Relacja z konferencji naukowej : Dziecko jako ofiara przemocy Warszawa, 10 XII 2013 1
2
Informacje ogólne: TERMIN Warszawa, 10 XII 2013 MIEJSCE Sala 1.2. Collegium Iuridicum II ul. Lipowa 4, Warszawa ORGANIZATORZY Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA Warszawa 3
Zaproszeni prelegenci: Grzegorz Wrona Prawnik specjalizujący się w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Ukończył aplikację sądową, pracował m.in. w Biurze Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn, Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym i Biurze Rzecznika Praw Dziecka. Piotr Hartmann Lekarz, pediatra w Szpitalu Bielańskim, prowadzi także Indywidualną Praktykę Lekarską, Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie dla Dzielnicy Bielany m. st. Warszawy. Anna Krzyczkowska Jesień psycholog, psychoterapeuta, od 10 lat pracująca z dziećmi i rodzinami, w wielu ośrodkach psychoterapeutycznych w Warszawie i okolicach m.in. w Poradni Zdrowia Psychicznego w Piasecznie głównym tematem pracy jest pomoc rodziną. 4
Przebieg konferencji: Dnia 10 grudnia 2013 roku w sali 1.2. Collegium Iuridicum II odbyła się konferencja naukowa pt: Dziecko jako ofiara przemocy organizowana przez Grupę Lokalną ELSA Warszawa. Gośćmi wydarzenia byli: pani psycholog i psychoterapeutka Anna Krzyczkowska Jesień, dr med Piotr Hartman oraz adwokat Grzegorz Wrona. Konferencję prowadziła Wiera Kupczanka, studentka V roku prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Wśród publiczności znaleźli się studenci prawa. Celem konferencji było przybliżenie studentom kwestii ochrony nieletnich przed przemocą w rodzinie zarówno w aspekcie medycznym, prawnym jak i psychologiczno-pedagogicznym. 5
Pierwsza prelegentka zwróciła uwagę, iż najczęściej dzieci nie są w stanie mówić o przemocy w ich domu zadanie jej wykrycia należy do dorosłych. To właśnie ci dobrzy świadkowie muszą cieszyć się zaufaniem dziecka, wysłuchać je i zrozumieć, a dopiero później analizować, czy to co mówi to prawda. Dla dziecka niemożliwość opowiedzenia o tym czego doświadcza jest gorsza od samych doświadczeń. Prelegentka przytoczyła następnie pracę Aris Miller o tym, że przemoc w rodzinie przechodzi z pokolenia na pokolenie (tzw. syndrom kata i ofiary ). Wystąpienie zakończyło się smutną konstatacją, że aż 7 na 10 dzieci może być ofiarami przemocy. Następnie wystąpił dr Piotr Hartmann który opowiedział m.in. jak lekarz może rozpoznać, że dziecko jest bite w domu. Najwięcej informacji dostarczają 6
dane z wywiadu przeprowadzonego z samym dzieckiem lub z rodzicami, zwłaszcza jeśli ci ostatni podają niezgodne ze sobą rzekome przyczyny powstania obrażeń. Prelegent dodał także, że bardzo często do wykrycia przemocy domowej dochodzi przypadkiem, kiedy dziecko trafi na badania z zupełnie innego powodu. Pan Piotr Hartmann skupił się też m.in. na takich kwestiach jak objawy przemocy seksualnej, czy też objawy pośrednie, a nawet głęboko ukryte i zupełnie niewidoczne. Kolejnym prelegentem pan Grzegorz Wrona, który omówił prawne konsekwencje przemocy wobec dziecka. Swoje wystąpienie rozpoczął od smutnego stwierdzenia, że dzieci są znacznie słabiej chronione przed przemocą niż dorośli. Przytoczył artykuł 207 KK, który mówi o przestępstwie znęcania się. Niestety jednym ze znamion tegoż jest chęć zadania bólu ofierze którą sprawcy zwykle negują, zasłaniając się nieposłuszeństwem dziecka i kontratypem karcenia małoletniego. Wystarczającej ochrony dzieci nie jest w stanie zapewnić także Kodeks rodzinny i opiekuńczy, który lakonicznie wprowadza jedynie zakaz stosowania kar cielesnych. W dalszej części obnażone zostały inne mankamenty prawa w tym zakresie np.: że oddanie dziecka do rodziny zastępczej skutkuje złagodzeniem kary, a skazanie za znęcanie się psychiczne jest niemal niemożliwe. Drugą turę referatów ponownie rozpoczęło wystąpienie pani Anny Krzyczkowskiej Jesień. Tym razem opowiedziała o systemie ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Dużą rolę w nim odgrywa osobowość i kwalifikacje psychologa. Przede wszystkim nie może on z góry traktować rodziców którzy zgłosili się na terapię bo mają problem z dzieckiem jako sprawców przemocy. Prelegentka stwierdziła, że zdobywające obecnie coraz większą popularność tzw. bezstresowe wychowanie również jest formą przemocy, gdyż nie wyznacza dziecku granic. Następnie słuchacze dowiedzieli się, że najczęściej to jedno z rodziców stosuje przemoc wobec dziecka, a drugie jest mu uległe. Zmiana następuje kiedy ten drugi rodzic zaczyna się buntować, bo nie ma kata bez ofiary. W drugim wystąpieniu pan Piotr Hartmann przedstawił obowiązki, jakie ciążą na lekarzu, który wykryje przemoc domową. Są to kolejno: rozpoznanie sygnałów od pacjenta, pomoc doraźna, dokumentacja dla celów dowodowych 7
oraz powiadomienie organów ścigania. Należy jednak pamiętać, że w dużej mierze ogranicza go tajemnica lekarska. Najtrudniejszym elementem, wg Piotra Hartmanna, jest pierwszy kontakt z ofiarą. Często lekarze nie są zdolni do zdefiniowania problemu, i nie wiedzą jak mogą pomóc. Blokuje ich też strach przed zbytnim zaangażowaniem oraz ewentualnymi konsekwencjami interwencji. Świadomość, że sprawca najczęściej i tak pozostaje nieukarany, zniechęca do działania. Odstrasza także masa papierkowej roboty przy dokumentacji (zwłaszcza wypełnianie tzw. Niebieskiej Karty) oraz bierność służb którym zgłasza się przemoc. 8
Na koniec drugiego panelu ponownie wystąpił pan Grzegorz Wrona. Potwierdził on słowa przedmówcy, że policja i służby socjalne niezbyt chętnie współpracują przy zakładaniu niebieskich kart. Wymienił też inne bezsensowne przepisy, jak np.: ten, że w sprawie gdy dziecko jest pokrzywdzonym a rodzic oskarżonym, drugi rodzic nie może reprezentować interesów dziecka. Aby zakończyć pozytywnym akcentem, prelegent opisał regulację wprowadzoną dość niedawno, bo w lipcu tego roku. Zakłada ona że jeżeli zawiadomienie o przestępstwie składa instytucja państwowa lub samorządowa, to ona może wnosić zażalenie na umorzenie postępowania. Łagodzi to trochę poprzednie przepisy, gdy w imieniu dziecka działał kurator, gdyż drugi rodzic nie mógł go reprezentować. Pan Grzegorz wyraził nadzieję że może teraz ochrona dzieci przed przemocą nieco się poprawi. Konferencję zakończyły tradycyjne podziękowania za przybycie i wygłoszone referaty. Sądząc po entuzjazmie publiczności, wszyscy dowiedzieli się wielu ciekawych rzeczy i pogłębili swoją wiedzę na tak ważny temat jak ochrona dzieci przed przemocą. 9
Patronaty honorowe: Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Prezes Trybunału Konstytucyjnego 10
Rzecznik Praw Obywatelskich Fundacja Dzieci Niczyje UNICEF 11
Patronaty medialne: 12
Partnerzy ELSA Warszawa: 13