Załącznik do Uchwały Nr XLI/239/2010 Rady Gminy Wierzchosławice z dnia 30 kwietnia 2010 r. Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Gminie Wierzchosławice na lata 2010-2016
Spis treści I. Wstęp...3 II. Charakterystyka zjawiska przemocy...4 III. Diagnoza skali zjawiska przemocy w Gminie Wierzchosławice...6 IV. Zasoby Gminy...11 V. Założenia programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony ofiar przemocy w Gminie Wierzchosławice...11 VI. Cele główne programu...12 VII. Cele szczegółowe...12 VIII. Działania i sposoby realizacji...13 IX. Adresaci programu...16 X. Partnerzy programu...16 XI. Spodziewane efekty realizacji programu...17 XII. Ewaluacja i monitoring...17 XIII. Źródła finansowania...17 XIV. Harmonogram działań Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy...18 2
I. Wstęp Skuteczne przeciwdziałanie i zwalczanie przemocy w rodzinie wymaga współpracy różnych służb. Wdrożenie w życie Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy jest gwarancją zintegrowanych działań profilaktycznych, interwencyjnych i pomocowych w tym zakresie. Podstawa prawna programu: 1. Ustawa z dnia 26.10.1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 29.07.2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005r. Nr 180, poz. 1493 z późn.zm.). 3. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.). 4. Uchwała Nr XXXVII/218/09 Rady Gminy Wierzchosławice z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie uchwalenia Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Wierzchosławice na lata 2009-2020. Najważniejszą z ustaw do realizacji niniejszego programu jest ustawa z dnia 29.07.2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005r. Nr 180, poz. 1493 z późn.zm). Ustawa ta, ma na celu zwiększenie skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz inicjowanie i wspieranie działań polegających na podnoszeniu świadomości społecznej w zakresie przyczyn i skutków przemocy w rodzinie. Głównym celem programu jest przeciwdziałanie przemocy w rodzinie oraz ochrona ofiar przemocy, a tym samym budowanie skutecznie działającego systemu uwzględniającego lokalne uwarunkowania i rozmiary zjawiska. Założenia niniejszego programu zgodne są ze Strategią Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Wierzchosławice na lata 2009 2020. Program będzie stanowił wspólny strategiczny plan działań wobec problemu przemocy w rodzinie i będzie realizowany wielopoziomowo przez wszystkie instytucje zobligowane do podejmowania działań na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie. Przyczyni się on do usprawnienia systemu przeciwdziałania przemocy i ochrony ofiar przemocy, ograniczenia zjawiska przemocy i towarzyszących mu innych dysfunkcji w rodzinie. 3
Art. 6. ust.1 i ust.2 ustawy z dnia 29.07.2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie brzmią: 1. Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie są realizowane przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.) i ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231, z późn. zm.), chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej. 2. Do zadań własnych gminy należy w szczególności: 1) tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 2) prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 3) opracowywanie i realizacja programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie; 4) prowadzenie gminnego punktu wsparcia dla ofiar przemocy. II. Charakterystyka zjawiska przemocy: Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka, kształtującym osobowość, system wartości, poglądy, styl życia. Rodzice czy opiekunowie są wzorem dla dzieci. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań, role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz z oczekiwaniami społecznymi. Przemoc domowa może być zarówno skutkiem, jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie, bez wątpienia należy zaklasyfikować ją do kategorii zachowań negatywnych o dużej szkodliwości społecznej. Mimo, że w relacjach międzyludzkich istniała ona zawsze, o przemocy w rodzinie mówiono niewiele, jakby nie postrzegając jej jako poważnego zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny, takiego, które prowadzi do poważnych naruszeń norm moralnych i prawnych, tragicznych skutków psychologicznych, a w skrajnych przypadkach do poważnych okaleczeń czy zabójstw. Ofiarami przemocy domowej są najczęściej osoby słabsze w rodzinie; kobiety, dzieci, osoby chore, niedołężne i niepełnosprawne. Dla lepszego rozpoznania zjawiska przemocy w rodzinie konieczne jest jej zdefiniowanie. W niektórych przypadkach przejawy są tak jednoznaczne, że nie pozostawiają żadnych wątpliwości, w innych, bardziej złożonych, niezbędne jest określenie możliwie jasnych kryteriów oceny. 4
PRZEMOC, wg definicji zawartej w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, to; jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienie i krzywdy moralne u osób przemocą dotkniętych. Specjaliści wyróżniają następujące formy przemocy w rodzinie: fizyczna najbardziej widoczna i najtrudniejsza do ukrycia, od szturchania, popychania, ciągnięcia za włosy, uszy, aż po zachowania powodujące ostre urazy fizyczne wymagające hospitalizacji. To właśnie jej drastyczne przykłady są pokazywane przez media. psychiczna najtrudniejsza do udowodnienia, często zaczyna się niepostrzeżenie, od ignorowania czyichś potrzeb, krytykowania poglądów, zazdrości, ograniczania kontaktów z bliskimi, po oskarżanie, poniżanie, wyśmiewanie, upokarzanie, szantażowanie i groźby; materialna uniemożliwianie podjęcia pracy, dostępu do wspólnych środków finansowych i dóbr materialnych, odbieranie zarobionych pieniędzy, niszczenie własności, niełożenie na utrzymanie rodziny; seksualna przedmiotowe traktowanie drugiej osoby w celu zaspakajania własnych potrzeb seksualnych, zmuszanie do nieakceptowanych przez partnera praktyk i zachowań seksualnych (od sytuacji zmuszania do oglądania pornografii po gwałt); Poszczególne formy przemocy najczęściej występują w połączeniu z innymi. Osoby, które są krzywdzone fizycznie czy wykorzystywane seksualnie, czują się jednocześnie upokorzone, upodlone, odarte z godności. Przemoc jest zjawiskiem złożonym, wieloaspektowym, rozpatrywanym w czterech perspektywach: prawnej, psychologicznej, moralnej i społecznej. Dlatego przeciwdziałanie jej wymaga podejścia interdyscyplinarnego. 5
Z uwagi na powyższe fakty konieczne jest podjęcie działań zmierzających w kierunku zapewnienia profesjonalnej pomocy interwencyjnej i terapeutycznej zarówno dla ofiar przemocy, jak i sprawców. Niezbędne wydają się także wszelkie akcje podnoszące edukację społeczną w zakresie wiedzy o zjawisku przemocy oraz sposobach radzenia sobie z tym problemem. Należy bowiem pamiętać, że: Każdy człowiek ma prawo do życia w środowisku rodzinnym wolnym od przemocy, Każdy człowiek ma prawo czuć się bezpiecznie w swoim domu, Każdy człowiek ma prawo do szacunku i godnego traktowania, Każdy człowiek ma prawo do swobodnego wyrażania swojego zdania i współdecydowania o sprawach dotyczących jego i jego rodziny, Każdy człowiek ma prawo mylić się i być niedoskonałym, Każdy człowiek ma prawo szukać pomocy, gdy jego prawa są łamane. III. Diagnoza skali zjawiska przemocy w Gminie Wierzchosławice: Na terenie Gminy Wierzchosławice funkcjonuje kilka instytucji, które w swojej działalności spotykają się ze zjawiskiem przemocy i świadczą pomoc na rzecz osób dotkniętych tym problemem. Poniżej przedstawione zostaną dane statystyczne dotyczące występowania zjawiska przemocy na terenie gminy w latach 2008-2009: I. Dane statystyczne Gminnego Punktu Konsultacyjnego: L.p. Konsultacje udzielone w latach 2008-2009: Liczba osób objętych pomocą ogółem: Rok 2008-39 1. Konsultacje informacyjne 1 2. Konsultacje diagnozujące 12 alkoholizm i problem przemocy w rodzinach 3. Konsultacje osób 26 uzależnionych od alkoholu, w tym: - konsultacje diagnostyczne 16 - podtrzymujące motywację do abstynencji 10 6
Rok 2009-33 1. Konsultacje informacyjne 4 2. Konsultacje diagnozujące współuzależnienie 3. Konsultacje diagnozujące alkoholizm, w tym: - diagnozujące przemoc domową 4. Konsultacje podtrzymujące motywację do abstynencji 3 15 6 11 II. Dane statystyczne Posterunku Policji w Wierzchosławicach: L.p. Interwencje domowe przeprowadzone w latach 2008-2009: Liczba interwencji w roku 2008: Liczba interwencji w roku 2009: 1. Interwencje domowe ogółem 81 67 - w tym dotyczące przemocy domowej 2. Liczba ofiar przemocy domowej 3. Liczba sprawców przemocy domowej 4. Liczba sprawców przemocy domowej pod wpływem alkoholu - w tym doprowadzonych do Izby Wytrzeźwień 5. Liczba postępowań w ramach procedury Niebieska Karta 10 9 10 9 10 9 7 5 7 5 10 9 III. Dane statystyczne Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Wierzchosławicach: L.p. Osoby objęte działaniami Komisji w latach 2008-2009: 1. Liczba osób uzależnionych od alkoholu, stosujących przemoc domową zgłoszonych do podjęcia leczenia odwykowego 2. Liczba osób uzależnionych od alkoholu, stosujących przemoc domową, które podjęły leczenie odwykowe Rok 2008: Rok 2009: 7 8 2 3 7
IV. Dane statystyczne Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wierzchosławicach: L.p. Osoby objęte pomocą w Rok 2008: Rok 2009: latach 2008-2009: 1. Liczba rodzin objętych 256 269 pomocą GOPS ogółem - w tym liczba osób w rodzinach 776 800 2. Liczba rodzin, w których 10 22 stwierdzono zjawisko przemocy - w tym liczba osób w rodzinach 38 98 3. Liczba wypełnionych Niebieskich Kart 4 7 Z analizy przedstawionych powyżej danych statystycznych wynika, iż instytucje działające na terenie Gminy Wierzchosławice stykają się w swojej pracy z problemem przemocy. Zjawisko to występuje w niewielkiej liczbie rodzin z terenu gminy, w stosunku do ogółu rodzin objętych działaniami w/w instytucji. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż niejednokrotnie problem przemocy domowej stanowi temat tabu często jest ukrywany przez ofiary przemocy, które nie chcą przyznać się do problemu i nie oczekują pomocy ze strony innych, w tym również służb do tego powołanych. Ponadto należy nadmienić, iż wśród problemów, wskazanych jako najważniejsze na terenie gminy Wierzchosławice, ankietowani mieszkańcy gminy wymienili przede wszystkim alkoholizm (50 % badanych), jak również przemoc w rodzinie (także 50 % badanych) źródło: Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Wierzchosławice na lata 2009-2020. W związku z powyższym bardzo ważną kwestią, która wymaga wspólnych i zintegrowanych działań instytucji pomocowych, jest współpraca w zakresie wszechstronnej pomocy na rzecz osób dotkniętych problemem przemocy, rozpowszechnianie informacji o prawach przysługujących ofiarom przemocy i możliwościach uzyskania przez nich wsparcia i pomocy, jak również informowanie sprawców przemocy o konsekwencjach prawnych ich postępowania. Wyniki badań ankietowych na temat przemocy, przeprowadzonych wśród młodzieży szkolnej z terenu gminy Wierzchosławice: W marcu 2010 roku przeprowadzone zostały anonimowe badania ankietowe wśród młodzieży szkolnej z terenu gminy Wierzchosławice, w celu uzyskania informacji na temat znajomości zjawiska przemocy. Badania zostały przeprowadzone w dwóch grupach wiekowych: 13 lat i 15 lat. 8
Pierwszą grupę badawczą stanowili uczniowie klas VI Szkoły Podstawowej w Wierzchosławicach badaniem objęto 27 uczniów. Drugą grupę stanowili uczniowie klas II Gimnazjum w Wierzchosławicach w ankiecie wzięło udział 97 osób. Ankieta obejmowała 13 pytań dotyczących ogólnej wiedzy na temat przemocy, jak również zetknięcia się przez młodzież ze zjawiskiem przemocy w najbliższym otoczeniu. Poniżej przedstawione zostaną najistotniejsze wyniki badań: L.p. Problem poruszony w ankiecie: Wyniki badań wśród uczniów gimnazjum: Wyniki badań wśród uczniów szkoły podstawowej: 1. Wiedza na temat definicji przemocy 2. Stosowanie kar cielesnych wobec badanego przez osoby z najbliższego otoczenia 3. Doświadczenie różnych form przemocy fizycznej lub psychicznej ze strony najbliższych 4. Formy przemocy, jakich doświadczyli badani ze strony najbliższych osób 5. Występowanie zjawiska przemocy w szkole 6. Najczęstsze formy przemocy szkolnej, jakich świadkami byli ankietowani 90 osób deklaruje, iż wie, co oznacza pojęcie przemocy, co stanowi 93% badanych. 16 osób przyznało, że doświadczyło kar cielesnych, co stanowi 16,5 % badanych, 77 osób zaprzeczyło (79,5 %), natomiast 4 osoby nie udzieliły żadnej odpowiedzi (4%). 47 badanych nie doświadczyło żadnych form przemocy fizycznej lub psychicznej ze strony najbliższych osób, co stanowi 48 % ankietowanych. Z przemocą ze strony najbliższych osób zetknęła się ponad połowa ankietowanych, to jest 50 osób (52 % badanych), które doświadczyły takich zachowań jak: przezwiska, wyśmiewanie, groźby, bicie, kopanie, zastraszanie. Z przemocą w szkole nigdy nie zetknęło się 30 uczniów, natomiast pozostałych 67 osób spotkało się z przemocą w szkole, najczęściej na korytarzu, w szatni i koło szkoły. Wyzwiska, groźby słowne (56 osób), wymuszanie jedzenia (21 osób), wymuszanie zadania domowego (13 osób), wymuszanie pieniędzy (7 osób). 22 osoby deklarują, iż wiedzą, co oznacza pojęcie przemocy, co stanowi 82% badanych. 5 osób przyznało, że tak, co stanowi 18,5 % badanych, 21 osób zaprzeczyło (78 %), natomiast 1 osoba nie udzieliła żadnej odpowiedzi (3,5 %). 12 osób nie doświadczyło żadnych form przemocy fizycznej lub psychicznej ze strony najbliższych osób, co stanowi 44,5 % ankietowanych. Z przemocą ze strony najbliższych osób zetknęła się również ponad połowa ankietowanych, to jest 15 osób (55,5 % badanych), które doświadczyły takich zachowań jak: przezwiska, wyśmiewanie, groźby, bicie, kopanie, zastraszanie. Z przemocą w szkole nigdy nie zetknęło się 4 uczniów, natomiast pozostałych 23 osoby spotkały się z przemocą w szkole, najczęściej na korytarzu, w szatni i koło szkoły. Wyzwiska, groźby słowne (11 osób), wymuszanie zadania domowego (4 osoby), oraz pojedyncze przypadki wymuszania pieniędzy, bicia młodszych kolegów 9 osób nie udzieliło żadnej odpowiedzi. 9
7. Stosowanie różnych form przemocy wobec kolegów 8. Radzenie sobie z problemem przemocy przez badanych 9. Wiedza na temat instytucji pomagających ofiarom przemocy 16 osób przyznało się do stosowania różnych form przemocy wobec kolegów, głównie bicie i wyzwiska, 71 osób nie stosowało przemocy wobec rówieśników, natomiast 10 osób nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. 42 osoby nikomu nie mówią o tym problemie, a pozostałe osoby najczęściej zwracają się o pomoc do rodziców, w dalszej kolejności mówią o problemie kolegom, wychowawcy. 61 osób nie zna w/w instytucji (63 %). 8 osób przyznało się do stosowania różnych form przemocy wobec kolegów, głównie bicie i wyzwiska, 15 osób nie stosowało przemocy wobec rówieśników, natomiast 4 osoby nie udzieliły odpowiedzi na to pytanie. 9 osób nikomu nie mówi o tym problemie, a pozostałe osoby najczęściej zwracają się o pomoc do rodziców, w dalszej kolejności do wychowawcy, pedagoga. 18 osób nie zna w/w instytucji (67 %). Z powyższego zestawienia wyników ankiet nasuwa się kilka istotnych uwag: zdecydowana większość badanych deklaruje, iż wie, co oznacza pojęcie przemocy, jednakże ponad 60 % ankietowanych nie zna instytucji, które pomagają ofiarom przemocy. z różnymi formami przemocy ze strony najbliższych osób zetknęła się ponad połowa badanych, którzy doświadczyli takich zachowań jak: przezwiska, wyśmiewanie, groźby, bicie, kopanie, zastraszanie, z czego kar cielesnych doznała mniej niż 1/5 ankietowanych. większość pytanych osób zetknęła się z problemem przemocy w szkole w różnych formach, najczęściej są to wyzwiska, groźby słowne, natomiast do stosowania przemocy wobec kolegów przyznała się 1/6 ankietowanych uczniów gimnazjum i 1/3 badanych uczniów szkoły podstawowej. uczniowie często nikogo nie informują o problemie przemocy, jakiego doświadczyli, a jeśli szukają pomocy to najczęściej zwracają się z tym do rodziców. Wobec powyższego należy stwierdzić, iż istotnym kierunkiem działań kierowanych do młodzieży szkolnej jest profilaktyka i informacja na temat zjawiska przemocy oraz możliwości szukania pomocy przez osoby dotknięte problemem przemocy. 10
IV. Zasoby gminy: Na terenie Gminy Wierzchosławice funkcjonują instytucje i służby, które w zakresie swoich kompetencji mają zadanie przeciwdziałać przemocy w rodzinie. Są to przede wszystkim: Komisariat Policji, Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Gminny Punkt Konsultacyjny, Ponadto wiele instytucji istniejących na terenie Gminy ze zjawiskiem przemocy i jego skutkami spotyka się w codziennej działalności. Są to m.in: Placówki oświatowe szkoły i przedszkole, Świetlice socjoterapeutyczne funkcjonujące przy szkołach, Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Wsparcia Dziennego dla Dzieci i Młodzieży, Samodzielny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej, Poza terenem Gminy Wierzchosławice mają siedziby: Tarnowski Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy, Sąd Rejonowy w Tarnowie, Prokuratura Rejonowa w Tarnowie, Kuratorska Służba Sądowa. V. Założenia programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony ofiar przemocy w Gminie Wierzchosławice: Opracowując Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy przyjęte zostały następujące założenia: 1. Najważniejsze jest bezpieczeństwo ofiary. 2. Za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca przemocy, bez względu na to, co zrobiła ofiara. 3. Nikt nie ma prawa stosować przemocy wobec drugiego człowieka. 11
4. Nie ma żadnego uzasadnienia ani usprawiedliwienia przemocy domowej. 5. Podstawowym zadaniem jest zatrzymanie przemocy, bez tego pomoc jest nieskuteczna. Planując działania pomocowe w ramach programu przyjęto, że tylko kompleksowe i systemowe działania mogą przyczynić się do zmniejszenia skali zjawiska przemocy w rodzinie oraz zwiększenia skuteczności pomocy rodzinom, w których ten problem występuje. Wszelkie działania na rzecz pomocy rodzinie powinny być planowane i wdrażane przez specjalistów o różnych zawodach, będących pracownikami różnych instytucji i służb. Praca zespołowa, koordynacja działań i współpraca pomiędzy różnymi służbami stanowić powinny podstawę gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, na który składać się będą m.in: zespół interdyscyplinarny i koordynator ds. przeciwdziałania przemocy. Zgodnie z przyjętymi założeniami, każdy specjalista powinien umieć identyfikować przemoc, mieć wiedzę i umiejętności potrzebne do podjęcia skutecznej interwencji. Powinien znać kompetencje i zasady działania instytucji oraz służb pomagających rodzinie i dziecku oraz zasady współpracy, jakie te instytucje i służby wypracowały między sobą. VI. Cele główne programu: 1. Utworzenie i wdrożenie systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 2. Utworzenie efektywnie funkcjonującego systemu wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. VII. Cele szczegółowe: Cele główne Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie realizowane będą poprzez podejmowanie działań w następujących obszarach: 1. Diagnozowanie i monitorowanie zjawiska przemocy w rodzinie. 12
2. Podniesienie poziomu wiedzy i świadomości społecznej mieszkańców Gminy Wierzchosławice na temat zjawiska przemocy w rodzinie i instytucjach udzielających specjalistycznej pomocy. 3. Zmniejszenie negatywnych skutków przemocy u osób, które jej doznają oraz zapewnienie kompleksowej pomocy. 4. Zwiększenie dostępności i efektywności działań profilaktycznych z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie adresowanych do różnych grup odbiorców. 5. Zwiększenie kompetencji zawodowych pracowników służb i instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. 6. Integracja środowisk i działań na rzecz budowania lokalnego Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Gminie Wierzchosławice. VIII. Działania i sposoby realizacji: 1. Diagnozowanie i monitorowanie zjawiska przemocy w rodzinie zbieranie i uaktualnianie informacji na temat rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie oraz zasobów środowiska lokalnego (statystyki policyjne, sądowe, dane z Ośrodka Pomocy Społecznej, Punktu Konsultacyjnego, GKRPA, ze szkół), monitorowanie na bieżąco problematyki przemocy w rodzinie i udzielanej pomocy. 2. Podniesienie poziomu wiedzy i świadomości społecznej mieszkańców Gminy Wierzchosławice na temat zjawiska przemocy w rodzinie i instytucjach udzielających specjalistycznej pomocy przygotowanie materiałów informacyjnych (ulotek, plakatów) o przemocy w rodzinie i możliwościach uzyskania pomocy (rodzaj świadczonej pomocy, dokładny adres) i umieszczenie ich w miejscach ogólnodostępnych, prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnej (lokalna prasa, internet) na temat zjawiska przemocy, mitów i stereotypów z nią związanych oraz czynników ryzyka, skutków i możliwości jej przeciwdziałania, systematyczne zamieszczanie w prasie lokalnej informacji o możliwościach uzyskania pomocy. 13
3. Zmniejszenie negatywnych skutków przemocy u osób, które jej doznają oraz zapewnienie kompleksowej pomocy a) utworzenie i prowadzenie Punktu Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie, b) objęcie dzieci z rodzin z problemem przemocy specjalistyczną opieką psychoterapeuty lub pedagoga oraz zapewnienie im miejsca gdzie będą mogły spędzać wolny czas, otrzymają pomoc w odrabianiu lekcji, c) realizacja programu ochrony ofiar przemocy opartego na: procedurze Niebieskiej Karty, pracy zespołów interdyscyplinarnych, tworzonych w celu udzielenia skutecznej pomocy w konkretnych przypadkach przemocy, pracy socjalnej i pomocy materialnej dostosowanej do potrzeb, zgodnie z przepisami pomocy społecznej. d) realizacja programów pomocy terapeutycznej dla osób doznających przemocy w rodzinie: pomoc psychologiczna dla ofiar przemocy, pomoc indywidualna dla osób uwikłanych w przemoc, poradnictwo specjalistyczne w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie (prawne, rodzinne, socjalne,), zapewnienie doraźnego schronienia osobom zmuszonym do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania w Ośrodku Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy. 4. Zwiększenie dostępności i efektywności działań profilaktycznych z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie adresowanych do różnych grup odbiorców a) realizacja programów edukacyjnych adresowanych do dzieci, młodzieży i nauczycieli dotyczących: konstruktywnej komunikacji interpersonalnej, porozumiewania bez przemocy, 14
modyfikowania agresywnych zachowań, mediacji i umiejętności rozwiązywania konfliktów bez przemocy, b) wspieranie aktywnych form spędzania czasu wolnego promujących zachowania bez agresji, c) realizacja programów profilaktycznych ukierunkowanych na rozwój umiejętności wychowawczych rodziców, ze szczególnym uwzględnieniem wychowywania bez przemocy. 5. Zwiększenie kompetencji zawodowych pracowników służb i instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie a) prowadzenie interdyscyplinarnych szkoleń z zakresu przeciwdziałania przemocy dla grup zawodowych przedstawicieli służb i instytucji z obszaru przeciwdziałania przemocy w rodzinie, dla potrzeb współpracy w interdyscyplinarnych zespołach interwencyjnych, doskonalenie wiedzy i umiejętności. Każdy specjalista powinien: potrafić identyfikować przemoc, mieć wiedzę i umiejętności związane z podejmowaniem interwencji, znać kompetencje i zasady współpracy ze wszystkimi instytucjami i służbami, które uczestniczą w niesieniu pomocy rodzinom dotkniętym przemocą, być gotowym do włączenia się do takiej współpracy. 6. Integracja środowisk i działań na rzecz budowania lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w Gminie Wierzchosławice a) powołanie Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy dla celów opracowania procedur postępowania i monitorowania realizacji Programu. W skład zespołu wejdą przedstawiciele następujących instytucji: -Przewodniczący Zespołu Koordynator ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, - przedstawiciel Policji, - przedstawiciel Pomocy Społecznej, - przedstawiciel Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, - przedstawiciel Oświaty, - Kurator Sądowy, 15
- przedstawiciel Służby Zdrowia, Do zadań Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie należeć będzie: sporządzanie diagnozy dotyczącej przemocy w rodzinie, opracowanie strategii działania w przypadku występowania przemocy w rodzinie, podejmowanie interwencji i wspólna realizacja strategii pomocy, współpraca ze wszystkimi instytucjami działającymi na rzecz przeciwdziałania przemocy, włączanie ich w proces niesienia pomocy rodzinom uwikłanym w przemoc, monitorowanie i ewaluacja programu, sporządzanie statystyk, sprawozdań z podjętych działań, b) wypracowanie procedur współpracy pomiędzy służbami i instytucjami funkcjonującymi na terenie Gminy na rzecz efektywnego przeciwdziałania przemocy; c) umożliwienie wymiany doświadczeń i dobrych praktyk pomiędzy podmiotami realizującymi zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy; d) utworzenie stanowiska koordynatora ds. przemocy w rodzinie do zadań którego należeć będzie koordynowanie Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy, w tym również koordynowanie działań podejmowanych przez przedstawicieli różnych służb na terenie Gminy, udzielanie informacji i inicjowanie spotkań zespołów interwencyjnych. IX. Adresaci programu a) Rodziny i osoby dotknięte bezpośrednio zjawiskiem przemocy, b) Rodziny i osoby zagrożone zjawiskiem przemocy, c) Przedstawiciele instytucji i służb pracujący z osobami i rodzinami zagrożonymi bądź dotkniętymi przemocą. X. Partnerzy programu Podmioty działające w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie: Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Komisariat Policji, Gminna Komisja ds. Przeciwdziałania Alkoholizmowi, Świetlice socjoterapeutyczne, 16
Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Wsparcia Dziennego dla Dzieci i Młodzieży, Placówki oświatowe, przedszkole, Służba zdrowia, Gminny Punkt konsultacyjny, Sąd (kuratorzy zawodowi i społeczni). XI. Spodziewane efekty realizacji programu Zwiększenie skuteczności i dostępności pomocy dla osób doświadczających przemocy w rodzinie, Zmniejszenie poczucia bezradności ofiar przemocy w rodzinie, Zwiększenie społecznej wrażliwości i zaangażowania w sprawy przeciwdziałania przemocy w rodzinie, Pogłębienie wiedzy społeczeństwa o zjawisku przemocy w rodzinie i sposobach radzenia sobie z tym problemem, Zmniejszenie rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie, Zmiana postaw społeczeństwa wobec przemocy w rodzinie, Zwiększenie liczby osób i instytucji profesjonalnie zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie oraz pomagającym ofiarom przemocy. XII. Ewaluacja i monitoring Program będzie podlegał ewaluacji w oparciu o dane zebrane przez zespół podczas monitoringu. Odpowiedzialny za całościowe monitorowanie programu będzie koordynator. Ewaluacja programu powinna dostarczyć odpowiedzi, jaka jest trafność, skuteczność, użyteczność i efektywność programu. Powinna określić, czy cele programu są odpowiednie do potrzeb. Do jakiego stopnia oddziaływanie programu przyczyniło się do osiągnięcia celów głównych i celów szczegółowych. XIII. Źródła finansowania 1. Budżet Gminy, 2. Budżet Państwa, 3. Inne źródła 17
XIV. Harmonogram działań Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy Lp. Tematy Zadania Termin Odp. za realizację 1. Diagnozowanie i monitorowanie zjawiska przemocy w rodzinie zbieranie i uaktualnianie informacji na temat rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie oraz zasobów środowiska lokalnego (statystyki policyjne, sądowe, dane z Ośrodka Pomocy Społecznej, Punktu Konsultacyjnego, GKRPA, ze szkół), monitorowanie na bieżąco problematyki przemocy w rodzinie i udzielanej pomocy. Na bieżąco Ośrodek Pomocy Społecznej, Punkt konsultacyjny, GKRPA, Komisariat Policji, Zespół Interdyscyplinarny i inne instytucje 2. Podniesienie poziomu wiedzy i świadomości społecznej mieszkańców Gminy Wierzchosławice na temat zjawiska przemocy w rodzinie i instytucjach udzielających specjalistycznej pomocy przygotowanie materiałów informacyjnych (ulotek, plakatów) o przemocy w rodzinie i możliwościach uzyskania pomocy (rodzaj świadczonej pomocy, prowadzenie akcji informacyjnoedukacyjnej (lokalna prasa, internet) na temat zjawiska przemocy, mitów i stereotypów z nią związanych oraz czynników ryzyka, skutków i możliwości jej przeciwdziałania, zamieszczanie w prasie lokalnej informacji o możliwościach uzyskania pomocy. I półrocze 2010 r. Zespół Interdyscyplinarny, GKRPA, GOPS, Centrum Kultury 18
3. Zmniejszenie negatywnych skutków przemocy u osób, które jej doznają oraz zapewnienie kompleksowej pomocy 4. Zwiększenie dostępności i efektywności działań profilaktycznych z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie adresowanych do różnych grup odbiorców utworzenie i prowadzenie Punktu Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie, objęcie dzieci z rodzin z problemem przemocy specjalistyczną opieką pedagoga lub psychoterapeuty oraz zapewnienie im miejsca gdzie będą mogły spędzać wolny czas, otrzymają pomoc w odrabianiu lekcji, realizacja programu ochrony ofiar przemocy opartego o procedurę Niebieskiej karty. realizacja programów edukacyjnych adresowanych do dzieci, młodzieży i nauczycieli, wspieranie aktywnych form spędzania czasu wolnego promujących zachowania bez agresji, realizacja programów profilaktycznych ukierunkowanych na rozwój umiejętności wychowawczych rodziców, ze szczególnym uwzględnieniem wychowywania bez przemocy. Od 2010 r. Od 2010 r. na bieżąco Wójt Gminy, Zespół Interdyscyplinarny, GOPS, świetlice socjoterapeutyczne, Placówka Opiekuńczo- Wychowawcza Wsparcia Dziennego dla Dzieci i Młodzieży, Komisariat Policji Placówki oświatowe, świetlice socjoterapeutyczne, Placówka Opiekuńczo- Wychowawcza Wsparcia Dziennego dla Dzieci i Młodzieży 5. Zwiększenie kompetencji zawodowych pracowników służb i instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie prowadzenie interdyscyplinarnych szkoleń z zakresu przeciwdziałania przemocy dla grup zawodowych przedstawicieli służb i instytucji z obszaru przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 2010 r. i w miarę potrzeb Instytucje szkolące, Komisariat Policji, Zespół Interdyscyplinarny 19
6. Integracja środowisk i działań na rzecz budowania lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w Gminie Wierzchosławice powołanie Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy, wypracowanie procedur współpracy pomiędzy służbami i instytucjami funkcjonującymi na terenie Gminy na rzecz efektywnego przeciwdziałania przemocy; umożliwienie wymiany doświadczeń i dobrych praktyk pomiędzy podmiotami realizującymi zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy; utworzenie stanowiska koordynatora ds. przemocy w rodzinie i ochrony ofiar. Do I półrocza 2010 r. Wójt Gminy, GOPS, Zespół Interdyscyplinarny, Koordynator, GKRPA 20
21