PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY JANÓW PODLASKI Załącznik do Uchwały Nr X/102/07 Rady Gminy Janów Podlaski z dnia 28 grudnia 2007 r. Janów Podlaski grudzień 2007 roku
1. Wstęp Od 1997 roku na terenie Polski obowiązuje zakaz produkcji wyrobów zawierających azbest który został wprowadzony ustawą z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zwierających azbest (Dz. U. Nr 101, poz. 628 z późn. zm.) do 28 września 1998 roku zakończono w Polsce produkcję wyrobów zawierających azbest, a wśród nich najbardziej rozpowszechnionych w naszym kraju płyt falistych. Wyjątek stanowi jedynie azbest włóknisty i wyroby zawierające azbest nie posiadające dotąd zamienników. W następnych latach wprowadzono szereg kolejnych aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń) regulujących kwestie związane z postępowaniem i usuwaniem wyrobów zawierających azbest. Szczegółowy ich wykaz zawiera załącznik nr 1. Te i wiele innych aktów prawnych nakłada na posiadaczy tych wyrobów obowiązek ich inwentaryzowania oraz przestrzegania specjalnych procedur podczas usuwania, transportu i składowania tych wyrobów. Czas eksploatacji płyt cementowo azbestowych szacuje się na okres około 30 lat. W związku z postępującym zużyciem tych materiałów, rosnącą świadomością o zagrożeniu jakie stwarza azbest dla środowiska oraz zwiększającymi się potrzebami podnoszenia estetyki wykończenia obiektów budowlanych mamy obecnie do czynienia z co raz częstszym usuwaniem pokryć cementowo azbestowych i wymianą ich na inne. Powszechne zastosowanie wyrobów azbestowych, wobec stwierdzenia ich negatywnego oddziaływania na zdrowie ludzi skłania do podjęcia działań zmierzających do eliminacji tych wyrobów z naszego otoczenia. Program usuwania wyrobów zawierających azbest wynika z art. 162 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) stwierdzającego, że wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska podlegają sukcesywnej eliminacji W dniu 14 maja 2002 roku Rada Ministrów przyjęła Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Obejmuje on między innymi usuwanie azbestu, szczególnie z budynków, propozycje rozwiązań składowania odpadów zawierających azbest (składowiska), postulowane zasady wsparcia finansowego, wytyczne do opracowania 2
wojewódzkich i powiatowych programów usuwania wyrobów azbestowych. Program ten ujmuje i podkreśla zasadę, że wyroby nieuszkodzone i w dobrym stanie technicznym, mogą być jeszcze wykorzystywane do 2032 roku. Przebieg tego procesu jest uzależniony od stopnia zamożności właścicieli obiektów oraz możliwości dofinansowania tych działań przez Państwo. 3
2. Charakterystyka azbestu i wyrobów zawierających azbest Azbest jest znany od kilku tysięcy lat, a szerokie zastosowanie uzyskał w ostatnich 100 latach. Służył on do produkcji wyrobów budowlanych, szczególnie płyt dachowych, elewacyjnych oraz rur. Nazwa azbest nie określa konkretnego minerału, lecz dotyczy ogółu minerałów krzemianowych tworzących włókna. Azbest posiada unikalne właściwości chemiczne i fizyczne. Odporność azbestu na działanie wysokich temperatur jest jedną z najważniejszych zalet, dzięki którym znalazł on szerokie zastosowanie jako surowiec niepalny w rożnego rodzaju wyrobach. Właściwości termoizolacyjne i dźwiękochłonne, wytrzymałość na rozciąganie, elastyczność, a także odporność niektórych odmian azbestu na działanie kwasów, alkaliów i wody morskiej czynią zeń surowiec o szerokim zastosowaniu stanowił surowiec w około 3 tys. wyrobów przemysłowych. W Polsce azbest najczęściej wykorzystywano do produkcji: - pokryć dachów: eternit falisty i płaski, - płyt elewacyjnych i balkonowych, - rur do wykonywania instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych i centralnego ogrzewania, - sprzęgieł i hamulców do wind, - różnych typów izolacji cieplnej, bojlerów, kotłów, wymienników ciepła - przewodów centralnego ogrzewania, - ognioodpornych kocy azbestowych. Dziś jest jednak wiadomo, że azbest jest szkodliwy dla zdrowia, dlatego produkcja oraz stosowanie wyrobów zawierających azbest zostały zakazane. 4
3. Szkodliwość azbestu Wyroby azbestowe będące w dobrym stanie technicznym oraz odpowiednio zabezpieczone nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Azbest staje się zagrożeniem dla zdrowia, gdy dojdzie do korozji lub uszkodzenia wyrobów zawierających azbest (łamanie, kruszenie, cięcie, szlifowanie itp.) Wówczas uwalniane są do powietrza włókna azbestu, które mogą zostać przeniesione przez układ oddechowy do płuc. Istotne znaczenie dla wielkości poziomu zanieczyszczenia powietrza włóknami azbestu, jakie powstają np. podczas prac demontażowych, ma zasada obniżania emisji pylenia: przez nawilżanie wyrobu przed oraz w trakcie demontażu, zaniechanie w miarę możności obróbki i destrukcji mechanicznej demontowanego wyrobu, nie posługiwanie się narzędziami napędzanymi elektrycznie takimi, jak piły wiertarki, wyzwalającymi znaczną emisję, ale narzędziami ręcznymi najlepiej wolnoobrotowymi o specjalnie wyprofilowanych ostrzach, zaopatrzonych w odsysanie pyłu i przeznaczonych dla obróbki wyrobów azbestowych. Podczas prac wymagana jest staranność i dokładność wszelkich czynności, wykonywanie ich według z góry przygotowanego planu. Oddychanie powietrzem skażonym włóknami azbestowymi prowadzi do szeregu chorób układu oddechowego: pylicy azbestowej, łagodnych zmian opłucnych, raka płuc (najpowszechniejszy nowotwór złośliwy powodowany przez azbest), międzybłonniaka opłucnej i otrzewnej (nowotwory o wysokiej złośliwości). Zachorować mogą osoby, które miały kontakt z azbestem ze względu na rodzaj wykonywanej pracy oraz osoby narażone na długotrwałe wdychanie włókien azbestowych o małym stężeniu, jak też osoby narażone na krótkotrwałe przebywanie w miejscu o dużym stężeniu włókien azbestowych. Nieznana jest minimalna ilość pyłu azbestowego, która wywołuje choroby. Wiadomo natomiast, że im więcej włókien azbestu wdychanych jest do układu oddechowego, tym większe jest ryzyko choroby. Choroby mogą wystąpić nawet po 30 latach od momentu kontaktu z pyłem azbestowym. Pierwsze objawy mogące sygnalizować chorobę to: ból w klatce piersiowej, silny kaszel, duszności. 5
Dopuszczalne stężenie pyłu azbestu w powietrzu atmosferycznym w Polsce wynosi 1000 włókien/m3 powietrza w pomiarach 24 godzinnych. Przeprowadzone badania kontrolne środowiskowych stężeń włókien azbestu w aglomeracjach wielkomiejskich wykazały najwyższe, ponadnormatywne stężenia przy węzłach komunikacyjnych zlokalizowanych w Warszawie, Katowicach i Łodzi. Nie ma w Polsce dokładnych danych dotyczących liczby osób, w przeszłości narażonych zawodowo, oraz w przeszłości i obecnie narażonych środowiskowo. Nadal istnieje skażenie środowiska pyłem azbestu, pochodzącym z tak zwanych dzikich wysypisk odpadów szczególnie w lasach i odkrytych wyrobiskach. Nadal ma miejsce pylenie - w coraz większym stopniu z uszkodzonych powierzchni płyt na dachach i elewacjach budynków. Polska powinna zostać objęta stałym monitoringiem stanu zdrowia ludności narażonych na oddziaływanie azbestu, gdyż zagrożenie to stale zwiększa się, na skutek nie usunięcia przyczyn zachorowalności. Poważny niepokój musi budzić fakt, że usuwanie obecnie z dachów i elewacji wyrobów zawierających azbest przez przypadkowe i nieprofesjonalne firmy lub na własną rękę, zwiększa zagrożenie pyłem azbestowym dla większości mieszkańców. Nie ma dowodów świadczących o tym, że azbest spożyty w wodzie jest szkodliwy dla zdrowia. Dlatego zastępowanie rur azbestowo cementowych w instalacjach ziemnych wyrobami bezazbestowymi powinno następować sukcesywnie, w miarę technicznego zużycia lub w przypadku woli wymiany na rury bezazbestowe. 6
4. Cel i zadania programu Podstawowym celem Programu jest określenie ilości wyrobów zawierających azbest oraz usunięcie azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Janów Podlaski, a przez to wyeliminowanie szkodliwego wpływu i niebezpiecznych dla zdrowia skutków działania azbestu, tak aby najpóźniej do końca 2032 roku obszar gminy stał się wolny od azbestu. Osiągając ten cel Gmina wypełni zobowiązanie, jakie Polska złożyła Unii Europejskiej, deklarując oczyszczenie terenu państwa z azbestu i wyrobów go zawierających do 2032 roku. Program zakłada realizację następujących zadań: - spowodowanie oczyszczenia obszaru Gminy z azbestu oraz usunięcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawierających azbest, - informowanie mieszkańców gminy o skutkach narażenia na azbest i obowiązku sukcesywnego usuwania go przez właścicieli nieruchomości, - inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy, - opracowanie sprawozdania dotyczącego stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest, - spowodowanie sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie, w określonym horyzoncie czasowym, do spełnienia wymogów ochrony środowiska, - stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, - pomoc mieszkańcom Gminy w realizacji kosztownej wymiany płyt cementowo azbestowych zgodnie z przepisami prawa, - podjęcie działań w kierunku pozyskania funduszy ze źródeł zewnętrznych na realizację Programu. 7
5. Postępowanie z odpadami zawierającymi azbest Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. określa zasady postępowania z odpadami, w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska. Demontaż pokryć cementowo azbestowych jest ściśle regulowany przepisami prawnymi. Zawarte są one w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 14 sierpnia 1998 roku w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 138, poz. 895). Według obowiązującego prawa prace polegające na usuwaniu lub naprawie wyrobów zawierających azbest mogą być wykonywane wyłącznie przez wykonawców posiadających odpowiednie wyposażenie techniczne do prowadzenia takich prac oraz zatrudniających pracowników przeszkolonych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy usuwaniu i wymianie materiałów zawierających azbest. Obecnie jedyna metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie na odpowiednich składowiskach odpadów niebezpiecznych. Do czasu zebrania odpowiedniej ilości odpadów zawierających azbest do transportu na składowisko odpadów niebezpiecznych zgodnie z art. 63 pkt. 4 ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. odpady przeznaczone do składowania mogą być magazynowane, nie dłużej niż przez okres 1 roku. Prawidłowo prowadzone magazynowanie, nie powoduje żadnego zagrożenia środowiska. Zapakowane w folię odpady zawierające azbest, zeskładowane w zabezpieczonym przed dostępem osób niepowołanych miejscu magazynowania, nie są narażone na przedostawanie się do atmosfery w postaci pyłu. Celem magazynowania jest zminimalizowanie kosztów związanych z transportem odpadów na składowisko docelowe oraz kosztów związanych z samym procesem składowania. 8
6. Obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz wytyczne dotyczące przepisów BHP. Właściciel (zarządca) obiektów i urządzeń budowlanych z zabudowanymi wyrobami zawierającymi azbest powinien dokonać ich przeglądu technicznego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649) oraz rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876). Wszelkie prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest należy dokonywać zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Rozdz. 4 Postępowanie poprzedzające rozpoczęcie robót budowlanych. W przypadku konieczności usunięcia elementów zawierających azbest z obiektów budowlanych, inwestor musi przestrzegać przepisów Prawa Budowlanego oraz przepisów specjalnych dotyczących azbestu. Inwestor jest zobowiązany do zorganizowania procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w szczególności zapewnienie: - opracowania projektu budowlanego i stosownie do potrzeb, innych projektów, - objecie kierownictwa budowy przez uprawnionego kierownika budowy, - opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, - wykonania i odbioru robót budowlanych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Jeżeli przy usuwaniu, demontażu i rozbiórce elementów azbestowych lub materiałów zawierających azbest nie wystąpi naruszenie ani wymiana fragmentów konstrukcji budynku oraz gdy nie ulegnie zmianie wygląd elewacji, to pozwolenie na budowę, będące jednocześnie pozwoleniem na rozbiórkę, nie jest wymagane. W przeciwnym wypadku uzyskanie takiego pozwolenia jest konieczne. Prace mające na celu usunięcia azbestu z obiektu budowlanego, powinny być poprzedzone 9
zgłoszeniem tego faktu właściwemu organowi administracji architektoniczno budowlanej na 30 dni przed planowanym rozpoczęciem robót. Tylko przedsiębiorcy posiadający odpowiednie decyzję sankcjonującą wytwarzanie odpadów niebezpiecznych mogą wykonywać prace związane z usuwaniem azbestu. Wykonanie prac przez inwestora we własnym zakresie także wymaga uzyskania takiej decyzji. Wykonawca prac zobowiązany jest sporządzić szczegółowy plan prac, który zawiera przede wszystkim: - ilość wytworzonych odpadów, - identyfikacje rodzaju azbestu, - klasyfikacje wytworzonego odpadu, - warunki ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy. W celu zapewnienia warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest z miejsca ich występowania, wykonawca prac obowiązany jest do: 1) izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie osłon zabezpieczających przenikanie azbestu do środowiska; 2) ogrodzenie terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległości od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej niż 1 m. przy zastosowaniu osłon zabezpieczających przed przenikaniem azbestu do środowiska; 3) umieszczenia w strefie prac w widocznym miejscu tablic informacyjnych o następującej treści: Uwaga! Zagrożenie azbestem ; 4) zastosowanie odpowiednich środków technicznych ograniczających do minimum emisję azbestu do środowiska; 5) zastosowania w obiekcie, gdzie prowadzone są prace, odpowiednich zabezpieczeń przed pyleniem i narażeniem na azbest, w tym uszczelnienia otworów okiennych i drzwiowych; 6) codziennego usuwania pozostałości pyłu azbestowego ze strefy prac przy zastosowaniu metody oczyszczania na mokro; 7) izolowania pomieszczeń, w których zostały przekroczone dopuszczalne wartości stężeń pyłu azbestowego dla obszaru prac; 10
8) zapoznania pracowników bezpośrednio zatrudnionych przy pracach z wyrobami zawierającymi azbest lub ich przedstawicieli z planem prac a w szczególności z wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie wykonywania prac. Prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest prowadzi się w sposób uniemożliwiający emisję azbestu do środowiska oraz powodujący zminimalizowanie pylenia poprzez: - nawilżanie wodą wyrobów zawierających azbest przed ich usuwaniem lub demontażem i utrzymywanie w stanie wilgotnym przez cały czas pracy; - demontaż całych wyrobów, bez uszkadzania, tam gdzie jest to technicznie możliwe; - odspajanie materiałów trwale zwianych z podłożem przy stosowaniu wyłącznie narzędzi ręcznych lub wolnoobrotowych, - codzienne zabezpieczanie zdemontowanych wyrobów i odpadów zawierających azbest oraz ich magazynowanie na wyznaczonym i zabezpieczonym miejscu; Wykonawca usuwający azbest zobowiązany jest złożyć pisemne oświadczenie o prawidłowości wykonanych prac i oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego. Oświadczenie to przechowuje się przez okres co najmniej 5 lat. Ponadto wykonawca pakuje i przygotowuje odpady azbestowe do transportu. Transport wyrobów i odpadów zawierających azbest należy wykonać w sposób uniemożliwiający emisje azbestu do środowiska, w szczególności przez: 1) szczelne opakowanie w folię polietylenową o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm wyrobów i odpadów o gęstości objętościowej równej lub większej niż 1.000 kg/m 3 ; 2) szczelne opakowanie odpadów pozostających w kontakcie z azbestem i zakwalifikowanych jako odpady o gęstości objętościowej mniejszej niż 1.000 kg/m 3 w worki z folii polietylenowej o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm, a następnie umieszczenie w opakowaniu zbiorczym z folii polietylenowej i szczelne zamknięcie; 3) utrzymywanie w stanie wilgotnym odpadów w trakcie ich przygotowywania do transportu; oznakowanie opakowań; 11
4) magazynowanie przygotowanych do transportu opakowań w osobnych miejscach zabezpieczonych przed dostępem osób niepowołanych. Odpady może przekazać tylko podmiotom, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania odpadów azbestowych i transportu tych odpadów. Prawidłowość wykonywanych działań w tym zakresie powinna być potwierdzona kartami ewidencji i przekazania odpadów. 12
7. Wytyczne dla właścicieli, zarządców nieruchomości oraz wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Informowanie mieszkańców Gminy o skutkach narażenia na azbest i obowiązku sukcesywnego usuwania go przez właścicieli nieruchomości Gminy w pierwszej kolejności powinno skupić się na działaniach edukacyjno informacyjnych skierowanych do mieszkańców. Na Gminę nałożony został obowiązek informowania mieszkańców na temat negatywnych skutków oddziaływania azbestu na stan zdrowia mieszkańców oraz o możliwości usunięcia wyrobów zawierających azbest, co ma na celu skłonienie właścicieli nieruchomości do wypełnienia nałożonego na nich ustawowo obowiązku usunięcia wyrobów zawierających azbest do 2032 r. Gmina musi więc zadbać, aby formularze, na podstawie których dokonywana ma być ocena stanu nieruchomości pod katem obecności azbestu i stopnia jego zużycia, były dostępne w urzędzie. Gmina ma służyć pomocą swoim mieszkańcom na temat wymaganych procedur usuwania, zabezpieczania, wywożenia i składowania azbestu. Inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest na terenie gminy. Informacje podawane przez właścicieli nieruchomości powinny być zbierane w postaci wypełnionych arkuszy Informacje wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania (załącznik nr 1). Na ich podstawie będzie sporządzany zbiorczy wykaz obiektów zawierających azbest, wg trzech grup pilności, w zależności od stopnia zagrożenia. Uczciwa i rzetelna ocena oraz inwentaryzacja są jedynym sposobem na uzyskanie wsparcia finansowego na cele związane z usuwaniem azbestu. O tym także mieszkańcy powinni zostać informowani przez Gminę. 13
Bilans wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Janów Podlaski. Na podstawie informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania, zgłoszonych do Wójta Gminy przez właścicieli bądź zarządców nieruchomości, określono ilość oraz miejsca występowania takich wyrobów na terenie gminy. Zgłoszeń takich dokonało 489 właścicieli nieruchomości. Wyroby zawierające azbest, znajdujące się na terenie Gminy Janów Podlaski to przede wszystkim płyty dachowe faliste. Poniższa tabela szczegółowo przedstawia rodzaj obiektu i rodzaj pokrycia. Ogólna ilość Domy Budynki Rodzaj płyt azbestowo - poszczególnych jednorodzinne gospodarcze Lp. cementowych płyt w m 2 m 2 m 2 1. płyty dachowe faliste 114.579 25.714 88.865 2. płyty dachowe płaskie 892 270 622 3. Razem 115.471 25.984 89.487 Tabela 1. Ilość wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Janów Podlaski Średnia waga 1 m 2 płyt azbestowo cementowych wynosi 14 kg. Znając powierzchnie pokryć azbestowo cementowych oraz wagę 1 m 2 można obliczyć wagę wszystkich wyrobów azbestowych: 115.471 m 2 x 14 kg = 1.616.594 kg = 1616,6 Mg Przeprowadzona inwentaryzacja wykonana została pod kątem zakwalifikowania wyrobów zawierających azbest do dalszego użytkowania lub usunięcia oraz określenia stopnia pilności działań naprawczych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku (Dz. U. Nr 71, poz. 649) wyróżnia się następujące stopnie pilności: - stopień pilności I oznacza konieczność wymiany lub naprawy wyrobu, - stopień pilności II oznacza ponowną ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania w terminie jednego roku, 14
- stopień pilności III oznacza ponowną ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania w terminie do 5 lat. Jak wynika z przeprowadzonej oceny stan płyt azbestowo cementowych pokrywających dachy budynków na terenie Gminy Janów Podlaski pozwala na ich bezpieczne użytkowanie w terminie do 5 lat ( III stopień pilności). 15
8. Finansowe aspekty realizacji programu Wyroby azbestowe w Gminie Janów Podlaski to głównie eternit falisty pokrywający dachy budynków mieszkalnych, inwentarskich, gospodarczych, garaży. W Gminie Janów Podlaski nie przewiduje się wzrostu ilości wyrobów zawierających azbest z uwagi na obecny całkowity zakaz ich stosowania. W programie założono, że usuwanie wyrobów zawierających azbest będzie się odbywać ze wsparciem finansowym Gminy. Wsparcie dotyczyć będzie sfinansowania zabezpieczenia, transportu i unieszkodliwiania wyrobów. Dofinansowanie odbywać się będzie ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zabezpieczając środki finansowe na realizację programu usuwania wyrobów azbestowych, kierowano się Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm), która w dziale II rozdziale 4 określa przeznaczenie środków finansowych powiatowych i gminnych funduszy. I tak środki gminnych funduszy zgodnie z art. 406 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm) przeznaczone są na: 1) edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju, 2) wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska, 3) wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska, a także systemów pomiarowych zużycia wody i ciepła, 3a) wspomaganie systemu gromadzenia i przetwarzania danych związanych z dostępem do informacji o środowisku, 4) realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej, 16
5) przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody w tym urządzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzywień oraz parków, 6) przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami i ochroną powierzchni ziemi, 7) przedsięwzięcia związane z ochroną powietrza, 7a) przedsięwzięcia związane z ochroną wód, 8) profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska, 9) wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc przy prowadzaniu bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii, 9a) wspieranie działalności związanej z wytwarzaniem biokomponentów i biopaliw ciekłych, 10) wspieranie ekologicznych form transportu, 11) działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby, powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych produkujących metodami ekologicznymi położonych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, 12 inne zadania ustalone przez radę gminy, służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska. Środki powiatowych funduszy zgodnie z art. 407 w/w ustawy przeznacza się : 1) na wspomaganie działalności, o której mowa w art. 406 pkt 1-11, 2) prowadzenie obserwacji terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy, 3) inne zadania ustalone przez radę powiatu, służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska. Poniższe koszty usunięcia wyrobów zawierających azbest ustalono w oparciu o informacje z firm posiadających zezwolenie na wytwarzanie tego typu odpadów. 17
Przewidywany koszt demontażu wynosi 6,50 zł/m 2. Transport i utylizacja płyt eternitowych średnio 11,50 zł/m 2. Koszt demontażu, transportu i utylizacji wynosi 18,00 zł/m 2. Łączny koszt usunięcia płyt azbestowo cementowych z terenu Gminy Janów Podlaski wynosi: 115.471 m 2 x 18,00 zł/m 2 = 2.078.478 zł. Koszty te mogą być niższe dzięki planowanemu wariantowi omówionemu w następnym punkcie. 18
9. Harmonogram rzeczowy realizacji zadania Poniższa tabela przedstawia harmonogram proponowanych prac mających na celu pozbycie się wyrobów azbestowych z terenu Gminy Janów Podlaski. Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 1. Zbieranie szczegółowych informacji na temat wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Janów Podlaski 2008 2. Działalność informacyjna i edukacyjna skierowana do właścicieli, zarządców i użytkowników budynków. 2008-2011 3. Realizacja Programu... 2008-2032 4. Coroczna aktualizacja bazy danych o obiektach zawierających azbest 2008-2032 Monitoring i ocena realizacji programu w 5. ramach Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Janów Podlaski Tabela 2. Harmonogram rzeczowy na lata 2008 2032 2008-2032 Realizując Program... zakłada się, że w pierwszych czterech latach nastąpi likwidacja około 10 % pokryć eternitowych, by wyeliminować ze środowiska te pokrycia, które wymagają bezzwłocznego usunięcia. W następnych latach aż do 2032 roku zlikwidowane zostaną kolejne pokrycia, których stopień pilności jest mniejszy. W celu usunięcia wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Janów Podlaski przyjęto następujące rozwiązanie. 19
Właściciele nieruchomości pokrytych płytami azbestowo cementowymi na własny koszt dokonają demontażu pokryć dachowych przez firmę zajmującą się demontażem eternitu. Firma demontażowa przekaże właścicielowi nieruchomości oświadczenie o zdjęciu płyt zgodnie z obowiązującymi przepisami. Odbiór odpadów azbestowych z nieruchomości osób fizycznych będzie następował na wniosek ( załącznik nr 2) właściciela obiektu, jego zarządcy lub władającego. Zdjęte pokrycia dachowe zostaną przetransportowane na składowisko odpadów w Poniatowej k/lublina na koszt Gminy Janów Podlaski w 50 % i w 50 % przez właściciela obiektu, jego zarządcy lub władającego. Złożone wnioski o dofinansowanie będą realizowane według kolejności wpływu do wysokości kwoty zabezpieczonej w budżecie na dany rok kalendarzowy. Odbiorem odpadów zawierających azbest zajmie się koncesjonowana firma transportowa wyłoniona zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych. Termin odbioru odpadów z terenu nieruchomości uzgadnia przedstawiciel firmy transportowej z Gminą Janów Podlaski. Wszystkie czynności związane z załadunkiem i transportem przeprowadzone zostaną zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 1998 roku w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 138, poz. 895). Odbiór odpadów zawierających azbest od właściciela oraz ich przekazanie na składowisko potwierdzane będzie karta przekazania odpadu ( załącznik nr 3), sporządzaną w trzech egzemplarzach: jeden dla odbierającego odpady, drugi dla właściciela odpadu, trzeci dla Gminy Janów Podlaski. Transportem i utylizacją odpadów na składowisku obciążona zostanie Gmina w 50 %. Koszty realizacji przedsięwzięcia przedstawiają się następująco: Koszty właścicieli za zdjęcie płyt azbestowo cementowych: 115.471 m 2 x 6,50zł/m 2 = 750.561 zł. 20
Koszty - transport i utylizacja: 115.471 m 2 x 11,50 zł/m 2 = 1.327.916 zł. Koszty ponoszone przez Gminę 663.958 zł. Przy takim założeniu, właściciel nieruchomości posiadający 100 m 2 pokrycia eternitowego musi liczyć się z następującymi kosztami: 100 m 2 x 6,50 zł/m 2 ( koszt demontażu) + 100 m 2 x 5,75 zł (koszty transportu i utylizacji) = 1.225,00 zł. Natomiast Gmina za transport i utylizację 100 m 2 płyt falistych poniosłaby następujące koszty : 100 m 2 x 5,75 zł/m 2 = 575,00 zł. Właściciele nieruchomości musza wziąć pod uwagę również dodatkowe koszty związane z zakupem i założeniem nowego pokrycia dachowego. 21
Spis treści 1. Wstęp 2 2. Charakterystyka azbestu i wyrobów zawierających azbest 4 3. Szkodliwość azbestu 5 4. Cel i zadania programu 7 5. Postępowanie z odpadami zawierającymi azbest 8 6. Obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz wytyczne dotyczące przepisów BHP. 9 7. Wytyczne dla właścicieli, zarządców nieruchomości oraz wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest. 13 8. Finansowe aspekty realizacji programu 16 9. Harmonogram rzeczowy realizacji zadania 19 22
Stan Prawny I Ustawy 1. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 101, poz. 628 z póżn. zm) Ustawa zakazuje wprowadzania na obszar kraju azbestu, wyrobów zawierających azbest oraz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest. 2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 718, z późn. zm) zgodnie z art. 30 ust. 3 stanowi: Właściwy organ może nałożyć, w drodze decyzji, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych, objętych obowiązkiem zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, jeżeli ich realizacja może naruszyć ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować: zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia, pogorszenie stanu środowiska lub dóbr kultury, pogorszenie warunków zdrowotno sanitarnych, wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich. 3. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm). Ustawa ta wprowadziła między innymi obowiązek składania przez wójtów, burmistrzów i prezydentów miast a także osoby prawne stosownych informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska ( w tym również azbest). 4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach ( Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm). Ustawa ta wprowadziła między innymi obowiązek uzyskania przez wytwórcę odpadów niebezpiecznych (wykonawcę prac usuwania wyrobów zawierających azbest) zatwierdzenia przez właściwego wojewodę lub starostę programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi zawierającymi azbest). 5. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z późn. zm). Ustawa reguluje tryb postępowania oraz obowiązki podmiotów określanych ustawą. 6. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm) Ustawa reguluje na gruncie prawa europejskiego problematykę dotyczącą substancji i preparatów chemicznych, w tym niebezpiecznych. Ustawa określa warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko. 23