1 Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Hieronima Łaskiego w Staszowie Procedury Interwencji Profilaktycznej - postępowania nauczycieli w różnych sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży.
2 Wstęp Niewłaściwe zachowanie dzieci i młodzieży, w tym niedostosowanie się do powszechnie obowiązujących norm należy do tych negatywnych zjawisk, których obecność odczuwa się coraz dotkliwiej w miarę postępu rozwoju społecznego. Dzieci i młodzież przejawiająca tendencje społeczne negatywne, charakteryzująca się nieżyczliwym stosunkiem do człowieka, do cudzego mienia, regulaminów, norm, zarządzeń, niechęcią do pracy i nauki oraz sięgająca po środki uzależniające stanowi zagrożenie zarówno dla samych siebie jak i otoczenia. Występujące formy zaburzeń w zachowaniu się, nie tylko utrudniają właściwe funkcjonowanie w społeczeństwie, ale także mogą z prowadzić do wykolejenia oraz zachowań przestępczych jako krańcowych form zachowania aspołecznego. Na terenie szkoły może także dochodzić do zdarzeń, które bezpośrednio zagrażają bezpieczeństwu i zdrowiu uczniów. Obowiązek reagowania na niepokojące sygnały zachowania uczniów spoczywa także na szkole z racji charakteru placówki. Szkoła jest zobowiązana do wczesnego rozpoznawania niedostosowania społecznego i podejmowania stosownych działań profilaktycznych, wychowawczych i interwencyjnych. Właściwa reakcja każdego nauczyciela, wychowawcy, pedagoga, dyrektora szkoły adekwatna do zaistniałego zdarzenia, oraz powiadomienia w razie potrzeby stosownych instytucji, dają gwarancję, że podjęte działania zapewnią bezpieczeństwo uczniów. Bardzo ważne jest umiejętne, profesjonalne przeprowadzenie interwencji z zachowaniem wszelkich praw osób uczestniczących w zdarzeniu, a w szczególności praw ucznia. W PSP Nr 3 został utworzony Zespól do spraw Interwencji Profilaktycznej. Członkowie zespołu przeszli stosowne szkolenie uprawniające ich do przeprowadzania procedury interwencji profilaktycznej (szczególnie w przypadku stosowania przez uczniów środków uzależniających).
3 W zależności od okoliczności zdarzenia, zachowania uczniów a więc i kategorii popełnianego czynu postępowanie wobec ucznia będzie różne. I. Procedury postępowania w przypadku gdy doszło do wypadku, w którym zagrożone zostało zdrowie lub życie ucznia: 1. Udzielenie uczniowi pierwszej pomocy przedlekarskiej, bądź zapewnienie jej udzielenia, poprzez wezwanie lekarza ( karetki pogotowia ). 2. Powiadomienie o fakcie dyrektora szkoły lub pedagoga szkolnego, wychowawcy klasy. 3. Powiadomienie rodziców ucznia. 4. Przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego okoliczności wypadku, celem uniknięcia w przyszłości podobnych zdarzeń. 5. Przeprowadzenie z klasą, do której uczęszcza dany uczeń ( lub klasami ) zajęć profilaktycznych na temat zasad bezpieczeństwa. II. Procedury postępowania nauczycieli wobec uczniów nie przestrzegających regulaminów obowiązujących w szkole: Głównym założeniem wypracowania konsekwentnego i jednolitego systemu postępowania dorosłych wobec uczniów są sankcje stosowane w przypadkach niedotrzymywania umów, łamania regulaminów i odstępstw od zasad bezpieczeństwa. Priorytetowym założeniem jest etapowość i gradacja sankcji, które zostały omówione z uczniami, rodzicami i zaakceptowane przez nauczycieli. 1. Pierwszy krok. W momencie pojawienia się problemu z uczniem przeprowadzona jest osobista rozmowa wychowawcy lub nauczyciela poza grupą klasową. Nauczyciel jasno informuje o tym, co widzi, co go niepokoi, wyraża ostro swoje niezadowolenie z wystąpienia niepożądanego zachowania ucznia i prosi o jego zmianę.
4 2. Drugi krok. Jeżeli mimo ostrzeżenia i prośby, zachowanie ucznia nie ulega zmianie, nauczyciel wpisuje uwagę negatywną do klasowego zeszytu uwag. Trzykrotne wpisanie uwagi do zeszytu (dotyczące tego samego, niewłaściwego zachowania) powoduje poinformowanie rodzica o zachowaniu ucznia podczas zebrania klasowego lub indywidualnego spotkania (dopuszcza się informację telefoniczną). 3. Trzeci krok Jeżeli zachowanie ucznia nie ulegnie poprawie (uczeń otrzymuje kolejne uwagi) dochodzi do wspólnego spotkania ucznia - rodzica - wychowawcy (pedagoga) celem omówienia problemu i podjęcia działań wychowawczych. 4. Czwarty krok. Brak poprawy w zachowaniu ucznia skutkuje zawarciem kontraktu między uczniem, rodzicem, wychowawcą i pedagogiem szkolnym. Kontrakt jest formą pomocy uczniowi. Ma na celu wsparcie jego działań zmierzających do zmiany postawy wobec obowiązujących w szkole regulaminów. Jeżeli rodzic ucznia nie wyrazi zgody na tę formę pomocy, stosuje się wobec ucznia kary, zgodnie ze Statutem Szkoły. 5. Piąty krok. Realizacja wspólnych postanowień przez ucznia, rodzica, wychowawcę /pedagoga szkolnego. Monitorowanie kontraktu. 6. Szósty krok. Kolejna uwaga w dzienniczku wiąże się ze zwołaniem komisji z udziałem dyrektora, wychowawcy, pedagoga i rodzica. Rodzice ucznia są zobowiązani do podjęcia kolejnych działań mających na celu udzielenie mu pomocy (np. skorzystania z pomocy specjalisty).
5 7. Siódmy krok. Rozmowa ucznia notorycznie łamiącego regulaminy z psychologiem, kuratorem zawodowym Sądu Rejonowego lub policjantem. 8. Ósmy krok. Dyscyplinarne przeniesienie ucznia do innej klasy lub skierowanie sprawy ucznia do Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny, jeżeli patologia rodziny lub jej niewydolność wychowawcza uniemożliwia szkolne oddziaływania. III. Postępowanie nauczycieli w przypadku rażącego naruszenia przez uczniów regulaminów szkolnych ( np. zachowania ucznia zagrażającego zdrowiu lub życiu kolegi, pobicia, niszczenia mienia ) : 1. W przypadku zdarzenia zagrażającego zdrowiu lub życiu ucznia, udzielenie uczniowi pierwszej pomocy przedlekarskiej, bądź zapewnienie jej udzielenia, poprzez wezwanie lekarza ( karetki pogotowia). 2. Powiadomienie o fakcie dyrektora szkoły i pedagoga ( zespół ds. interwencji profilaktycznej ). 3. Przekazanie uzyskanej informacji wychowawcy klasy. 4. Powiadomienie rodzica ucznia poszkodowanego. 5. Zebranie informacji, które pozwolą dokonać analizy sytuacji: rozmowa z uczniem poszkodowanym, rozmowa ze świadkami danej sytuacji, rozmowa z uczniem, który rażąco naruszył regulamin. 6. Zastosowaniu wobec ucznia kary (zgodnej ze Statutem Szkoły).Zobowiązanie ucznia, a w przypadku zniszczenia mienia zobowiązanie ucznia i jego rodziców do naprawy wyrządzonej szkody.
6 7. Spisaniu kontraktu z uczniem i jego rodzicami. W imieniu szkoły podpisuje go wychowawca, pedagog szkolny (członek zespołu). 8. Monitorowanie realizacji kontraktu czyli zachowania ucznia w domu (przez rodziców) i w szkole (przez wychowawcę lub członka zespołu). 9. Zobowiązanie rodziców do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. 10. Jeżeli zastosowane środki oddziaływań wychowawczych I interwencyjnych nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, szkoła powiadamia Sąd Rodzinny lub Policję. 11. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Dyrektor Szkoły występuje do Kuratora Oświaty z wnioskiem o przeniesienie ucznia do innej szkoły. IV. Procedury postępowania nauczycieli w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży demoralizacją. W przypadku uzyskania informacji, że uczeń używa nikotyny, alkoholu lub innych środków (np. dopalaczy), w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji ( popełnia czyn zabroniony np. dokonuje kradzieży, systematycznie uchyla się od obowiązku szkolnego), nauczyciel powinien podjąć następujące kroki: 1. Przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy. 2. Wychowawca informuje o fakcie dyrektora szkoły, pedagoga szkolnego (zespół do spraw interwencji profilaktycznej). Dalsze postępowanie prowadzi zespół ds. interwencji. 3. Członek zespołu, przeprowadza rozmowę interwencyjną z uczniem. 4. Członek zespołu zaprasza do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im uzyskaną informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami a następnie z uczniem, w obecności rodziców. W przypadku potwierdzenia informacji - stosuje wobec ucznia sankcję (zgodnie ze Statutem szkoły)
7 i zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, zaś rodziców do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. Szczegółowe zasady postępowania ucznia, rodziców i pracownika szkoły ( wychowawcy lub członka zespołu ) zostają spisane w kontrakcie. 5. Nad prawidłową realizacją kontraktu przez ucznia i jego rodziców czuwa członek zespołu wspólnie z wychowawcą klasy. 6. W toku interwencji profilaktycznej można zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym. 7. Jeżeli uczeń nie wywiązuje się z kontraktu lub rodzice odmawiają współpracy ( nie stawiają się do szkoły ), a nadal z wiarygodnych źródeł napływają informacje o przejawach demoralizacji ich dziecka, szkoła pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji Sąd Rodzinny lub Policję ( specjalistę ds. nieletnich). 8. Podobnie, szkoła powiadamia Sąd lub Policję, jeżeli wykorzysta wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych, interwencyjnych, terapeutycznych ( spisane w kontrakcie ) a ich zastosowanie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji. W każdym przypadku popełnienia czynu karalnego przez ucznia, który nie ukończył 17 lat należy zawiadomić Policję lub Sąd Rodzinny. V. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem alkoholu lub narkotyków powinien podjąć następujące kroki: 1. Powiadamia o swoich przypuszczeniach dyrektora szkoły, wychowawcę klasy, oraz pedagoga (zespół do spraw interwencji profilaktycznej).
8 2. Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie. 3. Wzywa rodziców ucznia oraz lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udzielenia pomocy medycznej. 4. Rodziców/ opiekunów zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły. Gdy rodzice/ opiekunowie odmówią odebrania dziecka, o pozostaniu ucznia w szkole, czy przewiezieniu do placówki służby zdrowia, albo przekazaniu go do dyspozycji funkcjonariuszom policji decyduje lekarz, po ustaleniu aktualnego stanu zdrowia ucznia i w porozumieniu z dyrektorem szkoły/ placówki. 5. Szkoła zawiadamia najbliższą jednostkę policji, gdy rodzice ucznia będącego pod wpływem alkoholu odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny, bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych osób. W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości, policja ma możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień, albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych na czas niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie do 24 godzin). O fakcie umieszczenia zawiadamia się rodziców/ opiekunów oraz sąd rodzinny jeśli uczeń nie ukończył 18 lat. 6. Niezwłocznie po przyjściu ucznia do szkoły (następnego dnia) zespól ds. interwencji przeprowadza procedurę interwencyjną. 7. Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń (przed ukończeniem 18 lat) znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków na terenie szkoły, to szkoła ma obowiązek powiadomienia o tym Policji (specjalisty ds. nieletnich) lub Sądu Rodzinnego. 8. W klasie, w której uczeń sięgnął po środki psychoaktywne należy z całą klasą przeprowadzić zajęcia na ten temat.
9 VI. W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk powinien podjąć następujące kroki: 1. Nauczyciel zachowując środki ostrożności zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu policji, próbuje (o ile to jest możliwe w zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do kogo znaleziona substancja należy. 2. Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły i wzywa policję. 3. Po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje informacje dotyczące szczegółów zdarzenia. VII. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję przypominającą narkotyk, powinien podjąć następujące kroki: 1. Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, pedagog, dyrektor, członek zespołu ds. interwencji) ma prawo żądać, aby uczeń przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni (we własnej odzieży), ewentualnie innych przedmiotów budzących podejrzenie co do ich związku z poszukiwaną substancją. Nauczyciel nie ma prawa samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży ani teczki ucznia jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji. 2. O swoich spostrzeżeniach powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców/ opiekunów ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa.
10 3. W przypadku, gdy uczeń, mimo wezwania, odmawia przekazania nauczycielowi substancji i pokazania zawartości teczki, szkoła wzywa policję, która w obecności rodziców i dyrektora, pedagoga ( lub członka zespołu ) przeszukuje odzież i przedmioty należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy. 4. Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel, po odpowiednim zabezpieczeniu, zobowiązany jest bezzwłocznie przekazać ją do jednostki policji. 5. Zespól ds. interwencji próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo, uczeń nabył substancję. 6. W tym celu członek zespołu przeprowadza interwencję profilaktyczną. 7. Całe zdarzenie członek zespołu dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę z ustaleń wraz ze swoimi spostrzeżeniami. VIII. Postępowanie nauczyciela wobec ucznia, który stał się ofiarą czynu karalnego: 1. Udzielenie pierwszej pomocy, bądź zapewnienie jej udzielenia poprzez wezwanie lekarza, w przypadku kiedy ofiara doznała obrażeń. 2. Niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły. 3. Powiadomienie rodziców ucznia ofiary. 4. Niezwłoczne powiadomienie policji, kiedy istnieje konieczność profesjonalnego zabezpieczenia śladów przestępstwa, ustalenia okoliczności i ewentualnych świadków zdarzenia. 5. Zapewnienie poszkodowanemu uczniowi pomocy specjalistycznej ( pedagoga, psychologa ). W przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych, innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów, należy zapewnić
11 bezpieczeństwo przebywającym na terenie szkoły osobom, uniemożliwić dostęp osób postronnych do tych przedmiotów i wezwać policję tel. 997 lub 112. M e t o d y w s p ó ł p r a c y s z k o ł y z P o l i c j ą W ramach długofalowej pracy profilaktyczno wychowawczej szkoła i policja utrzymują stałą, bieżącą współpracę w zakresie profilaktyki zagrożeń. W ramach współpracy policji ze szkołą organizuje się: spotkania nauczycieli, rodziców z zaproszonymi specjalistami ds. nieletnich, podejmujące tematykę odpowiedzialności nieletnich, odpowiedzialności rodziców, zagrożeń przestępczością oraz demoralizacją dzieci i młodzieży w środowisku lokalnym, spotkania tematyczne młodzieży szkolnej z udziałem policjantów na temat zasad bezpieczeństwa w dniu codziennym, bezpieczeństwa w ruchu drogowym, odpowiedzialności za swoje zachowanie, informowanie policji o zdarzeniach na terenie szkoły wypełniających znamiona przestępstwa, stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia uczniów oraz przejawach demoralizacji dzieci i młodzieży, udzielanie przez policję pomocy szkole w rozwiązywaniu trudnych, mogących mieć podłoże przestępcze problemów, które zaistniały na terenie szkoły, wspólny szkoły i policji udział w lokalnych programach profilaktycznych związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom oraz zapobieganiem demoralizacji i przestępczości nieletnich. Nad prawidłowym przebiegiem współpracy szkoły i szkoły i koordynator ds. współpracy z policją (pedagog szkolny). policji czuwa dyrektor Podstawy prawne stosowanych procedur: o o Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich / tekst jednolity Dz. U. z 2002r. Nr 11 poz 109, z późn. zm./ oraz przepisy wykonawcze w związku z ustawą. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeżwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz. U. Nr. 35, poz. 230 z póżn. zm. /
12 o Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii /Dz. U. z 2003r. Nr. 24, poz. 198 /. o Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji /Dz. U. Nr. 30 poz. 179 z póżn. zm. /