rodzinnym domu dziecka przebywa więcej niż 4 dzieci, na wniosek rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, zatrudnia się osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich. W szczególnie uzasadnionych przypadkach starosta może zatrudnić osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich na wniosek rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz rodzinnego domu dziecka. W okresie sprawozdawczym również w formie umów cywilno prawnych zatrudnionych zostało 8 osób do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich, w tym: 4 osoby w rodzinnym domu dziecka, które otrzymały wynagrodzenie w łącznej wysokości 38.720,80 zł, 1 osoba w zawodowych rodzinach zastępczych, która otrzymała wynagrodzenie w łącznej wysokości 11

11.000,00 zł oraz 3 osoby w zawodowych rodzinach zastępczych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego, które otrzymały wynagrodzenie w łącznej wysokości 20.205,40 zł, co łącznie stanowiło kwotę 69.926,20 zł. 2.2.5. Rodziny pomocowe Zgodnie z art. 73 ust. 1 cytowanej ustawy, w przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka piecza zastępcza nad dzieckiem może zostać powierzona rodzinie pomocowej. Rodziną pomocową może być: 1) rodzina zastępcza niezawodowa, rodzina zastępcza zawodowa lub prowadzący rodzinny dom dziecka; 2) małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim przeszkoleni do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub rodziny przysposabiającej. Piecza zastępcza nad dzieckiem może być powierzona rodzinie pomocowej, w szczególności w okresie: 1) czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka w związku z wypoczynkiem, o którym mowa w art. 69, udziałem w szkoleniach lub pobytem w szpitalu; 2) nieprzewidzianych trudności lub zdarzeń losowych w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka. W 2015r. zatrudniono 2 rodziny pomocowe, z uwagi na przebywanie na urlopie wypoczynkowym rodziny zastępczej zawodowej w okresie od 16.06.2015r. do 14.09.2015r. Na wynagrodzenie dla rodziny pomocowej wydatkowano kwotę 400 zł brutto. 2.2.6. Formy wsparcia dla rodzinnej pieczy zastępczej a) Specjalistyczne poradnictwo Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie prowadzi punkt specjalistycznego poradnictwa, w którym porad udzielają: prawnik, psycholog i pedagog. Punkt poradnictwa specjalistycznego jest wpisany do prowadzonego przez Wojewodę Kujawsko - Pomorskiego Rejestru Jednostek Specjalistycznego Poradnictwa pod nr 15. Działalność pedagoga i psychologa w punkcie poradnictwa polega między innymi na udzielaniu porad i wsparcia rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w rozwiązywaniu zgłaszanych problemów w zakresie stanu zdrowia psychicznego, dydaktyki, wychowania dzieci a także problemów osobistych rodziców, wskazywaniu rodzinom poradni specjalistycznych dla dzieci w celu dokonywania diagnozy lub udziału w terapii. Działalność prawnika w punkcie poradnictwa specjalistycznego polega na udzielaniu poradnictwa prawnego rodzinom zastępczym, rodzinnym domom dziecka i usamodzielnianym wychowankom rodzin zstępczych, rodzinnych domów dziecka i placówek, ofiarom przemocy w rodzinie. Udzielane porady prawne dotyczyły m.in. zakresu wykonywania władzy rodzicielskiej, ustalania osobistych kontaktów z dzieckiem, alimentacji, a także pomocy w sporządzaniu pism procesowych. Powiatowe Centrum 12

Pomocy Rodzinie oferuje profesjonalną pomoc osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieciom oraz dzieciom umieszczonym w pieczy zastępczej, wykazującym potrzebę wsparcia w przezwyciężaniu problemów i trudności życiowych. Prowadzone poradnictwo ma na celu wsparcie rodziny w jej prawidłowym funkcjonowaniu w obrębie systemu rodzinnego i środowiska lokalnego, wspomaganie w sytuacjach trudnych, pomoc w rozwiązywaniu problemów rozwojowych, kryzysowych, udzielanie rodzinie oraz jej poszczególnym członkom, wykazującym potrzebę wsparcia wielozakresowej pomocy doradczej i informacyjnej na temat ośrodków specjalistycznych i miejsc w których mogą poddać się terapii. W 2014 r. w ramach poradnictwa specjalistycznego pedagog i psycholog udzielili 108 porad 54 rodzinom w tym przeprowadzone zostały rozmowy wspierające, rozmowy doradcze czy spotkania mediacyjne. b) Grupy wsparcia dla rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka PCPR obejmuje rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka funkcjonujące na terenie powiatu kompleksowym wsparciem, o czym była mowa w zakresie poradnictwa specjalistycznego. Podejmowane były działania w kierunku utworzenie grup wsparcia. Mimo tego w okresie sprawozdawczym nie funkcjonowała taka grupa. c) Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej Zgodnie z art. 77 ust. 5 cytowanej ustawy, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż 15 rodzin lub rodzinnych domów dziecka. W 2015r. było zatrudnionych na umowę o pracę 3 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, którzy mieli pod opieką łącznie 51 rodzin. Rodziny te wymagały szczególnego i długofalowego wsparcia i pomocy. Zgodnie z art. 77 ust 1a w stosunku do pozostałych rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka, nieobjętych opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, zadania koordynatora wypełniali specjaliści pracy z rodziną. Zgodnie z przepisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej należy: udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej, przygotowanie, we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku, pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązaniu wzajemnego kontaktu, zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej, 13

zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających, udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej, przedstawianie corocznego sprawozdania z efektów pracy organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej. Koordynatorzy realizując swoje zadania ściśle współpracował z rodzinami zastępczymi, wychowankami tych rodzin, a także ośrodkami pomocy społecznej, szkołami, służba zdrowia, kuratorami, Sądem. W swojej pracy koordynatorzy stosowali szereg metod pracy z dzieckiem i rodziną, mających na celu pomoc w rozwiązaniu ewentualnych problemów opiekuńczo wychowawczych, zdrowotnych, edukacyjnych, rozwojowych i emocjonalnych dzieci, pomoc w rozwiązaniu problemów w relacjach rodziny zastępczej z pełnoletnimi wychowankami. Koordynatorzy udzielali informacji na temat procesu usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych, pomagali określać działania, które miały na celu życiowe usamodzielnienie wychowanków rodzinnej pieczy zastępczej. 2.3. Prowadzenie rejestru danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej, lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka W okresie sprawozdawczym prowadzono, zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, rejestr danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz pełniących funkcję rodziny zastępczej zawodowej lub rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzących rodzinny dom dziecka. Nowelizacja ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 25.07.2014r. ( Dz. U z 2014r., poz. 1188 ), w tym art. 46 ust. 3 nałożyła na rodziny zastępcze obowiązek przedstawiania staroście co 2 lata opinii i posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, wystawionej przez psychologa. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie umożliwiło rodzinom zastępczym skorzystanie z możliwości przeprowadzenia badań psychologicznych sporządzenia w/w opinii przez psychologa zatrudnionego w tut. Centrum. Rodziny zastępcze zgodnie w myśl cytowanego artykułu w okresie sprawozdawczym przedstawiały zaświadczenia lekarskie o stanie zdrowia o zdolności sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem umieszczonym w pieczy zastępczej. O zmianach w rejestrze każdorazowo był zawiadamiany Sąd. 2.4. Świadczenia dotyczące dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota: 14

1) 660 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej; 2) 1000 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka. Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka starosta może przyznać: 1) dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka; 2) świadczenie na pokrycie: a) niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka - jednorazowo, b) kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki - jednorazowo lub okresowo. Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje dodatek nie niższy niż kwota 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka. Rodzina zastępcza niezawodowa i zawodowa może otrzymywać środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego w wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinę zastępczą niezawodową albo zawodową na czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych kosztów przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, umieszczonych w rodzinie zastępczej wraz z osobami tworzącymi tę rodzinę zastępczą. Środki finansowe starosta jest zobowiązany przyznać rodzinie zastępczej zawodowej, w której umieszczono powyżej 3 dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, oraz jeżeli potrzeba przyznania tych środków zostanie potwierdzona w opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Rodzinie zastępczej zawodowej starosta może raz do roku przyznać świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego. Prowadzący rodzinny dom dziecka jest uprawniony również do otrzymania: - środków finansowych na pokrycie niezbędnych kosztów związanych z remontem lub ze zmianą lokalu w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka - do wysokości środków określonych w umowie, o której mowa w art. 62 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. - środków na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka, w wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinny dom dziecka na czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament 15

telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych kosztów przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2 ustawy, umieszczonych w rodzinnym domu dziecka wraz z prowadzącym rodzinny dom dziecka. 16

Tabela 8. Rodzaje świadczeń udzielonych rodzinom zastępczym funkcjonującym na terenie powiatu bydgoskiego w 2015 r. Rodzaj świadczenia Rodziny zastępcze spokrewnione Rodziny zastępcze niezawodowe Rodziny zastępcze zawodowe Rodzinne domy dziecka Rodzina pomocowa Świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania umieszczonego dziecka Dodatek z tytułu niepełnosprawności dziecka Świadczenie jednorazowe na pokrycie niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka Świadczenie na pokrycie kosztów przeprowadzenia niezbędnego remontu Środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego(tj. czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji) Świadczenia dla rodzin zastępczych (ogółem) 787 879,24 zł 963 373,30 zł 277 504,24 zł 278 729,93zł 2 949,46 zł 16 684,71 zł 25 853,46 zł 3 800 zł 7 600 zł 0 1 600 zł 0 3 700 zł 0 Nie dotyczy Nie dotyczy Nie dotyczy 0 3 000 zł Nie dotyczy Nie dotyczy 0 21 115,09 zł 42 562,28 zł Nie dotyczy 806 163,95 zł 989 226,76 zł 306 119,33 zł 331 892,21zł 2 949,46 zł Łącznie 2 436 351,71 zł Źródło: dane PCPR W 2015 r. wydano łącznie 122 decyzji (w tym m.in. decyzje przyznające świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej, jednorazowe świadczenie pieniężne na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny dziecka, decyzje dotyczące dodatku na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej, decyzje dotyczące środków finansowych na pokrycie kosztów ponoszonych na opłaty za energię cieplną, decyzje dotyczące środków finansowych na utrzymanie lokalu oraz środki finansowe 17

na pokrycie kosztów remontu, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka, decyzje zobowiązujące do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia). Średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w rodzinnym domu dziecka w 2015 r. wynosił 1 863,13 zł (na koszt składa się: świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania umieszczonego dziecka, dodatek z tytułu niepełnosprawności dziecka, świadczenie na pokrycie kosztów przeprowadzenia niezbędnego remontu, środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, wynagrodzenie wraz z pochodnymi dla prowadzących rodzinny dom dziecka, wynagrodzenie dla osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich). W rodzinach zastępczych funkcjonujących w 2015 r. w powiecie bydgoskim przebywało 63 dzieci pochodzących z terenu innych powiatów, co obrazuje poniższa tabela. W 2015 r. z innymi powiatami zawarto 10 nowych porozumień na 10 dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych na terenie powiatu bydgoskiego. Tabela 9. Porozumienia dotyczące dzieci pochodzących z terenu innych powiatów przebywających w pieczy rodzinnej na terenie powiatu bydgoskiego w 2015 r. L.p. Miasto/Powiat Kwota Liczba dzieci 1 MOPS Bydgoszcz 331 617,49 zł 32 2 MOPS Łódź 12 000,00 zł 1 3 PCPR Piła 79 514,04 4 4 PCPR Bielawy 12 000 zł 1 5 PCPR Inowrocław 9 882,00 zł 1 6 PCPR Więcbork 13 834,80 zł 7 PCPR Sławno 24 000,00 zł 2 8 PCPR Świecie 12 000 zł 1 9 PCPR Nakło nad Notecią 68 105,20 zł 6 10 PCPR Chojnice 12 000,00 zł 1 11 PCPR Świdnica 27 333,30 zł 3 12 PCPR Lipno 48 000 zł 4 13 MOPR Toruń 20 000 zł 14 MOPS Zabrze 14 400 zł 1 15 PCPR Sandomierz 13 866,58 zł 1 16 MOPS Tychy 15 925,16 zł 2 Źródło: dane PCPR Razem 714 478,57 zł 1 2 63 18

W 2015 r. w rodzinach zastępczych funkcjonujących na terenie innego powiatu przebywało 30 dzieci pochodzących z powiatu bydgoskiego ( w 24 rodzinach ). W związku z tym na pokrycie kosztów utrzymania dzieci przebywających w rodzinach zastępczych na terenie innych powiatów wydatkowano kwotę 304 336,19 zł, co obrazuje poniższa tabela. Tabela 10. Wydatki dotyczące dzieci pochodzących z terenu powiatu bydgoskiego przebywających w pieczy rodzinnej na terenie innego powiatu w 2015 r. L.p. Miasto/Powiat Kwota Liczba dzieci 1 2 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Bydgoszcz Starostwo Powiatowe Nakło nad Notecią 118 008,27 zł 11 31 920 zł 3 3 Starostwo Powiatowe Świdnica 12 000,00 zł 1 4 PCPR Toruń 36 452,72 zł 5 5 Starostwo Powiatowe Grodzisk Mazowiecki 12 000 zł 1 6 Starostwo Powiatowe Żnin 51 669,60 zł 4 7 Starostwo Powiatowe Sępólno Krajeńskie 7 920 zł 1 8 Starostwo Powiatowe Świecie 7 905,60 zł 1 9 MOPR Gdańsk 8 220 zł 1 10 Starostwo Powiatowe Chełmno 10 320,00 zł 1 11 Powiat Inowrocławski 7 920 zł 1 Źródło: dane PCPR Razem 304 336,19 zł 30 Zgodnie z art. 191 ust. 9 ustawy w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki na opiekę i wychowanie dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka, w wysokości: 1) 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 2) 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 3) 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej. 19

Tabela 11. Zwrot wydatków ponoszonych przez gminy właściwe ze względu na miejsce zamieszkania dzieci przed umieszczeniem ich po raz pierwszy w pieczy w 2015 r. L.p. Gmina Kwota Liczba dzieci 1 Koronowo 60 500,47 zł 26 2 Dobrcz 44 252,13 zł 9 3 Białe Błota 13 739,43 zł 8 4 Solec Kujawski 91 072 zł 24 5 Osielsko 3 921,67 zł 1 6 Sicienko 35 319,92 zł 10 7 Dąbrowa Chełmińska 13 570,14 zł 5 8 Nowa Wieś Wielka 7 893,64 zł 4 Źródło: dane PCPR Razem: 270 269,40 zł Na podstawie przeprowadzonych kwestionariuszy danych osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty za dzieci przebywające w pieczy zastępczej wydano łącznie 66 decyzji dotyczących odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka lub osoby pełnoletniej w pieczy zastępczej. 87 2.5. Świadczenia i wsparcie dla usamodzielnianych wychowanków rodzinnej pieczy zastępczej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie pomaga zaplanować proces usamodzielnienia tak, by przebiegał on sprawnie i zakończył się sukcesem. Stosowanie do treści art. 145 ust. 4 powołanej ustawy warunkiem przyznania pomocy na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie jest złożenie wniosku oraz posiadanie zatwierdzonego indywidualnego programu usamodzielnienia, opracowanego przez osobę usamodzielnianą wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, co najmniej na miesiąc przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnianą pełnoletności, a następnie zatwierdzonego przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie. Od dnia 1 stycznia 2012 r. funkcjonują dwa akty prawne w zakresie ponoszonych wydatków z tytułu usamodzielnienia, tj. ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej oraz ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Osoby, które usamodzielniły się przed wejściem w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej obowiązują przepisy dotychczasowe ustawy o pomocy społecznej. Na mocy ustawy o pomocy społecznej w 2015 r. powiat bydgoski na świadczenia dla osób usamodzielnianych przed 1 stycznia 2012 r., opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka wydatkował kwotę 17 717,36 zł. Łącznie udzielono pomocy 6 osobom usamodzielnianym: - 4 osoby otrzymały pomoc na kontynuowanie nauki, 2 osoby pomoc na zagospodarowanie. 20

Do osób opuszczających od 1 stycznia 2012 r., po osiągnięciu pełnoletności, rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, stosuje się ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej na mocy, której w 2015 r. powiat bydgoski na świadczenia dla osób usamodzielnianych po 1 stycznia 2012 r., opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka wydatkował kwotę 101 371,74 zł. Łącznie udzielono pomocy 22 osobom usamodzielnionym: - 17 osób otrzymało pomoc na kontynuowanie nauki, 4 osoby - pomoc na usamodzielnienie, 1 osoba pomoc na zagospodarowanie. Łącznie na usamodzielnienia dla wychowanków rodzin zastępczych kwotę 119 089,10 zł. Tabela 12. Zestawienie dotyczące pomocy przyznanej osobom usamodzielnianym w 2015 r. Ustawa o pomocy społecznej Rodziny Zastępcze Rodzaj pomocy Kwota Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki 14 217,36 zł Pomoc pieniężna na usamodzielnienie 0 Pomoc pieniężna na zagospodarowanie 3 500 zł Razem 17 717,36 zł Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Rodzaj pomocy Pomoc na kontynuowanie nauki Pomoc na usamodzielnienie Pomoc na zagospodarowanie Razem Rodziny Zastępcze Kwota 76 771,74 zł 23 100 zł 1 500 zł 101 371,74 zł Źródło: sprawozdanie rzeczowo finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2015 r. 21

Spośród osób usamodzielnianych otrzymujących pomoc na kontynuowanie nauki najliczniejszą grupę stanowią uczniowie szkół licealnych i policealnych. Tabela 13. Liczba osób usamodzielnianych w 2015 r., korzystających z pomocy na kontynuowanie nauki ze wskazaniem poziomu kształcenia. Poziom kształcenia Liczba osób usamodzielnianych z rodzin zastępczych szkoła podstawowa 0 gimnazjum 0 szkoła zawodowa 4 technikum 2 liceum 6 szkoła policealna 6 szkoła wyższa 3 Razem 21 Źródło: dane PCPR Ilość wydanych decyzji: Usamodzielnieni wychowankowie rodzin zastępczych ( ogółem 20 decyzji ) - kontynuowanie nauki (5 decyzji przyznających świadczenie; 7 decyzji wygaszające świadczenie ), - pomoc na usamodzielnienie ( 4 decyzje przyznające świadczenie ), - pomoc na zagospodarowanie ( 4 decyzje przyznających świadczenie). Reasumując sporządzono 6 wywiadów środowiskowych. Na mocy ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej przeprowadzono 10 postępowań w sprawie przyznanych świadczeń. Ponadto w związku z przebywaniem na terenie powiatu bydgoskiego osób usamodzielnianych pochodzących z terenu innego powiatu, na prośbę właściwego PCPR, tutejsze Centrum przeprowadziło 9 wywiadów celem ustalenia aktualnej sytuacji osobistej, majątkowej i szkolnej. 22

2.6. Zapewnienie dzieciom instytucjonalnej pieczy zastępczej, w tym obsługa zawieranych przez powiat porozumień w sprawie przyjęcia dziecka, warunków pobytu i wysokości wydatków na jego opiekę i wychowanie w placówce opiekuńczo-wychowawczej Na terenie powiatu bydgoskiego funkcjonują cztery placówki opiekuńczo-wychowawcze typu socjalizacyjnego, które łącznie dysponują 70 miejscami dla dzieci. 1) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza Nr 1 typu socjalizacyjnego w Trzemiętowie 17, 86-014 Sicienko dla 28 dzieci ( średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej w 2015r. wynosił 4.116,25 zł ), 2) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza Nr 2 typu socjalizacyjnego w Karolewie 6B, 86-022 Dobrcz dla 14 dzieci ( średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej w 2015r. wynosił 3.159,90 zł ), 3) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza Nr 3 typu socjalizacyjnego w Karolewie 6A, 86-022 Dobrcz dla 14 dzieci ( średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej w 2015r. wynosił 3.297,70 zł ), 4) Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza nr 4 typu socjalizacyjnego w Karolewie 12, 86-022 Dobrcz dla 14 dzieci ( średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej w 2015r. wynosił 3.333,39 zł ). W 2015 r. w placówkach opiekuńczo - wychowawczych funkcjonujących na terenie powiatu bydgoskiego umieszczono 13 dzieci, w tym 3 rodzeństwa. Wydano 13 skierowań w sprawie umieszczenia dzieci zgodnie z postanowieniem sądu w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Tabela 14. Dzieci umieszczone w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie powiatu bydgoskiego w 2015 r. Liczba dzieci umieszczonych z: z rodziny naturalnej z rodzinnej pieczy zastępczej z instytucjonalnej pieczy zastępczej inne 13 12 1 0 0 Źródło: sprawozdanie rzeczowo finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2015 r. 23

Tabela 15. Liczba dzieci umieszczonych w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie powiatu bydgoskiego w 2015 r. z podziałem na gminy. Lp. Gmina pochodzenia Liczba dzieci umieszczonych w instytucjonalnej pieczy zastępczej w 2015 r. 1 Koronowo 4 2 Dobrcz 0 3 Białe Błota 1 4 Solec Kujawski 6 5 Osielsko 0 6 Sicienko 2 7 Nowa Wieś Wielka 0 8 Dąbrowa Chełmińska 0 Źródło: dane PCPR Razem 13 Tabela 16. Wiek dzieci przebywających w 2015 r. w pieczy instytucjonalnej na terenie powiatu bydgoskiego. Wiek dzieci przebywających w pieczy instytucjonalnej poniżej roku od 1 roku - 3 lat 4-6 lat 7-13 lat 14-17 lat 18-24 lat Razem Liczba dzieci 0 1 5 25 30 9 70 Źródło: sprawozdanie rzeczowo finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i pieczy zastępczej za 2015 r. systemu Większość dzieci przebywających w 2015 r. w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie powiatu bydgoskiego to dzieci w przedziale wiekowym 14-17 lat, najmniej liczną grupę stanowią dzieci w wieku 1-3 lat oraz wychowankowie w wieku 4-6 lat. 24

Tabela 17. Okres przebywania dzieci w pieczy instytucjonalnej na terenie powiatu bydgoskiego w 2015r. Okres przebywania dzieci w instytucjonaln ej pieczy zastępczej do 3 miesięcy powyżej 3 do 6 miesięcy powyżej 6 do 12 miesięcy powyżej 1 roku do 2 lat powyżej 2 lat do 3 lat powyżej 3 lat Liczba dzieci Liczba dzieci 0 5 9 14 21 21 70 Źródło: sprawozdanie rzeczowo finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2015 r. Zgodnie z danymi zamieszczonymi w tabeli, największą liczbę stanowią dzieci przebywające w placówkach opiekuńczo wychowawczych od 2 do 3 lat oraz powyżej 3 lat. Tabela 18. Przyczyna opuszczenia instytucjonalnej pieczy zastępczej w 2015r. Lp. Powód opuszczenia instytucjonalnej pieczy zastępczej Liczba dzieci 1 Powrót do domu rodzinnego 5 2 Usamodzielnienie w związku z osiągnięciem pełnoletności 7 Razem 12 Źródło: sprawozdanie rzeczowo finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2015 r. W okresie od 01.01.2015 r. do 31.12.2015 r. w placówkach opiekuńczo - wychowawczych na terenie powiatu bydgoskiego przebywało łącznie 70 dzieci z czego 12 w trakcie roku opuściło placówkę. Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 2 ustawy powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi średnie miesięczne wydatki przeznaczone na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym. Powiat zgodnie z zawartymi porozumieniami pokrywał koszty pobytu dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo - wychowawczych na terenie innych powiatów (p. białogardzki, p. kraśnicki, p. chełmiński, p. nakielski, p. żniński oraz Miasto Koszalin). W okresie od 01.01.2015 r. do 31.12.2015 r. w placówkach opiekuńczo - wychowawczych funkcjonujących poza powiatem bydgoskim przebywało łącznie 12 dzieci z powiatu bydgoskiego z czego 2 w trakcie roku opuściło placówki ( z powodu usamodzielnienia się). 25

W budżecie powiatu na wydatki dzieci pochodzących z terenu powiatu bydgoskiego przebywających w pieczy instytucjonalnej na terenie innych powiatów zaplanowano 480 000,00 zł, z czego wydatkowano 436 693,30 zł. Tabela 19. Wydatki dotyczące dzieci pochodzących z terenu powiatu bydgoskiego przebywających w pieczy instytucjonalnej na terenie innego powiatu w 2015 r. L.p. Miasto/Powiat Kwota Liczba dzieci 1 powiat białogardzki 232 600 zł 6 2 powiat kraśnicki 35 900 zł 1 3 powiat żniński 29 841,36 zł 1 4 powiat nakielski 31 111,42 zł 1 5 powiat chełmiński 95 240,52 zł 2 6 Miasto Koszalin 12 000 zł 1 Źródło: dane PCPR Razem 436 693,30 zł 12 Zgodnie z art. 191 ust. 10 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo - terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, w wysokości: 1) 10% w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 2) 30% w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 3) 50% w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej. - średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczowychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym. Przepisy ust. 2 4 stosuje się odpowiednio. 26