Autorzy: mgr Maria Kaczmarek mgr inż. Jadwiga Płuska mgr Janina Szeliga-Szafrańska Recenzenci: mgr inż. Barbara Dudzińska mgr inż. Jadwiga Idryjan-Pajor Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Krystyna Elżbieta Hejłasz
Spis treści Wprowadzenie 5 I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 8 1. Opis pracy w zawodzie 8 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego 9 II. Plany nauczania 20 III. Moduły kształcenia w zawodzie 23 1. Podstawy włókiennictwa 23 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 26 Rozpoznawanie surowców włókienniczych 29 Rozpoznawanie nitek 32 Wykonywanie pomiarów 35 Określanie parametrów struktury tkanin i dzianin 38 2. Podstawy projektowania odzieży i włókienniczych wyrobów dekoracyjnych 41 Wykonywanie rysunków odręcznych 45 Sporządzanie rysunków technicznych 48 Wykonywanie kompozycji płaskich i przestrzennych 51 3. Materiałoznawstwo odzieżowe 54 Określanie właściwości materiałów odzieżowych 57 Dobieranie materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich do asortymentu odzieży 61 4. Proces projektowania i modelowania odzieży 64 Wykonywanie rysunku odzieżowego 68 Projektowanie odzieży 71 Stylizowanie ubiorów 75 Modelowanie podstawowych form odzieży 78 Modelowanie form odzieży zgodnie z projektem plastycznym 82 Modelowanie form odzieży dla sylwetek nietypowych 86 5. Technologia wytwarzania odzieży 89 Wykonywanie szwów technologicznych 92 Konfekcjonowanie wyrobów odzieżowych 95 Wykonywanie odzieży według projektu 98 6. Organizacja produkcji odzieży 102 Organizowanie procesu produkcji w przedsiębiorstwie odzieżowym 105 Organizowanie procesu technologicznego w krojowni 109 Obróbka termiczna odzieży 113 Organizowanie procesu technologicznego w szwalni 117 Opracowywanie dokumentacji procesu produkcyjnego 121 3
Organizacja procesu wytwarzania odzieży w zakładzie miarowousługowym 125 7. Praktyka zawodowa 129 Wytwarzanie wyrobów odzieżowych 131 Planowanie i realizacja działań marketingowych 134 4
Wprowadzenie Celem kształcenia w zawodzie technik technologii odzieży jest przygotowanie aktywnego, mobilnego i skutecznie działającego pracownika gospodarki. Efektywne funkcjonowanie na rynku pracy wymaga przygotowania ogólnego, opanowania podstawowych umiejętności zawodowych oraz kształcenia ustawicznego. Zmiany dotyczące technologii odzieży, konstrukcji maszyn, urządzeń i narzędzi oraz organizacji pracy powodują powstawanie nowych stanowisk pracy, modernizację wyposażenia technicznego, a w konsekwencji częstą zmianę zadań dla pracowników zatrudnionych w przemyśle odzieżowym i zakładach usługowych. Istnieje więc konieczność pozyskiwania pracowników o wysokim poziomie kwalifikacji, posiadających zdolność adaptacji do nowych warunków pracy w przemyśle odzieżowym. Wprowadzenie do systemu szkolnego modułowych programów nauczania ułatwi osiągnięcie tych celów. Kształcenie modułowe, w którym cele i materiał nauczania są powiązane z realizacją zadań zawodowych, umożliwia: przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu, głównie przez realizację zadań zbliżonych do tych, które są wykonywane na stanowiskach pracy, korelację i integrację treści kształcenia z różnych dyscyplin wiedzy. Kształcenie w systemie modułowym przygotowuje absolwenta w zakresie ogólnozawodowym i zawodowym. Pozwala na dalsze kształcenie w zależności od potrzeb i możliwości absolwenta, przygotowuje do pracy samokształceniowej oraz korzystania ze źródeł informacji technicznej. Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że: proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, uczeń może podejmować decyzje dotyczące kształcenia zawodowego w zależności od własnych potrzeb i możliwości, rozwiązania programowo-organizacyjne dają możliwość kształtowania umiejętności zawodowych różnymi drogami, umiejętności opanowane w ramach poszczególnych modułów dają możliwość wykonywania określonego zakresu pracy, wykorzystuje się zasadę transferu wiedzy i umiejętności, programy nauczania są elastyczne, poszczególne jednostki można wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu wymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy. 5
Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie oraz przygotowanie do kształcenia ustawicznego. Modułowy program nauczania składa się z zestawu modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umożliwiających zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. Jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia w zawodzie, obejmujący logiczny i możliwy do wykonania wycinek pracy, o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega zwykle dalszym podziałom, jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja. W strukturze programu wyróżnia się: założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, moduły i jednostki modułowe. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych, literaturę. Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji materiału nauczania, propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona w założeniach programowo-organizacyjnych, stanowi schemat powiązań między modułami a jednostkami modułowymi wyodrębnionymi w programie nauczania dla zawodu. W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek modułowych, zawierający elementy: symbol cyfrowy zawodu, zgodny z obowiązującą klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy, oznaczający grupę modułów: O dla modułów ogólnozawodowych, Z dla modułów zawodowych, S dla modułów specjalizacyjnych. cyfrę arabską oznaczającą kolejny numer modułu z danej grupy oraz numer wyodrębnionej w module jednostki modułowej. 6
Przykładowy zapis kodowania modułu: 311[34].O1 311[34] symbol cyfrowy zawodu: technik technologii odzieży O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy włókiennictwa Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 311[34].O1.01 311[34]. symbol cyfrowy zawodu: technik technologii odzieży O1 - pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy włókiennictwa 01 - pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w module O1- Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 7
I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Typowe stanowiska pracy Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik technologii odzieży może być zatrudniony w zakładach przemysłu odzieżowego w: laboratorium, wzorcowni, krojowni, szwalni, działach przygotowania produkcji i kontroli jakości oraz w zakładach usługowych wytwarzających odzież dla indywidualnego klienta. Może również prowadzić własną działalność gospodarczą. Zadania zawodowe Zadania zawodowe technika technologii odzieży obejmują: opracowywanie dokumentacji wzorca odzieży, nadzorowanie wykonania wzorca odzieży, organizowanie, nadzorowanie i kontrolowanie pracy zespołu pracowników wytwarzających wyroby odzieżowe, badanie oraz kontrolowanie jakości materiałów odzieżowych i wyrobów gotowych, nadzorowanie eksploatacji maszyn szwalniczych i urządzeń odzieżowych, organizowanie procesu wytwarzania odzieży miarowej w zakładzie usługowym. Umiejętności zawodowe: W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: projektować wyroby odzieżowe dla różnych typów figur, opracowywać podstawową dokumentację techniczną wyrobów odzieżowych, dobierać materiały odzieżowe i dodatki krawieckie do wyrobów odzieżowych z uwzględnieniem ich funkcji użytkowych oraz zasad konserwacji, wykonywać konstrukcyjne i wtórne modelowanie wyrobów odzieżowych, zgodnie z projektem plastycznym i aktualną linią mody, wykonywać formy i szablony elementów wyrobów odzieżowych, utrzymywać stan gotowości użytkowej maszyn i urządzeń odzieżowych stosowanych w procesie technologicznym wyrobów odzieżowych, 8
obsługiwać podstawowe maszyny i urządzenia odzieżowe stosowane podczas wytwarzania wyrobów odzieżowych, zgodnie z wymaganiami technologicznymi, zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, wykonywać kolejne etapy wytwarzania wyrobów odzieżowych, zgodnie z wymaganiami technologicznymi oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, stosować zasady składowania, przechowywania oraz transportu materiałów odzieżowych, dodatków krawieckich i wyrobów odzieżowych, organizować proces produkcyjny zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, stosować zasady normowania materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich, stosować zasady kontroli zapewniające wysoką jakość wyrobów odzieżowych, dokonywać rozliczenia materiałowego, dokonywać kalkulacji kosztów i obliczać wynagrodzenie za wykonaną pracę, oceniać, prezentować i doskonalić umiejętności zawodowe, poszerzać własną wiedzę poprzez samokształcenie, wykonywać działania związane z prowadzeniem własnej firmy. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu: ogólna sprawność psychofizyczna, koordynacja wzrokowo-ruchowa, zdolności manualne, spostrzegawczość, wyobraźnia przestrzenna, wrażliwość estetyczna, koncentracja i podzielność uwagi, zainteresowania techniczne, umiejętność współpracy w zespole. 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego Proces kształcenia zawodowego według modułowego programu nauczania dla zawodu technik technologii odzieży może być realizowany w technikum oraz szkole policealnej, na podbudowie szkoły dającej średnie wykształcenie. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientację w zawodzie i ułatwia ewentualną zmianę zawodu. 9
Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Treści programowe zawarte są w siedmiu modułach dwóch ogólnozawodowych oraz pięciu zawodowych. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Moduły uwzględniające zadania zawodowe są podzielone na jednostki modułowe. Każda jednostka modułowa zawiera treści programowe stanowiące określoną całość, ich realizacja umożliwia opanowanie umiejętności pozwalających na wykonanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń zamieszczonych w programach jednostek modułowych. Program modułu 311[34].O1 - Podstawy włókiennictwa składa się z pięciu jednostek modułowych zawierających ogólnozawodowe treści kształcenia, dotyczące przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, organizowania stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, rozróżniania włókien, technik wytwarzania wyrobów włókienniczych i odzieżowych, określania parametrów struktury tkanin i dzianin, obsługiwania sprzętu i aparatury laboratoryjnej do badania surowców i wyrobów włókienniczych, opracowywania wyników badań. Program modułu 311[34].O2 - Podstawy projektowania odzieży i włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, składa się z trzech jednostek modułowych, zawiera treści ogólnozawodowe dotyczące wykonywania rysunków odręcznych i technicznych, stosowania technik rysunkowych do wykonania kompozycji płaskich i przestrzennych, wykonywania kompozycji kolorystycznych, stosowania podstawowych zasad prezentacji i ekspozycji prac plastycznych oraz projektów, stosowania technik komputerowych w procesie projektowania. Program modułu 311[34].Z1 - Materiałoznawstwo odzieżowe składa się z dwóch jednostek modułowych, których treści obejmują charakteryzowanie materiałów odzieżowych i określanie ich właściwości, dobieranie materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich do asortymentu odzieży, określanie wartości użytkowej wyrobu odzieżowego. Program modułu 311[34].Z2 - Projektowanie i modelowanie odzieży składa się z sześciu jednostek modułowych. Treści programowe dotyczą wykonywania rysunków odzieżowych, projektowania odzieży i stylizowania ubiorów, a także konstrukcji i modelowania podstawowych form odzieży, modelowania form odzieży zgodnie z projektem oraz modelowania form odzieży dla sylwetek nietypowych. 10
Program modułu 311[34].Z3 - Technologia wytwarzania odzieży, składa się z trzech jednostek modułowych, zawiera treści programowe dotyczące wykonywania szwów technologicznych, konfekcjonowania wyrobów odzieżowych oraz szycia podstawowych wyrobów odzieżowych według projektu. Program modułu 311[34].Z4 - Organizacja produkcji odzieży składa się z sześciu jednostek modułowych. Treści programowe dotyczą zagadnień związanych z organizowaniem procesu wytwarzania odzieży w zakładach przemysłowych i miarowo-usługowych. Program modułu 311[34].Z5 - Praktyka zawodowa składa się z dwóch jednostek modułowych. Treści programowe dotyczą wytwarzania wyrobów odzieżowych oraz planowania i realizacji zadań marketingowych w małych i średnich zakładach produkcyjnych. Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli. 11
Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Zestawienie modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację Moduł 311[34].O1 Podstawy włókiennictwa 324 311[34].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony 40 środowiska 311[34].O1.02 Rozpoznawanie surowców włókienniczych 120 311[34].O1.03 Rozpoznawanie nitek 54 311[34].O1.04 Wykonywanie pomiarów 40 311[34].O1.05 Określanie parametrów struktury tkanin i dzianin 70 Moduł 311[34].O2 Podstawy projektowania odzieży 144 i włókienniczych wyrobów dekoracyjnych 311[34].O2.01 Wykonywanie rysunków odręcznych 40 311[34].O2.02 Sporządzanie rysunków technicznych 40 311[34].O2.03 Wykonywanie kompozycji płaskich i przestrzennych 64 Moduł 311[34].Z1 Materiałoznawstwo odzieżowe 170 311[34].Z1.01 Określanie właściwości materiałów odzieżowych 70 311[34].Z1.02 Dobieranie materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich do asortymentu odzieży 100 Moduł 311[34].Z2 Proces projektowania i modelowania odzieży 332 311[34].Z2.01 Wykonywanie rysunku odzieżowego 40 311[34].Z2.02 Projektowanie odzieży 70 311[34].Z2.03 Stylizowanie ubiorów 40 311[34].Z2.04 Modelowanie podstawowych form odzieży 50 311[34].Z2.05 Modelowanie form odzieży zgodnie z projektem plastycznym 78 311[34].Z2.06 Modelowanie form odzieży dla sylwetek nietypowych 54 Moduł 311[34].Z3 Technologia wytwarzania odzieży 400 311[34].Z3.01 Wykonywanie szwów technologicznych 80 311[34].Z3.02 Konfekcjonowanie wyrobów odzieżowych 120 311[34].Z3.03 Wykonywanie odzieży według projektu 200 12
Moduł 311[34].Z4 Organizacja produkcji odzieży 250 311[34].Z4.01 Organizowanie procesu produkcji w przedsiębiorstwie odzieżowym 20 311[34].Z4.02 Organizowanie procesu technologicznego w krojowni 30 311[34].Z4.03 Obróbka termiczna odzieży 50 311[34].Z4.04 Organizowanie procesu technologicznego w szwalni 30 311[34].Z4.05 Opracowywanie dokumentacji procesu produkcyjnego 40 311[34].Z4.06 Organizacja procesu wytwarzania odzieży w zakładzie miarowo -usługowym 80 Moduł 311[34].Z5 Praktyka zawodowa 140 311[34].Z5.01 Wytwarzanie wyrobów odzieżowych 100 311[34].Z5.02 Planowanie i realizacja działań marketingowych 40 Na podstawie wykazu modułów i jednostek modułowych opracowano dydaktyczną mapę programu nauczania dla zawodu. 13
Dydaktyczna mapa programu Moduł 311[34].O1 Podstawy włókiennictwa Moduł 311[34].O2 Podstawy projektowania odzieży i włókienniczych wyrobów dekoracyjnych 311[34].O1.01 311[34].O2.01 311[34].O2.02 311[34].O1.02 311[34].O1.03 311[34].O2.03 311[34].O1.04 311[34].O1.05 Moduł 311[34].Z1 Materiałoznawstwo odzieżowe 311[34].Z1.01 311[34].Z1.02 Moduł 311[34].Z2 Proces projektowania i modelowania odzieży 311[34].Z2.01 311[34].Z2.02 311[34].Z2.03 311[34].Z3.04 311[34].Z2.05 311[34].Z2.06 14
Moduł 311[34].Z3 Technologia wytwarzania odzieży 311[34].Z3.01 311[34].Z3.02 311[34].Z3.01 Moduł 311[34].Z4 Organizacja produkcji odzieży 311[34].Z4.01 311[34].Z4.02 311[34].Z4.03 311[34].Z4.04 311[34].Z4.05 311[34].Z4.06 Moduł 311[34].Z5 Praktyka zawodowa 311[34].Z5.01 311[34].Z5.02 15
Dydaktyczna mapa programu stanowi schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Treści programowe zawarte w poszczególnych jednostkach modułów ogólnozawodowych są niezbędne do realizacji modułów zawodowych i powinny być realizowane w pierwszej kolejności. Przed podjęciem decyzji o zmianie kolejności realizacji modułów, wskazane jest przeprowadzenie szczegółowej analizy dydaktycznej mapy programu. Nauczyciel realizujący modułowy program nauczania powinien posiadać przygotowanie z zakresu kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. Powinien również uczestniczyć w organizowaniu bazy techniczno-dydaktycznej szkoły oraz ewaluacji programów nauczania. Zgodnie z metodologią kształcenia modułowego wskazane jest opracowanie przez nauczycieli pakietów edukacyjnych, stanowiących dydaktyczną obudowę programu. Nauczyciel kierujący procesem nabywania umiejętności przez uczniów powinien udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, z uwzględnieniem indywidualnych predyspozycji, możliwości i doświadczeń. Powinien również kształtować postawy uczniów, jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, porządek na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dbałość o racjonalne stosowanie materiałów. Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowane przy zastosowaniu aktywizujących metod nauczania, jak: metoda tekstu przewodniego, metoda samokształcenia kierowanego, metoda sytuacyjna, metoda projektów i ćwiczeń praktycznych. Dominującą metodą nauczania są ćwiczenia praktyczne. W procesie dydaktycznym wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek do zakładów odzieżowych, sklepów z materiałami, narzędziami i przyborami do szycia oraz na pokazy mody. Podczas realizacji programu należy zwrócić uwagę na samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm, instrukcji, poradników i pozatekstowych źródeł informacji. W realizacji treści kształcenia, należy uwzględniać współczesne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt. Prowadzenie zajęć przy zastosowaniu aktywizujących metod nauczania wymaga przygotowania materiałów, jak: tekst przewodni, instrukcja do metody projektów, karty instrukcyjne do samokształcenia, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe. Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osiągnięć ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych. 16
Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny poziomu wiadomości i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia. Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają na celu dostarczanie bieżących informacji o efektywności procesu nauczania-uczenia się. Badania sumatywne powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programów jednostek modułowych. Informacje uzyskiwane w wyniku badań pozwalają na dokonywanie niezbędnych korekt w procesie nauczania. Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być realizowane za pomocą sprawdzianów ustnych, pisemnych i praktycznych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji pracy ucznia podczas realizacji zadań. Sprawdzanie osiągnięć szkolnych wymaga od nauczyciela określenia kryteriów i norm oceny, opracowania testów, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów. Środki dydaktyczne, niezbędne do organizacji i realizacji modułowego procesu kształcenia, powinny stanowić: pomoce dydaktyczne, materiały dydaktyczne, techniczne środki kształcenia, dydaktyczne środki pracy. Pracownie powinny być wyposażone w środki dydaktyczne, określone w programach jednostek modułowych. Podana w tabelach wykazu jednostek modułowych orientacyjna liczba godzin na realizację programu może ulegać zmianie w zależności od stosowanych przez nauczyciela metod i środków dydaktycznych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się na odpowiednio wyposażonych stanowiskach ćwiczeniowych w pracowniach ćwiczeń praktycznych oraz na rzeczywistych stanowiskach pracy, w placówkach wyposażonych w odpowiednią bazą techniczną i dydaktyczną. Przy stanowiskach ćwiczeniowych należy stworzyć warunki umożliwiające przyswajanie wiedzy związanej z realizacją zadań zawodowych. Wskazane jest, aby zajęcia były prowadzone w grupach 12-15 osobowych. Inne formy organizacyjne to praca w zespołach 2-4 osobowych oraz praca indywidualna. Ćwiczeniowe stanowiska pracy powinny stanowić wydzieloną część pracowni ćwiczeń praktycznych lub warsztatów, w której spełnione są 17
wymagania ergonomii, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie według modułowego programu nauczania powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe oraz wyposażenie techniczne i dydaktyczne. W szkole kształcącej w zawodzie technik technologii odzieży niezbędne są następujące pracownie: materiałoznawstwa odzieżowego, projektowania i modelowania odzieży, technologii odzieży. Pracownia materiałoznawstwa odzieżowego powinna być wyposażona w przyrządy do określania parametrów klimatu w pomieszczeniu, przyrządy do aklimatyzacji próbek przeznaczonych do badań, mikroskopy z oprzyrządowaniem oraz zestawy odczynników chemicznych do identyfikacji włókien, wagi laboratoryjne, lupy, zrywarkę do badania wytrzymałości materiałów odzieżowych, Polskie Normy, kolekcję włókien naturalnych i chemicznych oraz wyrobów włókienniczych, katalogi nici i nitek szwalniczych, kolekcję materiałów odzieżowych oraz dodatków krawieckich. Pracownia projektowania i modelowania odzieży powinna być wyposażona w stanowiska do kreślenia, projektowania i modelowania form odzieży oraz w stanowiska komputerowe wyposażone w programy do konstrukcji, modelowania i stopniowania szablonów. W pracowni powinny znajdować się również szafy do przechowywania materiałów kreślarskich, projektowych i prac uczniowskich, a także eksponaty odzieży, kolekcje materiałów włókienniczych, zestawy dodatków konfekcyjnych i zdobniczych, żurnale i albumy, stelaże do organizowania wystaw, manekiny, formy i szablony wyrobów odzieżowych, tabele antropometryczne, rysunki modelowe oraz siatki konstrukcyjne różnych asortymentów odzieży. Pracownia technologii odzieży powinna być wyposażona w materiały i przybory do szycia, maszyny szwalnicze, urządzenia do prasowania i krojenia, manekiny krawieckie, eksponaty odzieży, dokumentację techniczno technologiczną, filmy dydaktyczne oraz zestaw polskich norm z zakresu maszynoznawstwa i odzieżownictwa. W pracowniach, w których realizowany będzie realizowany proces dydaktyczny, powinny znajdować się: stanowiska ćwiczeń praktycznych, wyposażone w niezbędne narzędzia, sprzęt i urządzenia, stanowiska pracy uczniów, dostosowane do indywidualnej i grupowej formy pracy, stanowisko pracy nauczyciela wyposażone w sprzęt audiowizualny i multimedialny, 18
bibliotekę podręczną odpowiadającą potrzebom samodzielnego i grupowego uczenia się, magazyn podstawowych i pomocniczych materiałów odzieżowych. Wskazane jest, aby uczestnicy kształcenia modułowego mieli możliwość zapoznania się z rzeczywistymi warunkami pracy, organizacją pracy na poszczególnych stanowiskach, warunkami magazynowania materiałów odzieżowych, specyfiką pracy indywidualnej oraz zespołowej, a także obsługą maszyn, urządzeń i sprzętu zgodnie zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. W trosce o jakość kształcenia konieczne są systematyczne działania szkoły polegające na: pozyskiwaniu nowych środków dydaktycznych, współpracy z zakładami produkcyjnymi stosującymi nowoczesne technologie wytwarzania odzieży, doskonaleniu nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych. 19
II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Technikum czteroletnie Zawód: technik technologii odzieży 311[34] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Semestry I-VIII Klasy I-IV Forma stacjonarna 1. Podstawy włókiennictwa 9 6 114 2. Podstawy projektowania odzieży i wyrobów dekoracyjnych 4 3 50 3. Materiałoznawstwo odzieżowe 4 3 50 4. Proces projektowania i modelowania odzieży 9 6 113 5. Technologia wytwarzania odzieży 14 10 177 6. Organizacja produkcji odzieży 10 7 126 Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Forma zaoczna 20
PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik technologii odzieży 311[34] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I - IV Semestry I - IV Forma Forma stacjonarna zaoczna 1. Podstawy włókiennictwa 9 7 123 2. Podstawy projektowania odzieży i wyrobów dekoracyjnych 4 3 54 3. Materiałoznawstwo odzieżowe 4 3 55 4. Proces projektowania i modelowania odzieży 9 7 123 5. Technologia wytwarzania odzieży 14 10 191 6. Organizacja produkcji odzieży 10 7 136 Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 21
PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik technologii odzieży 311[34] Podbudowa programowa: liceum o profilu kreowanie ubiorów Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Liczba godzin w rocznym okresie nauczania Semestry I - II Semestry I - II Forma Forma stacjonarna zaoczna 1. Materiałoznawstwo odzieżowe 3 2 41 2. Proces projektowania i modelowania odzieży 8 6 108 3. Technologia wytwarzania odzieży 12 9 162 4. Organizacja produkcji odzieży 9 7 121 Razem 32 24 432 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 22
III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 311[34].O1 Podstawy włókiennictwa 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć: organizować stanowisko pracy, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz wymaganiami ergonomii, stosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia, określać przyczyny zmęczenia w czasie pracy, stosować zasady współpracy w zespole, określać parametry klimatu w pomieszczeniach, obsługiwać aparaturę laboratoryjną do badania surowców i wyrobów włókienniczych, stosować zasady pobierania i formowania próbek surowców oraz wyrobów włókienniczych, stosować zasady prowadzenia badań laboratoryjnych surowców i wyrobów włókienniczych, korzystać z norm podczas badań właściwości surowców i wyrobów włókienniczych, opracowywać wyniki badań laboratoryjnych, klasyfikować surowce włókiennicze, stosować badania mikroskopowe, chemiczne i organoleptyczne do identyfikacji włókien, rozróżniać włókna naturalne i materiały z nich wykonane, rozróżniać włókna chemiczne i materiały z nich wykonane, rozróżniać mieszanki włókiennicze i materiały z nich wykonane, klasyfikować liniowe i płaskie wyroby włókiennicze, charakteryzować techniki liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych, określać podstawowe parametry nitek, określać podstawowe parametry struktury tkanin i dzianin. 23
2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 311[34].O1.01 Nazwa jednostki modułowej Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Orientacyjna liczba godzin na realizację 311[34].O1.02 Rozpoznawanie surowców włókienniczych 120 311[34].O1.03 Rozpoznawanie nitek 54 311[34].O1.04 Wykonywanie pomiarów 40 311[34].O1.05 Określanie parametrów struktury tkanin i dzianin 70 3. Schemat układu jednostek modułowych 40 Razem 324 Moduł 311[34].O1 Podstawy włókiennictwa 311[34].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 311[34].O1.02 Rozpoznawanie surowców włókienniczych 311[34].O1.03 Rozpoznawanie nitek 311[34].O1.04 Wykonywanie pomiarów 311[34].O1.05 Określanie parametrów struktury tkanin i dzianin 24
4. Literatura Buchfelder M.: Podręcznik pierwszej pomocy. PZWL, Warszawa 1997 Filipiak I., Kowalczyk K.: Konfekcjonowanie dzianin. WSiP, Warszawa 1986 Furmańska A.: Konserwacja wyrobów włókienniczych. Część 2. WSiP, Warszawa 1985 Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 Jackowski T., Szozland J., Korliński W.: Podstawy mechanicznej technologii tekstyliów. WNT, Warszawa 1987 Kornobis E., Mrożewski Z., Stajniak K.: Dziewiarstwo. WSiP, Warszawa 1983 Nycz E., Owczarz R., Średnicka L.: Budowa tkanin. WSiP, Warszawa 1990 Panek W., Turek K.: Technologia tkactwa. WSiP, Warszawa 1985 Sych M.: Resuscytacja - teoria i praktyka ożywiania. PZWL, Warszawa 1995 Szarek H.: Konserwacja wyrobów włókienniczych. Część 1. WSiP, Warszawa 1985 Szozland J.: Podstawy budowy i technologii tkanin. WNT, Warszawa 1985 Tomsa A.: Wykończalnictwo włókiennicze. Podręcznik dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1985 Praca zbiorowa: Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy. Ergonomia. CIOP, Warszawa 1999 Praca zbiorowa red. Danuta Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999 Praca zbiorowa: Kompendium pierwszej pomocy. CIOP, Warszawa 1999 Praca zbiorowa: Psychofizyczne problemy człowieka w środowisku pracy CIOP, Warszawa Praca zbiorowa: Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa 1999 Praca zbiorowa: Materiałoznawstwo włókiennicze dla technikum. WSiP, Warszawa 1992. Systematyczny Wykaz Wyrobów. Tom 3, Wyroby przemysłu lekkiego. GUS. Wydawnictwa Akcydensowe, Warszawa 1990 Kodeks pracy Polskie Normy Czasopisma specjalistyczne: Przegląd Włókienniczy, miesięcznik, Wyd. NOT Technik Włókienniczy, miesięcznik, Wyd. NOT Odzież, miesięcznik, Wyd. NOT Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 25
Jednostka modułowa 311[34].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: określić prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy, posłużyć się przepisami dotyczącymi ochrony kobiet, osób młodocianych i niepełnosprawnych, zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, określić zagrożenia związane z wykonywaną pracą, zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej, przewidzieć konsekwencje wynikające z naruszania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją ochrony przeciwpożarowej, zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas użytkowania urządzeń i maszyn elektrycznych, udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia, zabezpieczyć miejsce wypadku, określać zasady i sposoby magazynowania, przechowywania, transportowania surowców oraz włókienniczych wyrobów odzieżowych, zastosować zasady ochrony środowiska podczas utylizacji odpadów i produktów ubocznych. 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracownika. Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ochrona przeciwpożarowa. Wymagania ergonomii dotyczące organizacji stanowisk pracy. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. Środki ochrony osobistej i zbiorowej. Czynniki szkodliwe, uciążliwe oraz niebezpieczne występujące w środowisku pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Bezpieczeństwo pracy przy obsłudze urządzeń elektrycznych. Zasady bezpieczeństwa dotyczące magazynowania oraz transportu materiałów i wyrobów. Pierwsza pomoc. 26
3. Ćwiczenia Opracowywanie projektu zagospodarowania lub utylizacji odpadów i produktów ubocznych, powstałych podczas produkcji odzieży i wyrobów włókienniczych zgodnie z zasadami ochrony środowiska. Opracowywanie przykładowych regulaminów oraz instrukcji niezbędnych na stanowisku pracy. Określanie związków przyczynowo - skutkowych pomiędzy warunkami magazynowania a właściwościami produktów magazynowanych. Określanie wpływu czasu i warunków pracy na stan zdrowia. Udzielanie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej zgodnie z procedurą postępowania. Dobieranie środków ochrony osobistej do rodzaju wykonywanej pracy. Planowanie sposobu ewakuacji i alarmowanie straży pożarnej, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową. 4. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie do ćwiczeń. Kodeks pracy. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Polskie Normy i akty prawne dotyczące wymagań ergonomii. Instrukcje i foliogramy dotyczące zagrożeń na stanowisku pracy. Wyposażenie do nauki udzielania pierwszej pomocy - fantom, środki medyczne. Sprzęt gaśniczy, gaśnice. Odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej. Regulaminy, instrukcje obsługi maszyn i urządzeń. Filmy i programy komputerowe, dotyczące opisów sytuacji, procedur postępowania, ochrony środowiska, zagrożeń pożarowych i sposobów ewakuacji w sytuacji zagrożenia. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki obejmuje treści dotyczące kształtowania umiejętności i postaw warunkujących realizację zadań zawodowych, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Podczas realizacji programu nauczania należy zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej oraz nieprawidłowości, które mogą wystąpić w procesie pracy. 27
W procesie dydaktycznym wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: tekstu przewodniego, przypadków, sytuacyjnej, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń praktycznych. Metoda tekstu przewodniego wymaga przygotowania materiałów do wykonywania ćwiczeń, tj. pytań prowadzących i formularzy do wypełniania. Zajęcia należy prowadzić w pracowni symulacyjnej bezpieczeństwa i higieny pracy, wyposażonej w techniczne środki kształcenia. Wskazane jest, aby nauczyciel prowadzący zajęcia był specjalistą z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Podstawową metodą nauczania będą ćwiczenia realizowane w grupach do 15 osób. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki na podstawie określonych kryteriów oceniania. Wiadomości i umiejętności niezbędne do realizacji ćwiczeń mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych. Zadania w teście powinny obejmować zagadnienia z zakresu podstawowych aktów prawnych, praw i obowiązków pracownika oraz pracodawcy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony pracy kobiet, osób młodocianych i niepełnosprawnych oraz wymagań ergonomii. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, należy zwracać uwagę na: organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, odczytywanie oznakowań dotyczących bhp i ochrony środowiska, opracowywanie projektów zagospodarowania lub utylizacji odpadów i produktów ubocznych zgodnie z zasadami ochrony środowiska, udzielanie pierwszej pomocy zgodnie z przyjętą procedurą, dobór środków ochrony osobistej. Do sprawdzania osiągnięć uczniów proponuje się stosowanie sprawdzianów ustnych, pisemnych oraz obserwację. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki sprawdzianów oraz poziom wykonywania ćwiczeń. 28
Jednostka modułowa 311[34].O1.02 Rozpoznawanie surowców włókienniczych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: sklasyfikować wyroby włókiennicze, scharakteryzować czynniki decydujące o właściwościach wyrobów włókienniczych, określić budowę polimeru, sklasyfikować polimery włóknotwórcze, sklasyfikować włókna, określić właściwości fizyczne włókien, określić właściwości chemiczne włókien, zastosować zasady identyfikacji włókien, zorganizować stanowisko do badania surowców włókienniczych, dobrać metody badań surowców włókienniczych, rozpoznać włókna pod mikroskopem, przeprowadzić badania organoleptyczne włókien, przeprowadzić badania chemiczne włókien, określić wpływ właściwości włókien na jakość wyrobów włókienniczych, scharakteryzować włókna wtórne i ponowne, określić możliwości wykorzystania surowców wtórnych. 2. Materiał nauczania Klasyfikacja wyrobów włókienniczych. Czynniki decydujące o właściwościach wyrobów włókienniczych. Polimery włóknotwórcze. Klasyfikacja włókien. Właściwości fizyczne i chemiczne włókien. Włókna naturalne. Włókna chemiczne. Włókna wtórne i ponowne. Zasady identyfikacji włókien. Znaczenie wykorzystania surowców wtórnych w gospodarce oraz ochronie środowiska. 29
3. Ćwiczenia Dekompozycja tkanin, dzianin i innych wyrobów włókienniczych na podstawowe składników konstrukcyjnych włókien. Określanie właściwości fizycznych i chemicznych wybranych włókien. Rozróżnianie włókien pod mikroskopem. Rozróżnianie włókien poprzez próbę spalania. Rozróżnianie włókien wybraną metodą badań chemicznych. 4. Środki dydaktyczne Kolekcja próbek włókien naturalnych i chemicznych. Kolekcja nitek z różnych typów włókien. Kolekcja wyrobów włókienniczych. Mikroskopy z oprzyrządowaniem do identyfikacji włókien. Zestawy odczynników chemicznych do identyfikacji włókien. Lupy tkackie. Polskie Normy. Katalogi i materiały reklamowe. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki obejmuje wiedzę z zakresu rozróżniania nitek i wyrobów włókienniczych, rozpoznawania i klasyfikowania surowców włókienniczych oraz określania ich właściwości. W procesie dydaktycznym proponuje się stosować następujące metody nauczania: pokaz z objaśnieniem, pokaz z instruktażem, tekst przewodni i metodę projektów. Dominującą metodą nauczania powinny być ćwiczenia praktyczne. Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni materiałoznawstwa, wyposażonej w sprzęt laboratoryjny, zestawy próbek wyrobów włókienniczych oraz środki dydaktyczne. Ćwiczenia należy prowadzić w grupach do 15 osób z podziałem na zespoły 2-3 osobowe. Każdy uczeń powinien mieć możliwość bezpośredniej identyfikacji wyrobów włókienniczych. Ze względu na różnorodność wyrobów włókienniczych należy kształtować u uczniów umiejętności rozróżniania włókien oraz określania ich właściwości. Wskazane jest, aby uczniowie podczas zajęć korzystali z literatury zawodowej, czasopism, katalogów oraz Internetu, jako źródła pozyskiwania informacji o nowych surowcach włókienniczych i możliwościach ich zastosowania. 30
Podczas realizacji programu jednostki modułowej wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do zakładów włókienniczych, w celu poznania metod i zakresu badań surowców oraz wyrobów włókienniczych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać przez cały czas realizacji programu jednostki na podstawie określonych kryteriów. Wiadomości i umiejętności niezbędne do realizacji zadań zawodowych mogą być sprawdzane za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności uczniów podczas realizacji ćwiczeń. Obserwując pracę uczniów, szczególną uwagę należy zwrócić na: organizację stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, przestrzeganie przepisów bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska, prowadzenie badań zgodnie z procedurą, stosowanie różnych metod identyfikacji włókien, interpretowanie wyników badań. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, należy uwzględnić poziom wykonania ćwiczeń, opracowanie sprawozdań z ćwiczeń, wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych. W procesie oceniania osiągnięć uczniów należy przestrzegać ustalonych kryteriów oceniania oraz uwzględnić obowiązującą skalę ocen. 31
Jednostka modułowa 311[34].O1.03 Rozpoznawanie nitek 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: sklasyfikować rodzaje nici, określić sposoby wytwarzania przędzy, scharakteryzować metody przędzenia włókien, określić właściwości nitek, określić wpływ sposobu przędzenia na właściwości nitek, określić sposoby wyznaczania grubości nitek, wyznaczyć masę liniową nitek w texach, wyznaczyć kierunek skrętu nitek, wyznaczyć liczbę skrętu nitek, wyznaczyć wytrzymałość i wydłużenie nitki, scharakteryzować właściwości nitek tkackich i dziewiarskich. 2. Materiał nauczania Klasyfikacja nitek. Charakterystyka nitek tkackich i dziewiarskich. Zasady wytwarzania przędzy. Właściwości nitek. Metody badania przędzy i nitek. 3. Ćwiczenia Rozpoznawanie nitek na podstawie wybranych próbek. Wyznaczanie numeru tex nitki metodą pasemkową. Wyznaczanie numeru tex nitki metodą odcinkową. Wyznaczanie liczby i kierunku skrętu wybranych nitek. Wyznaczanie wytrzymałości i wydłużenia nitek z różnych włókien. Porównywanie cech nitek wyciągniętych z tkanin i dzianin, wykonanych z tego samego surowca. 4. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie do ćwiczeń. Kolekcja nitek z różnych włókien. Kolekcja wyrobów włókienniczych. Wagi laboratoryjne. Przyrządy do oznaczania parametrów warunków klimatycznych. Przyrządy do aklimatyzacji próbek. Motowidło. Zrywarka. 32
Sprawdzian pasmowy. Skrętomierz do badania skrętu nitek. Polskie Normy. Katalogi wyrobów odzieży. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treści programowe jednostki dotyczące rozpoznawania nitek, należy traktować jako podstawowe i niezbędne do wykonywania zadań zawodowych. Podczas realizacji programu proponuje się stosować następujące metody nauczania: dyskusję dydaktyczną, metodę tekstu przewodniego oraz ćwiczenia praktyczne. Zaleca się, aby przed rozpoczęciem ćwiczeń praktycznych nauczyciel przeprowadził instruktaż lub pokaz z objaśnieniem trudniejszych czynności dotyczących obsługi przyrządów pomiarowych oraz zapoznał uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w pracowni. Powinien również przygotować materiały niezbędne do wykonania ćwiczeń: teksty przewodnie, instrukcje do ćwiczeń, instrukcje obsługi przyrządów pomiarowych, poradniki. W czasie zajęć dydaktycznych uczniowie korzystając z pytań prowadzących zawartych w tekście przewodnim lub instrukcji do ćwiczeń oraz z materiałów źródłowych, samodzielnie przygotowują i wykonują ćwiczenia. Uczniowie powinni mieć możliwość wielokrotnego powtarzania zadań, aż do uzyskania pozytywnych wyników. W trakcie realizacji programu należy zwrócić uwagę na kształtowanie postaw zawodowych oraz na przestrzeganie przepisów bhp, utrzymywanie porządku na stanowisku pracy, prowadzenie racjonalnej gospodarki materiałowej, a także na jakość wykonywania pomiarów. Zajęcia edukacyjne powinny odbywać się w pracowni materiałoznawstwa wyposażonej w przyrządy do badania nici i przędzy, w grupach do 15 osób, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki na podstawie ustalonych kryteriów. Wiadomości i umiejętności niezbędne do realizacji zadań praktycznych mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych, sprawdzianów pisemnych i ustnych. 33
Umiejętności praktyczne należy sprawdzać obserwując uczniów podczas wykonywania zadań. W procesie oceniania szczególną uwagę należy zwracać na: przygotowywanie stanowisk do badania nitek, przygotowywanie przyrządów pomiarowych do prowadzenia badań, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas realizacji ćwiczeń, rozróżnianie nitek, wykonywanie ćwiczeń zgodnie z tekstem przewodnim lub instrukcją, sporządzanie sprawozdań z badań. Kontrolę poprawności wykonywania ćwiczeń należy prowadzić na bieżąco oraz po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny postępów. Następnie według tego samego arkusza, nauczyciel ocenia poprawność i jakość wykonanego zadania. Spostrzeżenia i wnioski z ćwiczeń uczniowie przedstawiają na forum grupy. Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny powinno być poprawne wykonanie ćwiczeń. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być zgodne z obowiązującą skalą ocen. 34
Jednostka modułowa 311[34].O1.04 Wykonywanie pomiarów 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: określić warunki klimatyczne niezbędne do przeprowadzania badań metrologicznych, zdefiniować pojęcie wilgotności względnej i bezwzględnej powietrza, posłużyć się urządzeniami służącymi do oznaczenia parametrów warunków klimatycznych pomieszczeń, zmierzyć temperaturę powietrza w określonych pomieszczeniach, posłużyć się higrometrem lub psychrometrem, określić wilgotność względną powietrza, zastosować urządzenia do aklimatyzacji próbek przeznaczonych do badań metrologicznych, pobrać próbki włókien i wyrobów włókienniczych do badań laboratoryjnych, zastosować zasady aklimatyzacji próbek przeznaczonych do badań, przeprowadzić aklimatyzację próbek przeznaczonych do badań laboratoryjnych, wyjaśnić wpływ warunków klimatycznych na wyniki badań, wykonać pomiary włókien i wyrobów włókienniczych, opracować wyniki badań, zinterpretować wyniki pomiarów, wykonać pomiary zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. 2. Materiał nauczania Warunki przeprowadzania badań laboratoryjnych. Budowa i działanie przyrządów do oznaczania parametrów warunków klimatycznych. Zasady pobierania próbek włókien i wyrobów włókienniczych do badań laboratoryjnych. Zasady aklimatyzacji próbek przeznaczonych do badań laboratoryjnych. Aklimatyzacja próbek. Zasady opracowania wyników pomiarów. 3. Ćwiczenia Wykonywanie pomiarów wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu za pomocą higrometru i psychrometru. Wykonywanie pomiarów temperatury powietrza w pomieszczeniu. 35
Przygotowywanie preparatów z włókien luźnych, nitek i płaskich wyrobów włókienniczych do badań. Przeprowadzanie aklimatyzacji próbek w higrostacie oraz w eksykatorze. Analizowanie wyników pomiarów włókien i wyrobów włókienniczych. 4. Środki dydaktyczne Przyrządy do oznaczania parametrów warunków klimatycznych: psychrometr, termometr. Przyrządy do aklimatyzacji próbek: higrostat, eksykator. Kolekcja próbek włókien naturalnych i chemicznych. Kolekcja nitek z różnych włókien. Kolekcja płaskich wyrobów włókienniczych. Polskie Normy. Katalogi włókien i wyrobów włókienniczych. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki. Program jednostki obejmuje podstawowe zagadnienia z zakresu wykonywania pomiarów włókien i wyrobów włókienniczych. Osiągnięcie założonych celów kształcenia jest konieczne do opanowania umiejętności zawartych w programach kolejnych jednostek modułowych. Podczas realizacji programu uczniowie nabędą podstawowe umiejętności w zakresie wykonywania pomiarów wilgotności względnej i bezwzględnej powietrza oraz temperatury powietrza, pobierania próbek do badań laboratoryjnych i przeprowadzania aklimatyzacji. Szczególną uwagę należy zwrócić na wykonywanie, analizowanie, obliczanie a także interpretację wyników pomiarów. Zajęcia powinny być realizowane w pracowni materiałoznawstwa w grupie do 15 osób. Ćwiczenia laboratoryjne należy prowadzić w zespołach 2-3 osobowych. Program powinien być realizowany przy zastosowaniu następujących metod nauczania: pokazu z objaśnieniem, tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych. Nauczyciel powinien przygotować instrukcje do ćwiczeń oraz formularze i pytania prowadzące do tekstu przewodniego. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki na podstawie kryteriów oceniania przedstawionych na początku zajęć. Powinno ono dostarczyć 36
informacji dotyczących zakresu i poziomu opanowania umiejętności określonych w celach kształcenia. W procesie oceniania wskazane jest stosowanie sprawdzianów pisemnych, ustnych i praktycznych oraz obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Należy również stosować testy dydaktyczne. Zadania w teście mogą dotyczyć terminologii zawodowej, zasad pobierania próbek włókien i wyrobów włókienniczych do badań laboratoryjnych, warunków klimatycznych przeprowadzania badań metrologicznych. Obserwując uczniów podczas wykonywania zadań szczególną uwagę należy zwrócić na: przygotowywanie próbek materiałów do badań, wykonywanie badań zgodnie z zasadami, opracowywanie wyników badań, interpretację badań. Na zakończenie realizacji programu jednostki uczniowie powinni samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny postępów. Następnie nauczyciel powinien dokonać kontroli według tego samego arkusza. Wskazane jest również omówienie wyników pracy na forum grupy. W procesie oceniania osiągnięć uczniów należy uwzględnić obowiązującą skalę ocen. 37
Jednostka modułowa 311[34].O1.05 Określanie parametrów struktury tkanin i dzianin 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: sklasyfikować płaskie wyroby włókiennicze, rozpoznać sploty tkackie zasadnicze i pochodne, scharakteryzować proces otrzymywania tkanin i dzianin, sklasyfikować sploty tkackie, wyznaczyć parametry splotu tkackiego, określić wpływ splotu na wygląd powierzchni i właściwości tkaniny, scharakteryzować tkaniny o splotach zestawnych, modyfikowanych, ażurowych i żakardowych, wyznaczyć parametry splotu dziewiarskiego, sklasyfikować sploty dzianin rządkowych i kolumienkowych, rozróżnić dzianiny rządkowe i kolumienkowe, scharakteryzować sposoby wykończenia tkanin i dzianin, określić wpływ wykończenia tkanin i dzianin na ich właściwości, zastosować metody badania parametrów struktury tkanin i dzianin, wyznaczyć parametry struktury tkanin i dzianin, rozróżnić prawą i lewą stronę tkaniny i dzianiny, rozpoznać układ osnowy i wątku w tkaninie, porównać właściwości tkaniny i dzianiny, wyznaczyć kierunek układu oczek w rządku i w kolumience, zidentyfikować typowe błędy i wady tkanin i dzianin, przedstawić zasady klasyfikacji wyrobów przemysłu włókienniczego, odczytać Kod Towarowo-Materiałowy. 2. Materiał nauczania Klasyfikacja wyrobów włókienniczych. Proces otrzymywania tkanin i dzianin. Budowa dzianiny. Sploty dziewiarskie. Budowa tkaniny. Sploty tkackie. Parametry struktury tkanin i dzianin. Zasady wykończania tkanin. Zasady wykończania dzianin. Typowe błędy powstające podczas produkcji tkanin i dzianin. Zasady klasyfikacji wyrobów przemysłu włókienniczego. 38