D NAWIERZCHNIA POJEDYNCZO POWIERZCHNIOWO UTRWALANA SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA

D-05.03.09 NAWIERZCHNIA POJEDYNCZO POWIERZCHNIOWO UTRWALANA SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA

2 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 SPIS TRECI D-05.03.09 NAWIERZCHNIA POJEDYNCZO POWIERZCHNIOWO UTRWALANA 1. WSTÊP...21 2. MATERIA Y...22 3. SPRZÊT...23 4. TRANSPORT...23 5. WYKONANIE ROBÓT...24 6. KONTROLA JAKOŒCI ROBÓT...26 7. OBMIAR ROBÓT...27 8. ODBIÓR ROBÓT...27 9. PODSTAWA P ATNOŒCI...27 10. PRZEPISY ZWIZANE...28

1. WSTP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonawstwem pojedynczego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni. 1.2. Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowizujc podstaw opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca si wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych. 1.3. Zakres robót objtych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem pojedynczego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni na drogach obcionych ruchem od lekkiego do cikiego. Załczony do niniejszej specyfikacji załcznik pt. Projektowanie powierzchniowego utrwalenia. Wytyczne i zalecenia [7] moe by wykorzystywany przy okrelaniu rodzaju powierzchniowego utrwalenia, rodzaju frakcji kruszywa i lepiszcza i ich iloci. Zakres robót objtych niniejsz specyfikacj (OST) obejmuje wykonanie: pojedynczego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni, pojedynczego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni z podwójnym rozsypaniem grysów, pojedynczego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni typu sandwich. 1.4. Okrelenia podstawowe 1.4.1. Pojedyncze powierzchniowe utrwalenie nawierzchni Pojedyncze powierzchniowe utrwalenie nawierzchni jest zabiegiem utrzymaniowym polegajcym na kolejnym rozłoeniu: warstwy lepiszcza, warstwy kruszywa o wskiej frakcji. 1.4.2. Pojedyncze powierzchniowe utrwalenie nawierzchni z podwójnym rozłoeniem grysu Pojedyncze powierzchniowe utrwalenie z podwójnym rozłoeniem grysu jest zabiegiem utrzymaniowym polegajcym na kolejnym rozłoeniu: warstwy lepiszcza, warstwy kruszywa o wskiej frakcji, drugiej warstwy drobniejszego kruszywa. 1.4.3. Pojedyncze powierzchniowe utrwalenie nawierzchni typu sandwich Pojedyncze powierzchniowe utrwalenie typu sandwich jest zabiegiem utrzymaniowym polegajcym na kolejnym rozłoeniu:

4 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 warstwy kruszywa, warstwy lepiszcza, warstwy drobniejszego kruszywa. 1.4.4. Pozostałe okrelenia Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 1.4. 1.5. Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 1.5. 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 2. 2.2. Kruszywa 2.2.1. Wymagania dotyczce kruszyw Kruszywa do powierzchniowego pojedynczego utrwalenia nawierzchni powinny odpowiada wymaganiom podanym w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 2.2.1. 2.2.2. Warunki dostaw kruszyw Warunki dostaw kruszyw powinny odpowiada wymaganiom podanym w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 2.2.2. 2.2.3. Składowanie kruszyw Składowanie kruszyw powinno odpowiada wymaganiom podanym w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 2.2.3. 2.3. Lepiszcza 2.3.1. Wymagania dla lepiszczy Lepiszcza do pojedynczego powierzchniowego utrwalenia powinny odpowiada wymaganiom podanym w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 2.3.1. 2.3.2. Składowanie lepiszczy Składowanie lepiszczy powinno odpowiada wymaganiom podanym w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 2.3.2. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 3.

3.2. Sprzt do wykonania powierzchniowego utrwalenia Sprzt do wykonania powierzchniowego utrwalenia został podany w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 3.2. 3.3. Wymagania dla sprztu Wymagania dla sprztu zostały podane w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 3.3. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 4. 4.2. Transport kruszyw Transport kruszyw powinien odpowiada wymaganiom podanym w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 4.2. 4.3. Transport lepiszczy Transport lepiszczy powinien odpowiada wymaganiom podanym w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 4.3. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 5. 5.2. Załoenia ogólne Powierzchniowe utrwalenie powierzchni jest zabiegiem utrzymaniowym, który pozwala na uszczelnienie istniejcej nawierzchni, zapewnia dobre właciwoci przeciwpolizgowe warstwy cieralnej, natomiast nie wpływa na popraw jej nonoci i równoci. Nawierzchnia, na której ma by wykonane powierzchniowe utrwalenie, powinna by wyremontowana, posiada właciwy profil podłuny i poprzeczny oraz powierzchni charakteryzujc si du jednorodnoci pod wzgldem twardoci i tekstury. 5.3. Projektowanie powierzchniowego utrwalenia 5.3.1. Ocena stanu powierzchni istniejcej nawierzchni Dla ustalenia rzeczywistej iloci lepiszcza i wielkoci frakcji kruszywa pojedynczego powierzchniowego utrwalenia, naley oceni tekstur powierzchni istniejcej nawierzchni. Przy ustalaniu tekstury powierzchni utrwalanej mona posłuy si klasyfikacj zamieszczon w tablicy 5. Tablica 5. Klasyfikacja stanu powierzchni utrwalanej nawierzchni Lp. Wygld i opis powierzchni nawierzchni Głboko tekstury 1) HS 1 Nawierzchnia uboga w lepiszcze, np. mieszanki mineralnobitumiczne bardzo otwarte i mocno porowate 2 Nawierzchnia uboga w lepiszcze, np. mieszanki mineralnobitumiczne porowate 3 Nawierzchnia wygładzona, np. mieszanki mineralnobitumiczne o strukturze zamknitej bez wysików lepiszcza 4 Nawierzchnia bogata w lepiszcze wykazujca tendencje do wystpowania wysików lepiszcza lub zaprawy HS 1,7 1,2 HS < 1,7 0,8 HS < 1,2 0,4 HS < 0,8

6 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 5 Nawierzchnia bogata w lepiszcze, z tendencj do pocenia lub z licznymi remontami czstkowymi HS < 0,4 1) Pomiar głbokoci tekstury piaskiem kalibrowanym został podany dla ucilenia tego parametru. Przy okrelaniu stanu powierzchni dopuszcza si stosowanie przez Wykonawc innych metod oceny stanu nawierzchni zaaprobowanych przez Inyniera. 5.3.2. Ustalenie iloci grysów Ustalenie rzeczywistej iloci grysów zaleca si dokona zgodnie z opracowaniem Powierzchniowe utrwalenie. Oznaczenie iloci rozkładanego lepiszcza i kruszywa [4]. Ustalone wg wymienionego opracowania iloci grysów dla pojedynczego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni naley skorygowa: a) przy wykonaniu pojedynczego powierzchniowego utrwalenia o 0%, b) przy wykonaniu pojedynczego powierzchniowego utrwalenia z podwójnym rozłoeniem grysu: przy rozkładaniu grysu grubego o -25%, przy rozkładaniu grysu drobnego o -15%, c) przy wykonaniu pojedynczego powierzchniowego utrwalenia typu sandwich : przy rozkładaniu grubego grysu o od -10% do -25%, przy rozkładaniu drobnego grysu o +10%. 5.3.3. Ustalenie iloci lepiszcza Przy ustalaniu ostatecznej iloci lepiszcza dla kadego wydzielonego odcinka lub pasa ruchu charakteryzujcego si jednorodnymi parametrami naley korzysta z własnego dowiadczenia oraz z programu projektowania powierzchniowych utrwale Allogen [8], który jest w posiadaniu dyrekcji okrgowych dróg publicznych. Mona równie korzysta z załcznika do niniejszej OST Projektowanie powierzchniowego utrwalenia. Wytyczne i zalecenia pkt 5 [7]. 5.4. Zapewnienie przyczepnoci aktywnej lepiszcza do kruszywa Do wykonania powierzchniowego utrwalenia Wykonawca moe przystpi tylko wówczas, gdy przyczepno aktywna kruszywa do wybranego rodzaju emulsji okrelona zgodnie z norm BN-70/8931-08 [3] bdzie wiksza od 85%. Jeeli przyczepno aktywna bdzie mniejsza od 85%, to naley j zwikszy przez ogrzanie, wysuszenie lub odpylenie kruszywa bezporednio przed jego rozłoeniem na nawierzchni. Przy stosowaniu do powierzchniowego utrwalenia innych lepiszczy ni emulsja asfaltowa, przyczepno aktywn mona zwikszy przez zastosowanie otoczonego kruszywa na gorco. 5.5. Warunki przystpienia do robót Warunki przystpienia do wykonania pojedynczego powierzchniowego utrwalenia okrelono w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 5.5. 5.6. Odcinek próbny Zasady wykonania odcinka próbnego okrelono w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 5.6.

5.7. Oczyszczenie istniejcej nawierzchni Istniejca nawierzchnia powinna by przygotowana zgodnie z wymaganiami podanymi w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 5.7. 5.8. Oznakowanie robót Zasady wykonania oznakowania robót okrelono w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 5.8. 5.9. Rozkładanie lepiszcza Lepiszcze naley rozkłada zgodnie z wymaganiami podanymi w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 5.9. 5.10. Rozkładanie kruszywa Kruszywo naley rozkłada zgodnie z wymaganiami podanymi w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 5.10. 5.11. Wałowanie Wałowanie naley wykonywa zgodnie z wymaganiami podanymi w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 5.11. 5.12. Oddanie nawierzchni do ruchu Nawierzchnia moe by oddana do ruchu zgodnie z ustaleniami podanymi w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 5.12. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 6. 6.2. Badania przed przystpieniem do robót Zakres bada przed przystpieniem do robót powinien odpowiada zakresowi bada podanemu w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 6.2. 6.3. Badania w czasie robót Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów w czasie robót powinny odpowiada wymaganiom podanym w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 6.3. 6.4. Badania dotyczce cech geometrycznych wykonanego powierzchniowego utrwalenia Cechy geometryczne wykonanego powierzchniowego utrwalenia powinny by zgodne z wymaganiami podanymi w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 6.4. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót pkt 7. Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne

8 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 powierzchniowego utrwalenia. (metr kwadratowy) wykonanego pojedynczego 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, SST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 9. 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 (jednego metra kwadratowego) pojedynczego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, transport i składowanie kruszyw, transport i składowanie lepiszczy, dostaw i prac sprztu do robót, przygotowanie powierzchni nawierzchni do wykonania powierzchniowego utrwalenia (ocena, oczyszczenie), prace projektowe przy ustaleniu iloci materiałów, rozłoenie lepiszcza, pojedyncze (lub podwójne) rozłoenie kruszywa, wałowanie, przeprowadzenie pomiarów i bada laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIZANE Spis przepisów zwizanych podano w OST D-05.03.08 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana pkt 10.

SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA D-05.03.08 NAWIERZCHNIA PODWÓJNIE POWIERZCHNIOWO UTRWALANA

10 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 1. WSTP 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonawstwem... powierzchniowego utrwalenia nawierzchni w ramach Modernizacji odcinków dróg powiatowych Powiat Kolbuszowa. 1.2. Zakres stosowania SST Szczegółowa specyfikacja techniczna (SST) stanowi cz SIWZ i naley j stosowa w zaleceniu i wykonaniu robót opisanych w podpunkcie 1.1. 1.3. Zakres robót objtych SST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem podwójnego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni na drogach obcionych ruchem od lekkiego do cikiego. 1.4. Okrelenia podstawowe 1.4.1. Podwójne powierzchniowe utrwalenie nawierzchni Podwójne powierzchniowe utrwalenie nawierzchni jest zabiegiem utrzymaniowym polegajcym na kolejnym rozłoeniu: warstwy lepiszcza, warstwy kruszywa, drugiej warstwy lepiszcza, warstwy drobniejszego kruszywa. 1.4.2. Pozostałe okrelenia Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 1.4. 1.5. Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 1.5. 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 2. 2.2. Kruszywa 2.2.1. Wymagania dotyczce kruszyw

Do powierzchniowego utrwalania naley stosowa grysy lub wiry kruszone o wskich frakcjach uziarnienia, spełniajce wymagania wg tablicy 1 i 2, zgodne z norm PN- B-11112 [1] i wytycznymi CZDP [6] przy jednoczesnym uwzgldnieniu ucile zawartych w niniejszych SST. Do podwójnego powierzchniowego utrwalenia naley stosowa kruszywo łamane o frakcjach: od 4 mm do 6,3 mm; od 6,3 mm do 10 mm; od 10 mm do 12,8 mm i od 12,8 mm do 16 mm. Dopuszcza si stosowanie wskich frakcji grysów o wymiarach innych ni wyej podane pod warunkiem, e zostan zaakceptowane przez Inyniera. Do wykonania powierzchniowego utrwalenia nie dopuszcza si kruszywa pochodzcego ze skał wapiennych. Tablica 1. Wymagania dla grysu i wiru kruszonego w zalenoci od klasy kruszywa i kategorii ruchu Wyszczególnienie właciwoci cieralno w bbnie kulowym po pełnej liczbie obrotów, ubytek masy nie wikszy ni, %(m/m): cieralno w bbnie kulowym po 1/5 pełnej liczby obrotów, ubytek masy w stosunku do ubytku masy po pełnej liczbie obrotów nie wikszy ni, %(m/m): Kategoria ruchu redni, lekkoredni, ciki lekki klasa kruszywa I II 25 (40) 35 (45) 25 35 Nasikliwo nie wiksza ni, %(m/m): 1,5 * 2,0 * Mrozoodporno wg metody zmodyfikowanej, ubytek masy nie wikszy ni, %(m/m): 10,0 30,0 * - dla wirów kruszonych przyjto takie same wymagania jak dla kruszywa łamanego (grysów). ( ) - wartoci podane w nawiasach dotycz wyłcznie kruszywa granitowego. Tablica 2. Wymagania dla grysu i wiru kruszonego w zalenoci od gatunku kruszywa i kategorii ruchu Kategoria ruchu lekkoredni Wyszczególnienie właciwoci ciki redni i lekki Gatunek kruszywa 1 2 Zawarto ziarn mniejszych ni 0,075 mm odsianych na mokro, nie wicej ni, %(m/m): 0,5 * 0,5 * 0,5 * Zawarto frakcji podstawowej, nie mniej ni, %(m/m): 85,0 85,0 85,0 Zawarto nadziarna, nie wicej ni, %(m/m): 8,0 8,0 8,0 * Zawarto podziarna, nie wicej ni, %(m/m): 10,0 10,0 10,0 Zawarto zanieczyszcze obcych, nie wicej ni, %(m/m): 0,1 0,1 0,2 Zawarto ziarn nieforemnych, nie wicej ni, %(m/m): 15,0 * 20,0 * 25,0 * Zawarto zanieczyszcze organicznych barwa cieczy nie ciemniejsza ni wzorcowa Zawarto przekruszonych ziarn wirowych, nie wicej ni, %(m/m): - 10,0 ** 15,0 ** * - wymagania zostały zwikszone w stosunku do normy PN-B-11112 [1] ** - dotyczy grysu produkowanego z kruszywa naturalnego.

12 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 2.2.2. Składowanie kruszyw Wykonawca zapewni składowanie kruszyw na składowiskach zlokalizowanych jak najbliej wykonywanego odcinka powierzchniowego utrwalenia. Podłoe składowiska powinno by równe, dobrze odwodnione, czyste, o twardej powierzchni zabezpieczajcej przed zanieczyszczeniem kruszywa w czasie jego składowania i poboru. Kada frakcja kruszywa, jego klasa i gatunek bd składowane oddzielnie, w sposób umoliwiajcy ich mieszanie si zarówno w czasie składowania, jak równie ładowania i transportu. 2.3. Lepiszcza 2.3.1. Wymagania dla lepiszczy Niniejsza SST uwzgldnia jako lepiszcze do powierzchniowego utrwalenia, tylko drogowe kationowe emulsje asfaltowe szybkorozpadowe niemodyfikowane i modyfikowane rodzaju K1-65, K1-70, K1-65MP, K1-70MP, spełniajce wymagania zawarte w tablicy 3 zgodnie z opracowaniem Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe Em-94 - IBDiM - 1994 [5]. Tablica 3. Wymagania dla drogowych emulsji kationowych niemodyfikowanych [5] Badane właciwoci Rodzaj emulsji K1-65 K1-70 Zawarto lepiszcza, % od 64 do 66 od 69 do 71 Lepko wg Englera wg PN-C-04014 [2], o E, nie mniej ni: 6 - Lepko BTA 4 mm (s), nie mniej ni: - 7 Jednorodno, %, # 0,63 mm, nie wicej ni: 0,10 0,10 Jednorodno, %, # 0,16 mm, nie wicej ni: 0,25 0,25 Trwało, %, 0,63 mm po 4 tyg., nie wicej ni: 0,4 0,4 Sedymentacja, %, nie mniej ni: 5,0 5,0 Przyczepno do kruszywa, %, nie mniej ni: 85 85 Indeks rozpadu, g/100 g, nie wicej ni: 80 80 Kationowe emulsje asfaltowe rodzaju K1-70 zaleca si stosowa do wykonywania powierzchniowego utrwalenia na drogach o ruchu rednim. Przy ruchu mniejszym od redniego dopuszcza si stosowanie emulsji K1-65. Powierzchniowe utrwalenie moe by wykonywane równie na drogach o ruchu cikim, lecz przy uyciu kationowej emulsji modyfikowanej, przy czym zalecane jest stosowanie emulsji wytwarzanej przy uyciu asfaltu wczeniej modyfikowanego. Wymagania dla drogowych emulsji kationowych modyfikowanych zawarte s w tablicy 4. Dopuszcza si równie stosowanie asfaltów fluksowanych lub polimeroasfaltów.

Inne lepiszcza ni drogowe emulsje asfaltowe szybkorozpadowe (modyfikowane i niemodyfikowane) mog by stosowane pod warunkiem posiadania aprobaty technicznej wydanej przez uprawnion jednostk i musz by zaakceptowane przez Inyniera. Wykonawca do wykonania powierzchniowych utrwale zapewni lepiszcza od jednego dostawcy. 2.3.2. Składowanie lepiszczy Do składowania lepiszczy Wykonawca uyje cystern, pojemników, zbiorników lub beczek. Cysterny, pojemniki, zbiorniki i beczki przeznaczone do składowania emulsji powinny by czyste i nie powinny zawiera resztek innych lepiszczy. Przy przechowywaniu asfaltowej emulsji Wykonawca jest zobowizany przestrzega nastpujce zasady: czas składowania emulsji nie powinien przekracza 3 m-cy od daty jej wyprodukowania, temperatura przechowywania emulsji nie powinna by nisza ni +5 o C. Tablica 4. Właciwoci drogowych emulsji kationowych modyfikowanych Oznaczenia Klasa emulsji Badane właciwoci Szybkorozpadowe K1-65MP K1-70MP Zawarto lepiszcza, % od 64 do 66 od 69 do 71 Lepko wg Englera wg PN-C-04014 [2], o E, nie mniej ni: 6 - Lepko BTA 4 mm (s), nie mniej ni: - 7 Jednorodno, %, # 0,63 mm, nie wicej ni: 0,20 0,20 Trwało, %, # 0,63 mm po 4 tyg., nie wicej ni: 0,5 0,5 Sedymentacja, %, nie mniej ni: 5,0 5,0 Przyczepno do kruszywa, %, nie mniej ni: 85 85 Indeks rozpadu, g/100 g *, nie wicej ni: 90 90 przy powierzchniowych utrwaleniach wykonywanych w warunkach upału (temp. powietrza powyej 30 o C i nawierzchni powyej 40 o C) maksymalna warto indeksu rozpadu moe by podniesiona do 100 g/100 g. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 3. 3.2. Rodzaje sprztu do wykonania powierzchniowego utrwalenia Wykonawca przystpujcy do wykonania powierzchniowego utrwalenia powinien wykaza si moliwoci korzystania z nastpujcego sprztu: szczotek mechanicznych - do oczyszczania nawierzchni i usuwania niezwizanych ziarn po wykonaniu powierzchniowego utrwalenia, skrapiarek lepiszcza - do rozłoenia lepiszcza na nawierzchni, rozsypywarek kruszywa - do rozłoenia kruszywa na nawierzchni, walców drogowych - do przywałowania rozłoonego kruszywa. 3.3. Wymagania dla sprztu 3.3.1. Szczotki mechaniczne Zaleca si stosowanie urzdze dwuszczotkowych, w skład których wchodzi szczotka wykonana z twardych elementów czyszczcych, słuca do zdrapywania i usuwania zanieczyszcze, oraz szczotka mikka słuca do zamiatania i usuwania niezwizanych ziarn kruszywa. Ze wzgldu na due pylenie powstajce w procesie czyszczenia, szczotki powinny by wyposaone w urzdzenie pochłaniajce pyły oraz umoliwiajce czyszczenie powierzchni na sucho i na mokro.

14 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 3.3.2. Skrapiarka lepiszcza Wykonawca robót jest zobowizany do uycia tylko takiej skrapiarki, która zapewni rozłoenie na jezdni przewidzianej iloci lepiszcza równomiernie, zarówno w kierunku podłunym jak i poprzecznym. Dla zapewnienia równomiernego rozłoenia przewidzianej iloci lepiszcza na nawierzchni, skrapiarka powinna by wyposaona w urzdzenia pomiarowo-kontrolne oraz mechanizmy regulacyjne, pozwalajce na sprawdzenie i regulowanie parametrów takich jak: temperatury rozkładanego lepiszcza, cinienia lepiszcza w kolektorze, obrotów pompy dozujcej lepiszcze, prdkoci poruszania si skrapiarki (szczególnie dokładny pomiar i wskazanie w zakresie zwykle od 3 do 6 km/h), wysokoci i długoci kolektora do rozkładania lepiszcza. Dla zachowania niezmiennej temperatury rozkładanego lepiszcza, skrapiarka powinna posiada zbiornik izolowany termicznie. Kolektor skrapiarki powinien by wyposaony w dysze szczelinowe oraz posiada regulacj wysokoci swego połoenia nad powierzchni jezdni, dla zapewnienia równomiernego pokrycia nawierzchni lepiszczem z dwóch lub trzech dysz. Nie dopuszcza si stosowania skrapiarek, których kolektor jest wyposaony w dysze stokowe. Zalenoci pomidzy wydatkiem lepiszcza a nastawami regulowanych parametrów takich jak: cinienie, obroty pompy prdko jazdy skrapiarki i temperatura lepiszcza powinny by zawarte w aktualnych wynikach cechowania skrapiarki. Skrapiark mona uzna za przydatn do wykonywania powierzchniowego utrwalenia, jeeli odchylenia rozkładanego lepiszcza od iloci załoonych mieszcz si w przedziale ± 10% w kierunku podłunym i poprzecznym. 3.3.3. Rozsypywarka kruszywa Do wykonania powierzchniowego utrwalenia Wykonawca zapewni jeden z poniszych typów rozsypywarek kruszywa: doczepn do skrzyni samochodu z kruszywem, pchan przez samochód z kruszywem, samojezdn, doczepn do skrapiarki. Ze wzgldu na konieczno uzyskania duej dokładnoci dozowania kruszywa preferuje si uycie rozsypywarek samojezdnych. Rozsypywark kruszywa mona uzna za przydatn do wykonania powierzchniowego utrwalenia, jeeli pomierzone odchylenia iloci dozowanego kruszywa nie róni si od przewidzianej iloci wicej ni o 1 l/m 2. 3.3.4. Walce drogowe Do przywałowania kruszywa Wykonawca uyje walców ogumionych wyposaonych w opony o gładkim bieniku, ze stałym cinieniem do 0,6 MPa i obcieniem 15 kn na koło oraz lekkich walców statycznych o stalowych pancerzach, pod warunkiem, e nie bd one powodowały miadenia ziarn kruszywa. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 4.

4.2. Transport kruszywa Kruszywo mona przewozi dowolnymi rodkami transportu, w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami (asortymentami) i nadmiernym zawilgoceniem. 4.3. Transport lepiszczy Cysterny samochodowe uywane do przewozu emulsji powinny by podzielone przegrodami na komory o pojemnoci nie wikszej ni 3 m 3, a kada przegroda powinna mie wykroje przy dnie, aby moliwy był przepływ emulsji midzy komorami. Wyjtkowo, za zgod Inyniera, dopuszcza si do transportu emulsji beczki lub inne pojemniki stalowe. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 5. 5.2. Załoenia ogólne Powierzchniowe utrwalenie nawierzchni jest zabiegiem utrzymaniowym, który pozwala na uszczelnienie istniejcej nawierzchni, zapewnia dobre właciwoci przeciwpolizgowe warstwy cieralnej, natomiast nie wpływa na popraw jej nonoci i równoci. Nawierzchnia, na której ma by wykonane powierzchniowe utrwalenie, powinna by wyremontowana, posiada właciwy profil podłuny i poprzeczny oraz powierzchni charakteryzujc si du jednorodnoci pod wzgldem twardoci i tekstury. 5.3. Projektowanie powierzchniowego utrwalenia 5.3.1. Ocena stanu powierzchni istniejcej nawierzchni Dla ustalenia rzeczywistej iloci lepiszcza i wielkoci frakcji kruszywa pierwszej warstwy powierzchniowego utrwalenia, naley oceni stopie twardoci i tekstur powierzchni istniejcej nawierzchni. Przy ustalaniu tekstury powierzchni utrwalanej mona posłuy si klasyfikacj zamieszczon w tablicy 5. Przy okrelaniu stanu powierzchni dopuszcza si stosowanie przez Wykonawc innych metod oceny stanu nawierzchni zaaprobowanych przez Inyniera. Tablica 5. Klasyfikacja stanu powierzchni utrwalanej nawierzchni Lp. 1 2 3 4 5 Wygld i opis powierzchni nawierzchni Nawierzchnia uboga w lepiszcze, np. mieszanki mineralnobitumiczne bardzo otwarte i mocno porowate Nawierzchnia uboga w lepiszcze, np. mieszanki mineralnobitumiczne porowate Nawierzchnia wygładzona, np. mieszanki mineralnobitumiczne o strukturze zamknitej bez wysików lepiszcza Nawierzchnia bogata w lepiszcze wykazujca tendencje do wystpowania wysików lepiszcza lub zaprawy Nawierzchnia bogata w lepiszcze, z tendencj do pocenia lub z licznymi remontami czstkowymi Głboko tekstury 1) HS HS 1,7 1,2 HS < 1,7 0,8 HS < 1,2 0,4 HS < 0,8 HS < 0,4 1) Pomiar głbokoci tekstury piaskiem kalibrowanym został podany dla ucilenia tego parametru. 5.3.2. Ustalenie iloci grysów

16 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 Ustalenie rzeczywistej iloci grysów zaleca si dokona zgodnie z opracowaniem Powierzchniowe utrwalenie. Oznaczenie iloci rozkładanego lepiszcza i kruszywa [4]. Ustalon wg wymienionego opracowania iloci grysów dla podwójnego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni naley skorygowa: dla pierwszej warstwy grysu o -5%, dla drugiej warstwy grysu o +5%. 5.3.3. Ustalenie iloci lepiszcza Przy ustalaniu ostatecznej iloci lepiszcza dla kadego wydzielonego odcinka lub pasma ruchu charakteryzujcego si jednorodnymi parametrami naley korzysta z własnego dowiadczenia oraz z programu projektowania powierzchniowych utrwale Allogen [8], który jest w posiadaniu dyrekcji okrgowych dróg publicznych. 5.4. Zapewnienie przyczepnoci aktywnej lepiszcza do kruszywa Do wykonania powierzchniowego utrwalenia Wykonawca moe przystpi tylko wówczas, gdy przyczepno aktywna kruszywa do wybranego rodzaju emulsji okrelona zgodnie z norm BN-70/8931-08 [3] bdzie wiksza od 85%. Jeeli przyczepno aktywna bdzie mniejsza od 85%, to naley j zwikszy przez ogrzanie, wysuszenie lub odpylenie kruszywa bezporednio przed jego rozłoeniem na nawierzchni. Przy stosowaniu do powierzchniowego utrwalenia innych lepiszczy ni emulsja asfaltowa, przyczepno aktywn mona zwikszy przez zastosowanie otoczonego kruszywa na gorco. 5.5. Warunki przystpienia do robót Powierzchniowe utrwalenie mona wykonywa w okresie, gdy temperatura otoczenia nie jest nisza od +10 o C przy stosowaniu asfaltowej emulsji kationowej i nie nisza ni +15 o C przy stosowaniu innych lepiszczy. Temperatura utrwalanej nawierzchni powinna by nie nisza ni +5 o C przy emulsji asfaltowej i +10 o C przy innych lepiszczach bezwodnych. Nie dopuszcza si przystpienia do robót podczas opadów atmosferycznych. 5.6. Odcinek próbny Przed przystpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z Inynierem, Wykonawca powinien wykona odcinek próbny w celu: stwierdzenia, czy sprzt przewidziany do wykonywania robót spełnia wymagania okrelone w pkt 3 niniejszej SST, sprawdzenia, czy dozowana ilo lepiszcza i kruszywa s zgodne z parametrami jakie zamierza si utrzymywa podczas robót. Do takiej próby Wykonawca powinien uy materiałów oraz sprztu takich, jakie bd stosowane do wykonania robót. Odcinek próbny powinien by zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inyniera. Wykonawca moe przystpi do wykonywania powierzchniowego utrwalenia nawierzchni po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez Inyniera. 5.7. Oczyszczenie istniejcej nawierzchni Przed przystpieniem do rozkładania lepiszcza, nawierzchnia powinna by dokładnie oczyszczona za pomoc sprztu mechanicznego spełniajcego wymagania wg pkt 3. W szczególnych przypadkach (bardzo due zanieczyszczenie) oczyszczenie

nawierzchni mona wykona przez spłukanie wod (z odpowiednim wyprzedzeniem dla wyschnicia nawierzchni - wane przy stosowaniu lepiszczy na gorco). 5.8. Oznakowanie robót Ze wzgldu na specyfik robót przy wykonywaniu powierzchniowego utrwalenia nawierzchni, Wykonawca w sposób szczególny jest zobowizany do przestrzegania postanowie zawartych w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 1.5.4, a dotyczcych zasad zachowania bezpieczestwa ruchu drogowego w czasie prowadzenia robót. Znaki powinny by odblaskowe, czyste i w razie potrzeby czyszczone, odnawiane lub wymieniane na nowe. Przy duym nateniu ruchu, w razie potrzeby, Wykonawca uzgodni i wprowadzi regulacj, ruch wahadłowy za pomoc sygnalizatorów wiateł lub za pomoc pracowników sygnalistów, odpowiednio przeszkolonych. Ruch drogowy odbywajcy si po wstpnie zagszczonym powierzchniowym utrwaleniu sprzyja utwierdzeniu ziarn kruszywa pod warunkiem, e prdko ruchu bdzie ograniczona od 30 do 40 km/h. W okresie pierwszych 48 godzin, a przy mniej sprzyjajcych warunkach atmosferycznych, w okresie od 3 do 4 dób od chwili wykonania powierzchniowego utrwalenia, Wykonawca spowoduje ograniczenie prdkoci ruchu od 30 do 40 km/h. 5.9. Rozkładanie lepiszcza Rozkładana emulsja asfaltowa powinna posiada nastpujc temperatur: emulsja K1-65 - od 40 do 50 o C, emulsja K1-70 - od 60 do 65 o C, emulsja K1-65MP - od 50 do 60 o C, emulsja K1-70MP - od 65 do 75 o C. Jeeli powierzchniowe utrwalenie jest wykonane na połowie jezdni, to złcze rodkowe przy drugiej warstwie powinno by przesunite od 15 do 30 cm, przy czym zalecane jest wykonanie powierzchniowego utrwalenia na całej szerokoci jezdni w tym samym dniu. Przy rozpoczynaniu skrapiania nawierzchni naley pamita, e właciw jednorodno i ilo lepiszcza uzyskuje si dopiero po upływie krótkiej chwili od momentu otwarcia jego wypływu. Zaleca si, aby w tym krótkim czasie lepiszcze wypływało na arkusze papieru rozłoone na nawierzchni. 5.10. Rozkładanie kruszywa Kruszywo powinno by rozkładane równomiern warstw w iloci ustalonej wg pkt 5.3.2, na wieo rozłoonej warstwie lepiszcza, za pomoc rozsypywarki kruszywa spełniajcej wymagania okrelone w pkt 3.3. Odległo pomidzy skrapiark rozkładajc lepiszcze, a poruszajc si za ni rozsypywark kruszywa nie powinna by wiksza ni 40 m. Przy stosowaniu emulsji asfaltowej czas jaki upływa od chwili rozłoenia lepiszcza do chwili rozłoenia kruszywa powinien by moliwie jak najkrótszy (kilka sekund). 5.11. Wałowanie Bezporednio po rozłoeniu kruszywa, ale nie póniej ni po 5 minutach naley przystpi do jego wałowania. Do wałowania powierzchniowych utrwale najbardziej przydatne s walce ogumione (walce statyczne gładkie nie s zalecane, gdy mog powodowa miadenie kruszywa). Dla uzyskania właciwego przywałowania mona przyj co najmniej 5-krotne przejcie walca ogumionego w tym samym miejscu przy stosunkowo duej prdkoci od 8 do 10 km/h i przy cinieniu powietrza w oponach i obcieniu na koło okrelonym w pkt 3 niniejszej OST. Przy wykonywaniu podwójnego powierzchniowego utrwalenia, pierwsz warstw kruszywa wałuje si tylko wstpnie (jedno przejcie walca). 5.12. Oddanie nawierzchni do ruchu Na wieo wykonanym odcinku powierzchniowego utrwalenia szybko ruchu naley ograniczy od 30 do 40 km/h. Długo okresu w którym nawierzchnia powinna by

18 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 chroniona zaley od istniejcych warunków. Moe to by kilka godzin - jeeli pogoda jest sucha i gorca, albo jeden lub kilka dni w przypadku pogody wilgotnej lub chłodnej. Na ogół dobre zwizanie ziarn kruszywa uzyskuje si w czasie od 24 do 48 godzin. wieo wykonane powierzchniowe utrwalenie moe by oddane do ruchu niekontrolowanego nie wczeniej, a wszystkie niezwizane ziarna zostan usunite z nawierzchni szczotkami mechanicznymi lub specjalnymi urzdzeniami do podcinieniowego ich zbierania. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 6. 6.2. Badania przed przystpieniem do robót Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien wykona badania lepiszcza i kruszywa i przedstawi wyniki tych bada Inynierowi do akceptacji. Badania te powinny obejmowa wszystkie właciwoci lepiszczy i kruszywa okrelone w pkt 2 niniejszej SST. W zakresie badania sprztu, Wykonawca winien przedstawi aktualne wiadectwo cechowania skrapiarki. 6.3. Badania w czasie robót 6.3.1. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów w czasie wykonywania powierzchniowego utrwalenia podano w tablicy 6. 6.3.2. Badania kruszyw Jeeli Inynier uzna to za konieczne, właciwoci kruszywa naley bada dla kadej partii. Wyniki bada powinny by zgodne z wymaganiami podanymi w pkt 2. 6.3.3. Badania emulsji Jeeli Inynier nie ustali inaczej, to dla kadej dostarczonej partii (rodka transportu) emulsji asfaltowej naley bada: barw, jednorodno, lepko i indeks rozpadu. Tablica 6. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów robót powierzchniowego utrwalenia Lp. Wyszczególnienie bada i pomiarów Czstotliwo bada. Minimalna liczba bada 1 Badanie właciwoci kruszywa dla kadej partii kruszywa 2 Badanie emulsji dla kadej dostawy 3 Sprawdzenie stanu czystoci nawierzchni w sposób cigły 4 Sprawdzenie dozowania lepiszcza przed rozpoczciem robót (odcinek próbny) i w przypadku wtpliwoci

5 Sprawdzenie dozowania kruszywa przed rozpoczciem robót (odcinek próbny) i w przypadku wtpliwoci 6 Sprawdzenie temperatury otoczenia codziennie przed rozpoczciem robót i nawierzchni 7 Sprawdzenie temperatury lepiszcza minimum 3 razy na zmian robocz 8 Pomiary szerokoci powierzchniowego utrwalenia w 10 miejscach na 1 km 6.3.4. Sprawdzanie stanu czystoci nawierzchni W trakcie prowadzonych robót Wykonawca powinien sprawdza stan powierzchni nawierzchni, na której ma by wykonane powierzchniowe utrwalenie, zgodnie z pkt 5.2 oraz jej oczyszczenie, zgodne z wymaganiami zawartymi w pkt 5.7. 6.3.5. Sprawdzanie dozowania lepiszcza i kruszywa Dozowanie iloci lepiszcza i kruszywa naley wykonywa jak badania testowe, według metod opisanych w opracowaniu GDDP [4]. 6.3.6. Sprawdzenie temperatury otoczenia i nawierzchni Wykonawca zobowizany jest do prowadzenia codziennych pomiarów temperatury otoczenia i nawierzchni co do zgodnoci z wymaganiami okrelonymi w pkt 5.5. 6.3.7. Sprawdzanie temperatury lepiszcza Wykonawca jest zobowizany do prowadzenia stałych pomiarów temperatury lepiszcza, co do zgodnoci z wymaganiami okrelonymi w pkt 5.9. 6.4. Badania dotyczce cech geometrycznych wykonanego powierzchniowego utrwalenia 6.4.1. Szeroko nawierzchni Po zakoczeniu robót, tj. po okresie pielgnacji, Wykonawca w obecnoci Inyniera dokonuje pomiaru szerokoci powierzchniowego utrwalenia z dokładnoci do ± 1 cm. Szeroko nie powinna si róni od projektowanej wicej ni o ± 5 cm. 6.4.2. Równo nawierzchni Jeeli po wykonaniu robót przygotowawczych przed powierzchniowym utrwaleniem, na istniejcej powierzchni dokonano pomiarów równoci, to po wykonaniu powierzchniowego utrwalenia pomiary takie naley wykona w tych samych miejscach i według tej samej metody. Wyniki pomiarów równoci nie powinny by gorsze od wyników uzyskanych przed wykonaniem robót. 6.4.3. Ocena wygldu zewntrznego powierzchniowego utrwalenia Powierzchniowe utrwalenie powinno si charakteryzowa jednorodnym wygldem zewntrznym. Powierzchnia jezdni powinna by równomiernie pokryta ziarnami kruszywa dobrze osadzonymi w lepiszczu, tworzcymi wyran grub makrostruktur. Dopuszcza si zloty kruszywa rzdu 5%. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót pkt 7. Ogólne zasady obmiaru robót podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 powierzchniowego utrwalenia. (metr kwadratowy) wykonanego podwójnego Przewidywana liczba jednostek obmiarowych zgodnie z przedmiarem.

20 Nawierzchnia podwójnie powierzchniowo utrwalana D-05.03.08 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, SST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 9. 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 (jednego metra kwadratowego) podwójnego powierzchniowego utrwalenia nawierzchni obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, transport i składowanie kruszyw, transport i składowanie lepiszczy, dostaw i prac sprztu do robót, przygotowanie powierzchni nawierzchni do wykonania powierzchniowego utrwalenia, prace projektowe przy ustaleniu iloci materiałów, podwójne rozłoenie lepiszcza, podwójne rozłoenie kruszywa, wałowanie, przeprowadzenie pomiarów i bada laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIZANE 10.1. Normy 1. PN-B-11112 Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych 2. PN-C-04014 Przetwory naftowe. Oznaczanie lepkoci wzgldnej lepkociomierzem Englera 3. BN-70/8931-08 Oznaczenie aktywnej przyczepnoci lepiszczy bitumicznych do kruszyw 10.2. Inne dokumenty 1. Powierzchniowe utrwalenie. Oznaczenie iloci rozkładanego lepiszcza i kruszywa. Opracowanie zalecane przez GDDP do stosowania pismem GDDP-5.3a-551/5/92 z dnia 1992-02-03. 2. Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe Em-94. IBDiM, Warszawa 1994. 3. Wytyczne techniczne oceny jakoci grysów i wirów kruszonych produkowanych z naturalnie rozdrobnionego surowca skalnego przeznaczonych do nawierzchni drogowych. MK-CZDP 1984. 4. Program projektowania powierzchniowych utrwale Allogen.