VEIKLOS GALIMYBĖS Renata Beržanskienė LIETUVOJE MOŻLIWOŚCI D ZIAŁALNOŚĆI LITWIE NA 2014 m. vasario 26 d. Lietuvos parodų ir kongresų centras LITEXPO
Turinys ( S pis treści) Statistika AB ir UAB skirtumai Įstatinis kapitalas Akcininkai Bendrovės valdymas Steigimo procedūra Įmonių įsigijimai ir susijungimai Jungtinė veikla Išvados Dane statystyczne AB i UAB - różnice Kapitał zakładowy Akcjonariusze Zarządzanie przedsiębiorstwem Procedura zakładania Nabycia przedsiębiorstw i fuzje Wspólna działalność Wnioski 2
V eikiančių ū kio subjektų skaičius ( I lość podmiotów prowadzących działalność) Lietuvoje veikiančių ūkio subjektų skaičius 2014 m. pradžioje: u ždaroji 55 247; m ažoji a kcinė a kcinė bendrovė b endrija 636; b endrovė 317. Ilość przedsiębiorstw prowadzących działalność na Litwie na początku 2014 r.: Zamknięta Spółka Akcyjna ( z o. o. ) 55 247; M ała Spółka 636; S półka Akcyjna 317. 3 Š altinis: Statistikos departamentas
Įmonių pasiskirstymas pagal pajamas ( Podział przedsiębiorstw w oparciu o przychody) Įmonių pasiskirstymas pradžioje: 82% 12% 6 % Lietuvoje pagal pajamas p ajamos < 1 milijonas LTL ( 289 620 EUR) p ajamos 2014 m. 1 5 milijonai LTL ( 289 620 1 448 100 EUR) p ajamos > 5 milijonai LTL ( 1 448 100 EU R) Podział przedsiębiorstw na Litwie na początku 2014 r. przychody: 82% p rzychody < 12% p rzychody 1 5 6 % p rzychody > 4 5 1 m ilion LTL (289 620 EUR) m ilionów w oparciu o L TL (289 620 1 448 100 EUR) m ilionów LTL (1 448 100 EUR) Š altinis: Statistikos departamentas
Akcinė bendrovė (AB) ( S półka Akcyjna) į statinis k apitalas > 150 000 LTL ( 43 443 EUR); akcijos platinamos viešai. K apitał zakładowy > 150 000 LTL (43 443 EUR); publiczny zapis na akcje 5
Uždaroji akcinė bendrovė (UAB) ( Zamknięta Spółka Akcyjna ( z o. o. )) į statinis < 250 akcininkų; k apitalas > 10 000 LTL ( 2 896 EUR); a kcijos nėra platinamos viešai. kapitał zakładowy > < 250 akcjonariuszy; 10 000 LTL brak publicznego zapisu na akcje. (2 896 EUR); 6
Bendrovės steigimas ( Z akładanie przedsiębiorstwa) Veikla Buveinė Įsteigimo momentas Działalność Siedziba Data rozpoczęcia działalności 7
Įstatinis kapitalas ( K apitał zakładowy) B endra pradinių įnašų suma EUR). Pradinis įnašas m okamas pinigais. n e mažesnė nei 10 000 LTL (2 896 K ai s teigėjai yra keli asmenys, kiekvieno steigėjo pradiniai įnašai turi s udaryti n e mažiau kaip 25 proc. p asirašytų akcijų emisijos kainos. M inimalny kapitał zakładowy n ie mniejszy niż 10 000 LTL ( 2 896 E UR). Kapitał zakładowy jest p okrywany wkładami pieniężnymi. Jeżeli założycielami spółki jest kilka podmiotów, wkłady pieniężne k ażdego z założycieli n ie mogą być mniejsze niż 25 proc. ceny emisyjnej subskrybowanych akcji. 8
Įstatinis kapitalas (II) ( K apitał zakładowy) J eigu formuojamas didesnis nei 10 000 LTL įstatinis kapitalas: s teigėjai g ali jo v iso neapmokėti s teigėjai privalo apmokėti k uri v isais atvejais n e mažesnė iš k arto; n e mažesnę kaip kaip 10 000 25 proc. d alį; L TL. Jeżeli formowany jest kapitał zakładowy o wartości większej niż 10 000 LTL: założyciele nie mają obowiązku opłacenia go w całości; założyciele mają obowiązek opłacenia części nie mniejszej n iż 25 proc. ; która w każdym przypadku jest nie mniejsza niż 10 000 LTL. 9
Įstatinis kapitalas (III) ( K apitał zakładowy) Likusi dalis už steigėjo pasirašytas akcijas po bendrovės įsteigimo gali b ūti apmokama tiek pinigais, tiek nepiniginiais į našais per 12 mėnesių nuo steigimo sutarties pasirašymo dienos. Pozostała część subskrybowanych przez założyciela akcji może zostać p okryta zarówno w formie gotówkowej jak i wkładami n iepieniężnymi w ciągu 12 miesięcy od daty podpisania umowy założycielskiej spółki. 10
Akcininkai ( A kcjonariusze) B endrovės akcininkai gali būti ir f iziniai ir juridiniai asmenys. B endrovės a kcininkų t eises ir pareigas nustato Akcinių bendrovių įstatymas ir bendrovės įstatai. Akcjonariuszami spółki prawne. mogą być osoby fizyczne oraz osoby Prawa i obowiązki akcjonariuszy określa Ustawa o spółkach akcyjnych oraz statut spółki. 11
Akcininkai (II) ( A kcjonariusze) Turtinės teisės Teisė į dividendus Pirmumo teisė įsigyti visas į statai nenustato kitaip) Ir kt. parduodamas bendrovės akcijas (jei Prawa majątkowe Prawo do dywidend Prawo pierwokupu wszystkich sprzedawanych akcji statut nie stanowi inaczej) Pozostałe. spółki (o ile 12
Akcininkai (III) ( A kcjonariusze) Neturtinės teisės 13 Teisė dalyvauti visuotiniame akcininkų susirinkime ir balsuoti Teisė gauti informaciją T eisė ginčyti sprendimus ir reikalauti ž alos, kuri susidarė dėl bendrovės v adovo ir valdybos narių p areigų nevykdymo ar netinkamo vykdymo Ir kt. Prawa niemajątkowe Prawo uczestnictwa i głosowania na walnych zgromadzeniach akcjonariuszy Prawo do informacji Prawo kwestionowania decyzji i żądania odszkodowania z tytułu niewykonywania bądź niewłaściwego wykonywania obowiązków przez kierownika spółki lub członków z arządu. Pozostałe.
Akcininkų sprendimai ( Decyzje akcjonariuszy) S varbiausi sprendimai visuotiniame a kcininkų susirinkime p riimami k valifikuota balsų d auguma (ne mažesne kaip 2/3 v isų susirinkime dalyvaujančių akcininkų balsų). B endrovės į statai gali b alsų daugumą. numatyti ir didesnę nei 2/3 kvalifikuotą Najważniejsze decyzje walne zgromadzenie akcjonariuszy p rzyjmuje k walifikowaną większością głosów (nie mniej niż 2/3 głosów wszystkich uczestniczących w zgromadzeniu akcjonariuszy). Statut spółki może również określić kwalifikowaną głosów. większą niż 2/3 większość 14
Dividendai ( D ywidendy) Visuotinis akcininkų susirinkimas g ali p riimti sprendimą skirti ir i šmokėti dividendus, n ebent y ra tenkinama bent viena iš šių sąlygų: b endrovė t uri neįvykdytų prievolių, kurių terminai yra suėję; ataskaitiniais finansiniais b endrovės sumas. n uosavas metais kapitalas yra yra patirta nuostolių; arba taptų mažesnis už nustatytas W alne zgromadzenie może podjąć decyzję o podziale i wypłaceniu dywidendy, chyba że zaistnieje chociaż jedna z poniższych okoliczności: spółka posiada zobowiązania, których termin upłynął; w roku sprawozdawczym spółka poniosła straty; kapitał własny spółki jest lub stanie się mniejszy od ustalonej kwoty. 15
50 : 50 situacija ( Sytuacja 50 : 50) A kcininkai kontroliuoja po 50 p rocentų bendrovės akcijų. Išsiskyrus akcininkų p ozicijoms įmonės veikla p atenka į a klavietę ( a ng. d eadlock). I š aklavietės situacijos išeiti y ra itin sunku. Akcjonariusze kontrolują po 50 proc. akcji. W związku z odmiennym stanowiskiem akcjonariuszy działalność przedsiębiorstwa o siąga i mpas (ang. deadlock). Wyjście z impasu jest szczególnie trudne. 16
Bendrovės valdymas ( Z arządzanie przedsiębiorstwem) Privalo turėti: v isuotinį akcininkų susirinkimą; bendrovės vadovą. Spółka powinna posiadać: walne zgromadzenie a kcjonariuszy; kierownika spółki. G ali b ūti sudaroma: stebėtojų taryba; valdyba. Spółka może posiadać: radę nadzorczą; zarząd. 17
Bendrovės vadovas ( K ierownik spółki) V ienvaldiškai v eikia bendrovės v ardu s antykiuose su kitais asmenimis. Jednoosobowo występuje w imieniu spółki w relacjach z innymi osobami. R enka ir atšaukia bei atleidžia iš pareigų, nustato jo atlyginimą ir t.t. bendrovės valdyba. Zarząd spółki mianuje i odwołuje kierownika spółki, ustala wysokość jego wynagrodzenia i td. 18
Bendrovės vadovas ( Kierownik spółki) (II) Sudaroma Gali būti d arbo sutartis. sudaryta jo v isiškos materialinės atsakomybės sutartis. Vadovo atsakomybė v idiniuose ir i šoriniuose santykiuose. B endrovės vadovą išrinkęs vadovą. 19 organas Z awierana jest umowa o pracę. Może również zostać majątkowej. turi zawarta umowa o pełnej Odpowiedzialność kierownika spółki i zewnętrznych. absoliučią teisę atšauti w relacjach odpowiedzialności wewnętrznych O rgan mianujący kierownika posiada absolutne prawo jego odwołania.
Bendrovės vadovas ( K ierownik spółki) (III) Pareigos: v eikti s ąžiningai ir protingai; b ūti lojaliam ir vengti interesų konflikto; l aikytis konfidencialumo; n enaudoti bendrovės turo savo naudai. Obowiązki działać sumiennie i rozsądnie; przestrzegać zasad lojalności i poufności; unikać konfliktu interesów; nie wykorzystywać majątku spółki prywatnych. do celów 20
A r sunku įsteigti įmonę? ( C zy trudno założyć firmę? ) 1 diena (56 LTL (16 EUR) ) įmonės pavadinimo p atikrinimas ir r ezervavimas; 1 diena ( 198 LTL (57 EUR) ) r egistracija j uridinių asmenų registre, Valstybinėje m okesčių inspekcijoje ir Valstybinio socialinio draudimo fondo valdyboje (SODRA); 3 dienos (56 LTL (16 EUR) ) P VM 2 dienos (30 90 LTL ( 9-26 EUR)) ( neprivaloma). m okėtojo registracija; o ficialaus įmonės antspaudo gavimas 1 d zień ( 56 LTL (16 EUR) ) sprawdzanie i rezerwacja nazwy przedsiębiorstwa; 1 d zień ( 198 L TL (57 EUR) ) rejestracja w Rejestrze Osób Prawnych, państwowej Inspekcji Podatkowej i Państwowym Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (SODRA); 3 dni ( 56 LTL (16 EUR) ) rejestracja płatnika VAT; 2 dni (30 90 LTL ( 9-26 EUR) ) wyrobienie (nieobowiązkowe). oficjalnej pieczęci przedsiębiorstwa 21 Šaltinis: http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/lithuania/
A r sunku įsteigti įmonę? (II) ( C zy trudno założyć firmę? ) U AB galima įsteigti ir i nternetu. T aip pat internetu galima steigti ir individualią įmonę, a sociaciją, viešąją į staigą, mažąją bendriją ar labdaros paramos fondą. ir U AB można założyć przez Internet Również przez Internet można założyć indywidualną działalność gospodarczą, stowarzyszenie, instytucję publiczną, małą spółkę czy fundusz. 22
Pagrindiniai mokesčiai ( P odstawowe podatki) Į monių pelno P ridėtinės vertės D ividendų m okestis* 5/15% m okestis 21% a pmokestinimas** 0/15% Darbdavio mokama darbuotojo soc. d raudimo įmoka 30,98% Į mokos į garantinį Nekilnojamojo 23 turto f ondą 0,2% m okestis 0, 3 1% * Jei vidutinis sąrašuose esančių darbuotojų skaičius neviršija 10 žmonių ir mokestinio laikotarpio pajamos neviršija 1 milijono litų, taikomas 5% tarifas. ** 0% mokestis dividendams taikomas, kai investuotojas turi ne mažiau kaip 10% balso teisę turinčių akcijų įmonėje ne trumpiau nei 12 mėnesių. Podatek dochodowy od osób prawnych* 5/15% P odatek od wartości dodanej 21% O podatkowanie dywidend** 0/15% Składka na ubezpieczenie społeczne pracownika odprowadzana przez pracodawcę - 30,98% Składka na Fundusz Gwarantowanych Ś wiadczeń Pracowniczych 0,2% P odatek od nieruchomości 0, 3 1% * Jeżeli liczba zatrudnionych pracowników nie przekracza 10 osób i przychody za okres rozliczeniowy nie przekraczają 1 miliona LTL, stosuje się stawkę 5 % ** Stawkę 0% stosuje się, jeżeli inwestor posiania nie mniej niż 10% akcji przedsiębiorstwa dających prawo głosu przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy.
Sandorių rinka ( R ynek transakcji) 2013 m. išaugo 23% L ietuvos įmonės dalyvavo 75 įmonių įsigijimų- s usijungimų sandoriuose. 2013 m etų rugsėjį L ietuvoje Lenkijos i nvestuotojai investavo 4,7 m ilijardo litų ( 1,4 milijardo EUR). W 2013 r. wyrósł o 23% Litewskie przedsiębiorstwa brały udział w 75 transakcjach kupna- fuzji. D o września 2013 r. polscy inwestorzy n a Litwie zainwestowali 4,7 miliarda LTL (1,4 miliarda EUR). 24 Šaltinis: http:// vz.lt/article/2014/1/30/lietuvos-imoniu-sandoriu-rinka-ugtelejo-23
Įmonių įsigijimai ir susijungimai (II) ( N abycia przedsiębiorstw i fuzje) Įmonės įsigijimo būdai. Rizikos įvertinimo būtinybė. B endrovės teisinis L DD). patikrinimas ( angl. legal due d iligence, Tryby nabycia przedsiębiorstwa. Obowiązek oceny ryzyka. K ompleksowa analiza prawna przedsiębiorstwa due diligence, LDD). (angl. legal 25
Jungtinė veikla ( W spólna działalność) V eikla sudarius jungtinės veiklos ( p artnerystės) sutartį Partnerių Partnerių Išlaidos ir Pelnas teisės pareigos nuostoliai Prowadzenie działalności p o zawarciu umowy o wspólnej działalności ( partnerstwie). Prawa Obowiązki partnerów Koszty i straty Zysk partnerów 26
Išvados ( W nioski) Į monės steigimo procedūra yra pakankamai greita; g alima įsteigti internetu. įmonę E fektyviai įmonės veiklai svarbu: akcininkų sutarties sudarymas, valdymo organų įgaliojimų suderinimas, potencialių ginčų ir kitų r izikų numatymas bei prevencija. Procedura zakładania przedsiębiorstw jest dość sprawna; przedsiębiorstwo można założyć przez Internet. Dla skutecznego działania przedsiębiorstwa istotne jest: zawarcie umowy akcjonariuszy, określenie uprawnień organów zarządczych, przewidzenie ewentualnych sporów i innych zagrożeń oraz działania prewencyjne. 27
Kontaktai ( K ontakty) Ačiū! Dziękuję za uwagę! Renata Beržanskienė Partnerė tel. +370 52 685 040 renata.berzanskiene@sorainen.com Lietuva Jogailos 4 LT-01116 Vilnius tel. +370 52 685 040 faks. +370 52 685 041 lithuania@sorainen.com Estija Pärnu mnt 15 10141 Talinas tel. +372 6 400 900 faks. +372 6 400 901 estonia@sorainen.com Latvija Kr. Valdemāra iela 21 LV-1010 Ryga tel. +371 67 365 000 faks. +371 67 365 001 latvia@sorainen.com Baltarusija ul Nemiga 40 220004 Minskas tel. + 375 17 306 2102 faks. + 375 17 306 2079 belarus@sorainen.com