POKÓJ KĄPIELOWY - 70 -
Fot.K.1 Pokój Kąpielowy, ściana północna Fot.K.2 Pokój Kąpielowy, ściana wschodnia - 71 -
Fot.K.3 Pokój Kąpielowy, ściana południowa Fot.K.4 Pokój Kąpielowy, ściana zachodnia - 72 -
Fot.K.5 Pokój Kąpielowy, fragment stropu Fot.K.6 Pokój Kąpielowy, ściana południowa, fragment dekoracji fryzu - 73 -
Fot.K.7 Pokój Kąpielowy, fragment dekoracji stropu. Fot.K.8 Pokój Kąpielowy, detal dekoracji sztukatorskiej stropu - 74 -
Fot.K.9 Pokój Kąpielowy, ściana wschodnia, drzwi dwuskrzydłowe bez złoceń Fot.K.10 Pokój Kąpielowy, fragment framugi drzwiowa. Widoczne liczne obicia i ubytki Fot.K.11 Pokój Kąpielowy, płycina wypełniona mozaiką z kamienia naturalnego na ścianie zachodniej - 75 -
Fot.K.12 Pokój Kąpielowy, zestawienie rodzajów dekoracji mozaikowej występującej w dolnej części pomieszczenia. Pierwsza z prawej prawdopodobnie jest rekonstrukcją z lat powojennych Fot.K.13 Pokój Kąpielowy, fragment dekoracji nad drzwiami na ścianie północnej. - 76 -
Fot.K.14 Pokój Kąpielowy, ściana zachodnia, oprawa otworu drzwiowego. Farba łuszczy się i odpada w skutek podciągania kapilarnego wody Fot.K.15 Pokój Kąpielowy, fragment dekoracji ściany zachodniej w świetle UV. Luminiscencja charakterystyczna dla bielu cynkowej. Fot.K.16 Pokój Kąpielowy, ściana zachodnia. Odspojenia warstw technologicznych od muru są miejscami bardzo duże. - 77 -
Fot.K.17 Pokój Kąpielowy, ściana północna. Powierzchnia ceramicznych płytek w świetle UV i VIS. Widoczne liczne zachlapania i klejenia płytek. Fot.K.18 Pokój Kąpielowy, ściana wschodnia. Fragment ściany pokryty płytkami ceramicznymi w świetle UV i VIS. Pożółkłe klejenia płytek zakłucają odbiór estetyczny dekoracji. - 78 -
Fot.K.19 Pokój Kąpielowy, płytka ceramiczna w świetle VIS i UV. Retusz naśladowczy został wykonany na obecnie zmienionych kolorystycznie wypełnieniach ubytków. - 79 -
STAN ZACHOWANIA Stan zachowania Pokoju Kąpielowego można ocenić jako zły. Dekoracja ścienna w dużym stopniu jest uszkodzona i brudna. Powierzchnie ścian są mocno zakurzone. Na wszystkich elementach dekorujących salę widać drobne i średnie uszkodzenia mechaniczne koncentrujących się w okolicy ciągów komunikacyjnych. W obrębie całej powierzchni szkliwionych okładzin widać zmienione kolorystycznie miejsca sklejeń, zachlapania farbą i wypełnione zaprawą ubytki. Miejscami poszczególne elementy różnią się miedzy sobą poziomami. Większość z kafli jest popękana, a w drobnych włosowatych szczelinach zalega brud. Nierówność ceramicznych okładzin podkreśla niestaranie zatarta fuga zalegająca miejscami na licu kafli. Na dole tuż przy ziemi znajduje się kamienny cokół. Jest miejscami popękany i zachlapany. Miejsca fug są opracowane niestaranie i częściowo wykruszone. Dekoracyjne mozaiki z kamienia naturalnego (swoiste opus barbaricum ) zdobiące płyciny i obramienia sztukatorskich dekoracji noszą ślady licznych interwencji i doraźnych napraw. Poszczególne partie różnią się od siebie i wymagają całościowego scalenia. Wyższe partie uzupełniono fragmentami żużlu, który miejscami odpadł tworząc rozmaitych wielkości ubytki. Różni się on od fragmentów oryginału kolorem i fakturą. W niższych partiach w uzupełnieniach widać nadmiar mineralnego spoiwa zakrywający powierzchnię kamiennych tesser. Cała powierzchnia pokryta jest grubą warstwą kurzu i brudu zalegającego głęboko wewnątrz porowatej struktury. Miejscami mozaika jest odspojona od podłoża i wymaga konsolidacji. Sztukateria wewnątrz Sali Kąpielowej podobnie jak pozostałe elementy jest mocno zanieczyszczona. Poszczególne fragmenty są mocno poszarzałe na skutek absorbcji drobin kurzu i częściowo, w okolicy drzwi, przemalowane. Elementy znajdujące się w niższych partiach sali są mocno obite i powycierane. Miejscami widać lokalne naprawy i reperacje. W wyższych partiach ścian i sufitu elementy dekoracji są bardzo brudne. W świetle UV zaobserwowano całościowe przemalowania sztukaterii. Warstwy farby lokalnie się łuszczą i obsypują. Całość wymaga oczyszczenia scalenia kolorystycznego. Stolarka drzwi jest w stanie średnim. Całość pokrywa kilka nawarstwień farby olejnej. Miejscami na styku złączeń stolarskich widać pęknięcia. W dolnych partiach framug widać głębokie pęknięcia drewna i szpary pomiędzy futryną, a elementami sztukaterii. Elementy wymagają drobnych prac stolarskich, i ponownego opracowania powłok malarskich imitujących historyczną kolorystykę i materiały. Znajdujące się w Sali lustra są poszarzałe, miejscami mocno skorodowane i brudne. ZAŁOŻENIA KONSERWATORSKIE Podstawowym założeniem jest usunięcie czynników niszczących oraz zachowanie i konserwacja oryginalnej substancji zabytkowej. Przywrócenie walorów estetycznych powinno nastąpić poprzez oczyszczenie obiektu, uzupełnie ubytków we wszystkich elementach oraz retusz w obrębie ubytków. Rekonstrukcja powinna dotyczyć tych obszarów powierzchni, gdzie oryginalna warstwa nie zachowała się, lub jest zachowana śladowo. Przybliżony czas trawania prac określa się na 6 miesięcy. - 80 -
Podstawowe założenia konserwatorskie dla poszczególnych elementów wystroju wnętrza: - Powierzchnie sztukaterii: poddać konserwacji - Dekoracja mozaikowa: oczyścić, poddać konserwacji - Sztukaterie: poddać konserwacji - Stolarka drzwiowa: poddać konserwacji - Dekoracja ceramiczna: poddać pełnej konserwacji PROGRAM PRAC I HARMONOGRAM Harmonogram Przewidziany czas wykonania prac konserwatorskich dla pomieszczenia: 6 miesięcy. Harmonogram wykonywanych prac powinien uwzględnić charakterystykę wykonywanych czynności. Ostateczna kolejność podejmowanych działań wynikać będzie z orzeczenia o stanie zachowania obiektu po wnikliwym zapoznaniu się z przedmiotem prac. 1. Wykonanie szczegółowych badań pozwalających szczegółowo rozpoznac stan zachowania obiektu, ustalić technikę i technologię wykonania zarówno oryginału jak i późniejszych ingerencji (na podstwie przeprowadzonych badań możliwe zmiany projektowe) 2. Spożądzenie szczegółowej dokumentacji fotograficznej i opisowej wszystkich elementów wnętrza 3. Zabezpieczenie powierzchni zabytkowej, demontaż elementów ruchomych 4. Montaż rusztowań 5. Oczyszczenie z naleciałości i warstw wtórnych elementów znajdujących się w pomieszczeniu (w kolejności od sufitu do posadzki) 6. Konsolidacja strukturalna warstw technologicznych obiektu 7. Uzupełnienie ubytków, scalanie kolorystyczne wypełnień 8. Montaż elementów uprzednio zdemontowanych 9. Demontaż rusztowań i zabezpieczeń obiektu. Dekoracyjne wyprawy i detal architektoniczny: Stiuk 1. Oczyszczenie powierzchni stiuku 2. Konsolidacja tynku z murem (w miejscach występowania rozwarstwień i pęcherzy) 3. Usunięcie wtórnych, wadliwych, zmienionych kolorystycznie uzupełnień stiuku 4. Uzupełnienie brakujących elementów (masa stiukowa oparta na bazie oryginalnych materiałów) z zachowaniem odpowiednich barw i wzoru (użylenia). 5. Szlifowanie powierzchni uzupełnień oraz zmatowiałych powierzchni - 81 -
6. Przeklejenie uzupełnień 7. Polerowanie (szlifowanie powierzchni materiałami polerskimi o wysokiej miałkości) 8. Zabezpieczenie powierzchni stiuku. Elementy zdobnicze: Sztukaterie 1. Oczyszczenie powierzchni sztukaterii 2. Wzmocnienie strukturalne materiału 3. Podklejenie odspojonych fragmentów oryginału 4. Usunięcie wtórnych, wadliwych uzupełnień odbiegających kolorystycznie od oryginału 5. Uzupełnienie uszkodzonych fragmentów detalu masą sztukatorską 6. Opracowanie powierzchni uzupełnień Stolarka drzwiowa 1. Demontaż obiektów (właściwe oznakowanie elementów) 2. Usunięcie starych, skorodowanych gwoździ i wkrętów 3. Usunięcie warstw olejnych i złoceń 4. Dezynfekcja drewna 5. Uzupełnienie ubytków drewna (fleki, szpachlówka) 6. Nałożenie i opracowanie powierzchni zaprawy 7. Rekonstrukcja warstwy malarskiej 8. Montaż obiektów Powierzchnie płaskie, tynkowane: Sufit 1. Oczyszczenie powierzchni tynków z zabrudzeń i nalotów. 2. Usunięcie wszystkich powłok malarskich. 3. Wzmocnienie osłabionych partii zaprawy. 4. Poszerzenie i uzupełnienie rys i pęknięć tynku. 5. Rekonstrukcja kolorystyki Powierzchnie płaskie, mozaika o powierzchni naturalnej 1. Oczyszczenie powierzchni 2. Konsolidacja tynku z murem (w miejscach występowania rozwarstwień i pęcherzy) - 82 -
3. Uzupełnienie ubytków zaprawy i kostek 4. Scalenie kolorystyczne Powierzchnie płaskie: Ceramika 1. Oczyszczenie powierzchni z brudu i naleciałości 2. Uzunięcie nadmiaru zaprawy i zachlapań 3. Konsolidacja z murem (w miejscach występowania rozwarstwień i pęcherzy) 4. Usunięcie pożółkłych wypełnień, oczyszczenie granic ubytków 5. Uzupełnienie miejscowe siatki fug 6. Uzupełnienie ubytków odpowiednio dobraną kolorystycznie masą 7. Retusz naśladowczy błękitnej dekoracji płytek - 83 -