Załącznik do Uchwały Nr XIV/159/11 Rady Miasta Chełm z dnia 29.12.2012r w sprawie przyjęcia Programu Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012-2015 PROGRAM PROMOCJI I OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO W MIEŚCIE CHEŁM NA LATA 2012 2015 Chełm, grudzień 2011
Spis treści I WSTĘP......3 II ZDROWIE PSYCHICZNE SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA NA TERENIE MIASTA CHEŁM......7 1. Urodzenia......8 2. Zgony......9 3. Lecznictwo szpitalne......10 4. Lecznictwo ambulatoryjne......16 5. Pomoc społeczna......18 6. Pomoc psychologiczno pedagogiczna dla uczniów......20 III WNIOSKI....22 IV INSTYTUCJE I ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE W OBSZARZE OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA TERENIE MIASTA CHEŁM......23 V WDRAŻANIE PROGRAMU......25 1. Cele i zadania......25 2. Adresaci programu......30 3. Finansowanie programu......30 VI PODSUMOWANIE......30 i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 2 z 32
I WSTĘP Zadania jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ochrony zdrowia określone są zarówno w przepisach ustrojowych, jak i w przepisach prawa materialnego. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 2001r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) zadania własne gminy obejmują m.in sprawy ochrony zdrowia. Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1592, z późn. zm.), powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie promocji i ochrony zdrowia. Przepisy ustrojowe znajdują rozszerzenie w przepisach prawa materialnego m.in. w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.). Zgodnie z art. 8 powołanej ustawy do zadań własnych realizowanych przez powiat należy w szczególności: 1) opracowanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców; 2) przekazywanie marszałkowi województwa informacji o realizowanych na terenie powiatu programach zdrowotnych; 3) inicjowanie, wspomaganie i monitorowanie działań lokalnej wspólnoty samorządowej w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej; 4) pobudzanie działań na rzecz indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za zdrowie i na rzecz ochrony zdrowia; 5) podejmowanie innych działań wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2011r. Nr 231, poz. 1375) nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek wykonywania niektórych zadań z tego obszaru. Ochronę zdrowia psychicznego w świetle ustawy zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. Ponadto w działaniach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a także osoby fizyczne i prawne. W tym aspekcie, zadania jednostek samorządu terytorialnego mają polegać na: 1) promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym; 2) zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 3 z 32
dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym; 3) kształtowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznym, właściwych postaw społecznych, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, życzliwości, a także przeciwdziałaniu ich dyskryminacji. Zadania te mają być realizowane poprzez działania określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz.U. z 2011r. Nr 24, poz. 128). Z Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego wynika, że do zadań samorządów powiatów i gmin należy: 1) ustalenie priorytetów promocji zdrowia psychicznego, 2) opracowanie i realizacja lokalnych programów promocji zdrowia psychicznego, 3) opracowanie i realizacja programów zapobiegania przemocy w rodzinie, w szkole i w środowisku lokalnym, 4) przygotowanie i realizacja lokalnych programów informacyjno-edukacyjnych sprzyjających postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, 5) tworzenie lokalnych ośrodków pomocy kryzysowej oferujących poradnictwo i pomoc w stanach kryzysu zagrażającego zdrowiu psychicznemu, 6) opracowanie i realizacja lokalnego programu zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do różnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w tym zwłaszcza form niezbędnych do tworzenia centrów zdrowia psychicznego, 7) integrowanie działalności placówek psychiatrycznej opieki zdrowotnej poprzez tworzenie lokalnego centrum zdrowia psychicznego, zapewniającego mieszkańcom powiatu lub gminy kompleksową, środowiskową (stacjonarną i niestacjonarną) opiekę w zakresie zdrowia psychicznego, 8) opracowanie i realizacja lokalnego programu poszerzenia, zróżnicowania i unowocześniania pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w zakresie pomocy: bytowej, mieszkaniowej, stacjonarnej, samopomocy środowiskowej, 9) wspieranie finansowe samopomocowych projektów służących rozwojowi form oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 4 z 32
10)zapewnienie ciągłości wsparcia finansowego projektom pozarządowym realizującym takie formy oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, które wymagają działania ciągłego, 11) zwiększenie udziału zagadnień pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi w działalności powiatowych centrów pomocy rodzinie, 12)opracowanie i realizacja lokalnego programu rozwoju zróżnicowanych form wspieranego zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi, 13)zwiększanie dostępności rehabilitacji zawodowej, organizacja poradnictwa zawodowego i szkoleń zawodowych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, 14) przygotowanie i prowadzenie kampanii szkoleniowo-informacyjnej adresowanej do pracodawców promującej zatrudnianie osób z zaburzeniami psychicznymi, 15)zwiększenie udziału zagadnień zatrudnienia osób z zaburzeniami psychicznymi w działalności powiatowych urzędów pracy, 16)powołanie lokalnego zespołu koordynującego realizację Programu, 17)opracowanie, realizacja, koordynowanie i monitorowanie lokalnego programu ochrony zdrowia psychicznego, 18)przygotowanie aktualizowanego corocznie przewodnika informującego o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Nawiązując do powyższego samorząd terytorialny zobowiązany jest m.in. do opracowania programu zapobiegania przemocy w rodzinie, w szkole i w środowisku lokalnym. Na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.) Rada Miasta Chełm 9 marca 2010r. uchwałą Nr XLVI/421/10 przyjęła Miejski Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2010 2012. Zgodnie z założeniami Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie (Uchwała Rady Ministrów Nr 162/2006 z dnia 25 września 2006r.) zapobieganie przemocy w rodzinie wyznacza cztery nw. nurty działań kierowanych do różnych grup odbiorców, które zostały uwzględnione w Miejskim Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2010 2012: 1) działania uprzedzające: diagnozujące, informacyjne, edukacyjne, kierowane do ogółu społeczeństwa, a także do osób pracujących z ofiarami i sprawcami i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 5 z 32
przemocy w rodzinie; 2) działania interwencyjne: opiekuńcze i terapeutyczne, kierowane do ofiar przemocy w rodzinie oraz pouczające i izolujące, kierowane do sprawców przemocy w rodzinie; 3) działania wspierające: psychologiczne, pedagogiczne, terapeutyczne i inne, kierowane do ofiar przemocy w rodzinie; 4) działania korekcyjno edukacyjne kierowane do sprawców przemocy w rodzinie. i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 6 z 32
II ZDROWIE PSYCHICZNE SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA NA TERENIE MIASTA CHEŁM Diagnoza stanu zdrowia psychicznego mieszkańców miasta Chełm została przygotowana na podstawie danych z: 1) Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie, 2) Urzędu Statystycznego w Lublinie, 3) Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, 4) Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie, 5) Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Chełmie, 6) Zespołu Wychowania i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Nr 1 w Chełmie, 7) Zespołu Wychowania i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Nr 2 w Chełmie Według stanu na dzień 31 grudnia 2010r. ludność miasta Chełm wynosiła 67 324 osoby (faktyczne miejsce zamieszkania), w tym 31 660 mężczyzn i kobiet 35 664. W porównaniu do 2009r. nastąpił bardzo duży spadek liczby mieszkańców Chełma. Chełm zamieszkuje o 326 osób mniej, co spowodowane jest przede wszystkim migracją mieszkańców, jak również zjawiskiem ujemnego przyrostu naturalnego, który zanotowano w 2010r. Tabela nr 1 Liczba ludności Chełma w latach 2005 2010 Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Liczba ludności 68 160 67 887 67 782 67 702 67 650 67 324 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Lublinie Największy odsetek mieszkańców Chełma stanowiły osoby w wieku produkcyjnym (ludność w wieku zdolności do pracy, tzn. mężczyźni w wieku 18 64 lat i kobiety w wieku 18 59 lat) 66,77% ogółu populacji (w 2009r. było to 67,02%), tj. 44 957 osób, w tym 22 699 mężczyzn i 22 258 kobiet. Osoby w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej) stanowiły 16,92% ogółu populacji (w 2009r. było to 17,26%), tj. 11 391 osób, w tym 5 807 mężczyzn i 5 584 kobiet. i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 7 z 32
Ludność w wieku poprodukcyjnym w 2010r. stanowiła 16,31% ogółu populacji (w 2009r. było to 15,72% ogółu) tj. 10 976 osób, w tym: 3 154 mężczyzn, 7 822 kobiet). W ogólnej liczbie mieszkańców miasta Chełm w porównaniu do 2009r. zmniejszył się udział dzieci i młodzieży w wieku 0 17 lat (o 287 osób) oraz osób w wieku produkcyjnym o 384 osoby, natomiast zwiększył się o 345 osób udział ludzi starszych, kobiet w wieku 60 lat i powyżej oraz mężczyzn w wieku 65 lat i powyżej. 1. Urodzenia Analizując dane dotyczące liczby urodzeń żywych w latach 2002 2004 obserwowano tendencję spadkową. Od 2005 r. liczba urodzeń zaczęła systematycznie rosnąć, jednak w 2010r. spadła o 26 osób w porównaniu do 2009r. Wykres nr 1 Liczba urodzeń żywych w latach 2000 2010 700 650 600 550 577 595 563 551 544 564 617 624 647 668 642 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007r. 2008r. 2009r. 2010r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Lublinie. W 2010r. zanotowano 642 urodzenia żywe, wśród narodzonych: 306 stanowią noworodki płci żeńskiej i 336 płci męskiej. Ujemny przyrost naturalny oznacza, że w danym roku zanotowano mniej urodzeń żywych, niż zgonów. W Chełmie w 2010r. różnica ta wyniosła minus 6 osób. Przy czym przyrost naturalny kobiet wyniósł 46 osób, a przyrost naturalny mężczyzn minus 52 osoby. i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 8 z 32
2. Zgony Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia za przyczynę zgonu przyjmuje się wszystkie te choroby, stany chorobowe i urazy, które kończą się, albo wiodą do śmierci, a także okoliczności wypadku lub użycia przemocy, które powodują takie urazy. W 2010r. zmarło 648 mieszkańców Chełma (liczba wg stałego miejsca zamieszkania, stan na 31 XII 2010r.) W porównaniu do 2009r. liczba zgonów mieszkańców Chełma zwiększyła się o 44 zgony. Tabela nr 2 Zgony mieszkańców Chełma wg płci w latach 2005 2010 Rok Liczba zgonów Mężczyźni Kobiety Ogółem 2005 r. 331 282 613 2006 r. 356 237 593 2007 r. 322 253 575 2008 r. 333 241 574 2009r. 312 292 604 2010r. 358 290 648 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Lublinie Biorąc pod uwagę przyczyny zgonów można zauważyć, że do 35 roku życia zgony następują zazwyczaj z powodu przyczyn zewnętrznych (w przypadku najmniejszych dzieci związane jest to z okresem okołoporodowym). Po 35 roku życia przyczyną zgonów są najczęściej choroby układu krążenia i nowotwory. Zewnętrzne przyczyny zgonu obejmują m.in.: urazy i zatrucia, zabójstwa i samobójstwa, jak również wypadki komunikacyjne. W języku powszechnym samobójstwo to celowe odebranie sobie życia. Do samobójstw zaliczamy zgony zakodowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD) jako zamierzone samouszkodzenia oraz następstwo umyślnego samouszkodzenia, przestępstwa i zdarzeń o nieokreślonym zamiarze. Z uwagi na nasuwające się podejrzenie udanych samobójstw w grupie zgonów z powodu zdarzeń o nieokreślonym zamiarze oraz zatruć, je również zalicza się do samobójstw. Łącznie w 2008r. i 2009r. odnotowano 32 zgony, które zalicza się i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 9 z 32
do samobójstw. Tabela nr 3 Liczba samobójstw w latach 2008 2009 Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Przyczyny zgonów* Przypadkowe zatrucie przez narażenie na alkohol Przypadkowe zatrucie przez narażenie na inne gazy i pary Zamierzone samouszkodzenie przez powieszenie, zadzierzgnięcie i zadławienie Zatrucie przez narażenie na inne leki działające na autonomiczny układ nerwowy o nieokreślonym zamiarze Powieszenie, zadzierzgnięcie i zadławienie, o nieokreślonym zamiarze Utonięcie, zanurzenie, o nieokreślonym zamiarze Nieokreślone zdarzenie, o nieokreślony zamiar Liczba zgonów w 2008 r Liczba zgonów w 2009 r Ogółem Mężczyźni Kobiety Ogółem Mężczyźni Kobiety 4 3 1 1 1-1 1-1 1-4 4-15 10 5 1-1 - - - - - - 1 1 - - - - 1 1 - - - - 3 2 1 8. Ogółem 10 8 2 22 16 6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Lublinie W latach 2008-2009 odnotowano łącznie 19 przypadków zamierzonego samouszkodzenia przez powieszenie, zadzierzgnięcie i zadławienie, 14 z nich dotyczyły mężczyzn. 3. Lecznictwo szpitalne Dane dotyczące lecznictwa szpitalnego pochodzą z Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie (LUW w Lublinie) oraz Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie (SPWSzS w Chełmie) i obejmują dane z 2008r. i 2009r. W 2009r. objętych niepsychiatrycznym leczeniem szpitalnym (sklasyfikowano wg rozpoznania i miejsca zamieszkania pacjenta) było 483 628 osób (473 224 osób 2008r.) mieszkańców województwa lubelskiego. i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 10 z 32
Według danych Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w 2009r. hospitalizowano 13 077 (w 2008r. - 11 403), w tym 600 osób to leczeni z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania (w 2008r. - 738 osoby). Wykres nr 2 mieszkańcy miasta Chełm objęci lecznictwem szpitalnym (ogółem), w tym leczeni z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w 2008r. i 2009r. 14000 13000 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 13077 11403 6,09% 4,39% 2008 2009 Hospitalizowani Hospitalizowani z powodu zaburzeń psychicznych i zab2- rzeń zachowania Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 11 z 32
Wykres nr 3 Liczba hospitalizowanych w latach 2008 2009 z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania mieszkańców miasta Chełm w podziale na poszczególne schorzenia Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną Majaczenie nie wywołane alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu Zaburzenia psychiczne spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków psychoaktywnych i alkoholu 17 22 8 11 11 9 220 420 Schizofrenia 99 108 Uporczywe zaburzenia urojeniowe Zaburzenia schizoafektywne Zaburzenia afektywne dwubiegunowe Epizod depresyjny Zaburzenia depresyjne nawracające Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne Specyficzne zaburzenia osobowości Zespoły nadpobudliwości ruchowej 14 9 11 16 13 8 14 9 14 23 25 17 15 27 1 12 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 2008 2009 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie Z analizy powyższego wykresu wynika, iż do najczęstszych przyczyn hospitalizacji osób z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami zachowania należą kolejno: a)zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem alkoholu, b)schizofrenia, i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 12 z 32
c) specyficzne zaburzenia osobowości, d) reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, e) zaburzenia depresyjne nawracające, f) inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną W ramach Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie funkcjonują dwa oddziały psychiatryczne, w tym: 1) Oddział Psychiatryczny Męski dysponujący 62 łóżkami, 2) Oddział Psychiatryczny Żeński dysponujący 32 łóżkami oraz Odział Terapii Uzależnienia od Alkoholu dysponujący 24 łóżkami. Tabela nr 4 Liczba hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Chełmie Lp. ICD Jednostka chorobowa 2008 2009 Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety 1. F00 Otępienie w chorobie Alzheimera 2 9-2 2 7 2. F01 Otępienie naczyniowe 6 4 3. F02 Otępienie w innych chorobach klasyfikowanych gdzie indziej 6-4 - 1 - - 1 - - 4. F03 Otępienie bliżej nieokreślone 2 4 5. F05 Majaczenie nie wywołane alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi 6. F06 Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną 7. F07 Zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu 8. F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu 9. F19 Zaburzenia psychiczne spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem środków psychoaktywnych - 2 4-8 11 6 2 7 4 12 15 4 8 5 10 2 12 2-11 1 199 209 172 27 168 41 1 8 1-7 1 i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 13 z 32
10. F20 Schizofrenia 88 51 37 11. F21 Zaburzenia typu schozofrenii (schizotypowe) - - - 12. F22 Uporczywe zaburzenia urojeniowe 15 13. F23 Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne 2 13 3 1 2 14. F25 Zaburzenia schizoafektywne 8 7 1 15. F28 Inne nieorganiczne zaburzenia psychotyczne 1 1-16. F30 Epizod maniakalny - - - 17. F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe 9 1 8 18. F32 Epizod depresyjny 9 2 7 19. F33 Zaburzenia depresyjne nawracające 10 4 6 20. F34 Uporczywe zaburzenia nastroju (afektywne) 2 2-21. F38 Inne zaburzenia nastroju (afektywne) 3 1 2 22. F40 Zaburzenia lękowe w postaci fobii - - - 23. F41 Inne zaburzenia lękowe 1 24. F43 Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne - 1 16 11 5 25. F44 Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) - - - 26. F60 Specyficzne zaburzenia osobowości 19 17 2 27. F61 Zaburzenia osobowości mieszane i inne - 28. F68 Inne zaburzenia osobowości i zachowania u dorosłych - - - - - 29. F70 Upośledzenie umysłowe lekkie 2 2-101 40 61 1 1-6 2 4 1-1 12 5 7 - - - 3 2 1 6 2 4 7 4 3 18 3 15 3 3-5 - 5 2 2-2 2-12 3 9 2 1 1 19 17 2 1-1 1 1 5 1 4 i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 14 z 32
30. F71 Upośledzenie umysłowe umiarkowane - - - 31. F72 Upośledzenie umysłowe znaczne 1 1-1 1 - - - - 32. Ogółem 420 459 294 126 276 183 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie Najczęściej z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem środków (substancji) psychoaktywnych hospitalizowane były osoby używające alkoholu. Tabela Nr 5 Liczba hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem środków (substancji) psychoaktywnych w latach 2008-2009 Lp. Rodzaj zaburzenia 2008 2009 1. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem alkoholu 2. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem opiatów 3. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem kanabinoli 4. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających 5. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem innych niż kokaina środków pobudzających w tym kofeiny 6. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem różnych środków psychoaktywnych 420 220 3 0 1 0 0 2 0 2 17 19 Ogółem: 441 243 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie Z danych przedstawionych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie do Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego wynika, że większość mieszkańców Chełma hospitalizowanych z powodu przedmiotowych zaburzeń była leczona na terenie województwa lubelskiego. Na oddziale Terapii Uzależnienia od Alkoholu Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie leczeni są pacjenci z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem alkoholu oraz i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 15 z 32
naprzemiennym przyjmowaniem różnych środków psychoaktywnych, w tym alkoholu. Osoby leczone z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem opiatów, kanabinoli, innych niż kokaina środków pobudzających (w tym kofeiny) oraz przyjmowaniem substancji nasennych i uspokajających były hospitalizowane poza Chełmem. 4. Lecznictwo ambulatoryjne W 2009r. w województwie lubelskim w poradniach dla osób z zaburzeniami psychicznymi zarejestrowanych było łącznie 77 237 pacjentów objętych opieką poradni z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania, uzależnionych od alkoholu, a w tym m.in.: 1) 8 152 pacjentów objętych opieką poradni z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem alkoholu, 2) 1 470 pacjentów objętych opieką poradni z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem środków psychoaktywnych, 3) 5 984 pacjentów objętych opieką poradni z powodu schizofrenii. W ramach Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie funkcjonują trzy poradnie, w tym: 1) Poradnia Psychologiczna dla Dorosłych, która w 2009r. objęła opieką 521 pacjentów, w 2010r. - 675 osób, 2) Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dorosłych, która w 2009r. objęła opieką 6516 pacjentów, w 2010r. - 6459 osób, 3) Poradnia Terapii Uzależnienia od Alkoholu, która w 2009r. objęła opieką 251 pacjentów, w 2010r. - 368 osób, W Poradni Zdrowia Psychicznego pracuje obecnie 4 lekarzy (w tym 3 ze specjalizacją 2 stopnia). W Poradni Terapii Uzależnienia od Alkoholu pracuje jeden lekarz ze specjalizacją 2 stopnia. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Psychoterapii BIOTON w Chełmie (NZOZ BIOTON ) udzielał świadczeń zdrowia psychicznego dla dorosłych liczby mieszkańców miasta Chełm objętych opieką psychiatryczną i leczeniem uzależnień i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 16 z 32
(świadczenia zdrowia psychicznego dla dorosłych) w 2008r. - 442, w 2009r. 311, w 2010 250 osób. Tabela Nr 6 Liczba objętych opieką psychiatryczną i leczeniem uzależnień przez Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Psychoterapii BIOTON w Chełmie Lp. Rodzaj zaburzenia 2008 2009 2010 1. Organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z zespołami objawowymi 2. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem środków (substancji) psychoaktywnych 37 16 15 12 14 17 3. Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii i urojeniowe 33 16 15 4. Zaburzenia nastroju 277 207 160 5. Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i postacią 63 53 38 somatyczną Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Centrum Psychoterapii BIOTON w Chełmie Najwięcej pacjentów objętych świadczeniami zdrowia psychicznego dla dorosłych w NZOZ BIOTON w Chełmie to osoby leczone z powodu zaburzeń nastroju oraz zaburzeń nerwicowych. Z powodu schizofrenii pacjentami NZOZ BIOTON w Chełmie było w 2008r. - 18 osób, w 2009r. - 12 osób i w 2010r. - 12 osób, czyli średnio około 4% wszystkich pacjentów leczonych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w tej placówce. Ponadto wśród osób leczonych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem środków (substancji) psychoaktywnych, część (średnio około 37%) stanowiły osoby, których schorzenie spowodowane było naprzemiennym przyjmowaniem różnych środków psychoaktywnych, w tym alkoholu. Ponadto od 2010r. na terenie miasta Chełm funkcjonuje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Profilaktyki, Diagnozy i Terapii Zdrowia Psychicznego RODZINA w Chełmie oferujący m.in. opiekę psychologiczną i psychiatryczną, jak również poradnictwo psychologiczne dla dorosłych, dzieci i młodzieży. i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 17 z 32
5. Pomoc społeczna W ramach Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Chełmie funkcjonuje: 1) Środowiskowy Dom Samopomocy w Chełmie 1, 2) Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Chełmie. Środowiskowy Dom Samopomocy w Chełmie mieści się przy ul. Powstańców W-wy 4 i przeznaczony jest dla osób upośledzonych umysłowo i psychicznie chorych. Na koniec 2010r. jednostka dysponowała 35 miejscami statutowymi. Środowiskowy Dom Samopomocy w Chełmie czynny jest od poniedziałku do piątku w godzinach od 7.30 do 15.30. (na dzień 14 czerwca 2011r. klientami jednostki były 34 osoby, w tym 24 mężczyzn i 10 kobiet). Celem wiodącym Środowiskowego Domu Samopomocy w Chełmie jest osiągnięcie przez osoby zaburzone psychicznie poprawy funkcjonowania społecznego, przygotowanie ich do w miarę samodzielnej egzystencji. Cel ten realizowany jest poprzez stosowanie różnych form terapii zajęciowej, obsługi komputera i korzystania z internetu, kształcenia nawyków higienicznych i zdrowego stylu życia, treningu ekonomicznego, treningu kulinarnego i załatwiania spraw urzędowych. W ramach jednostki prowadzona jest również grupowa i indywidualna terapia psychologiczna. Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Chełmie mieści się przy ul. Obłońskiej 20. Zespół wydaje orzeczenia: o niepełnosprawności (w przypadku dzieci do szesnastego roku życia); o stopniu niepełnosprawności (w przypadku osób powyżej szesnastu lat); o wskazaniach do ulg i uprawnień (dotyczy osób posiadających orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy, o których mowa w art. 5 i 62 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Zespół wydaje również legitymacje dokumentujące niepełnosprawność. Tabela Nr 7 Liczba orzeczeń o niepełnosprawności wg przyczyn niepełnosprawności 1 - Od 1 stycznia 2012 r. Środowiskowy Dom Samopomocy w Chełmie będzie jednostką organizacyjną miasta Chełm wyodrębnioną ze struktury Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Chełmie. i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 18 z 32
Lp. Przyczyny niepełnosprawności Liczba orzeczeń osób do 16r.ż. 2009r. Liczba orzeczeń osób do 16r.ż. 2010r. Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni 1. 01 -U Upośledzenia umysłowe 6 13 4 2 7 6 2. 02 P choroby psychiczne 21 26 4 17 6 20 3. Pozostałe schorzenia 92 95 42 50 41 54 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Chełmie Tabela Nr 8 Liczba orzeczeń o niepełnosprawności wg przyczyn niepełnosprawności Lp. Przyczyny niepełnosprawności Liczba orzeczeń osób powyżej 16r.ż. 2009r. Liczba orzeczeń osób powyżej 16r.ż. 2010r. Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni 1. 01 -U Upośledzenia umysłowe 31 30 13 18 15 15 2. 02 P choroby psychiczne 223 196 112 111 95 101 3. Pozostałe schorzenia 1108 1238 611 497 660 578 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Chełmie W 2010r. wydano 30 orzeczeń o niepełnosprawności z powodu upośledzenia umysłowego (31-2009r.), w tym: 7 o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (16-2009r.), 23 o znacznym stopniu niepełnosprawności (14-2009r.). W 2009r. wydano 1 orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności. W 2010r. wydano 196 orzeczeń o niepełnosprawności z powodu chorób psychicznych (223 2009r.), w tym: 42 o lekkim stopniu (65 2009r.), 105 o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (111-2009r.), 49 o znacznym stopniu niepełnosprawności (47 2009r.). W latach 2009 2010 z powodu upośledzenia umysłowego i chorób psychicznych wydano łącznie 480 orzeczeń o stopniu niepełnosprawności. Wśród 419 orzeczeń i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 19 z 32
wydanych z powodu chorób psychicznych 212 dotyczyło mężczyzn. Największą grupę wśród osób, którym w latach 2009 2010 wydano orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z powodu choroby psychicznej stanowią osoby z wykształceniem: zasadniczym 135 osób (około 32%), podstawowym 133 osoby (około 32%), średnim 110 osób (około 26%), wyższym 16 osób (około 4%). Ponadto 25 osób (6%) posiadało wykształcenie kwalifikowane jako mniej niż podstawowe. Na 419 osób, które w latach 2009 2010 otrzymały orzeczenie o niepełnosprawności z powodu choroby psychicznej 16 osób (niecałe 4%) pracowało. Ponadto na terenie miasta Chełm funkcjonują warsztaty terapii zajęciowej, które zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.) stanowią jedną z podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Łącznie w warsztatach terapii zajęciowej uczestniczy 80 osób niepełnosprawnych z terenu miasta Chełm, w tym 21 osób niepełnosprawnych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. 1. W Warsztatach Terapii Zajęciowej Ośrodka Pomocy Osobom Niepełnosprawnym przy Parafii Miłosierdzia Bożego w Chełmie mieszczącym się przy ul. Lubelskiej 135e uczestniczy 50 osób, w tym 11 osób niepełnosprawnych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania; 2. W Warsztatach Terapii Zajęciowej przy Integracyjnym Stowarzyszeniu Osób Niepełnosprawnych Prometeusz w Chełmie mieszczącym się przy ul. Połanieckiej 10 uczestniczy 30 osób, w tym 10 osób niepełnosprawnych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania; 6. Pomoc psychologiczno pedagogiczna dla uczniów Na terenie miasta Chełm funkcjonują n/w miejskie placówki oświatowo - wychowawcze: 1) 11 przedszkoli, i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 20 z 32
2) 9 szkół podstawowych, 3) 6 szkół gimnazjalnych, 4) 9 szkół ponadgminazjalnych, 5) Centrum Kształcenia Ustawicznego w Chełmie, 6) Zespół Wychowania i Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie w strukturze którego funkcjonuje Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Nr 1 w Chełmie, Ponadto w ramach Zespołu działa m.in. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Marii Grzegorzewskiej w Chełmie (Przedszkole Specjalne nr 18, Szkoła Podstawowa Specjalna nr 12, Gimnazjum Specjalne nr 5, Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna nr 6, Szkoła Przysposabiająca do Pracy, Internat ośrodka), którego zadaniem jest przygotowanie uczniów wychowanków do w miarę samodzielnego udziału w życiu społecznym. 7) Zespół Wychowania i Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej Nr 2 w Chełmie w strukturze którego funkcjonuje Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Nr 2 w Chełmie. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologicznopedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. Nr 288, poz. 1488) dzieciom i młodzieży objętej opieką poradni psychologiczno pedagogicznych z terenu miasta Chełm udziela się m.in. pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Natomiast rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej związanej z wychowywaniem i kształceniem dzieci i młodzieży. Ponadto jednym z zadań ww. placówek jest prowadzenie edukacji dotyczącej ochrony zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli. W każdej szkole z terenu miasta Chełm zatrudniony jest pedagog i psycholog, przy czym psycholodzy pracują zazwyczaj na ½ etatu. W przedszkolach miejskich z kolei zatrudnieni są pedagodzy i logopedzi. i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 21 z 32
III WNIOSKI Z przedstawionej powyżej sytuacji epidemiologicznej dotyczącej problematyki zdrowia psychicznego na terenie miasta Chełm wynika, iż: 1) sukcesywnie zmniejsza się liczba mieszkańców Chełma, 2) po raz pierwszy w 2010r. nastąpił ujemny przyrost naturalny, 3) w ogólnej liczbie mieszkańców miasta Chełm zwiększyła się ilość osób w wieku poprodukcyjnym i zmniejszył się udział dzieci i młodzieży (0-17 lat) zjawisko starzenia się społeczeństwa, 4) zewnętrzne przyczyny zgonów to jedna z najczęstszych przyczyna zgonów wśród mężczyzn, 5) mężczyźni zdecydowanie częściej popełniają samobójstwa, 6) znaczny wzrost liczby samobójstw poprzez zamierzone samouszkodzenie przez powieszenie, zadzierzgnięcie i zadławienie: 2008r. 4 osoby, 2009r. - 15 osób, 7) hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania było około 5% wszystkich hospitalizowanych mieszkańców miasta Chełm, 8) największą liczbę hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania stanowiły zaburzenia psychiczne spowodowane: używaniem alkoholu, schizofrenią oraz reakcją na ciężki stres, 9) w Samodzielnym Publicznym Wojewódzki Szpitalu Specjalistycznym w Chełmie najczęściej hospitalizowano pacjentów z powodu: zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem alkoholu, schizofrenii, zaburzeń depresyjnych, reakcji na ciężki stres, specyficznych zaburzeń osobowości, 10) wśród zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem środków (substancji) psychoaktywnych największą liczbę stanowią zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem alkoholu oraz spowodowane naprzemiennym przyjmowaniem różnych środków psychoaktywnych, 11) przypadki zaburzeń z powodu używania innych środków psychoaktywnych leczone są poza miastem Chełm, 12) leczeni ambulatoryjnie w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej byli najczęściej pacjenci z powodu zaburzeń nastroju i zaburzeń nerwicowych, 13) klientami Środowiskowym Domu Samopomocy w Chełmie w 2011r. były 34 osoby, i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 22 z 32
w tym przede wszystkim mężczyźni, 14) Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności wydał orzeczenia o niepełnosprawności osobom do 16 roku życia w liczbie 119 2009r., 134 2010r., w tym z powodu chorób psychicznych średnio około 18 % na rok, 15) około 26% uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej na terenie miasta Chełm to niepełnosprawni z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania, 16) Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności wydał orzeczenia o stopniu niepełnosprawności osobom powyżej 16 roku życia w liczbie: 1362 2009r., 1464 2010r., w tym z powodu chorób psychicznych średnio około 14,5 % na rok, 17) funkcjonujące na terenie miasta Chełm poradnie psychologiczno-pedagogiczne stanowią system wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli. IV INSTYTUCJE I ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE W OBSZARZE OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA TERENIE MIASTA CHEŁM 1) Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie ul. Kolejowa 8 22 100 Chełm 2) Środowiskowy Dom Samopomocy w Chełmie ul. Powstańców Warszawy 4 22-100 Chełm 3) Powiatowy Zespół ds. Orzekania O Niepełnosprawności w Chełmie ul. Obłońska 20 22-100 Chełm 4) Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Chełmie ul Jedność 43 22-100 Chełm 5) Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie ul. Wołyńska 11 22 100 Chełm 6) Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Chełmie ul Ceramiczna 1 22 100 Chełm 7) Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Chełmie ul. Obłońska 20 i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 23 z 32
22 100 Chełm 8) Zespół Wychowania i Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej Nr 2 w Chełmie ul. Powstańców Warszawy 8 22-100 Chełm 9) Zespół Wychowania i Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie ul. Trubakowska 59 22 100 Chełm 10)Warsztat Terapii Zajęciowej przy Ośrodku Pomocy Osobom Niepełnosprawnym przy Parafii Miłosierdzia Bożego w Chełmie ul. Lubelska 135 e 22-100 Chełm 11)Warsztaty Terapii Zajęciowej przy Integracyjnym Stowarzyszeniu Osób Niepełnosprawnych Prometeusz w Chełmie ul. Połaniecka 10 22-100 Chełm 12)Stowarzyszenie Integracji Rodzin PRZYSTAŃ w Chełmie ul. Ogrodowa 36 22 100 Chełm 13)Stowarzyszenie Ośrodek Wspierania Rodziny w Chełmie ul. Obłońska 20 22 100 Chełm 14)Katolickie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Potrzebującym AGAPE w Lublinie Filia w Chełmie ul. Lubelska 55 22 100 Chełm 15)Chełmskie Stowarzyszenie Klubów Abstynenta ODNOWA ul. Reformacka 24 22 100 Chełm 16)Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Psychoterapii BIOTON w Chełmie ul. Karola Szymanowskiego 13 22-100 Chełm 17)Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Profilaktyki, Diagnozy i Terapii Zdrowia Psychicznego RODZINA w Chełmie ul Ogrodowa 46 22-100 Chełm i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 24 z 32
V WDRAŻANIE PROGRAMU 1. Cele i zadania Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz.U. z 2011r. Nr 24, poz 128) nakłada na samorządy powiatów i gmin obowiązek realizacji dwóch głównych celów Programu: 1) promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, 2) zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym Do każdego z wyżej wymienionych celów (zgodnie z Narodowym Programem Ochrony Zdrowia Psychicznego) przypisane zostały cele szczegółowe i zadania przewidziane do wdrożenia w mieście Chełm na lata 2012 2015. Uwzględniając cele Programu i wnioski wynikające z opisu sytuacji epidemiologicznej w przedmiocie zdrowia psychicznego na terenie miasta Chełm za działania promocji zdrowia priorytetowe uznaje się wskazano działania priorytetowe psychicznego: 1) prowadzenie akcji informacyjno edukacyjnych mających na celu upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, 2) organizacja przedsięwzięć w celu kształtowania zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, 3) rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu poprzez poradnictwo i pomoc w stanach kryzysu, ze szczególnym uwzględnieniem: a) zaburzeń typu schizofrenicznego, b) zaburzeń nastroju, w tym zaburzeń depresyjnych, c) zaburzeń nerwicowych, d) samobójstw, e) zaburzeń spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu, f) zaburzeń odżywiania. i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 25 z 32
I Lp Cel główny Cele szczegółowe Zadania Realizatorzy Okres realizacji Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu Zapobieganie zaburzeniom psychicznym Prowadzenie lokalnych kampanii edukacyjnych skierowanych do ogółu społeczności lokalnej, jak również do odpowiednio wybranych grup docelowych, zgodnie z potrzebami i aktualną diagnozą Realizowanie interdyscyplinarnych szkoleń, spotkań, konferencji, seminariów dla przedstawicieli instytucji i organizacji działających w zakresie ochrony i promocji zdrowia psychicznego, których celem będzie rozwój wiedzy oraz bieżąca wymiana doświadczeń Wspieranie instytucji i organizacji pozarządowych w realizacji działań z zakresu promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym Realizacja Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Urząd Miasta Chełm Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Chełmie Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Chełmie Koordynator Miejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie Lokalny Koordynator w ramach Stowarzyszenia Zdrowych Miast Polskich Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Chełmie Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Chełmie organizacje pozarządowe Urząd Miasta Chełm Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Chełmie Koordynator Miejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie Lokalny Koordynator w ramach Stowarzyszenia Zdrowych Miast Polskich Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Chełmie Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Chełmie organizacje pozarządowe 2012-2015 2012-2015 Urząd Miast Chełm 2013-2015 Realizatorzy wskazani w Miejskim Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 2012-2015 i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 26 z 32
Lp Cel główny Cele szczegółowe Zadania Realizatorzy Okres realizacji Zwiększanie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego Opracowanie i realizacja programu informacyjno edukacyjnego skierowanego do dzieci i młodzieży, sprzyjającego postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałającego dyskryminacji osób z zaburzeniami psychicznymi Kształtowanie pozytywnego wizerunku osób zaburzonych psychicznie i przeciwdziałanie izolacji społecznej tych osób poprzez promowanie wśród mieszkańców miasta Chełm działalności Środowiskowego Domu Samopomocy w Chełmie, warsztatów terapii zajęciowej oraz innych inicjatyw podejmowanych w tym zakresie Promowanie usług lokalnych i krajowych podmiotów oferujących poradnictwo i pomoc w stanach kryzysu zagrażającego zdrowiu psychicznemu Poradnie psychologiczno pedagogiczne w Chełmie Urząd Miasta Chełm Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie Środowiskowy Dom Samopomocy w Chełmie placówki oświatowo wychowawcze organizacje pozarządowe Urząd Miasta Chełm Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Chełmie 2012-2015 2012-2015 2012-2015 i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 27 z 32
II Lp Cel główny Cele szczegółowe Zadania Realizatorzy Okres realizacji Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym Upowszechnianie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej Promowanie idei środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w tym utworzenia Centrum Zdrowia Psychicznego na terenie miasta Chełm poprzez organizowanie konferencji tematycznych z udziałem przedstawicieli instytucji i organizacji pozarządowych działających w obszarze ochrony i promocji zdrowia psychicznego oraz bieżącą współpracę z samorządem wojewódzkim i Narodowym Funduszem Zdrowia Opracowanie i realizacja programu poszerzania, zróżnicowania i unowocześniania pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w zakresie pomocy bytowej, mieszkaniowej, stacjonarnej, samopomocy środowiskowej Utworzenie całodobowego ośrodka wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi (strategiczne zadanie o charakterze inwestycyjnym) Zwiększanie udziału zagadnień pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi w działalności Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Chełmie Wspieranie instytucji i organizacji pozarządowych w zakresie upowszechniania zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi Urząd Miasta Chełm Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie Urząd Miasta Chełm Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie 2012-2015 2013-2015 2015 2013-2015 Urząd Miasta Chełm 2013-2015 i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 28 z 32
Lp Cel główny Cele szczegółowe Zadania Realizatorzy Okres realizacji Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi Prowadzenie pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego, informacji zawodowej oraz aktywnego poszukiwania pracy dla osób niepełnosprawnych Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie Pomoc osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w zdobyciu nowych kwalifikacji zawodowych zwiększających szansę na uzyskanie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej Stworzenie osobom niepełnosprawnym szans zatrudniania i integracji ze środowiskiem zawodowym w miejscu pracy wśród osób z upośledzeniem umysłowym Wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości społecznej poprzez określenie predyspozycji zawodowych Zachęcanie pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi na otwartym i chronionym rynku pracy Współpraca z organizacjami pozarządowymi, fundacjami oraz agencjami zatrudnienia działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji zawodowej Realizacja programów celowych PFRON, w tym m. in. JUNIOR - program aktywizacji zawodowej absolwentów niepełnosprawnych Realizacja projektów finansowanych ze środków EFS z uwzględnieniem udziału osób niepełnosprawnych Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie 2012-2015 2012-2015 2012-2015 2012-2015 2012-2015 2012-2015 2012-2015 2012-2015 i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 29 z 32
Lp Cel główny Cele szczegółowe Zadania Realizatorzy Okres realizacji Skoordynowanie różnych form opieki i pomocy Powołanie Lokalnego Zespołu Koordynującego realizację Programu Ochrony i Promocji Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012-2015 Opracowanie, udostępnianie, rozpowszechnianie i coroczna aktualizacja przewodnika informującego o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi z terenu miasta Chełm Monitorowanie programu poprzez opracowywanie przez Lokalny Zespół Koordynujący corocznej informacji z realizacji Programu Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego i przedstawianie jej na posiedzeniach Komisji Rodziny, Zdrowia i Ochrony Środowiska Rady Miasta Chełm oraz na Sesji Rady Miasta Chełm oraz bieżącą wymianę informacji pomiędzy instytucjami i organizacjami pozarządowymi działającymi w systemie ochrony zdrowia psychicznego na terenie miasta Chełm Urząd Miasta Chełm 2012 Urząd Miasta Chełm Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Chełmie Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chełmie Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie Lokalny Zespół Koordynujący Urząd Miasta Chełm 2012-2015 2013-2015 W celu zapobiegania zaburzeniom psychicznym spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu samorząd miasta Chełm podejmuje działania w ramach realizacji dwóch miejskich programów: Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2011 rok oraz Miejskiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011 2013. i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 30 z 32
2. Adresaci programu Adresatami programu są mieszkańcy miasta Chełm (dzieci, młodzież i dorośli), ze szczególnym uwzględnieniem osób chorych psychicznie i osób upośledzonych umysłowo. 3. Finansowanie programu Realizacja Programu Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 finansowana będzie z: 1) budżetu miasta Chełm, w tym ze środków przewidzianych na realizację Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązania Problemów Alkoholowych, Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, Miejskiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, 2) środków budżetowych instytucji będących realizatorami Programu, 3) środków pozyskanych w ramach programów ministerialnych - budżet Państwa, 4) środków pozabudżetowych, w tym środków pozyskanych z konkursów grantowych o zasięgu ogólnopolskim. VI PODSUMOWANIE Pogram Promocji i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 opracowano przy współpracy: 1) Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie, 2) Urzędu Statystycznego w Lublinie, 3) Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, 4) Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie, 5) Miejskiego Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Chełmie, 6) Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Chełmie, 7) Środowiskowego Domu Samopomocy w Chełmie, 8) Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Chełmie, 9) Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Chełmie, 10) Zespołu Wychowania i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Nr 1 w Chełmie, i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 31 z 32
11) Zespołu Wychowania i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Nr 2 w Chełmie, 12) Lokalnego Zespołu Koordynującego w ramach Stowarzyszenia Zdrowych Miast Polskich, 13) Koordynatora Miejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie, 14) Powiatowego Urzędu Pracy w Chełmie, 15) Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Chełmie, 16) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Psychoterapii BIOTON w Chełmie, 17) Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Ośrodek Profilaktyki, Diagnozy i Terapii Zdrowia Psychicznego RODZINA w Chełmie. Cele i zadania zawarte w niniejszym programie wynikają bezpośrednio z Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego przyjętego Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010r. (Dz.U. z 2011r. Nr 24, poz.128) obejmującego działania przewidziane do realizacji przez samorządy powiatów i gmin, jak również z założeń regionalnego programu ochrony zdrowia psychicznego. W 2011r. powołany został Wojewódzki Zespół Koordynujący, którego zadaniem jest opracowanie i realizacja regionalnego programu, na który składać się będą programy gminne i powiatowe. Pracownik Urzędu Miasta Chełm jest przedstawicielem miasta Chełm w przedmiotowym Zespole. Opracowując niniejszy Program kierowano się przede wszystkim wytycznymi zawartymi w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego dostosowując zadania w nim zawarte do potencjału instytucjonalnego i finansowego realizatorów zadania, w tym zaplecza organizacyjno-kadrowego systemu opieki psychiatrycznej na terenie miasta Chełm. Przewodniczący Rady /-/Zygmunt Gardziński i Ochrony Zdrowia Psychicznego w mieście Chełm na lata 2012 2015 strona 32 z 32