MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM

Powiatowy Urząd Pracy w Świdnicy MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM RAPORT POWIATOWY za 2012 rok część II- prognostyczna Świdnica, lipiec 2013

SPIS TREŚCI Strona 1. Analiza zarejestrowanych absolwentów wg szkół i zawodów 3 I. Struktura zawodowa absolwentów według szkół i zawodów 3 II. Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów 6 Wykształcenie wyższe 6 Wykształcenie policealne i średnie zawodowe 7 Wykształcenie średnie ogólnokształcące 10 Wykształcenie zasadniczej szkoły zawodowej 10 III. Struktura bezrobocia wśród absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów 13 2. Wnioski 23 2

1. ANALIZA ZAREJESTROWANYCH ABSOLWENTÓW WG SZKÓŁ I ZAWODÓW. I. Struktura zawodowa absolwentów według szkół i zawodów. Z analizy struktury zawodowej absolwentów według szkół i zawodów wynika, że: Studia wyższe w roku akademickim 2011/2012 świdnickiego ukończyło 96 osób (w roku akademickim 2010/2011-111), z czego 10 osób to absolwenci studiów stacjonarnych (w roku akademickim 2010/2011-41), a 86 osób to absolwenci studiów niestacjonarnych (w roku akademickim 2010/2011-70). Kierunki w jakich ukończyły one studia to informatyka, ekonomia i socjologia. Tytuły jakie osoby uzyskały to Inżynier informatyk oraz licencjat z ekonomii i socjologii. Z powyższych danych wynika, że w roku akademickim 2011/2012 liczba absolwentów szkół wyższych w stosunku do roku akademickiego 2010/2011 świdnickiego: jeśli chodzi o studia stacjonarne stanowiła 10,42% ogółu (w roku akademickim 2010/2011-36,94%); jeśli chodzi o studia niestacjonarne stanowiła 89,58% ogółu (w roku akademickim 2010/2011 63,06%); zmniejszyła się o 15 osób. Na terenie naszego doszło do zmniejszenia liczby absolwentów studiów stacjonarnych o 31, a liczba absolwentów studiów niestacjonarnych wzrosła o 16 osób; liczba absolwentów studiów niestacjonarnych była wyższa od liczby absolwentów studiów stacjonarnych o 76 osób. Jeśli chodzi o szkoły dające wykształcenie policealne, to w 9 placówkach i 11 zawodach naszego kształciły się osoby na poziomie szkoły policealnej. W 2012r. 238 absolwentów (193 absolwentów w 2011r.) legitymowało się tym poziomem wykształcenia. Na terenie naszego doszło więc do wzrostu liczby absolwentów kończących ten poziom kształcenia o 45 osób. Ponadto przewiduje się, że w 2013r. dojdzie do dalszego wzrostu ilości absolwentów na poziomie kształcenia policealnego i tego rodzaju szkoły ukończy 290 absolwentów. Na poziomie szkoły średniej technicznej (technika, licea zawodowe) naszego kształciły się osoby w 12 placówkach i 14 zawodach, z tego w 1 szkole muzycznej I stopnia. W 2012r. 516 absolwentów (596 absolwentów w 2011r.) legitymowało się tym poziomem wykształcenia. Na terenie naszego doszło więc do spadku liczby absolwentów kończących ten poziom kształcenia o 80 osób, ale jeśli przewidywania się sprawdzą to ich liczba w kolejnym roku powinna być wyższa. Przewiduje się, że w 2013r. tego rodzaju szkoły ukończy 723 absolwentów. Na poziomie średnim ogólnym można wyróżnić dwa rodzaje szkół - te, które uczą w zakresie Liceum Ogólnokształcącego, a jest ich 10 oraz te, które kształcą w zakresie Liceum Profilowanego - 2. W pierwszym przypadku placówki te wykształciły łącznie 831 3

absolwentów (w 2011r.- 911), co stanowi 96,85% ogółu absolwentów zaliczanych do tego wykształcenia (w 2011r.- 95,79%), a w drugim: 27 absolwentów (w 2011r.- 40), tj. 3,15% ogółu (w 2011r.- 4,21%). Łącznie daje to nam 858 absolwentów szkół z wykształceniem średnim ogólnym w 2012r. (951 absolwentów w 2011r.) oraz 1077 absolwentów przewidywanych w 2013r. Na terenie naszego doszło więc do spadku liczby absolwentów kończących ten poziom kształcenia o 93 osoby, ale jeśli przewidywania się sprawdzą to ich liczba w kolejnym roku powinna być wyższa. W zakresie wykształcenia zasadniczego zawodowego naszego kształci się w 10 placówkach szkolnych i 20 zawodach. W 2012r. 295 absolwentów (275 absolwentów w 2011r.) legitymowało się tym poziomem wykształcenia. Na terenie naszego doszło więc do wzrostu liczby absolwentów kończących ten poziom kształcenia o 20 osób, ale jeśli przewidywania się sprawdzą to ich liczba w kolejnym roku powinna być niższa. Przewiduje się, że w 2013r. tego rodzaju szkoły ukończy 286 absolwentów. Podsumowując dane można stwierdzić, że w 2012r. placówki szkolne z terenu świdnickiego wykształciły 2003 absolwentów (w 2011r.- 2126). W stosunku do roku poprzedniego doszło więc do spadku ogólnej liczby absolwentów kończących szkoły z terenu naszego o 123 osoby. Natomiast w 2013r. przewidywana liczba absolwentów wynosić ma 2376 osób (z wyłączeniem uczelni wyższych z uwagi na brak tego rodzaju danych). Ponadto można zauważyć, że świdnickiego: dominuje wykształcenie na poziomie średnim ogólnym - 858 absolwentów, tj. 42,84% ogółu absolwentów z 2012r.(w 2011r.- 951, tj. 44,73%), następnie na poziomie policealnym i średnim zawodowym - 754 absolwentów, tj. 37,64% ogółu absolwentów z 2012r.(w 2011r.- 789, tj. 37,11%), kolejne to, wykształcenie zasadnicze zawodowe 295 absolwentów, tj. 14,73% ogółu absolwentów z 2012r. (w 2011r.- 275, tj. 12,94%) a jako ostanie plasuje się wykształcenie wyższe 96 absolwentów, tj. 4,79% ogółu absolwentów z 2012r. (w 2011r.- 111, tj. 5,22%). Liczba absolwentów według poziomu wykształcenia w latach 2007-2012. WYSZCZEGÓLNIENIE LICZBA PLACÓWEK Szkoły wyższe LICZBA ZAWODÓW ABSOLWENCI 2007r. 1 1 79 2008r. 1 1 85 2009r. 1 1 76 2010r. 1 2 407 2011r. 2 3 111 2012r. 2 3 96 Szkoły policealne i średnie zawodowe 2007r. 13 11 505 2008r. 26 22 782 4

WYSZCZEGÓLNIENIE LICZBA PLACÓWEK LICZBA ZAWODÓW ABSOLWENCI 2009r. 24 23 821 2010r. 28 25 962 2011r. 21 24 789 2012r. 21 25 754 Licea ogólnokształcące 2007r. 18 1 1176 2008r. 18 1 1150 2009r. 15 1 1024 2010r. 23 1 1052 2011r. 17 1 951 2012r. 12 1 858 Zasadnicze szkoły zawodowe 2007r. 9 18 277 2008r. 8 18 256 2009r. 9 16 281 2010r. 9 20 331 2011r. 9 18 275 2012r. 10 20 295 Podsumowując powyższe dane można stwierdzić, że naszego w stosunku do roku poprzedniego obserwujemy spadek ilości absolwentów: - największy, bo aż o 93 absolwentów w przypadku wykształcenia średniego ogólnokształcącego; - o 35 absolwentów w przypadku wykształcenia policealnego i średniego zawodowego; - o 15 absolwentów w przypadku wykształcenia wyższego i wzrost liczy absolwentów w przypadku wykształcenia zawodowego o 20 osób. Poniższy wykres przedstawia zmiany w zakresie liczby absolwentów na poszczególnych poziomach kształcenia w latach 2007-2012. 5

1400 1200 w ykształcenie w yższe w ykształcenie średnie ogólne w ykształcenie policealne i średnie zaw odow e w ykształcenie zasadnicze zaw odow e 1000 800 600 400 200 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 II. Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów. WYKSZTAŁCENIE WYŻSZE. W zakres tego wykształcenia wchodzą w analizowanym okresie absolwenci dwóch szkół wyższych, które wykształciły absolwentów w trzech kierunkach. Jak wynika z zebranych danych w 2012r. uczelnie takie naszego ukończyło 96 absolwentów, tj. 4,79% wszystkich absolwentów z 2012r. Struktura zawodowa absolwentów z wykształceniem wyższym w powiecie świdnickim w latach 2007-2012. w roku NAZWA ZAWODU/ uzyskany tytuł Inżynier informatyk Licencjat z ekonomii Licencjat z socjologii 2007r. 79 - - 2008r. 85 - - 2009r. 76 - - 2010r. 327 80-2011r. 82 20 9 2012r. 74 16 6 6

WYKSZTAŁCENIE POLICEALNE i ŚREDNIE ZAWODOWE. Grupa ta obejmuje 25 różnych zawodów, w których w 2012r. ukończyło szkoły naszego łącznie 754 absolwentów (w 2011r.- 24 zawody i 789 absolwentów). Prognozowana ilość w 2013r. ma ulec wzrostowi o 259 osób i w związku z tym ma wynieść - 1013 absolwentów w 26 zawodach. Spośród absolwentów kończących w 2012r. największą ich liczbę obserwujemy w zawodach: Technik informatyk - 129 absolwentów, tj. 17,11% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r. - 104, tj. 13,18%); Technik ekonomista 80 absolwentów, tj. 10,61% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 81, tj. 10,27%); Technik hotelarstwa - 48 absolwentów, tj. 6,37% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 50, tj. 6,34%); Technik mechanik 46 absolwentów, tj. 6,10% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 83, tj. 10,52%); Technik logistyk 41 absolwentów, tj. 5,44% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 38, tj. 4,82%); Technik organizacji usług gastronomicznych 41 absolwentów, tj. 5,44% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 43, tj. 5,45%); Specjalista pracy socjalnej 35 absolwentów, tj. 4,64% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- brak było absolwentów, by w tym zawodzie); Technik budownictwa 35 absolwentów, tj. 4,64% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 43, tj. 5,45%); Technik farmaceutyczny 35 absolwentów, tj. 4,64% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 23, tj. 2,92%); Technik agrobiznesu 34 absolwentów, tj. 4,51% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 36, tj. 4,56%); Opiekun medyczny 26 absolwentów, tj. 3,45% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- brak było absolwentów, by w tym zawodzie); Daje nam to łącznie 550 osób, tj. 72,94% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym w 2012r. oraz 27,46% wszystkich absolwentów z 2012r. Nieco mniejszą ilość absolwentów obserwujemy w zawodach: Ratownik medyczny 24 absolwentów, tj. 3,18% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 31, tj. 3,93%); Technik usług kosmetycznych 22 absolwentów, tj. 2,92% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 27, tj. 3,42%); Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 19 absolwentów, tj. 2,52% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 21, tj. 2,66%); Muzyk 19 absolwentów, tj. 2,52% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 20, tj.2,53%); Technik elektryk 18 absolwentów, tj. 2,39% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- brak było absolwentów, by w tym zawodzie); 7

Technik żywienia i gospodarstwa domowego - 18 absolwentów, tj. 2,39% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 18, tj. 2,28%); Technik handlowiec 18 absolwentów, tj. 2,39% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 35, tj. 4,44%). Technik organizacji reklamy 16 absolwentów, tj. 2,12% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 9, tj. 1,14%); Asystentka stomatologiczna 15 absolwentów, tj. 1,99% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- brak było absolwentów, by w tym zawodzie); Technik administracji 14 absolwentów, tj. 1,86% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (w 2011r.- 16, tj. 2,03%); Łącznie daje to 183 osoby, tj. 24,27% absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym w 2012r. oraz 9,14% wszystkich absolwentów z 2012r. Struktura zawodowa absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym według zawodów w powiecie świdnickim w latach 2007-2012. NAZWA ZAWODU w 2007r. w 2008r. w 2009r. w 2010r. Wykształcenie policealne i średnie zawodowe w 2011r. w 2012r. Bez zawodu - - 64 38 - - Technik budownictwa 34 20 23 31 43 35 Technik elektryk 23 22 25 12-18 Technik elektronik - - - 14 27 - Technik mechanik 95 117 82 104 83 46 Technik technologii odzieży Technik technologii ceramicznej - - 10 - - - - 3 - - - - Technik informatyk 13 73 129 142 104 129 Technik architektury krajobrazu - - 11 13 21 5 Technik ogrodnik - 20 - - - - Technik żywienia i gospodarstwa domowego 38 33 23 25 18 18 Technik masażysta - 18-13 12 - Terapeuta zajęciowy - 13 21 17 - - Technik farmaceutyczny - - 32 31 23 35 Ratownik medyczny - - 20 19 31 24 Technik organizacji usług gastronomicznych 22 20 24 41 43 41 8

NAZWA ZAWODU w 2007r. w 2008r. w 2009r. w 2010r. w 2011r. w 2012r. Technik hotelarstwa 87 86 64 79 50 48 Technik handlowiec 25 34 15 50 35 18 Technik ekonomista 123 132 115 114 81 80 Technik agrobiznesu 17 41 52 67 36 34 Technik logistyk - - 13 13 38 41 Technik organizacji reklamy - 18 9 15 9 16 Technik administracji - 21 16 30 16 14 Opiekun w domu pomocy społecznej - - 21 - - - Opiekunka środowiskowa - 14 - - - - Dekorator wnętrz - 18 - - - - Muzyk 28 35 15 14 20 19 Kucharz - - 16 19 19 - Technik rachunkowości - 7 - - - - Technik prac biurowych - 13 - - 10 - Technik usług kosmetycznych Technik technologii żywności - 24 21 22 27 22 - - - 7 - - Opiekun medyczny - - - 32 15 26 Technik hodowca koni - - - 7 4 Technik bezpieczeństwa i higieny pracy - - - - 21 19 Specjalista pracy socjalnej - - - - - 35 Technik pojazdów samochodowych Asystentka stomatologiczna - - - - - 5 - - - - - 15 Kelner - - - - - 7 Razem 505 782 821 962 789 754 Jak wynika z powyższej tabeli w 2012r. w stosunku do roku poprzedniego największy wzrost ilości absolwentów nastąpił w zawodach: Technik informatyk (+25), Technik farmaceutyczny (+12) i Opiekun medyczny (+11). Największy spadek nastąpił zaś w zawodach: Technik mechanik (-37), Technik handlowiec (-17), Technik architektury krajobrazu (-16). Zaprzestano kształcenia w trzech zawodach, tj. Technik elektronik, Technik masażysta i Kucharz, oraz pojawiły się cztery nowe kierunki, tj. Specjalista pracy socjalnej, Technik pojazdów samochodowych, Asystentka stomatologiczna i Kelner. Po rocznej przerwie 9

mamy też ponownie absolwentów w zawodzie Technik elektryk. Ponadto w strukturze zawodowej absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym ponownie od 2009r. nie uwzględniono w zestawieniu tabelarycznym stanowiącym podstawę niniejszego raportu grupy absolwentów Bez zawodu. Znalazło więc to swoje odbicie w powyższym zestawieniu. Spadła też ogólna liczba absolwentów kończących na tym poziomie kształcenia z 789 w 2011r. do 754 w 2012r., tj. o 35 osób. WYKSZTAŁCENIE ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE. W zakres tego wykształcenia wchodzą absolwenci szkół kształcących się w Liceach Ogólnokształcących i Liceach Profilowanych. Jak wynika z zebranych danych w 2012r. szkoły te ukończyło 858 absolwentów, tj. 42,84% wszystkich absolwentów z 2012r. (w 2011r.- 951, tj. 44,73%). Prognozowana ilość w 2013r. ma ulec wzrostowi o 219 osób i w związku z tym ma osiągnąć liczbę 1077 absolwentów. Struktura zawodowa absolwentów z wykształceniem średnim ogólnokształcącym w powiecie świdnickim w latach 2007-2012. w roku NAZWA ZAWODU Bez zawodu 2007r. 1176 2008r. 1150 2009r. 1024 2010r. 1052 2011r. 951 2012r. 858 WYKSZTAŁCENIE ZASADNICZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ. W ramach wykształcenia zasadniczego zawodowego obserwujemy grupę 20 zawodów, w których kształcą szkoły Powiatu Świdnickiego (w 2011r.- 18). W 2012r. ten typ szkoły ukończyło - 295 absolwentów, tj. 14,73% wszystkich absolwentów z 2012r. (w 2011r.- 275, tj. 12,94%). Prognozowana ilość w 2013r. ma ulec spadkowi o 9 osób i w związku z tym ma wynieść - 286 absolwentów w 19 zawodach. Spośród absolwentów kończących w 2012r. największą ich liczbę obserwujemy w zawodach: Mechanik pojazdów samochodowych 80 absolwentów, tj. 27,12% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 63, tj. 22,91%); Sprzedawca - 38 absolwentów, tj. 12,88% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 35, tj. 12,73%); 10

Kucharz małej gastronomii 34 absolwentów, tj. 11,53% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 41, tj. 14,91%); Technolog robót wykończeniowych w budownictwie - 28 absolwentów, tj. 9,49% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 21, tj. 7,64%); Murarz - 23 absolwentów, tj. 7,80% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 25, tj. 7,55%); Fryzjer - 21 absolwentów, tj. 7,12% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 27, tj. 9,82%). Daje nam to łącznie 224 osoby, tj. 75,93% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym w 2012r. oraz 11,18% wszystkich absolwentów z 2012r. Nieco mniejszą ilość absolwentów obserwujemy w zawodach: Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 13 absolwentów, tj. 4,41% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 15, tj. 5,45%); Kucharz 11 absolwentów, tj. 3,73% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- brak było absolwentów, by w tym zawodzie); Ślusarz 11 absolwentów, tj. 3,73% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 5, tj. 1,82%); Mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych - 9 absolwentów, tj. 3,05% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 10, tj. 3,64%); Piekarz 6 absolwentów, tj. 2,03% absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w 2011r.- 7, tj. 2,55%); Łącznie daje to 50 osób, tj. 16,95% absolwentów z wykształceniem zawodowym w 2012r. oraz 2,5% wszystkich absolwentów z 2012r. Struktura zawodowa absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym według zawodów w powiecie świdnickim w latach 2007-2012. NAZWA ZAWODU w 2007r. Absolwenci, w 2008r. w 2009r. w 2010r. Wykształcenie zasadnicze zawodowe w 2011r. w 2012r. Kucharz 4 4-4 - 11 Kucharz małej gastronomii 39 36 31 46 41 34 Fryzjer 14 13 21 22 27 21 Sprzedawca 45 40 57 52 35 38 Ogrodnik 12 12 13 8 3 4 Kamieniarz 9 9-13 3 - Murarz 18 15 13 25 15 23 Monter instalacji gazowych 10 9 14 - - - Blacharz samochodowy 3 3 1 1 4 1 Ślusarz 6 5 16 6 5 11 11

NAZWA ZAWODU w 2007r. Absolwenci, w 2008r. w 2009r. w 2010r. w 2011r. w 2012r. Tokarz 2 2 9 - - - Mechanik pojazdów samochodowych Mechanik- operator pojazdów i maszyn rolniczych 70 66 69 68 63 80 - - 11 10 10 9 Elektromechanik 1 1-10 - 1 Elektryk - - 2 12 - - Monter elektronik- układy elektroniczne automatyki przemysłowej 1 1 - - - - Cukiernik 12 10 2 3 3 4 Piekarz 23 22 11 4 7 6 Stolarz 3 3 4 5 2 1 Krawiec 4 4 7 5 7 3 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych - - - 13 15 13 Lakiernik - - - 2-3 Operator obrabiarek skrawających Technolog robót wykończeniowych w budownictwie Elektromechanik pojazdów samochodowych - - - 22 13 3 - - - - 21 28 1 1 - - 1 - Monter- elektronik - - - - - 1 Razem 277 256 281 331 275 295 Jak wynika z powyższej tabeli w 2012r. w stosunku do roku poprzedniego największy wzrost ilości absolwentów nastąpił w zawodach: Mechanik pojazdów samochodowych (+17) i Murarz (+8). Największy spadek nastąpił zaś w zawodach: Operator obrabiarek skrawających (-10), Kucharz małej gastronomii (-7) i Fryzjer (-6). Zaprzestano kształcenia w dwóch zawodach, tj. Kamieniarz i Elektromechanik pojazdów samochodowych oraz pojawiły się nowy kierunek, tj. Monter- elektronik. Po rocznej przerwie mamy też ponownie absolwentów w trzech zawodach: Kucharz, Elektromechanik i Lakiernik. Wzrosła też ogólna liczba absolwentów kończących na tym poziomie kształcenia z 275 w 2011r. do 295 w 2012r., tj. o 20 osób. 12

III. Struktura bezrobocia wśród absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów. Jak wynika z danych GUS na dzień 31.12.2012r. świdnickiego liczba ludności w wieku 15-34 lata wynosiła 46.295 osób. Na ten sam dzień w ewidencji PUP zarejestrowanych było 3875 osób bezrobotnych w wieku do 34 lat, co stanowi 8,37% liczby osób w tym przedziale wiekowym. Natomiast na koniec 2012r. w ewidencji osób bezrobotnych zarejestrowanych było 428 absolwentów, tj. 11,05% osób w wieku do 34 lat (w 2011r.- 401). Z czego 244, tj. 57,01% absolwentów to ci, Powiatu Świdnickiego (w 2011r.- 221, tj 55,11%). Liczba bezrobotnych absolwentów w stosunku do osób bezrobotnych, stan na końcu lat 2007-2012. ROK Bezrobotni ogółem Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w końcu roku w tym Bezrobotni absolwenci ze szkół świdnickiego Udział procentowy absolwentów w liczbie bezrobotnych ogółem (C : B) w % A B C D E 2007 6865 284 225 4,14 2008 6931 382 191 5,51 2009 8361 437 244 5,23 2010 7907 447 236 5,65 2011 7510 401 221 5,34 2012 8942 428 244 4,79 Jak wynika z powyższych danych ogólna liczba bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w ewidencji w końcu 2012r. wzrosła o 27 osób w stosunku do roku poprzedniego, a absolwentów ze szkół z terenu naszego o 23 osoby. Równocześnie obserwujemy również wzrost liczby osób bezrobotnych i zmniejszenie udziału procentowego absolwentów w ogólnej liczbie bezrobotnych z 5,34 do 4,79%. Powyższe dane w ujęciu wykresowym: 2012 2011 2010 2009 Bezrobotni ogółem Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w końcu roku Bezrobotni absolwenci ze szkół świdnickiego 2008 2007 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 13

Liczba bezrobotnych absolwentów wg wykształcenia, stan na końcu lat 2011-2012. Poziom wykształcenia Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w końcu 2011r. Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w końcu 2012r. Bezrobotni absolwenci ze szkół świdnickiego w 2011r. Bezrobotni absolwenci ze szkół świdnickiego w 2012r. A B C D E F (E): (C) w % wyższe 166 143 7 4 2,8 policealne i średnie zawodowe 63 115 58 105 91,3 średnie ogólne 116 73 105 53 72,6 zasadnicze zawodowe 51 90 48 75 83,33 gimnazjalne 5 7 3 7 100 Razem 401 428 221 244 57,01 Jak widać w powyższym zestawieniu tabelarycznym w 2012r. w stosunku do roku poprzedniego wzrost liczby zarejestrowanych odnotowano wśród bezrobotnych absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (+52), zasadniczym zawodowym (+39) i gimnazjalnym (+2). Natomiast spadek liczby zarejestrowanych obserwujemy wśród absolwentów z wykształceniem wyższym (-23) i średnim ogólnym (-43). Liczba bezrobotnych absolwentów w latach 2009-2012 w ujęciu wykresowym: gimnazjalne zasadnicze zawodowe Bezrobotni absolwenci w końcu 2009r. Bezrobotni absolweci w końcu 2010r. Bezrobotni absolwenci w końcu 2011r. Bezrobotni absolwenci w końcu 2012r. średnie ogólne policealne i średnie zawodowe wyższe 0 50 100 150 200 250 14

Liczba bezrobotnych absolwentów ze szkół z terenu świdnickiego w latach 2007-2012 w ujęciu wykresowym: gimnazjalne Bezrobotni absolwenci ze szkół z terenu świdnickiego w 2007r. Bezrobotni absolwenci ze szkół z terenu świdnickiego w 2008r. Bezrobotni absolwenci ze szkół z terenu świdnickiego w 2009r. Bezrobotni absolweci ze szkół z terenu świdnickiego w 2010r. Bezrobotni absolwenci ze szkół z terenu świdnickiego w 2011r. Bezrobotni absolwenci ze szkół z terenu świdnickiego w 2012r. zasadnicze zawodowe średnie ogólne policealne i średnie zawodowe wyższe 0 20 40 60 80 100 120 140 Natomiast wśród bezrobotnych absolwentów ze szkół naszego wyróżnić można : 1. 4 spośród 96 absolwentów (w 2011r.- 7 z 111), z wykształceniem wyższym i stanowią oni: 0,94% wszystkich absolwentów zarejestrowanych w PUP na koniec 2012r. (w 2011r.- 1,75%), 4,17% absolwentów, w 2012r. szkoły wyższe z terenu naszego (w 2011r.- 6,31%), oraz 0,20% ogółu absolwentów z 2012r. (w 2011r.- 0,33%). 15

2. 105 spośród 754 absolwentów (w 2011r.- 58 z 789), z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym. Absolwenci ci skupili się w 19 spośród 25 zawodów, w których kształciły szkoły na tym poziomie kształcenia w naszym powiecie. Największą liczbę zarejestrowanych absolwentów obserwujemy w zawodach: Technik ekonomista- 22 osoby; Technik informatyk- 20 osób; Technik hotelarstwa- 12 osób i Technik budownictwa- 9 osób. Owe 105 osób stanowi: 24,53% wszystkich absolwentów zarejestrowanych w PUP na koniec 2012r. (w 2011r.- 14,46%) 13,93% absolwentów, w 2012r. szkoły policealne i średnie zawodowe z terenu naszego (w 2011r.- 7,35%), oraz 5,24% ogółu absolwentów z 2012r. (w 2011r.- 2,73%). 3. 53 spośród 858 absolwentów (w 2011r.- 105 z 951), z wykształceniem średnim ogólnym i stanowią oni: 12,38% wszystkich absolwentów zarejestrowanych w PUP na koniec 2012r. (w 2011r.- 26,18%), 6,18% absolwentów, w 2012r. szkoły ogólnokształcące z terenu naszego (w 2011r.- 11,04%), oraz 2,65% ogółu absolwentów z 2012r. (w 2011r.- 4,94%). 4. 75 spośród 295 absolwentów (w 2011r.- 48 z 275), z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Absolwenci ci skupili się w 15 spośród 20 zawodów, w których kształciły szkoły na tym poziomie kształcenia w naszym powiecie. Największą liczbę zarejestrowanych absolwentów obserwujemy w zawodach: Mechanik pojazdów samochodowych- 26 osób; Sprzedawca 16 osób; Kucharz małej gastronomii- 7 osób i Fryzjer- 6 osób. Owe 75 osób stanowi: 17,52% wszystkich absolwentów zarejestrowanych w PUP na koniec 2012r. (w 2011r.- 11,97%), 25,42% absolwentów, w 2012r. szkoły zasadnicze zawodowe z terenu naszego (w 2011r.- 17,45%), oraz 3,75% ogółu absolwentów z 2012r. (w 2011r.- 2,26%). 5. 7 absolwentów z wykształceniem gimnazjalnym (w 2011r.- 3) Owe 7 osób stanowi: 1,64% wszystkich absolwentów zarejestrowanych w PUP na koniec 2012r. (w 2011r.- 0,75%). 16

Struktura bezrobocia wśród absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów w powiecie świdnickim w 2011r. i 2012r. NAZWA ZAWODU w 2011r. w 2012r. Bezrobotni absolwenci ze szkół danego zarejestrowani w PUP w końcu 2011r. Bezrobotni absolwenci ze szkół danego zarejestrowani w PUP w końcu 2012r. (E): (C) w % A B C D E F Wykształcenie wyższe Inżynier informatyk 82 74 7 4 5,41 Ekonomia 20 16 - - - Socjologia 9 6 - - - Razem 111 96 7 4 4,17 Wykształcenie policealne i średnie zawodowe Specjalista pracy socjalnej - 35 - - - Technik budownictwa 43 35 5 9 25,71 Technik elektryk - 18-5 27,78 Technik mechanik 83 46 6 3 6,52 Technik pojazdów samochodowych Technik architektury krajobrazu - 5-1 20 21 5 - - - Technik hodowca koni 7 4 - - - Technik farmaceutyczny 23 35 3 3 8,57 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 18 18 1 3 16,67 Asystentka stomatologiczna - 15 - - - Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 21 19-1 5,26 Ratownik medyczny 31 24-3 12,5 Technik agrobiznesu 36 34-1 2,94 Technik ekonomista 81 80 9 22 27,5 Technik logistyk 38 41 2 7 17,07 Technik organizacji reklamy 9 16 - - - Technik administracji 16 14-1 7,14 Technik organizacji usług gastronomicznych 43 41 3 6 14,63 Muzyk 20 19 - - - 17

Technik informatyk 104 129 7 20 15,5 Technik hotelarstwa 50 48 8 12 25 Kelner - 7-1 14,29 Technik usług kosmetycznych 27 22 3 1 4,55 Technik handlowiec 35 18 8 5 27,78 Opiekun medyczny 15 26 2 1 3,85 Razem x 754 x 105 13,93 Wykształcenie średnie ogólne Bez zawodu 951 858 105 53 6,18 Wykształcenie zasadnicze zawodowe Kucharz - 11-3 27,27 Kucharz małej gastronomii 41 34 6 7 20,59 Fryzjer 27 21 7 6 28,57 Sprzedawca 35 38 11 16 42,11 Ogrodnik 3 4 1 2 50 Murarz 15 23 3 2 8,70 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych Technolog robót wykończeniowych w budownictwie 15 13 1 2 15,38 21 28 2 2 7,14 Lakiernik - 3-1 33,33 Blacharz samochodowy 4 1 3 1 100 Ślusarz 5 11 1 2 18,18 Operator obrabiarek skrawających Mechanik pojazdów samochodowych 13 3 1 - - 63 80 5 26 32,5 Elektromechanik - 1 - - - Monter- elektronik - 1 - - - Cukiernik 3 4 1 1 25 Piekarz 7 6 2 3 50 Stolarz 2 1 1 - - Krawiec 7 3 1 1 33,33 Mechanik- operator pojazdów i maszyn rolniczych 10 9 2 - - Razem x 295 x 75 25,42 18

Poddając analizie powyższe dane można zaobserwować następujące prawidłowości jakie zaszły w roku 2012r. w strukturze absolwentów ze szkół z terenu naszego : procentowy układ bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych na koniec 2012r. ze szkół z terenu naszego z uwagi na wykształcenie przedstawia się następująco: wykształcenie zasadnicze zawodowe- 25,42% wykształcenie policealne i średnie zawodowe- 13,93% wykształcenie średnie ogólne- 6,18% wykształcenie wyższe- 4,17% w 36 spośród 49 zawodów (w 2011r.- 31 z 46), w których kształciły szkoły naszego ma swoich reprezentantów wśród osób bezrobotnych; najliczniej wśród bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych na koniec 2012r. reprezentowane są grupy: Bez zawodu- 53 osoby; Mechanik pojazdów samochodowych- 26 osób; Technik ekonomista- 22 osoby; Technik informatyk- 20 osób; Sprzedawca- 16 osób; Technik hotelarstwa- 12 osób; w czterech przypadkach powyższych zawodów procentowy udział absolwentów zarejestrowanych w ewidencji osób bezrobotnych na koniec 2012r. w stosunku do liczby absolwentów z 2012r. kończących w tym zawodzie zalicza się do najwyższych. Z tego rodzaju sytuacją mamy do czynienia w przypadku grup: Sprzedawca- 42,11%; Mechanik pojazdów samochodowych- 32,5%; Technik ekonomista- 27,5%; Technik hotelarstwa- 25%; ranking zawodów ze szkół z terenu naszego z największym procentowym udziałem absolwentów wśród osób bezrobotnych zarejestrowanych na koniec 2012r. przedstawia się następująco: 1. Blacharz samochodowy - 1 bezrobotny na 1 absolwenta, tj. 100% (w 2011r. - 3 z 4); 2. Piekarz - 3 bezrobotnych na 6 absolwentów, tj. 50% (w 2011r. - 2 z 7); 3. Ogrodnik 2 bezrobotny na 4 absolwentów, tj. 50% (w 2011r. - 1 z 3); 4. Sprzedawca 16 bezrobotnych na 38 absolwentów, tj. 42,11% (w 2011r. 11 z 35); 5. Lakiernik 1 bezrobotny na 3 absolwentów, tj. 33,33% (w 2011r. brak było absolwentów w tym zawodzie); 6. Krawiec - 1 bezrobotny na 3 absolwentów, tj. 33,33% (w 2011r. -1 z 7); 7. Mechanik pojazdów samochodowych - 26 bezrobotnych na 80 absolwentów, tj. 32,5% (w 2011r.- 5 z 63); 8. Fryzjer - 6 bezrobotnych na 21 absolwentów, tj. 28,57% (w 2011r. - 7 z 27); 9. Technik elektryk - 5 bezrobotnych na 18 absolwentów, tj. 27,78% (w 2011r. brak było absolwentów w tym zawodzie); 10. Technik handlowiec- 5 bezrobotnych na 18 absolwentów, tj. 27,78% (w 2011r. - 8 z 35); 19

11. Technik ekonomista 22 bezrobotnych na 80 absolwentów, tj. 27,5% (w 2011r. - 9 z 81); 12. Kucharz 3 bezrobotnych na 11 absolwentów, tj. 27,27% (w 2011r. brak było absolwentów w tym zawodzie na poziomie szkoły zasadniczej zawodowej); 13. Technik budownictwa 9 bezrobotnych na 35 absolwentów, tj. 25,71% (w 2011r.- 5 z 43); 14. Technik hotelarstwa 12 bezrobotnych na 48 absolwentów, tj. 25% (w 2011r. 8 z 50); 15. Cukiernik 1 bezrobotny na 4 absolwentów, tj. 25% (w 2011r. 1 z 3); 16. Kucharz małej gastronomii 7 bezrobotnych na 34 absolwentów, tj. 20,59% (w 2011r. 6 z 41); 17. Technik pojazdów samochodowych 1 bezrobotny na 5 absolwentów, tj. 20% (w 2011r. brak było absolwentów w tym zawodzie). Natomiast prognozy dla niektórych z tych zawodów przedstawiają się następująco 1 : w zawodzie blacharza samochodowego według prognoz zapotrzebowanie na rynku na osoby w tym zawodzie będzie spadało. Zatem podaż zacznie przewyższać popyt zgłaszany przez pracodawców, co wiązać się będzie z dalszymi trudnościami w znalezieniu pracy przez osoby nowo wchodzące na rynek; w zawodzie ogrodnika prognozowany jest brak perspektyw rozwojowych na rynku pracy. Jak sami obserwujemy spada też zainteresowanie tym kierunkiem kształcenia. Jeśli ta tendencja się utrzyma to w perspektywie czasowej do 2025r. istnieje szansa, że podaż zrównoważy się z popytem. W przeciwnym wypadku możemy spodziewać się dalszych trudności ze zalezieniem zatrudnienia w tym zawodzie; w zawodzie sprzedawcy mamy do czynienia z jednej strony ze stałym zapotrzebowaniem na pracowników na rynku pracy z drugiej jak widzimy z dużym odsetkiem bezrobotnych absolwentów. Jednocześnie w zawodzie tym mamy do czynienia ze stałym, wysokim poziomem liczby uczniów i absolwentów. Analizując losy absolwentów tego zawodu musimy też pamiętać, że bardzo często zatrudniane są na tym stanowisku osoby z zupełnie innymi kwalifikacjami, studenci lub ludzie bez kwalifikacji. Wydaje się zatem, że należałoby ograniczyć liczbę kształconej w tym kierunku młodzieży. Jednocześnie prognozy do 2025r. dla tego zawodu mówiły o znacznym odpływie sił roboczych spowodowanym przechodzeniem pracowników na emeryturę, co miało się wiązać z pojawieniem się miejsc pracy dla nowych pracowników. Jednakże w kontekście zaistniałych zmian ustawy emerytalnej odpływ ten nie nastąpi na takim poziomie jak pierwotnie przewidywano. Dlatego innym rozwiązaniem proponowanym w ramach rekomendacji dla tego zawodu jest zwrócenie większej uwagi na podniesienie jakości kształcenia. Jeśli absolwent kierunku sprzedawca okazałby się na swoim stanowisku znacznie lepszy niż inni kandydaci miałby większe szanse na zatrudnienie. Dlatego też w rekomendacjach zwraca się uwagę, że ważne jest, aby absolwent potrafił posługiwać się współczesnymi narzędziami oraz nowoczesnymi technikami sprzedaży; 1 Informacje zaczerpnięte z publikacji powstałej w ramach projektu badawczego Diagnoza potrzeb edukacyjnych- rozwój rynku pracy województwa dolnośląskiego poprzez dostosowanie oferty szkolnictwa zawodowego. Projekt ten jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego- Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet IX- Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Działanie 9.2- Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego, Warszawa 2010, str. 90-114. 20

zawód mechanika pojazdów samochodowych należy do tej grupy zawodów, w których mamy do czynienia z wahaniami liczebności. Jednocześnie prognozy wskazują, że do 2025r. powinien on mieć raczej tendencję spadkową, co jednak może nie stanowić rozwiązania sytuacji biorąc pod uwagę malejące zapotrzebowanie rynku na tego rodzaju kwalifikacje. Dlatego w zawodzie tym możemy mieć nadal do czynienia z pogłębiającym się stanem nierównowagi na rynku pracy. W przypadku tego zawodu rekomendowanym działaniem wydaje się być ograniczenie liczby osób w nim kształconych lub co najmniej zatrzymanie trendu wzrostu liczby uczących się; w zawodzie technika elektryka przewidywany jest wzrost liczby osób, które uzyskają kwalifikacje umożliwiające poszukiwanie w nim pracy. Jeśli faktycznie tak się stanie to w kolejnych latach nierównowaga na rynku pracy w tym zawodzie będzie się zwiększać; zawód pracownika do spraw handlowych (Technik handlowiec) stał się bardzo popularny, czego skutkiem jest zwiększenie się liczby pracowników. To może spowodować, że nowo pojawiające się osoby w tym zawodzie mogą mieć mniejsze szanse na znalezienie pracy. Pierwotnie, co prawda zakładano, że do 2025r. rynek powinien się zacząć równoważyć wraz z odpływem siły roboczej, ale w kontekście zaistniałych zmian ustawy emerytalnej odpływ ten nie nastąpi na takim poziomie jak pierwotnie przewidywano. W takim przypadku znalezienie pracy w tym zawodzie może być utrudnione. Dlatego wydaje się, że z jednej strony powinno się ograniczać kształcenie w tym zawodzie. Jednocześnie, ze względu na wagę i rozwój branży handlowej, trzeba by nadal dążyć do polepszenia jakości kształcenia i nadal zwracać większą uwagę na dostosowanie umiejętności absolwentów do potrzeb pracodawców; w zawodzie technika ekonomisty wciąż mamy do czynienia z wysokim poziomem liczby absolwentów. Przewiduje się, że do 2025r. nadal będziemy w nim obserwować niedopasowanie pomiędzy popytem, a podażą. Wpływ będzie min. mieć na to mniejszy niż pierwotnie zakładano odpływ na emerytury oraz wzrastająca liczba absolwentów. Oba czynniki mogą się więc przełożyć na pogorszenie sytuacji osób wchodzących na rynek pracy i mogących podjąć zatrudnienie w tym zawodzie. Dlatego rekomendacje mówią o potrzebie znacznego ograniczenia kształcenia w tym zawodzie; w zawodach z grupy pracownik usług gastronomicznych (kucharz i kucharz małej gastronomii) prognozuje się, że do 2025r. będziemy obserwować na rynku pracy sukcesywne zmniejszanie się zapotrzebowania na tego typu kwalifikacje. Sugeruje to dalsze trudności w znalezieniu pracy przez nowo pojawiające się osoby w tej grupie zawodowej. Mniejszy też będzie, niż pierwotnie zakładano odpływ starszych roczników, co dodatkowo w sposób niekorzystny wpłynie na sytuację absolwentów. Dlatego w rekomendacjach zwraca się uwagę na konieczność ograniczania liczby osób kształcących się w tych zawodach. Jednocześnie wskazuje się zachowanie pewnej ostrożności ze względu na sam potencjał branży gastronomicznej; zawód technika budownictwa w ostatnich latach charakteryzował się licznymi wahaniami. Jednocześnie prognozy przewidują, że do 2025r. w zawodzie tym będziemy obserwować tendencję malejącą, co z czasem może spowodować dopasowanie się podaży i popytu. 21

Jak to wygląda od strony pracodawców? Wyniki VIII edycji globalnego badania Niedobór talentów 2, opublikowanego przez agencję doradztwa personalnego ManpowerGroup pokazują, że w Polsce najtrudniejszą do obsadzenia grupą zawodową okazali się być wykwalifikowani pracownicy fizyczni. Ta grupa w ciągu 6 lat trwania badania tylko raz spadła na drugą pozycję. Drugą pozycję zajmują inżynierowie, w zeszłorocznym badaniu w Polsce, zajmowali pozycję pierwszą. Za nimi, pośród najbardziej poszukiwanych zawodów pracodawcy wskazali kolejno techników (poz. 3.), przedstawicieli handlowych (poz. 4.) oraz kierowców (poz. 5.) zawody te zamieniły się miejscami w stosunku do poprzedniego roku. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że wszystkie wymienione wyżej zawody były w pierwszej piątce również w badaniu z poprzedniego roku. Po dwóch latach nieobecności na listę wrócili członkowie zarządu/ kadra najwyższego szczebla i to od razu na 6 pozycję. Na miejscu siódmym mamy w tym roku szefów kuchni/ kucharzy, a na ósmym pracowników działu IT i warto dodać, że zawody te zamieniły się kolejnością w stosunku do poprzedniego roku. Zestawienie zamykają niewykwalifikowani pracownicy fizyczni (poz.9) i projektanci (poz.10), a ci ostatni znaleźli się w zestawieniu po raz pierwszy. Jednocześnie jak wskazują wyniki, według firm, najważniejszą przyczyną trudności w rekrutacji jest brak umiejętności technicznych (34%), czyli kompetencji twardych wymaganych na danym stanowisku oraz brak dostępnych kandydatów (32%). Na pierwszym miejscu znalazł się zatem czynnik związany z niedostatecznymi kwalifikacjami zawodowymi oraz brakiem doświadczenia kandydatów. Jako kolejne czynniki pracodawcy najczęściej podawali ogólny brak doświadczenia kandydatów (24%), a także brak kompetencji miękkich (19%). W tej ostatniej kategorii wymieniane przez pracodawców obszary to: zaangażowanie/motywacja (5%), umiejętności interpersonalne (4%), profesjonalizm (wygląd kandydata, punktualność 4%) oraz elastyczność i umiejętność dostosowania się (4%). Ponadto jeden na dziesięciu (11%) pracodawców zgłasza, że kandydaci mają zbyt wygórowane wymagania finansowe 3. 2 Niedobór talentów to sondaż poruszający temat zasobów personalnych. Celem jego jest określenie problemów, jakie napotykają pracodawcy obsadzając kluczowe stanowiska, a także które zawody, i dlaczego, są najbardziej pożądane przez pracodawców. W przeprowadzonym w pierwszym kwartale br. badaniu wzięło udział ponad 38 tys. respondentów z 42 krajów świata, w tym 750 z Polski. Odpowiadającymi były osoby odpowiedzialne za politykę personalną w małych, średnich i dużych firmach. 3 Niedobór talentów. Wyniki badań, ManpowerGroup, str. 20-23. 22

2. WNIOSKI. Z danych wygenerowanych z ewidencji elektronicznej SYRIUSZ, danych GUS o absolwentach szkół wyższych oraz danych z Systemu Informacji Oświaty MEN wynika, że Powiatu Świdnickiego kształci się osoby na wszystkich poziomach. W latach 2007-2011, a także w 2012r. dominowało i nadal dominuje naszego kształcenie osób na poziomie średnim ogólnokształcącym. W 2012r. największa liczba absolwentów, tj. 858, czyli 42,84% ogółu (w 2011r.- 951, tj. 44,73%) osób kończących szkoły rekrutuje się właśnie z tego poziomu wykształcenia. Ponadto są oni na czwartym miejscu jeśli chodzi o ilość absolwentów zarejestrowanych na koniec 2012r. w ewidencji osób bezrobotnych, tj. 73 osoby, co stanowi 17,06% (w 2011r.- 116, tj. 28,93%) ogółu absolwentów zarejestrowanych w ewidencji, z czego 53 osoby, tj. 72,60% to absolwenci szkół z terenu naszego. Na drugim miejscu pod względem ilości absolwentów plasuje się wykształcenie policealne i średnie zawodowe - 754 osoby, czyli 37,64% (w 2011.- 789, tj. 37,11%) ogółu absolwentów, szkoły z terenu świdnickiego. Ponadto są oni na drugim miejscu jeśli chodzi o ilość absolwentów zarejestrowanych na koniec 2012r. w ewidencji osób bezrobotnych, tj. 115 osób, co stanowi 26,87% (w 2011r.- 63, tj. 15,71%) ogółu absolwentów zarejestrowanych w ewidencji, z czego 105 osób, tj. 91,30% to absolwenci szkół z terenu naszego. Zatem obserwujemy tu najwyższy odsetek absolwentów ze szkół z terenu naszego zarejestrowanych w końcu 2012r. jako osoby bezrobotne w stosunku do liczby absolwentów zarejestrowanych w ewidencji z takim wykształceniem. Trzecim pod względem ilości absolwentów jest wykształcenie zasadnicze zawodowe, gdzie w 2012r. obserwujemy liczbę 295 absolwentów kończących szkoły na tym poziomie, czyli 14,73% ogółu (w 2011r.- 275, tj. 12,94%). Natomiast jeśli chodzi o ilość zarejestrowanych w końcu 2012r. jako bezrobotni absolwenci to wykształcenie to zajmuje trzecie miejsce- 90 osób, co stanowi 21,03% ogółu zarejestrowanych absolwentów (w 2011r.- 51, tj. 12,72%), z czego 75 osób, tj. 83,33% to absolwenci szkół z terenu naszego. Jeśli chodzi o wykształcenie wyższe mamy tu do czynienia z 96 absolwentami, czyli 4,79% ogółu (w 2011r.- 111, tj. 5,22%). Ponadto jest ono najliczniej reprezentowane wśród absolwentów zarejestrowanych na koniec 2012r. w ewidencji osób bezrobotnych, tj. 143 osoby, co stanowi 33,41% (w 2011r.- 166, tj. 41,40%) ogółu absolwentów zarejestrowanych w ewidencji, z czego 4 osoby, tj. 2,79% to absolwenci szkół z terenu naszego. 23

Reasumując wszystkie powyższe dane można stwierdzić, że: w 2012r. 2003 absolwentów ukończyło szkoły Powiatu Świdnickiego, z tego na koniec roku w ewidencji osób bezrobotnych zarejestrowanych było 244 osoby, czyli 12,18% ogólnej ich liczby (w 2011r.- 2126 absolwentów, z tego 221 zarejestrowanych, tj. 10,40%); doszło do zmian liczby absolwentów: na trzech poziomach kształcenia nastąpił spadek, w tym wykształcenie: średnie ogólnokształcące o 93 absolwentów; policealne i średnie zawodowe o 35 absolwentów; wyższe o 15 absolwentów na jednym nastąpił wzrost liczy absolwentów o 20 osób i dotyczy to wykształcenia zasadniczego zawodowego. w ewidencji na koniec 2012r. zarejestrowanych było 428 bezrobotnych absolwentów, z czego 244 osoby, tj. 57,01% to absolwenci szkół z terenu naszego (w 2011r.- 401, z tego 221, tj. 55,11% ze szkół z terenu ); nastąpił dalszy spadek liczby absolwentów, szkoły z terenu naszego o 123 osoby z 2126 w 2011r. do 2003 w 2012r. Zwiększyła się natomiast liczba absolwentów ze szkół naszego zarejestrowanych na końcu roku o 23 osoby z 221 w 2011r. do 244 w 2012r. oraz zmienił się ich udział procentowy w stosunku do ogólnej liczby osób bezrobotnych z 5,34% w 2011r. na 4,79% w 2012r. Zatem udział procentowy bezrobotnych absolwentów w ogólnej liczbie osób bezrobotnych spadł, przy jednoczesnym wzroście liczby osób bezrobotnych z 7510 w 2011r. do 8942 w 2012r., tj. o 1432 osoby. Wskaźnik zatrudnienia wśród młodych od 2008r. spada. Dlatego grupą "szczególnej troski" w perspektywie spowolnienia ekonomicznego jest niewątpliwie młodzież, w tym absolwenci wchodzący na rynek pracy. Osoby poniżej 25 roku życia stanowią jedną z grup w najtrudniejszej sytuacji w tym zakresie. Natomiast osoby w wieku 25 34 lata wchodzą później na rynek pracy, bo najczęściej studiują. Od wielu lat absolwenci mają duże problemy ze znalezieniem zatrudnienia, jednak obecnie tendencja ta uległa nasileniu. Wydawałoby się co prawda, że dla młodych powinno wciąż być miejsce w firmach, w których liczy się kreatywność, innowacyjność i dynamika, 24

bo to oni są gwarancją rozwoju przedsiębiorstwa. Jednak te firmy nie są wstanie sprostać istniejącemu wśród młodych ludzi zapotrzebowaniu na pracę. Pozostali pracodawcy w kryzysowych czasach z reguły stawiają na stabilnych i doświadczonych pracowników. Wiele firm planuje mniej inwestycji, przedsiębiorcom chodzi bardziej o przetrwanie. Z reguły obecnie młodych zatrudniają wtedy, gdy muszą. Z jednej strony więc firmy, z powodu cięcia kosztów, zamykają drogę do kariery młodym, niedoświadczonym osobom. Z drugiej zmiana ustawy emerytalnej zahamowała przewidywany odpływ starszych roczników z rynku pracy i spowodowała, że w kolejnych latach nie nastąpi on na takim poziomie jak pierwotnie można było przewidywać. Recesja gospodarcza na świecie, której skutki nie ominęły również Polski, uwidoczniła ogromne zapotrzebowanie przemodelowania sytemu kształcenia do potrzeb rynku pracy. Zarówno poziom, jak i dziedzina uzyskanego wykształcenia ma istotne znaczenie z perspektywy szans absolwenta na znalezienie pracy. Coraz wyraźnie widać zatem, że dobre wykształcenie jest czynnikiem ułatwiającym znalezienie zatrudnienia, ale pod warunkiem, że ukończony kierunek odpowiada lokalnemu zapotrzebowaniu rynku. Jednocześnie coraz częściej sprawdza się opinia, że absolwenci szkół, zwłaszcza kierunków nadwyżkowych, napotkają szereg barier podczas startu zawodowego. 4 Kryzys bardziej niż dotychczas zweryfikował potrzeby kadrowe pracodawców. Przedłużająca się stagnacja, jaką obserwujemy na rynku pracy, sprawia, że pracodawcy ostrożnie planują rekrutacje i zmiany w prowadzonej polityce personalnej. Młodzież mimo iż coraz lepiej wykształcona, ma coraz większe trudności w znalezieniu pracy czy nawet odnalezieniu się na rynku pracy/ poszukiwania zatrudnienia. Pracodawca ceni dziś kwalifikacje znacznie bardziej aniżeli prestiż szkoły czy uczelni, na której potencjalny kandydat zdobywał wiedzę. Wydaje się, że obecny system edukacji niedostatecznie kształtuje młodych ludzi pod kątem przyszłych wyzwań na rynku pracy. Już w młodym wieku należy wpajać postawy sprzyjające przedsiębiorczości i wspierać poszukiwanie zawodowego powołania poprzez odkrywanie swoich zainteresowań i atutów. Stąd nasuwa się wniosek, że system kształcenia zawodowego tylko we współpracy z pracodawcami mógłby wykształcić w pełni wartościowych pracowników. Jak wynika z badań przeprowadzonych w ramach projektu EFS 5 podobne przekonanie panuje wśród przedstawicieli szkół ponadgimnazjalnych, 4 Informacje zaczerpnięte z publikacji powstałej w ramach projektu badawczego Kwalifikacje dla gospodarki - program rozwojowy szkolnictwa zawodowego poprzez dostosowanie oferty do potrzeb sektora usług. Projekt ten jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego- Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet IX- Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Działanie 9.2- Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego, Zawody deficytowe i nadwyżkowe w regionalnym sektorze usług województwa dolnośląskiego, Warszawa 2010, str.51. 5 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach EFS: Zawód na dziś i jutro- diagnoza kierunków kształcenia kadr dla małych i średnich przedsiębiorstw w regionie wałbrzyskim. Projekt był realizowany w okresie od kwietnia 2009r. do marca 2010r. powiatów: dzierżoniowskiego, kamiennogórskiego, kłodzkiego, świdnickiego, wałbrzyskiego i ząbkowickiego, Wałbrzych 2009r. 25

byli respondentami niniejszego projektu. Jak wynika z badań ankietowych: - 60% respondentów uważa, że kształcenie praktyczne wpływa na jakość przygotowania zawodowego absolwentów; - 45% uważa, że pozwala ono na dostosowanie struktury kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy; - 45%, że może ono wpłynąć na zmniejszenie poziomu bezrobocia absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych 6. Podobnie jest w przypadku kształcenia na uczelniach wyższych tu również konieczne wydaje się wprowadzenie reform systemowych, które pomogą zsynchronizować i dostosować szkolnictwo wyższe do potrzeb społeczeństwa i ekonomii. Pokutuje bowiem opinia, że polski system jest zbyt akademicki, a to może oznaczać, że program nauczania nie jest w odpowiednim stopniu dostosowany do oczekiwań i wymagań rynku pracy. W efekcie mimo tego, że Polska należy do krajów, w których liczba magistrów jest jedną z najwyższych w Europie, to właśnie ta grupa społeczna ma coraz częściej problem z płynnym wejściem na rynek pracy i niejednokrotnie zmuszona jest do przekwalifikowania się i nabycia nowej wiedzy. Ponadto ogromna konkurencja wśród młodych ludzi sprawiła, że ukończenie studiów przestało chronić przed bezrobociem. Ze znalezieniem zatrudnienia problem ma coraz więcej absolwentów z wykształceniem wyższym. Przyczyny? Z jednej strony młodzi ludzie wciąż często jeszcze wybierają kierunek na podstawie mody, a nie pod kątem zapotrzebowania na rynku. Z drugiej - po zdobyciu dyplomu nie potrafią się pochwalić żadnym doświadczeniem zawodowym. Dlatego już w czasie studiów powinno się zadbać o zdobycie odpowiedniego doświadczenia zawodowego. Fakt podejmowania pracy w trakcie nauki obniża wyraźnie ryzyko jej niepodjęcia bądź długotrwałego poszukiwania po zakończeniu edukacji. Tymczasem z badań GUS wynika, że blisko ¾ młodych osób w wieku 15-34 lata nie podejmowało pracy zarobkowej w czasie nauki. Wydaje się więc, że przeszkodą w znalezieniu zatrudnienia przez młodych wykształconych jest brak kwalifikacji poszukiwanych na rynku pracy, brak doświadczenia, a nierzadko też wiedzy czy konkretnych umiejętności. Istotne jest zatem, żeby studenci brali pod uwagę, jaki kierunek zapewni im w przyszłości dostęp do dobrej pracy. Dokonywanie wyborów nie biorąc pod uwagę potrzeb rynku, może skutkować dużymi problemami ze znalezieniem pracy po studiach. Przyszli studenci jeszcze zbyt często wybierają kierunki łatwe i popularne, jednak nieperspektywiczne. Uczelnie zaś odznaczają się zbyt niską szybkością reakcji na potrzeby rynku pracy, podczas gdy powinny starać się bardziej przewidywać przyszłą sytuację i dostosowywać do niej programy nauczania. 6 Dane zaczerpnięte z raportu cząstkowego Ponadgimnazjalne szkolnictwo zawodowe w regionie wałbrzyskim a popyt i podaż na regionalnym rynku pracy opracowanego w ramach w/w projektu, Wałbrzych 2009r, str.135. 26

Nie bez znaczenia są też zmiany sektorowe wskazujące, że główne propozycje pracy dla młodzieży będą pochodziły przede wszystkim z sektora publicznego i z produkcji przemysłowej, a nasycą się branże cieszące się dużą popularnością wśród młodych ludzi, takie jak: handel, hotelarstwo czy finanse. Wysokie bezrobocie młodych stanowi poważny problem społeczny, gdyż wywołuje skutki społeczne, ekonomiczne i polityczne. Efektem bezrobocia młodych może być ubóstwo, marginalizacja, a w skrajnych przypadkach wykluczenie społeczne. Konieczne zatem jest podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie liczby młodych bezrobotnych i stopy bezrobocia młodzieży, ale również ograniczenie zawierania tzw. śmieciowych umów o pracę, które uniemożliwiają młodym dostęp do bezpłatnej służby zdrowia czy kredytów, a tym samym do stabilizacji. Tymczasem konfrontując sytuację na rynku pracy w powiecie świdnickim z liczbą absolwentów kończących edukację w wielu przypadkach widoczne jest niedopasowanie zmian popytu i podaży. Prawdopodobnie wynika ono głównie z niewłaściwego tempa dostosowywania się liczby absolwentów do zapotrzebowania zgłaszanego przez pracodawców, a teraz także od mniejszego odpływu z tego rynku starszych roczników. Niestety jeśli rysujące się tendencje na rynku edukacyjnym utrzymają się, to w kolejnych latach może to doprowadzić do powiększenia się dysproporcji, a co za tym idzie wzrostu bezrobocia wśród absolwentów. Sporządziła:K. Ślimak- Kołodziejska Doradca zawodowy II stopnia 27