Projekt 8 lutego 2017 r. Uzasadnienie Projektowane rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2016 r. poz. 1379, z późn. zm.). Na podstawie tego przepisu minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w stosunku do nauczycieli szkół artystycznych minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, wskazując w szczególności poziom wykształcenia i jego zakres w odniesieniu do poszczególnych typów szkół i placówek, warunki uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języków obcych, także poprzez egzaminy znajomości języka i wykaz tych egzaminów oraz może określić szkoły i wypadki, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, uwzględniając w szczególności potrzeby kształcenia zawodowego. Konieczność wydania nowego rozporządzenia wynika z potrzeby dostosowania wymagań kwalifikacyjnych wobec nauczycieli do: 1) zakresu kształcenia nauczycieli realizowanego w systemie szkolnictwa wyższego na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131), 2) nowego ustroju szkolnego wprowadzanego od roku szkolnego 2017/2018 na mocy ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59) i ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 60). Najistotniejszą zmianą w stosunku do obowiązującego obecnie rozporządzenia jest dostosowanie wymagań kwalifikacyjnych wobec nauczycieli do zakresów kształcenia nauczycieli, realizowanych w trakcie studiów pierwszego i drugiego stopnia, określonych w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131). Stosownie do przepisów ww. rozporządzenia kształcenie na studiach pierwszego stopnia obejmuje wyłącznie przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkołach podstawowych, a na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich do pracy we wszystkich typach szkół i placówek. Obowiązujące obecnie rozporządzenie w sprawie kwalifikacji stanowi, że absolwent: 1) studiów pierwszego stopnia ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela również w gimnazjach i zasadniczych szkołach zawodowych; Strona 1 z 5
2) zakładu kształcenia nauczycieli również w placówkach wychowania pozaszkolnego, placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania oraz do zajmowania stanowiska wychowawcy w szkolnych schroniskach młodzieżowych, a w przypadku nauczycieli języków obcych również w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. W projektowanym rozporządzeniu zmieniono wymagania kwalifikacyjne w stosunku do nauczycieli zatrudnionych w gimnazjach, zasadniczych szkołach zawodowych, placówkach wychowania pozaszkolnego, placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania oraz szkołach za granicą, a także w stosunku do wychowawców w szkolnych schroniskach młodzieżowych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną ( 3-5 i 16-17 projektu rozporządzenia). Nauczyciele i wychowawcy zatrudnieni w tych szkołach i placówkach będą musieli legitymować się dyplomem ukończenia studiów magisterskich, a nie jak dotąd legitymować się dyplomem co najmniej: 1) studiów pierwszego stopnia w przypadku nauczycieli gimnazjów i zasadniczych szkół zawodowych, 2) zakładu kształcenia nauczycieli w przypadku nauczycieli i wychowawców w przedszkolach i szkołach specjalnych oraz w przypadku wychowawców w szkolnych schroniskach młodzieżowych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną. Przy czym należy podkreślić, że zgodnie z przepisami przejściowymi ( 29 projektu rozporządzenia) nauczycielami i wychowawcami w ww. szkołach i placówkach będą mogły być także osoby, które ukończyły studia pierwszego stopnia rozpoczęte na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131) oraz spełniają pozostałe wymagania kwalifikacyjne. Analogiczne zmiany w zakresie wymaganego poziomu wykształcenia odnoszą się do wymagań kwalifikacyjnych wobec nauczycieli języków obcych ( 12 projektu nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach i szkołach specjalnych ( 15 projektu nauczycieli-pedagogów, nauczycieli-logopedów, nauczycielidoradców zawodowych, nauczycieli-terapeutów pedagogicznych i nauczycieliwychowawców w świetlicach szkolnych i internatach ( 19-22 i 24 projektu rozporządzenia). W przypadku nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz nauczycieli praktycznej nauki zawodu nie sformułowano wymogu posiadania wykształcenia na poziomie studiów magisterskich. Rozporządzenie dostosowuje ponadto wymagania kwalifikacyjne wobec nauczycieli do nowej struktury szkolnictwa. Strona 2 z 5
Ustrój szkolny obecnego systemu oświaty obejmuje: 6-letnią szkołę podstawową, 3-letnie gimnazjum, 3-letnie liceum ogólnokształcące, 4-letnie technikum, 3-letnią zasadniczą szkołę zawodową. Docelowa struktura szkolnictwa, wprowadzana od roku szkolnego 2017/2018, będzie obejmować: 8-letnią szkołę podstawową, szkoły ponadpodstawowe, tj.: 4-letnie liceum ogólnokształcące, 5-letnie technikum, 3-letnią branżową szkołę I stopnia, 3-letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy, 2-letnią branżową szkołę II stopnia, szkołę policealną. W stosunku do nauczycieli 8-letnich szkół podstawowych, 3-letnich szkołach specjalnych przysposabiających do pracy, 4-letnich liceów ogólnokształcących, 5-letnich techników, szkół policealnych będą miały zastosowanie takie same przepisy, jakie zostały określone dla nauczycieli zatrudnionych w obecnie funkcjonujących szkołach podstawowych, liceach ogólnokształcących, technikach, szkołach specjalnych i szkołach policealnych. W stosunku do nauczycieli zatrudnionych w branżowych szkołach I i II stopnia stosować się będą takie same przepisy, jakie zostały określone dla nauczycieli zatrudnionych odpowiednio w zasadniczych szkołach zawodowych i 5-letnich technikach. Analogicznie, jak w przypadku nauczycieli zasadniczych szkół zawodowych, nauczycielami w szkołach branżowych I stopnia będą mogły być także osoby, które ukończyły studia pierwszego stopnia rozpoczęte na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131) oraz spełniają pozostałe wymagania kwalifikacyjne ( 29 projektu rozporządzenia). Rozporządzenie ma na celu ponadto: 1) wprowadzenie zmian dotyczących wymagań kwalifikacyjnych do: nauczania religii ( 8 projektu prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, innych niż obowiązkowe zajęcia wychowania fizycznego, rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów oraz zajęć sportowych obejmujących szkolenie sportowe w szkołach sportowych, oddziałach sportowych w szkołach ogólnodostępnych, oddziałach mistrzostwa Strona 3 z 5
sportowego w szkołach ogólnodostępnych oraz szkołach mistrzostwa sportowego ( 9 projektu zajmowania stanowiska nauczyciela lub prowadzenia zajęć w placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego i ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego( 10 projektu nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych, z uwzględnieniem możliwości kształcenia nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej w zakresie dwóch specjalności, w tym w zakresie języka obcego ( 12 projektu nauczania lub prowadzenia w szkołach, przedszkolach, grupach lub oddziałach zajęć umożliwiających uczniom należącym do mniejszości narodowych, mniejszości etnicznych lub społeczności posługujących się językiem regionalnym podtrzymywanie ich poczucia tożsamości narodowej, etnicznej lub językowej ( 14 projektu przez dostosowanie ich do aktualnych przepisów, 2) określenie kwalifikacji do: zajmowania stanowiska nauczyciela-bibliotekarza w szkołach za granicą ( 5 projektu nauczania języków obcych przez nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej po ukończeniu studiów magisterskich na kierunku pedagogika w zakresie nauczania języka obcego w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych, a także przez nauczycieli wychowania przedszkolnego lub edukacji wczesnoszkolnej, którzy posiadają wymagane świadectwo znajomości języka obcego i ukończyli studia wyższe filologiczne z przygotowaniem pedagogicznym ( 12 projektu zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach wchodzących w skład młodzieżowych ośrodków wychowawczych i nauczyciela-wychowawcy w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną ( 16 projektu zajmowania stanowiska nauczyciela i nauczyciela-wychowawcy w zakładach poprawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną ( 17 projektu zajmowania stanowiska nauczyciela-psychologa, nauczyciela-pedagoga i nauczycielalogopedy w przedszkolach ( 18-20 projektu zajmowania stanowiska nauczyciela-terapeuty pedagogicznego ( 22 projektu prowadzenia zajęć rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych lub socjoterapeutycznych w przedszkolach, szkołach i placówkach ogólnodostępnych ( 23 projektu 3) wprowadzenie uzupełnienia do załącznika do rozporządzenia określającego wykaz świadectw potwierdzających wymaganą od nauczycieli znajomość języka obcego. Uporządkowano ponadto terminologię zawartą w słowniczku ( 2 projektu rozporządzenia) Strona 4 z 5
przez: 1) doprecyzowanie terminu nauczyciel, 2) dostosowanie definicji studiów pierwszego stopnia i studiów drugiego stopnia do terminologii wynikającej z przepisów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, 3) dodanie definicji: przedszkola, 4) dodanie i doprecyzowanie terminologii wynikającej z nowego ustroju szkolnego, 5) zastąpienie terminów oligofrenopedagogika i upośledzenie umysłowe określeniem niepełnosprawność intelektualna, 6) wskazanie, że ilekroć w przepisach jest mowa o studiach magisterskich, studiach pierwszego stopnia, studiach wyższych, studiach podyplomowych, zakładzie kształcenia nauczycieli lub kursie kwalifikacyjnym w zakresie nadającym kwalifikacje do pracy z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną należy przez to rozumieć także studia magisterskie, studia pierwszego stopnia, studia wyższe, studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie oligofrenopedagogiki lub zakład kształcenia nauczycieli w specjalności oligofrenopedagogika. Zmiany wymagań kwalifikacyjnych nie dotyczą: 1) nauczycieli zatrudnionych w dniu wejścia w życie rozporządzenia na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów, 2) osób, które ukończyły studia pierwszego stopnia rozpoczęte na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. poz. 131) oraz spełniają pozostałe wymagania kwalifikacyjne. Rozporządzenie zostanie udostępnione w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. poz. 1414, z późn. zm.), oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny zgodnie z 52 ust. 1 Uchwały Rady Ministrów Nr 190 z dnia 29 października 2013 r. Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. z 2016 r. poz. 1006, z późn. zm.). Rozporządzenie nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego sytemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. poz. 2039, z późn. zm.), w związku z tym nie podlega notyfikacji. Przedmiot regulacji rozporządzenia nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. Rozporządzenie wejdzie w życie 1 września 2017 r. Strona 5 z 5