WYJAŚNIANIE KATASTROFY SMOLEŃSKIEJ

K.031/10 WYJAŚNIANIE KATASTROFY SMOLEŃSKIEJ Warszawa, maj 2010 roku W sondażu z 7-10.05.2010 TNS OBOP zbadał poglądy dotyczące wyjaśnienia katastrofy pod Smoleńskiem. Odpowiadając na pytanie o pogląd w sprawie przyczyn katastrofy, 19% badanych wybrało wyjątkowy zbieg okoliczności, nad którymi nie można było zapanować, 23% ludzkie błędy i uchybienia, a 9% - czyjąś złą wolę ; odsetki odpowiedzi ostatniego rodzaju najczęściej (20%) występują wśród zwolenników. Mniej Polaków (37%) sądzi, że katastrofa smoleńska będzie niż, że nie będzie (51%) w pełni wyjaśniona. Badani, którzy nie wierzą w pełne wyjaśnienie katastrofy w większości uważają, że jest to zbyt trudna sprawa, żeby ją można wyjaśnić (66%) i że strona rosyjska nie będzie dążyć do pełnego wyjaśnienia (64%) wielu z nich (39%) uważa też, że do pełnego wyjaśnienia nie będzie dążyć także strona polska. 40% badanych sądzi, że przyczyny katastrofy smoleńskiej zostaną ogłoszone bez względu na to, kto byłby wskazany jako odpowiedzialny, zaś 44% nie podziela tego przekonania. Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Wspólna 56; 00-687 Warszawa; NIP: 521-10-18-407; REGON: 011162458 Bank Pekao S.A. Oddział Warszawa; Nr konta: 9710 6000 7600 0032 0000 436235; Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydział Gospodarczy KRS 0000100746; Kapitał Zakładowy: 1.000.000,00 zł t +48 22 598 98 98; f +48 22 598 99 99 e office@tns-global.pl; www.tns-global.pl

Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w j formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: TNS OBOP. Katastrofa pod Smoleńskiem jest tematem bezustannej debaty publicznej nie tylko z powodu jej grozy i konsekwencji, ale także z powodu ści w jej szybkim i przekonującym wyjaśnieniu. Kampania wyborcza dodaje tej ostatniej sprawie znaczenia. Wiadomo, że prawie na pewno do dnia wyborów prace organów wyjaśniających katastrofę nie zostaną zakończone i będzie to przedmiotem krytycznych komentarzy pod adresem rządu. Poglądy dotyczące wyjaśnienia katastrofy zbadał TNS OBOP w swym sondażu z 7-10 maja 2010 r. 1 Komunikat zdaje sprawę z wyników tego badania. PRZYCZYNY KATASTROFY KTO WIERZY W ZŁĄ WOLĘ Pytanie próby ogółu społeczeństwa o przyczyny zdarzeń, które próbują ustalić eksperci nie miałoby sensu gdyby było czymś więcej niż zbadaniem społecznych wyobrażeń na ten temat i wpływu mediów. Pytanie badanych o przyczyny katastrofy smoleńskiej ma sens, i ma tylko taki sens. Odpowiadając na zamknięte pytanie Czy na podstawie tego, co Pan(i) słyszał(a), czytał(a) i widział(a) w telewizji, sądzi Pan(i), że katastrofa smoleńska była wynikiem:?, mniej więcej tyle samo badanych wybrało wyjątkowy zbieg okoliczności, nad którymi nie można było zapanować (19%) i ludzkie błędy i uchybienia (23%). 9% badanych wybrało czyjąś złą wolę z pewnością nie jest to odsetek społecznie nieistotny, taki, który można zlekceważyć. 1 Sondaż TNS OBOP zrealizowany w dniach 7-10 maja 2010 r. na reprezentatywnej, losowej 1000- osobowej ogólnopolskiej próbie osób od 15 roku życia. Maksymalny błąd statystyczny dla takiej wielkości próby wynosi +/-3% przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2

Czy na podstawie tego, co Pan(i) słyszał(a), czytał(a) i widział(a) w telewizji, sądzi Pan(i), że katastrofa smoleńska była wynikiem wyjątkowego zbiegu okoliczności, nad którymi nie można było zapanować 19% ludzkich błędów i uchybień 23% czyjejś złej woli 9% wszystkiego po trochu 34% 15% Warto przyjrzeć się geografii społecznej tego ostatniego poglądu, który choć otwarcie nie wyrażany, pojawia się w przestrzeni komunikacyjnej w postaci aluzji, sugestii i niedopowiedzeń. Ludzie młodzi, do 30 lat, wyznają go dwa razy rzadziej niż ludzie powyżej 30 lat (4-5% wobec 10-13%). Podobnie rzadko (5%) w złą wolę jako przyczynę katastrofy smoleńskiej wierzą ludzie z wykształceniem wyższym; pozostali: 11-12%. Największe zróżnicowanie wytwarzają sympatie partyjne, mierzone aktualnymi preferencjami wyborczymi. Wśród zbadanych sympatyków Prawa i Sprawiedliwości aż 20% wierzy w to, że katastrofa smoleńska była wynikiem czyjejś złej woli - wyraźnie lub zdecydowanie więcej niż w wyjątkowy zbieg okoliczności (15%) i ludzkie błędy (11%). Zwolennicy są pod tym względem wyjątkowi. Wśród zwolenników pozostałych partii (, i ) w czyjąś złą wolę wierzy tylko 3-5% badanych, natomiast w zbieg okoliczności wierzy 12-26%, a w ludzkie błędy - 29-34% badanych. 3

CZY KIEDYKOL DOWIEMY SIĘ PRAWDY? Z sondażu dowiadujemy się też, że wiara w to, że katastrofa smoleńska zostanie w pełni wyjaśniona jest udziałem mniejszości Polaków (37%) wyraźnie więcej, bo 51% sądzi, że katastrofa ta w pełni wyjaśniona nie będzie. Czy sądzi Pan(i), że katastrofa smoleńska zostanie w pełni wyjaśniona? zdecydowanie tak 9% raczej tak 28% 37% raczej nie 37% zdecydowanie nie 14% 51% 12% 12% Ci badani, którzy nie wierzą w pełne wyjaśnienie katastrofy smoleńskiej w większości uważają, że jest to zbyt trudna sprawa, żeby ją można wyjaśnić (66%) i że strona rosyjska nie będzie dążyć do pełnego wyjaśnienia (64%) wielu z nich, choć nie większość (39%) uważa też, że do pełnego wyjaśnienia nie będzie dążyć także strona polska. (Podane odsetki liczone są w stosunku do badanych (N=510), którzy sądzą, że katastrofa nie będzie w pełni wyjaśniona). Odpowiedzi w proc. Dlaczego, Pana(i) zdaniem, katastrofa smoleńska nie zostanie w pełni wyjaśniona? n=510 tak nie Jest to zbyt trudna sprawa, by można ją było w pełni wyjaśnić Strona rosyjska nie będzie dążyć do pełnego wyjaśnienia Strona polska nie będzie dążyć do pełnego wyjaśnienia 66 30 4 64 24 12 39 49 12 4

W słyszanych w mediach głosach opinii publicznej spotyka się czasem także, różnie uzasadniany niepokój o to, czy wyniki badania przyczyn katastrofy smoleńskiej zostaną podane do ogólnej wiadomości. Sondaż pokazuje, że w tym względzie społeczeństwo jest podzielone na dwie mniej więcej równe części: 40% sądzi, że tak się stanie, a 44%, że tak się nie stanie. Brak wiary w to, że dowiemy się prawdy jest w społeczeństwie pospolity. Czy sądzi Pan(i), że przyczyny katastrofy smoleńskiej zostaną ogłoszone, bez względu na to, kto byłby wskazany jako odpowiedzialny? zdecydowanie tak 9% raczej tak 31% raczej nie 32% zdecydowanie nie 12% 40% 44% 16% 16% Pogląd ten zależy w pewnej mierze od sympatii politycznych. Sympatycy partii rządzących częściej sądzą, że przyczyny katastrofy smoleńskiej zostaną ogłoszone, bez względu na to, kto byłby wskazany jako odpowiedzialny niż, że tak się nie stanie. Wśród hipotetycznych wyborców proporcja ta wynosi jak 47 do 44%, a wśród wyborców jak 81 do 16%. Wśród sympatyków partii opozycyjnych przeważają natomiast osoby, które w bezwarunkowe opublikowanie wyników badań przyczyn katastrofy pod Smoleńskiej nie wierzą; w przewaga ta wynosi jak 49 do 36%, a w niewiele inaczej, bo 47 do 37%. 5

P22. Czy na podstawie tego, co Pan(i) słyszał(a), czytał(a) i widział(a) w telewizji, sądzi Pan(i), że katastrofa smoleńska była wynikiem: - wyjątkowego zbiegu okoliczności, nad którymi nie można było zapanować ludzkich błędów i uchybień czyjejś złej woli wszystkiego po trochu 19 23 9 34 15 1000 19 27 8 33 13 477 19 19 11 35 16 523 17 29 4 44 7 80 25 22 6 33 16 194 21 21 10 33 15 173 20 21 12 31 16 152 16 25 10 35 15 179 14 22 13 35 16 222 18 14 12 30 25 138 16 24 11 30 18 249 21 19 11 36 14 327 21 31 5 35 8 153 17 30 7 38 8 134 16 21 11 32 19 380 21 23 9 33 14 325 23 15 5 46 11 176 16 39 11 25 10 120 7 23 19 30 22 144 15 12 8 37 27 116 20 17 8 46 9 152 15 35 10 34 6 97 23 30 6 32 9 141 29 17 2 37 15 141 20 26 13 27 14 209 22 22 8 33 16 468 16 24 11 35 14 532 27 22 10 32 9 64 16 40 3 31 11 32 17 24 7 34 18 158 30 18 10 33 10 158 10 14 7 34 35 56 25 15 4 35 20 58 14 23 13 34 16 262 17 30 7 38 8 134 15 21 17 34 13 77 24 33 5 32 6 216 18 21 9 35 17 625 14 15 18 35 18 159 17 19 11 38 15 513 22 24 8 30 16 318 17 32 7 30 14 138 24 38 10 24 4 32 19 33 5 34 8 72 17 40 4 31 9 70 21 26 6 33 14 142 20 21 14 36 9 306 18 18 9 34 21 410 22 16 8 26 28 175 19 24 9 34 13 407 17 22 11 38 13 337 15 35 11 37 3 81 26 26 3 33 11 272 26 29 4 25 16 23 15 11 20 41 12 229 12 36 5 38 9 36 27 45 12 16 26 18 14 7 39 23 106 6

P23. Czy sądzi Pan(i), że katastrofa smoleńska zostanie w pełni wyjaśniona? - zdecydowa nie tak raczej tak raczej nie zdecydowa nie nie 9 28 37 14 12 1000 9 28 36 16 12 477 9 28 38 12 13 523 12 35 31 17 5 80 9 31 39 10 12 194 5 27 40 14 13 173 10 16 38 19 18 152 9 31 37 14 10 179 11 29 35 13 12 222 5 34 33 9 20 138 8 26 34 16 16 249 9 25 42 13 12 327 14 25 40 15 6 153 11 36 33 16 5 134 7 30 34 13 17 380 10 27 40 15 8 325 8 21 48 11 12 176 15 34 24 17 10 120 6 25 38 20 11 144 8 23 36 10 24 116 3 21 48 12 16 152 21 33 22 22 2 97 8 19 44 15 13 141 7 32 39 10 13 141 13 38 30 11 7 209 9 24 38 15 14 468 9 31 37 13 10 532 9 20 44 19 8 64 19 25 21 27 8 32 10 26 40 11 13 158 9 25 38 15 14 158 3 23 32 13 29 56 6 28 38 10 18 58 10 31 37 12 11 262 11 36 33 16 5 134 4 26 41 14 14 77 18 31 31 13 6 216 7 27 39 13 14 625 4 24 37 20 15 159 9 23 38 16 14 513 10 33 36 10 11 318 6 32 39 14 9 138 12 29 30 26 4 32 16 41 24 9 9 72 13 32 36 7 13 70 15 29 37 11 9 142 8 19 43 20 10 306 5 31 36 13 15 410 6 30 28 12 23 175 5 29 40 12 14 407 11 26 38 17 8 337 23 23 36 18 81 14 29 38 13 6 272 6 54 19 4 17 23 6 22 42 19 12 229 5 37 27 21 11 36 22 21 28 11 19 26 4 33 40 11 11 106 7

P24_1. Dlaczego, Pana(i) zdaniem katastrofa smoleńska nie zostanie w pełni wyjaśniona? - Jest to zbyt trudna sprawa, by można ją było w pełni wyjaśnić - tak nie 66 30 4 510 66 31 3 247 66 29 4 263 64 36 39 65 32 3 93 60 38 2 93 62 31 6 86 72 24 4 91 71 24 6 107 65 26 9 57 76 21 3 125 65 33 2 178 58 33 9 85 61 37 2 65 70 27 2 179 69 26 5 180 67 31 2 103 38 54 8 49 63 37 0 83 64 29 7 53 75 23 2 91 63 31 6 43 69 28 2 83 66 31 3 70 61 31 8 87 64 32 4 245 68 28 4 265 60 36 4 40 71 26 3 16 45 49 6 81 73 24 3 83 95 5 26 77 16 7 28 72 22 6 129 61 37 2 65 62 38 43 64 34 2 95 65 31 4 324 72 22 6 91 67 30 3 276 63 31 6 144 71 25 4 72 54 46 18 52 44 4 24 58 35 7 30 60 33 7 67 68 30 2 191 69 26 4 198 71 24 5 70 68 28 5 211 65 32 3 185 55 41 4 44 69 26 6 138 86 4 9 5 63 33 4 139 62 38 17 84 12 4 10 58 38 4 55 8

P24_2. Dlaczego, Pana(i) zdaniem katastrofa smoleńska nie zostanie w pełni wyjaśniona? - Strona rosyjska nie będzie dążyć do pełnego wyjaśnienia - tak nie 64 24 12 510 66 25 10 247 61 24 15 263 48 40 12 39 61 29 11 93 75 17 8 93 63 25 12 86 69 20 11 91 57 24 19 107 62 17 21 57 69 17 14 125 68 25 7 178 54 32 14 85 54 32 14 65 65 19 16 179 64 26 10 180 63 26 11 103 60 32 8 49 62 32 6 83 55 12 34 53 66 18 16 91 72 25 3 43 57 34 9 83 72 21 7 70 63 23 14 87 71 21 8 245 57 27 16 265 61 31 8 40 70 30 16 67 24 9 81 78 15 7 83 71 12 17 26 64 24 12 28 58 24 18 129 54 32 14 65 56 28 16 43 64 31 5 95 64 22 14 324 60 25 14 91 65 21 13 276 62 27 11 144 62 27 11 72 52 33 16 18 67 24 9 24 55 35 10 30 63 25 12 67 75 14 11 191 54 32 14 198 51 31 17 70 68 19 13 211 62 27 11 185 68 27 5 44 56 28 15 138 86 14 5 79 13 7 139 50 40 10 17 82 18 10 49 33 18 55 9

P24_3. Dlaczego, Pana(i) zdaniem katastrofa smoleńska nie zostanie w pełni wyjaśniona? - Strona polska nie będzie dążyć do pełnego wyjaśnienia - tak nie 39 49 12 510 42 48 10 247 37 50 13 263 31 69 39 46 48 7 93 31 57 12 93 43 41 17 86 48 38 14 91 33 53 14 107 27 58 15 57 43 41 16 125 38 53 9 178 44 42 14 85 40 56 4 65 35 51 14 179 42 48 10 180 40 51 10 103 43 46 10 49 46 49 5 83 27 49 24 53 41 43 16 91 57 32 12 43 24 69 7 83 40 51 9 70 44 44 13 87 44 44 12 245 35 54 12 265 44 50 6 40 70 17 13 16 41 43 16 81 43 47 10 83 43 44 14 26 37 47 16 28 32 53 14 129 40 56 4 65 33 56 12 43 44 48 7 95 37 50 12 324 41 47 13 91 41 47 12 276 35 53 13 144 42 46 12 72 35 61 4 18 33 58 10 24 41 51 7 30 33 53 14 67 47 45 7 191 34 50 16 198 38 48 14 70 37 51 11 211 40 47 13 185 46 51 3 44 39 50 11 138 26 69 4 5 49 38 12 139 41 49 10 17 40 60 10 34 46 20 55 10

P25. Czy sądzi Pan, że przyczyny katastrofy smoleńskiej zostaną ogłoszone, bez względu na to, kto byłby wskazany jako odpowiedzialny? - zdecydowa nie tak raczej tak raczej nie zdecydowa nie nie 9 31 32 12 16 1000 10 28 33 14 15 477 9 33 31 10 17 523 14 26 35 7 17 80 9 33 33 10 16 194 9 34 31 13 13 173 11 19 37 16 18 152 10 29 28 17 17 179 8 36 32 8 16 222 3 41 29 7 20 138 10 27 28 15 20 249 10 31 35 11 14 327 14 26 34 14 12 153 10 32 34 9 14 134 10 32 30 11 16 380 7 31 35 12 15 325 11 27 35 10 17 176 14 30 25 17 14 120 2 29 31 21 16 144 9 33 25 5 29 116 3 27 42 8 20 152 24 20 23 28 5 97 9 23 42 14 13 141 8 32 36 8 16 141 14 42 25 7 12 209 11 27 32 15 16 468 9 34 33 9 15 532 12 28 34 14 12 64 19 17 31 23 10 32 13 30 27 12 17 158 9 24 37 17 13 158 2 30 25 11 31 56 6 30 40 6 17 58 7 36 31 9 16 262 10 32 34 9 14 134 12 32 29 12 14 77 17 32 28 11 12 216 7 32 33 11 17 625 9 23 35 17 17 159 8 30 32 13 18 513 13 33 31 8 15 318 8 31 35 13 13 138 12 21 39 20 8 32 14 33 35 7 11 72 16 37 26 7 14 70 15 32 34 7 13 142 10 24 37 16 12 306 5 34 28 12 21 410 6 32 25 14 24 175 7 33 33 10 17 407 11 27 36 13 13 337 21 30 32 11 7 81 17 30 32 12 10 272 4 77 13 3 4 23 7 29 36 13 16 229 1 36 37 10 16 36 16 39 28 17 1 26 3 36 31 9 22 106 11