KALENDARZ LITURGICZNY

KALENDARZ LITURGICZNY 2017 BÓG HONOR OJCZYZNA ORDYNARIAT POLOWY

KALENDARZ LITURGICZNY ORDYNARIATU POLOWEGO NA ROK 2017 WYDANY Z POLECENIA BISKUPA POLOWEGO WOJSKA POLSKIEGO GEN. BRYG. DR. JÓZEFA GUZDKA OPRACOWANIE: KS. KPT. MACIEJ ŚLIWA RADOSŁAW GOSIEWSKI WARSZAWA 2016

Główni Patroni Polski NAJŚWIĘTSZA MARYJA PANNA, KRÓLOWA POLSKI ŚW. WOJCIECH i ŚW. STANISŁAW, BISKUPI I MĘCZENNICY Patroni Polski ŚW. STANISŁAW KOSTKA, ZAKONNIK ŚW. ANDRZEJ BOBOLA, PREZBITER I MĘCZENNIK Główna Patronka Ordynariatu Polowego NAJŚWIĘTSZA MARYJA PANNA, KRÓLOWA POLSKI, HETMANKA ŻOŁNIERZA POLSKIEGO Święta ruchome 2016/2017 1 Niedziela Adwentu 27 listopada 2016 Świętej Rodziny Jezusa, Maryi i Józefa 30 grudnia 2016 Chrzest Pański 8 stycznia 2017 Środa Popielcowa 1 marca 2017 Niedziela Palmowa, czyli Męki Pańskiej 9 kwietnia 2017 Niedziela Zmartywchwstania Pańskiego 16 kwietnia 2017 Wniebowstąpienie Pańskie 28 maja 2017 Niedziela Zesłania Ducha Świętego 4 czerwca 2017 Jezusa Chrystusa, Najwyższego i Wiecznego Kapłana 8 czerwca 2017 Najświętszej Trójcy 11 czerwca 2017 Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa 15 czerwca 2017 Najświętszego Serca Pana Jezusa 23 czerwca 2017 Jezusa Chrystusa, Króla Wszechświata 26 listopada 2017 Czytania mszalne w 2017 roku: W niedziele, uroczystości i święta Pańskie: cykl A W dni powszednie okresu zwykłego: cykl I Kalendarz liturgiczny opracowano w oparciu o: 1. Ordo Missae celebrandae et Divini Officii persolvendi secundum Calednarium Romanum Generale pro anno liturgico 2016-2017, Libreria Editrice Vaticana 2016 2. Kalendarz liturgiczny dla diecezji polskich, stan na dzień 1.09.2015 roku, w: Liturgia godzin, Dodatek. Teksty własne o Świętych, Poznań 2015 3. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Ordinariatus Militaris in Polonia. Calendarium proprium, Prot. n. 1079/96/L, 15.07.1999; Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Ordinariatus Militaris in Polonia, Prot. 354/12/L, 19.06.2012

Aktualnie obowiązującymi księgami liturgicznymi w języku polskim są: 1. Mszał rzymski dla diecezji polskich, wydanie drugie poszerzone i uzupełnione, Poznań 2013 2. Lekcjonarz mszalny, t. I-V, wydanie drugie, Poznań 2015 3. Lekcjonarz mszalny, t. VI, wydanie drugie, Poznań 2004 4. Lekcjonarz mszalny, t. VII, Poznań 1978 5. Lekcjonarz mszalny, t. VIII, Poznań 2009 6. Zbiór Mszy o Najświętszej Maryi Pannie, Poznań 1998 7. Lekcjonarz do Mszy o Najświętszej Maryi Pannie, Poznań 1998 8. Ewangeliarz, Warszawa-Poznań 1999 9. Męka naszego Pana Jezusa Chrystusa, wydanie drugie, Poznań 2015 10. Liturgia godzin, t. I, wydanie drugie, Poznań 2006 11. Liturgia godzin, t. II-IV, Poznań 1984-1988 12. Liturgia godzin, Dodatek. Teksty własne o Świętych, Poznań 2015 13. Obrzędy chrztu dzieci dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie trzecie, Katowice 2015 14. Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 1988 15. Obrzędy bierzmowania dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie drugie poprawione, Katowice 2005 16. Komunia święta i kult tajemnicy eucharystycznej poza Mszą świętą dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 1985 17. Obrzędy pokuty dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie drugie, Katowice 2002 18. Sakramenty chorych. Obrzędy i duszpasterstwo, wydanie drugie poprawione, Katowice 2004 16. Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, wydanie drugie wzorcowe, Katowice 1999 17. Obrzędy sakramentu małżeństwa dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie trzecie według drugiego wydania wzorcowego, Katowice 2005 18. Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, t. I-II, Katowice 2011 19. Obrzędy błogosławieństw Służby Liturgicznej, Kraków 2012 20. Obrzędy profesji zakonnej, Katowice 2015 21. Obrzędy konsekracji dziewic, Katowice 2001 22. Obrzędy ustanowienia lektorów i akolitów oraz przyjęcia kandydatów do diakonatu i prezbiteratu, Katowice 2014 23. Obrzędy poświęcenia kościoła i ołtarza, Katowice 2001 24. Obrzęd koronacji wizerunków Najświętszej Maryi Panny, Katowice 2004 25. Egzorcyzmy i inne modlitwy błagalne, Katowice 2004 26. Obrzędy pogrzebu dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wydanie drugie uzupełnione, Katowice 2005 27. Dodatek do obrzędów pogrzebu. Obrzędy pogrzebu związane z kremacją zwłok. Obrzęd złożenia urny w grobie, Katowice 2011 28. Ceremoniał liturgicznej posługi biskupów odnowiony zgodnie z postanowieniem Świętego Soboru Powszechnego Watykańskiego II wydany z upoważnienia papieża Jana Pawła II dostosowany do zwyczajów diecezji polskich, wydanie wzorcowe, Katowice 2013 6 7

Tabela pierwszeństwa dni liturgicznych I 1. Paschalne Triduum Męki i Zmartwychwstania Pańskiego. 2. Narodzenie Pańskie, Objawienie, Wniebowstąpienie i Zesłanie Ducha Świętego. Niedziele Adwentu, Wielkiego Postu, okresu wielkanocnego, Środa Popielcowa. Dni Wielkiego Tygodnia od poniedziałku do czwartku włącznie. Dni w Oktawie Wielkanocy. 3. Uroczystości Pańskie, Najświętszej Maryi Panny oraz Świętych umieszczone w kalendarzu ogólnym. Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych. 4. Uroczystości własne, a mianowicie: a. Uroczystość głównego patrona miejscowości lub miasta. b. Uroczystość poświęcenia kościoła własnego i rocznica poświęcenia. c. Uroczystość tytułu kościoła własnego. d. Uroczystość tytułu lub założyciela, głównego patrona zakonu lub zgromadzenia. II 5. Święta Pańskie umieszczone w kalendarzu ogólnym. 6. Niedziele okresu Narodzenia Pańskiego i okresu zwykłego. 7. Święta Najświętszej Maryi Panny i Świętych umieszczone w kalendarzu ogólnym. 8. Święta własne, a mianowicie: Święto głównego patrona diecezji. Święto rocznicy poświęcenia własnego kościoła katedralnego. Święto głównego patrona regionu, prowincji, narodu lub większego terytorium. Święto tytułu, założyciela lub głównego patrona zakonu zgromadzenia i prowincji zakonnej, z zachowaniem przepisów zawartych w nr 4. Inne święta własne jakiegoś kościoła. Inne święta wpisane do kalendarza diecezji, zakonu lub zgromadzenia. 9. Dni okresu Adwentu od 17 do 24 grudnia włącznie. Dni w oktawie Narodzenia Pańskiego. Dni powszednie okresu Wielkiego Postu. III 10. Wspomnienia obowiązkowe podane w kalendarzu ogólnym. 11. Wspomnienia obowiązkowe własne, a mianowicie: Wspomnienie patrona miejsca, diecezji, regionu i prowincji, narodu, większego terytorium oraz patrona zakonu lub zgromadzenia i prowincji zakonnej. Inne wspomnienia obowiązkowe własne danego kościoła. Inne wspomnienia obowiązkowe wpisane do kalendarza danej diecezji, zakonu lub zgromadzenia. 12. Wspomnienia dowolne. Można je obchodzić nawet w dni wymienione w nr 9, z zachowaniem jednak odnośnych przepisów podanych w Ogólnym wprowadzeniu do mszału i do Liturgii Godzin. W podobny sposób jak wspomnienia dowolne można obchodzić wspomnienia obowiązkowe zachodzące przypadkowo w dni powszednie Wielkiego Postu. 13. Dni powszednie Adwentu do 16 grudnia włącznie. Dni okresu Narodzenia Pańskiego od dnia 2 stycznia do soboty po Objawieniu Pańskim. 8 9

Dni powszednie okresu wielkanocnego od poniedziałku po Oktawie Wielkanocy do soboty przed Zesłaniem Ducha Świętego włącznie. Dni powszednie okresu zwykłego. Obchody liturgiczne zbiegające się w tym samym dniu lub bezpośrednio po sobie następujące Jeżeli kilka obchodów liturgicznych zbiega się w tym samym dniu, pierwszeństwo ma ten, który zajmuje wyższe miejsce w Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych. Uroczystość przypadającą na dzień liturgiczny mający pierwszeństwo przenosi się na najbliższy dzień wolny od obchodów wymienionych w nr 1-8 Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych. Należy zachować przepisy zawarte w nr 5 Ogólnych norm roku liturgicznego. Obchody niższego stopnia w tym roku opuszcza się. Jeżeli w tym samym dniu zbiegają się II Nieszpory dnia bieżącego oraz I Nieszpory dnia następnego, to pierwszeństwo mają Nieszpory tego obchodu liturgicznego, który w Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych zajmuje wyższe miejsce. Gdy obydwa obchody są równe stopniem, pierwszeństwo mają Nieszpory dnia bieżącego. 5) uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia); 6) uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada); 7) uroczystość Narodzenia Pańskiego (25 grudnia). Jeżeli w jakimś dniu nie może jej odprawić wskutek uznanej przez prawo przeszkody, winien tego dokonać w te same dni przez kogoś innego w innym dniu osobiście. Proboszcz, który nie uczynił zadość obowiązkowi powinien jak najszybciej odprawić tyle Mszy św. za wiernych, ile opuścił. Proboszcz pasterzujący w kilku parafiach obowiązany jest w wymienione dni odprawić tylko jedną Mszę św. za cały powierzony sobie lud. Zaleca się również odprawić mszę za parafian w dniu uroczystości odpustowej. Zgodnie z kan. 767 2 KPK w wyżej wymienione dni należy obowiązkowo wygłosić homilię podczas wszystkich mszy z udziałem ludu. Nie wolno jej opuszczać bez poważnej przyczyny. Ponadto homilię należy wygłosić podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek (por. MR, s. 127), Liturgii na cześć Męki Pańskiej w Wielki Piątek (por. tamże, s. 134) oraz Wigilii Paschalnej sprawowanej w Wielką Noc (por. tamże, s. 170). Wybór tekstów mszalnych Msza za parafian i obowiązek wygłaszania homilii Zgodnie z kan. 534 Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Dekretem Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z 4 marca 2003 r. proboszcz jest zobowiązany do odprawienia Mszy Świętej za parafian w następujące dni: 1) wszystkie niedziele; 2) uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi (1 stycznia); 3) uroczystość Objawienia Pańskiego (6 stycznia); 4) uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (15 czerwca); 1. Czytania W dni wspomnień Świętych, jeśli nie ma czytań własnych, z zasady stosuje się czytania wyznaczone na dni powszednie. W niektórych przypadkach proponuje się czytania przystosowane, które naświetlają szczególny aspekt duchowego życia działalności Świętego. Używanie tych czytań nie obowiązuje, chyba że przemawiają za tym prawdziwe racje duszpasterskie (OWMR 357). W lekcjonarzu na dni powszednie zamieszczone są czytania na poszczególne dni każdego tygodnia w ciągu całego roku; należy więc z zasady stosować te czytania w te dni, na które je wyznaczono, 10 11

chyba że wypadnie uroczystość lub święto wspomnienie mające własne czytania z Nowego Testamentu, to jest takie, w których występuje wzmianka o Świętym czczonym danego dnia. Jeśli jednak czytanie ciągłe Pisma Świętego zostanie przerwane w ciągu tygodnia przez jakąś uroczystość lub święto, przez jakiś szczególny obchód liturgiczny, kapłan z uwagi na porządek czytań całego tygodnia ma prawo części opuszczone połączyć z innymi, zdecydować, którym tekstom należy przyznać pierwszeństwo. We Mszach Świętych z udziałem specjalnych grup kapłan może wybrać czytania odpowiedniejsze na daną okoliczność, byleby pochodziły z zatwierdzonego lekcjonarza (OWMR 358). 2. Modlitwy W każdej Mszy Świętej, jeśli nie są podane inne wskazania, stosuje się modlitwy właściwe dla tejże mszy. W dni wspomnienia Świętych stosuje się własną kolektę, a jeśli jej nie ma, bierze się kolektę z odpowiednich tekstów wspólnych. Jeśli niema własnych modlitw nad darami i po Komunii Świętej, można je wziąć spośród tekstów wspólnych z powszedniego dnia danego okresu liturgicznego. W dni powszednie okresu zwykłego można wziąć oracje z poprzedniej niedzieli oracje z innej niedzieli «w ciągu roku», jedną z podanych w Mszale oracji w różnych potrzebach. Zawsze też można ze wspomnianych mszy wziąć samą kolektę (OWMR 363). 3. Modlitwa eucharystyczna A. Prefacje Liczne prefacje, którymi wzbogacono Mszał rzymski, mają rozwijać w różnym ujęciu temat dziękczynienia w Modlitwie eucharystycznej i pełniej oświetlać różne aspekty misterium zbawienia (OWMR 364). Wśród prefacji są: własne wyznaczone na konkretny dzień lub obchód liturgiczny (np. wielkanocna na uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego); okresowe przeznaczone na niedziele i dni powszednie poszczególnych okresów roku kościelnego, oraz pozostałe przeznaczone na inne obchody liturgiczne. W wiele dni istnieje duża możliwość wyboru prefacji, np. we wspomnienia o Świętych można odmówić prefację okresową (lub zwykłą) o Świętych z Commune (np. w dzień Męczennika o Świętych Męczennikach), ogólną o Świętych (nr 70-71). B. Zasady wyboru Modlitwy eucharystycznej: a. I Modlitwę eucharystyczną (Kanon rzymski), którą zawsze można odmawiać, zaleca się stosować w dni mające własne Zjednoczeni i w mszach z własnym Boże, przyjmij łaskawie tę ofiarę, a także w święta Apostołów i Świętych, których imiona wspomina się w tekście Modlitwy; wskazane jest również odmawianie tej Modlitwy w niedziele, jeśli racje duszpasterskie nie zalecają wyboru innej Modlitwy eucharystycznej. b. II Modlitwa eucharystyczna, ze względu na swe cechy charakterystyczne, zalecana jest w dni powszednie i w specjalnych okolicznościach. Modlitwa ta ma wprawdzie własną prefację, ale można ją odmawiać i z innymi prefacjami, zwłaszcza z tymi, które ujmują tajemnicę zbawienia w sposób syntetyczny, np. z prefacjami na zwykłe niedziele lub prefacjami zwykłymi. Kiedy odprawia się mszę za jakiegoś zmarłego, można użyć specjalnej formuły, zamieszczonej przed Pamiętaj także. c. III Modlitwę eucharystyczną można odmawiać z każdą prefacją. Poleca się stosować tę modlitwę w niedzielę i święta. W czasie tej modlitwy można zastosować specjalną formułę za zmarłego, którą wprowadza się po słowach: Zjednocz ze sobą. d. IV Modlitwa eucharystyczna ma prefację niezmienną i podaje pełniejsze streszczenie dziejów zbawienia. Można się nią posłużyć, gdy msza nie ma własnej prefacji. Do tej Modlitwy, ze względu na jej budowę, nie można wprowadzać specjalnej formuły za zmarłego. e. V Modlitwa eucharystyczna tworzy jedną całość, dlatego nie można jej odmawiać, gdy jest przepisana własna prefacja. Poza tymi 12 13

wypadkami można ją odmawiać zawsze ze swoją prefacją (odnosi się to również do IV Modlitwy eucharystycznej), nawet wówczas gdy rubryki przepisują prefację okresową. W najnowszym wydaniu typicznym Mszału rzymskiego jest ona określana jako Modlitwa eucharystyczna na msze w różnych potrzebach. Poszczególne wersje tej Modlitwy mogą być używane w następujących mszach: A: za Kościół, o powołania kapłańskie, za świeckich, za rodzinę, za zakonników, o powołania do życia zakonnego, o uproszenie miłości, za krewnych i przyjaciół, dziękczynna; B: o ewangelizację ludów, za chrześcijan prześladowanych, za ojczyznę lub miasto, za rządzących państwami, za zgromadzenie przedstawicieli narodów, na początek roku cywilnego, o postęp ludów; C: za uchodźców i wygnańców; w czasie głodu lub za głodujących, za tych, którzy nas trapią, za przebywających w niewoli, za uwięzionych, za chorych, za umierających, w jakiejkolwiek potrzebie; D: za Kościół, za papieża, za biskupa, o wybór papieża lub biskupa, za zgromadzonych na soborze lub synodzie, za kapłanów, kapłana za siebie, za pełniących służbę w Kościele, za zgromadzenie o charakterze duchowym lub duszpasterskim. f. Modlitwy eucharystyczne o Tajemnicy pojednania można odmawiać w mszach, które w szczególny sposób ukazują Tajemnicę pojednania, a więc w mszach Wielkiego Postu, o Krzyżu Świętym, o pojednanie, w czasie rekolekcji itp. Poza tym można je stosować we wszystkich mszach o charakterze pokutnym. Druga Modlitwa o Tajemnicy pojednania odpowiednia jest na Tydzień Modlitw o Zjednoczenie Chrześcijan. Najnowsza editio typica Mszału rzymskiego proponuje odmawianie tych modlitw w następujących mszach: o zgodę, o pojednanie, o zachowanie pokoju i sprawiedliwości, w czasie wojny lub rozruchów, o odpuszczenie grzechów, o uproszenie miłości, o tajemnicy Krzyża Świętego, o Najświętszej Eucharystii, o Najdroższej Krwi Jezusa Chrystusa. Odmawia się je z własną prefacją z innymi prefacjami, które mają za temat pokutę i pojednanie, np. prefacjami wielkopostnymi. g. Modlitwy eucharystyczne w mszach z udziałem dzieci (zob. Wprowadzenie MR, s. 353*-354*). 4. Błogosławieństwo na zakończenie Mszy Świętej Nowy Mszał przewiduje potrójną formę tego błogosławieństwa: a. Błogosławieństwo zwykłe. b. Błogosławieństwo uroczyste. Pewne uroczystości mają własne formuły uroczystego błogosławieństwa (zaznaczone w Kalendarzu na swoich miejscach) oraz wspólne na okres Adwentu, o Męce Pańskiej, okres wielkanocny, okres zwykły w ciągu roku, oraz święta: NMP, Aniołów, Apostołów, Męczenników, Pasterzy, Doktorów Kościoła, Dziewic, jednego Świętego, rocznicy poświęcenia kościoła oraz w liturgii za zmarłych (MR, s. 381*-393*). Kapłan pozdrawia wiernych: Pan z wami, po czym diakon, jeśli go nie ma, sam kapłan, może skierować do wiernych wezwanie: Pochylcie głowy na błogosławieństwo lub podobne. Następnie kapłan wyciąga ręce nad ludem i odmawia formuły błogosławieństwa, a wszyscy odpowiadają Amen, po czym następuje formuła rozesłania wiernych. c. Błogosławieństwo poprzedzone modlitwą nad ludem. Po wezwaniu Pan z wami i Pochylcie głowy na błogosławieństwo, kapłan wyciąga ręce nad ludem i odmawia modlitwę, a wszyscy odpowiadają: Amen. Po modlitwie kapłan błogosławi jak zwykle i rozsyła wiernych (teksty modlitw: MR,s. 394*-398*). Zgodnie ze starożytną tradycją Kościoła zaleca się ich stosowanie w Wielkim Poście. Msze okolicznościowe 1. Rodzaje mszy okolicznościowych Są trzy rodzaje mszy okolicznościowych: a. Msze obrzędowe (ritualis), połączone z udziałem niektórych sakramentów i sakramentaliów (np. bierzmowania, małżeństwa, profesji zakonnej). 14 15

b. Msze w różnych potrzebach, które odprawia się w niektórych okolicznościach, występujących co pewien czas lub powtarzających się w stałych terminach. Nowy Mszał dzieli je na cztery grupy: l) za Kościół (m.in. za papieża, za biskupa, o jedność Kościoła); 2) w sprawach publicznych (np. o pokój); 3) w różnych okolicznościach życia publicznego (m.in. za chorych, w każdej potrzebie, dziękczynne); 4) w pewnych szczególnych potrzebach (m.in. o łaskę dobrej śmierci). c. Msze wotywne o Tajemnicach Pańskich lub ku czci Najświętszej Maryi Panny i Świętych. 2. Formularz mszy okolicznościowej a. Każda msza okolicznościowa ma własne śpiewy procesyjne i modlitwy. W mszach wotywnych w pierwsze piątki i pierwsze soboty miesiąca oraz w mszy obrzędowej za nowożeńców można korzystać ze zbioru polskich pieśni mszalnych. b. Czytania zawarte są w VII tomie Lekcjonarza mszalnego. We wszystkich mszach okolicznościowych, o ile nie podano wyraźnie przeciwnych postanowień, wolno stosować czytania z dni powszednich oraz związane z nimi śpiewy, jeśli odpowiadają celebracji (OWMR 370). c. Modlitwę eucharystyczną wybiera się według ogólnych zasad (s. 8-10). Szereg formularzy, zwłaszcza wotywnych, ma własne prefacje, które odmawia się z I i III (ewent. II) Modlitwą eucharystyczną. Msze obrzędowe mają ponadto własne teksty modlitw wstawienniczych. 3. Kolor szat liturgicznych a. Dla większości mszy obrzędowych przepisana jest określona barwa szat, np. msze za nowożeńców odprawia się w kolorze białym. b. Msze wotywne odprawia się w kolorze przewidzianym dla poszczególnych mszy w kolorze dnia lub okresu. c. Msze w różnych potrzebach odprawia się w kolorze własnym w kolorze dnia lub okresu. 4. Pozwolenie na msze wotywne w Polsce Konferencja Episkopatu Polski, opierając się na przepisach zawartych w Ogólnym wprowadzeniu do Mszału rzymskiego, pozwoliła odprawiać we wszystkich kościołach i kaplicach: a. W pierwsze czwartki miesiąca, z wyjątkiem tych czwartków, kiedy przypadają uroczystości, święta Pańskie i Wielki Czwartek, jedną mszę wotywną o Chrystusie Wiecznym Kapłanie Mszę Świętą o powołania kapłańskie. b. W pierwsze piątki miesiąca, z wyjątkiem tych piątków, na które wypadają uroczystości, święta Pańskie i Wielki Piątek, jedną mszę wotywną o Najświętszym Sercu Pana Jezusa. Jeśli prawdziwa potrzeba duszpasterska tego wymaga, można odprawić wotywę więcej razy, według uznania rektora kościoła. c. W pierwsze soboty miesiąca, z wyjątkiem tych sobót, na które wypadają uroczystości, święta Pańskie i święta Najśw. Maryi Panny oraz Wielka Sobota, można odprawić jedną mszę wotywną o Niepokalanym Sercu Najśw. Maryi Panny. Jeśli prawdziwa potrzeba duszpasterska tego wymaga, można wotywę odprawić więcej razy, według uznania rektora kościoła. d. W dni powszednie Adwentu jedną mszę wotywną Rorate z prefacją o Najśw. Maryi Pannie z drugą prefacją adwentową. W tych mszach wotywnych można odmawiać hymn Chwała na wysokości; nie odmawia się natomiast Wyznania wiary. Od 17 do 24 grudnia, zachowując tradycyjny charakter tej Mszy Świętej oraz biały kolor szat liturgicznych, używa się formularzy przewidzianych na te dni w mszale, ponieważ mają one wyraźnie charakter maryjny. e. Na podstawie OWMR nr 374 w niedziele zwykłe ordynariusz miejscowy może pozwolić na jedną mszę wotywną z okazji tzw. odpustów drugorzędnych, jeśli tego wymaga dobro dusz wiernych. 16 17

Tabela odprawiania mszy okolicznościowych DNI LITURGICZNE 1. Triduum Paschalne 2. Niedziele: Adwentu Wielkiego Postu wielkanocne 3. Uroczystości 4. Oktawa wielkanocna 5. Środa Popielcowa Dni Wielkiego Tygodnia 6. Niedziele: okresu Bożego Narodzenia zwykłe 7. Święta 8. Dni w okt. Bożego Narodzenia 9. Dni powszednie Wielkiego Postu 10. Wspomnienie obowiązkowe 11. Dni powszednie: Adwent okr. Bożego Narodzenia okr. wielkanocnego 12. Dni powszednie okresu zwykłego MSZE OBRZĘDOWE DOZWOLONE DOZWOLONE MSZE W RÓŻNYCH POTRZEBACH MSZE WOTYWNE ZABRONIONE DOZWOLONE Z POLECENIA LUB ZA ZEZWOLENIEM ORDYNARIUSZA. JEŚLI ZAJDZIE POWAŻNIEJSZA POTRZEBA LUB CHODZI O POŻYTEK DUSZPASTERSKI DOZWOLONE, GDY ZAJDZIE RZECZYWISTA POTRZEBA LUB DLA KORZYŚCI DUSZPASTERSKIEJ DOZWOLONE f. Na podstawie ONRLiK nr 58 w niedziele zwykłe wolno obchodzić uroczystość zewnętrzną głównego Patrona miejscowości, Tytułu kościoła oraz święta Pańskiego, które wypadły w tygodniu, a są one szczególnie drogie pobożności wiernych. O tej uroczystości zewnętrznej można odprawiać wszystkie Msze Święte, w których wierni uczestniczą. W powyższych mszach, odprawianych w niedziele, należy odmawiać hymn Chwała na wysokości oraz Wyznanie wiary. Sprawowanie Mszy św. obrzędowych i łączenie różnych obrzędów z Mszą św. Instrukcja Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Redemptionis Sacramentum przypomina w nrze 75: Z racji teologicznej księgi liturgiczne czasami nakazują lub pozwalają na celebrację Mszy Świętej w połączeniu z innym obrzędem, zwłaszcza ze sprawowaniem sakramentów. W innych jednak przypadkach Kościół nie dopuszcza takiego łączenia, szczególnie gdy ma to związek ze sprawami mało znaczącymi. Dlatego też należy zachować to, co następuje: I. Msza z udzieleniem chrztu dzieciom 1. Jeśli udziela się dzieciom sakramentu chrztu świętego podczas mszy należy zastosować obrzęd podany w rozdziale III rytuału Obrzędy chrztu dzieci dostosowane do zwyczajów diecezji polskich (wyd. 3). Jeśli chrzci się tylko jedno dziecko, należy odpowiednio dostosować teksty liturgiczne. 2. W dni powszednie oraz w niedziele okresu zwykłego i okresu Narodzenia Pańskiego można użyć formularza mszalnego Przy udzielaniu chrztu (MR, s. 67-70 ). 3. Kapłan ubrany w szaty mszalne udaje się do drzwi kościoła, gdzie są zebrani rodzice i chrzestni dzieci. Po ukończeniu śpiewu czyni znak krzyża, pozdrawia lud i wita obecnych, zwłaszcza rodziców i chrzestnych, wspominając w krótkich słowach o radości, z jaką 18 19

przyjęli dzieci: są one darem Boga, który jest źródłem wszelkiego życia i który teraz chce obdarzyć te dzieci swoim życiem łaski. 4. Jeśli większa część wiernych nie może uczestniczyć w tym obrzędzie, wówczas znak krzyża i pozdrowienie wiernych następuje zaraz po śpiewie na wejście w prezbiterium, przed udaniem się do drzwi kościoła. Zaleca się wówczas, by we wprowadzeniu do mszy celebrans zwrócił uwagę na rozpoczynającą się liturgię chrztu. Potem udaje się wraz z asystą do drzwi kościoła. 5. Obrzęd przyjęcia dziecka odbywa się jak zwykle. Należy pamiętać o zmianie formuły wspólnota chrześcijańska przyjmuje was z wielką radością na Kościół Boży przyjmuje was z wielką radością (por. Dekret Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Prot. N. 44/13/L, Vitae et regni ianua, 22.02.2013; Dekret Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, SEP D/ 6.1-5, 6.03.2014). 6. Opuszcza się akt pokuty i po dojściu celebransa do miejsca przewodniczenia śpiewa się hymn Chwała na wysokości Bogu. Potem odmawia się kolektę. 7. Czytania można wybrać następująco: w dni powszednie oraz w niedziele zwykłe i okresu Narodzenia Pańskiego można wziąć czytania z mszy obrzędowej (LM, t. VII, s. 57-74). W dni, w które msza obrzędowa jest zakazana można wziąć jedno czytanie z tekstów wyżej wskazanych. Należy wziąć przy tym pod uwagę charakter dnia i dobro duchowe uczestników celebracji. 8. Należy wygłosić homilię. Opuszcza się Wierzę. Następuje modlitwa powszechna, w której należy dodać wezwania za Kościół powszechny i za potrzeby całego świata. Po niej następują wezwania do Świętych, modlitwa z egzorcyzmem i włożenie ręki. 9. Liturgia chrztu odbywa się jak zwykle. Po powrocie do prezbiterium następuje liturgia eucharystyczna w zwykłym porządku. Rodzina i bliscy nowo ochrzczonych dzieci mogą przynieść do ołtarza dary. 10. Jeśli chrztu udziela się w niedzielę zwykłą wypada użyć 1 prefacji na niedziele zwykłe, zaś w okresie wielkanocnym 2 prefacji wielkanocnej (jeśli jest dozwolona). W 1-4 Modlitwach eucharystycznych przewidziane są specjalne modlitwy wstawiennicze za ochrzczonych. W 1 Modlitwie eucharystycznej przewidziana jest również modlitwa wstawiennicza za rodziców chrzestnych dziecka. 11. Przed Modlitwą Pańską można zamiast zwyczajnego wezwania (Pouczeni przez Zbawiciela) użyć formuły podanej w mszale (Nowo ochrzczone dzieci) wskazanej w rytuale (dla wielu dzieci: nr 68, s. 50; dla jednego dziecka: nr 103, s. 75). Rodzice, chrzestni i bliscy mogą przyjąć Komunię Świętą pod dwiema postaciami. Należy pamiętać, że nawet chrzest dziecka nie upoważnia, jako wyjątkowa okazja, do udzielenia Komunii osobom żyjącym w związkach niesakramentalnych (w konkubinacie lub w związku cywilnym). 12. Na zakończenie można udzielić specjalnego błogosławieństwa według rytuału (dla wielu dzieci: nr 70 A-C, s. 50-53; dla jednego dziecka: nr 105 A-C, s. 75-78). W okresie Narodzenia Pańskiego wypada użyć formuły B. II. Msza przy udzielaniu Pierwszej Komunii Świętej 1. Przy udzielaniu Pierwszej Komunii Świętej należy stosować następujący układ obrzędów: a) jeśli to możliwe i w obrzędach wstępnych będzie uczestniczyła większa liczba wiernych, wówczas można przed kościołem rozpocząć mszę znakiem krzyża i pozdrowieniem wiernych oraz ewentualnie obrzędem pobłogosławienia wody i pokropienia nią wiernych. Można wówczas przed tym obrzędem dodać powitanie dzieci oraz prośbę ich rodziców o udzielenie im sakramentu według miejscowych zwyczajów. Po pokropieniu następuje procesja do kościoła, kapłan całuje ołtarz jak zwykle. Śpiewa się wtedy hymn Chwała na wysokości Bogu i odmawia kolektę. b) jeśli przed kościołem są zgromadzone same dzieci z rodzicami, a większa liczba wiernych nie uczestniczy w obrzędach: kapłan udaje się tam z ministrantami, pozdrawia i wita dzieci po chrześcijańsku, następują zwyczajowe obrzędy i procesja do kościoła. 20 21

Tam odbywają się obrzędy wstępne mszy jak zwykle (znak krzyża, pozdrowienie, akt pokuty, wezwania do Chrystusa Pana, hymn Chwała i kolekta). c) po homilii następuje wyznanie wiary, które ma formę odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych. Dzieci mogą wówczas trzymać świece chrzcielne zapalone od paschału. Potem liturgia odbywa się jak zwykle. 2. Jeśli Pierwsza Komunia Święta ma miejsce w niedzielę okresu wielkanocnego w uroczystość Najświętszej Trójcy wtedy zarówno modlitwy jak i czytania bierze się spośród właściwych dla tej celebracji. Jeśli celebracja ma miejsce w dni powszednie lub niedziele zwykłe, wtedy bierze się formularz mszalny o Najświętszej Eucharystii (MR, s. 182-183 ) z odpowiednimi czytaniami (LM, t. VII, s. 439-460 s. 22-74). Czytań biblijnych (poza psalmem responsoryjnym) nie należy powierzać dzieciom. 3. Podczas zwyczajowego Białego Tygodnia wypada korzystać z formularzy mszalnych dostosowanych do tematyki dnia. III. Msza przy udzielaniu bierzmowania 1. Bierzmowania co do zasady udziela się w czasie Mszy Świętej. Sprawuje się ją w szatach koloru czerwonego lub białego. Jeśli pozwalają na to przepisy liturgiczne stosuje się formularz mszalny Przy udzielaniu bierzmowania (MR, s. 70-73 ). Wówczas też stosuje się czytania z mszy obrzędowej (LM, t. VII, s. 75-102). Poza niedzielą i uroczystością są tylko dwa czytania (ze Starego lub Nowego Testamentu i Ewangelia). Dobór czytań należy wcześniej uzgodnić z szafarzem. Jeśli nie odprawia się mszy obrzędowej jedno z czytań można wziąć spośród przewidzianych na bierzmowanie (LM jw.). 2. Ewentualne powitania biskupa powinny być krótkie. 3. Śpiewa się hymn Chwała na wysokości Bogu, chyba że wypada niedziela Adwentu lub Wielkiego Postu. 4. Po Ewangelii następuje przedstawienie kandydatów, jak to opisano w Pontyfikale. Potem następuje homilia. Opusza się Wierzę, nawet jeśli jest przepisane przez kalendarz liturgiczny. 5. Po homilii kandydaci stają przed biskupem i odnawiają przyrzeczenia chrzcielne. Następuje liturgia sakramentu. Po namaszczeniu krzyżmem biskup myje ręce. Potem następuje modlitwa powszechna. 6. Nowo bierzmowani, ich rodzice i katecheci mogą przynieść do ołtarza dary. Liturgię eucharystyczną sprawuje się jak zwykle. W 1-3 modlitwie eucharystycznej stosuje się specjalną modlitwę wstawienniczą. 7. Bierzmowani, ich świadkowie, rodzice i katecheci mogą przyjąć Komunię pod obiema postaciami. 8. Ewentualne podziękowania biskupowi powinny być krótkie. 9. Na końcu biskup udziela błogosławieństwa w formie przewidzianej w mszale lub pontyfikale. IV. Msza przy udzielaniu sakramentu namaszczenia chorych 1. Zbiorowe udzielenie sakramentu namaszczenia chorych może się odbyć tylko wówczas, gdy zarówno szafarz jak i duszpasterze mają pewność, że ci, którzy mają go przyjąć są odpowiednio dysponowani (tzn. szafarz lub duszpasterze mogą dopuścić do takiego namaszczenia tylko tych, którzy z powodu choroby lub starości znajdują się w niebezpieczeństwie i nie są pozbawieni tego prawa poprzez uparte trwanie w jawnym grzechu ciężkim). Co do powtarzalności tego sakramentu i ewentualnych sytuacji wątpliwych należy zastosować kan. 1004 2 1005 KPK. 2. Podczas udzielania tego sakramentu można sprawować w szatach koloru białego Mszę za chorych (MR, s. 164-165 ) z własnymi czytaniami (LM, t. VII, s. 354-363). W dni, które nie dopuszczają mszy obrzędowej jedno czytanie można wziąć spośród wyżej wskazanych; nie wolno tego czynić w Triduum Paschalne, w uroczystości Narodzenia Pańskiego, Objawienia, Wniebowstąpienia, Zesłania Ducha Świętego, Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, Wniebowzięcia NMP i Wszystkich Świętych. 22 23

3. Na początku Mszy można użyć wprowadzenia z rytuału (nr 92, s. 66), odpowiednio dostosowując teksty. Jeśli wybiera się trzecią formę aktu pokuty można użyć wezwań z rytuału (nr 93 C, s. 69). Jeśli liturgia jest uroczysta, można odmówić hymn Chwała na wysokości Bogu. 4. Po Ewangelii celebrans powinien wygłosić homilię. Po niej rozpoczyna się obrzęd sakramentu. Rozpoczyna się on od włożenia rąk, od litanii. Następnie odmawia się modlitwę dziękczynną nad olejem. Gdyby to było konieczne można wówczas pobłogosławić olej do tego namaszczenia (tylko w wypadku, gdy nie ma oleju pobłogosławionego uprzednio przez biskupa, rytuał, nr 210-211, s. 139-140). Następnie kapłan namaszcza chorych w zwykły sposób. Potem następuje modlitwa po namaszczeniu. Jeśli nie odmawiano litanii po namaszczeniu następuje modlitwa powszechna, którą należy zakończyć formułą z nr 100 (s. 74-76). W niedzielę odmawia się Wierzę. 5. Liturgię eucharystyczną sprawuje się jak zwykle. Jeśli to możliwe wypada użyć 5 modlitwy eucharystycznej C z własną prefacją. Chorzy oraz inni uczestnicy mszy mogą przyjąć Komunię pod dwiema postaciami. 6. Na koniec udziela się błogosławieństwa z rytuału, nr 102, s. 77-78. V. Msza przy zawarciu sakramentu małżeństwa 1. Zawarcie sakramentu małżeństwa katolików może się odbyć podczas Mszy Świętej. Małżeństwa mieszane mogą być zawarte w czasie Mszy Świętej za zezwoleniem ordynariusza miejsca. Jeśli małżeństwo zawiera ochrzczony z nieochrzczonym nie można wówczas sprawować Mszy Świętej. 2. W dniach, które dopuszczają msze obrzędowe, używa się Mszy za nowożeńców (MR, s. 78-86 ) z własnymi czytaniami (LM, t. VII, s. 131-163). W pozostałe dni sprawuje się mszę z dnia. Również w niedziele zwykłe i okresu Narodzenia Pańskiego sprawuje się mszę z dnia, jeśli w mszy obrzędowej uczestniczy wspólnota parafialna. Można wtedy wziąć jedno czytanie z mszy obrzędowej (w niedziele zwykłe zaleca się drugie czytanie). 3. Mszę rozpoczyna powitanie i procesja nowożeńców do ołtarza, zgodnie z rytuałem. Następnie kapłan w zwykły sposób czyni znak krzyża, pozdrawia lud i wprowadza do liturgii. Opuszcza się akt pokuty i śpiewa się od razu hymn Chwała na wysokości Bogu. Potem odmawia się kolektę. 4. Liturgię słowa odprawia się jak zwykle. Poza niedzielą i uroczystościami przed Ewangelią jest tylko jedno czytanie. Po Ewangelii kapłan wygłasza homilię. Potem sprawuje się liturgię sakramentu zgodnie z rytuałem. 5. Po nałożeniu obrączek następuje modlitwa powszechna, którą można wybrać spośród podanych w rytuale (s. 107-114). Jeśli kalendarz poleca odmówić wyznanie wiary, wówczas Wierzę następuje po modlitwie powszechnej. 6. Nowożeńcy mogą przynieść dary na sprawowanie Eucharystii. W 1-3 modlitwie eucharystycznej odmawia się specjalną modlitwę wstawienniczą za nowożeńców. 7. Po odmówieniu Ojcze nasz opuszcza się Wybaw nas Panie i udziela się nowożeńcom specjalnego błogosławieństwa. Należy korzystać z formuł podanych w rytuale (s. 115-140). Potem opuszcza się modlitwę Panie Jezu Chryste i bezpośrednio mówi się Pokój Pański i Przekażcie sobie znak pokoju. 8. Nowożeńcy, ich rodzice, świadkowie ślubu i krewni mogą przyjąć Komunię pod dwiema postaciami. 9. Na zakończenie mszy udziela się błogosławieństwa z formularza obrzędowego, nawet jeśli odprawia się mszę z dnia. 10. Aktu małżeństwa nie można podpisywać na ołtarzu. VI. Msza jubileuszu małżeństwa 1. Obrzęd jubileuszu małżeństwa można połączyć ze sprawowaniem Mszy Świętej. We wszystkie dni z wyjątkiem uroczystości, 24 25

niedziel całego roku, Środy Popielcowej i Wielkiego Tygodnia można sprawować w szatach koloru białego mszę w 25. lub 50. i 60. rocznicę małżeństwa (MR, s. 88-91 ), z własnymi czytaniami (LM, t. VII, s. 131-163 LM, t. VII, s. 373-387). Jeśli przepisy zabraniają mszy obrzędowej (poza dniami z nr 1-4 Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych) można wziąć jedno czytanie ze wskazanych powyżej. 2. Obrzędy wstępne i liturgię słowa sprawuje się jak zwykle. Jeśli celebracja ma uroczysty charakter można zaśpiewać hymn Chwała na wysokości Bogu. 3. Po homilii sprawuje się obrzęd odnowienia ślubowania według rytuału (OSM, s. 168-170; OB, t. I, s. 44-46). W 50. rocznicę małżeństwa wręcza się jubilatom krzyże. Potem następuje modlitwa powszechna. Jeśli wyznanie wiary jest przepisane, wówczas Wierzę odmawia się po modlitwie powszechnej. 4. Liturgię eucharystyczną sprawuje się jak zwykle. Jubilaci ich dzieci mogą przynieść do ołtarza dary. 5. Po Ojcze nasz opuszcza się embolizm Wybaw nas, Panie. Kapłan z rękami rozłożonymi odmawia modlitwę błogosławieństwa małżonków podaną w rytuale. 6. Małżonkowie mogą przyjąć Komunię pod dwiema postaciami. Na zakończenie udziela się błogosławieństwa podanego w rytuale. VII. Msza z obrzędami błogosławieństw 1. Mszę można łączyć z obrzędem jakiegoś błogosławieństwa tylko wówczas, gdy rytuał przewiduje taką możliwość. Są to następujące obrzędy: błogosławieństwo rodzin (OB, t. I, s. 32-34), błogosławieństwo małżonków poza jubileuszem (OB, t. I, s. 52-54), błogosławieństwo starców (OB, t. I, s. 127-130), błogosławieństwo misjonarzy (OB, t. I, s. 154-160), błogosławieństwo katechetów (OB, t. I, s. 166-169), błogosławieństwo nowej szkoły lub uniwersytetu (OB, t. I, s. 244-246), błogosławieństwo nowej katedry, czyli krzesła celebransa (OB, t. II, s. 44-45), błogosławieństwo nowej ambony (OB, t. II, s. 50-51), błogosławieństwa tabernakulum (OB, t. II, s. 56-57), błogosławieństwo dzwonów (OB, t. II, s. 107-115), błogosławieństwo przedmiotów używanych przy sprawowaniu liturgii (OB, t. II, s. 124-125), błogosławieństwo pokarmów i napojów lub innych przedmiotów wyrażających pobożność (OB, t. II, s. 162-164), błogosławieństwo wieńca adwentowego (OB, t. II, s. 215-217), błogosławieństwo opłatków (OB, t. II, s. 218-219), błogosławieństwo figur Dzieciątka Jezus i żłobków (szopek) (OB, t. II, s. 222-223), błogosławieństwo owsa (OB, t. II, s. 224-225), błogosławieństwo wina (OB, t. II, s. 226-227), błogosławieństwo małych dzieci (OB, t. II, s. 228-230), błogosławieństwo kredy i wody przed rozpoczęciem wizyty duszpasterskiej (OB, t. II, s. 231-232), błogosławieństwa kredy i kadzidła (OB, t. II, s. 242-243), błogosławieństwa wody (OB, t. II, s. 245-246), błogosławieństwo świec i wiernych we wspomnienie św. Błażeja (OB, t. II, s. 247-248), błogosławieństwo chleba i wody we wspomnienie św. Agaty (OB, t. II, s. 249-250), błogosławieństwo ziół i kwiatów (OB, t. II, s. 287-288), błogosławieństwo zbiorów: wieńców żniwnych, owoców i warzyw (OB, t. II, 289-293), błogosławieństwo ziarna siewnego i nasion (OB, t. II, s. 294-295), błogosławieństwo lampek, zniczy i kwiatów na groby (OB, t. II, s. 296-297), błogosławieństwo dzieci rozpoczynających nowy rok szkolny i katechetyczny (OB, t. II, s. 300-302), błogosławieństwo alumnów seminarium duchownego z okazji przywdziania sutanny (OB, t. II, s. 303-306), błogosławieństwo prymicyjne (OB, t. II, s. 307-313), jubileusz 25. i 50-lecia święceń kapłańskich (OB, t. II, s. 314-326), błogosławieństwo domu katechetycznego lub sali katechetycznej (OB, t. II, s. 344-348), błogosławieństwo tablicy ku czci zmarłych fundatorów, budowniczych i dobroczyńców kościoła (OB, t. II, s. 356-358), błogosławieństwo sztandaru lub chorągwi (OB, t. II, s. 365-367, 372), błogosławieństwo sztandaru lub feretronu procesyjnego (OB, t. II, s. 373-387), błogosławieństwo sztandaru pogrzebowego (OB, t. II, s. 388-390), błogosławieństwo baldachimu (OB, t. II, s. 391-392), błogosławieństwo kadzielnicy (OB, t. II, s. 393-394). 26 27

2. Jeśli sprawuje się obrzędy błogosławieństwa ministrantów poszczególnych stopni oraz członków służby liturgicznej, wówczas obrzędy te mogą być połączone z Mszą Świętą w sposób wskazany w Obrzędach błogosławieństw służby liturgicznej, Kraków 2012. Wówczas wybiera się odpowiedni formularz mszalny i czytania spośród tam wskazanych (s. 10-11). 3. W pozostałych przypadkach co do zasady obrzędu błogosławieństwa nie łączy się z Mszą Świętą. Można je sprawować przed po Mszy Świętej, choć wypada zastosować obrzęd przewidziany w rytuale. Jeśli szczególna potrzeba duszpasterska się tego domaga i trzeba sprawować obrzęd podczas mszy, a nie zostało to wprost zabronione w rytuale, takie błogosławieństwo może poprzedzić obrzędy zakończenia mszy w następujący sposób: celebrans wprowadza wiernych do obrzędu i wzywa do modlitwy, by Bóg hojnie udzielił swojemu ludowi błogosławieństwa, a następnie po chwili ciszy odmawia modlitwę błogosławieństwa. Pewne elementy obrzędów błogosławieństw można wykorzystać w sprawowaniu mszy, np. prośby jako modlitwę powszechną (po dodaniu wezwań za Kościół i o zbawienie całego świata) a modlitwę błogosławieństwa jako modlitwę końcową modlitwy powszechnej. 4. Obrzędy podane w innych księgach liturgicznych powinny być sprawowane i łączone z Mszą Świętą w sposób tam opisany. W praktyce duszpasterskiej może pojawić się błogosławieństwo kielicha i pateny. Wtedy należy zastosować obrzęd opisany w Pontyfikale: Obrzędy poświęcenia kościoła i ołtarza (s. 177-181). 5. Obrzędy przewidziane dla dorosłych przygotowujących się do chrztu należy sprawować według Obrzędów chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych dostosowanych do zwyczajów diecezji polskich. VIII. Nabożeństwa i inne modlitwy 1. Co do zasady nie wolno łączyć z Eucharystią żadnych innych nabożeństw, zarówno ku czci jakiejś tajemnicy Pańskiej, jak i ku czci Najświętszej Maryi Panny lub Świętych i Błogosławionych. Dlatego jeśli odprawia się takie nabożeństwo (np. Drogę krzyżową, Nowennę do NMP Nieustającej Pomocy) lub chce się dodać specjalną modlitwę do Świętego lub Błogosławionego (np. litanię) należy to zrobić przed Mszą św. lub po niej. 2. Jeśli nabożeństwo poprzedza Eucharystię, wtedy można je zakończyć błogosławieństwem, jeśli wielu wiernych nie uczestniczy potem we mszy, jakąś modlitwą. Wówczas warto zachęcić obecnych do duchowego przygotowania do Najświętszej Ofiary. Następnie kapłan udaje się do zakrystii, gdzie wkłada szaty mszalne, potem w czasie śpiewu podchodzi do ołtarza, całuje go i rozpoczyna mszę jak zwykle od znaku krzyża. 3. Jeśli nabożeństwo następuje po Mszy Świętej można opuścić obrzędy zakończenia (zwłaszcza jeśli jest to nabożeństwo eucharystyczne). Potem kapłan zdejmuje orant, wkłada kapę w kolorze odpowiednim dla nabożeństwa i odprawia je jak zwykle. Na końcu udziela błogosławieństwa. Może wówczas korzystać ze specjalnych formuł uroczystego błogosławieństwa modlitw nad ludem odpowiednich dla treści nabożeństwa. Msze za zmarłych (żałobne) 1. Kapłan powinien z umiarem stosować msze żałobne, wiem każdą Mszę Świętą ofiaruje się tak za żywych, jak za zmarłych i w Modlitwie eucharystycznej wspomina się zmarłych (OWMR 355). 2. Wśród mszy za zmarłych pierwsze miejsce zajmuje msza pogrzebowa (OWMR 380). Odprawia się ją według wskazań zawartych w Obrzędach pogrzebu, nr 6, 52-59, 61. Czytania bierze się z Lekcjonarza mszalnego, tom VII, s. 531-602 ( Lekcjonarz mszalny, t. VIII, Poznań 2009) lub z Obrzędów pogrzebu, s. 209-288. 3. Przy układaniu i wyborze zmiennych części mszy za zmarłych, zwłaszcza mszy pogrzebowej (np. modlitw, czytań, modlitwy powszechnej) należy mieć na uwadze względy duszpasterskie w odniesieniu do zmarłego, jego rodziny i obecnych. Niech duszpasterze 28 29

DNI LITURGICZNE 1. Triduum Paschalne 2. Uroczystości obowiązujące 3. Niedziele: Adwentu Wlk. Postu wielkanocne 4. Uroczystości nie nakazane 5. Środa Popielcowa Dni Wlk. Tygodnia (z wyj. Triduum) 6. Niedziele: okr Bożego Narodzenia zwykłe 7. Święta 8. Dni w oktawie Bożego Narodzenia 9. Dni powszednie: Adwent okr Bożego Narodzenia okr Wielkiego Postu okr wielkanocnego 10. Wspomnienie obowiązkowe 12. Dni powszednie okresu zwykłego Tabela odprawiania mszy żałobnych POGRZE- BOWE DOZWO- LONE MSZE ŻAŁOBNE W 1. ROCZ. ŚMIER- CI, PO OTRZ. WIAD. O ŚMIERCI, Z OKAZJI OSTAT. POŻEGNANIA ZABRONIONE DOZWOLONE ZABRONIONE DOZWOLONE POZOSTAŁE TZW. CO- DZIENNE ZABRO- NIONE zwracają szczególną uwagę na tych, którzy z okazji pogrzebu są obecni podczas sprawowania liturgii lub słuchają Ewangelii, czy to będą niekatolicy, czy katolicy, którzy nigdy nie uczestniczą w Eucharystii czynią to bardzo rzadko, nawet tacy, o których się sądzi, że utracili wiarę. Kapłani są bowiem sługami Ewangelii Chrystusa w stosunku do wszystkich ludzi (OWMR 385). 4. Kolor szat liturgicznych jest fioletowy lub czarny. 5. Podczas Mszy Świętej pogrzebowej winna być z zasady wygłoszona krótka homilia, która w żadnym razie nie może przybierać formy pochwalnej mowy żałobnej (OWMR 382). 30

Odpusty Niektóre przepisy dotyczące uzyskiwania odpustów (według: Wykaz odpustów. Normy i nadania, Katowice 2012) 1. Odpust jest to darowanie wobec Boga kary doczesnej za grzechy odpuszczone już co do winy; otrzymuje je wierny, odpowiednio przygotowany po wypełnieniu pewnych określonych warunków, przez działanie Kościoła, który jako sługa odkupienia autorytatywnie rozporządza i dysponuje skarbcem zadośćuczynień Chrystusa i Świętych (norma 1). 2. Tylko ten jest zdolny do uzyskania odpustu, kto został ochrzczony, nie jest ekskomunikowany i znajduje się w stanie łaski, przynajmniej pod koniec wypełniania przepisanych czynności. Aby zaś podmiot zdolny do uzyskania odpustów rzeczywiście je uzyskał, powinien mieć przynajmniej ogólną intencję zyskania odpustu oraz wypełnić w określonym czasie i we właściwy sposób nakazane czynności, zgodnie z brzmieniem udzielenia (norma 17). 3. Do uzyskania odpustu zupełnego wymaga się, oprócz wykluczenia wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet powszedniego, wykonania dzieła obdarzonego odpustem oraz wypełnienia trzech następujących warunków: spowiedź sakramentalna, Komunia eucharystyczna i modlitwa w intencjach Ojca Świętego. Po jednej spowiedzi sakramentalnej można uzyskać kilka odpustów zupełnych. Natomiast po jednej Komunii eucharystycznej i po jednej modlitwie w intencjach Ojca Świętego zyskuje się tylko jeden odpust zupełny. Trzy warunki można wypełnić na wiele dni przed lub po wykonaniu przepisanego dzieła. Wypada wszakże, by Komunia św. i modlitwa w intencjach Papieża miały miejsce w tym dniu, w którym dokonuje się wspomniane dzieło obdarzone odpustem. Jeżeli braknie pełnej dyspozycji lub nie zostaną wypełnione trzy wyliczone powyżej warunki, to odpust będzie tylko cząstkowy. Warunek dotyczący modlitwy w intencjach Ojca Świętego wypełnia się przez odmówienie Ojcze nasz i Zdrowaś. Pozostawia się jednak wiernym możliwość odmówienia jakiejkolwiek innej modlitwy, zgodnie z ich pobożnością (norma 20). 4. Każdy wierny może zyskiwać odpusty czy to cząstkowe, czy zupełne dla siebie, ofiarowywać za zmarłych na sposób wstawiennictwa (norma 3). 5. Odpust zupełny można uzyskać tylko jeden raz w ciągu dnia, natomiast odpust cząstkowy można uzyskać kilka razy dziennie. Jednakże w chwili śmierci wierny może uzyskać odpust zupełny, chociażby tego dnia uzyskał już wcześniej inny odpust zupełny (norma 18). 6. Dzieło przepisane dla uzyskania odpustu zupełnego a związane z kościołem lub kaplicą obejmuje ich pobożne nawiedzenie, w czasie którego należy odmówić Modlitwę Pańską i Wyznanie wiary (Ojcze nasz i Wierzę), o ile coś innego nie postanowiono w nadaniu odpustu (norma 19). 7. Spowiednicy mogą dokonać zamiany zarówno przepisanego dzieła pobożnego, jak i warunków uzyskania odpustu tym, którzy z powodu prawnej przeszkody nie są w stanie ich wykonać (norma 24). Niektóre odpusty zupełne (według: Wykaz odpustów. Normy i nadania, Katowice 2012) I. Odpusty, które można zyskiwać codziennie 1. Za pobożne odmówienie różańca maryjnego w kościele, w kaplicy, w rodzinie, we wspólnocie zakonnej, w pobożnym stowarzyszeniu i ogólnie, kiedy wielu gromadzi się dla godziwego celu za zjednoczenie w odmawianiu tej modlitwy, kiedy jest ona odmawiana przez papieża i przekazywana za pomocą urządzeń telewizyjnych i radiowych. Do uzyskania odpustu potrzebne są następujące warunki: a) wystarczy odmówić tylko pięć dziesiątek różańca; jednak należy je odmówić w sposób ciągły; b) z modlitwą 32 33

ustną należy połączyć pobożne rozważanie tajemnic; c) w odmawianiu publicznym tajemnice winny być zapowiadane, zgodnie z zatwierdzoną miejscową praktyką; w prywatnym zaś odmawianiu wystarcza, że wierny z modlitwą ustną łączy rozważanie tajemnic (nadanie nr 17 1). 2. Za czytanie Pisma Świętego z szacunkiem należnym Słowu Bożemu i na sposób lektury duchowej przynajmniej przez pół godziny z tekstu zatwierdzonego przez władzę kościelną. Gdy ktoś z rozumnej przyczyny nie jest w stanie czytać, udziela się odpustu zupełnego, jak wyżej, jeśli sam tekst Pisma Świętego dociera do niego bądź dlatego, że jest czytany przez kogoś innego, bądź dzięki tak zwanej technice video lub audio (nadanie nr 30). 3. Za nawiedzenie i adorowanie Najświętszego Sakramentu przez pół godziny (nadanie nr 7 1, 1 ). 4. Za odprawienie nabożeństwa Drogi krzyżowej, zjendoczenie się pobożne z nabożeństwem Drogi krzyżowej sprawowanym przez Ojca Świętego i bezpośrednio przekazywanym za pomocą telewizji lub radia. Do uzyskania odpustu wymaga się: a) odprawiania nabożeństwa przed prawnie erygowanymi stacjami, b) pobożnego rozważania Męki i Śmierci Chrystusa (nie jest zatem konieczne rozmyślanie poszczególnych tajemnic każdej stacji); c) przechodzenia od jednej stacji do drugiej (wystarczy jeśli do poszczególnych stacji przechodzi prowadzący nabożeństwo, podczas gdy inni pozostają na swoim miejscu). Wierni, którzy mają prawnie uzasadnioną przeszkodę, mogą uzyskać taki sam odpust, jeżeli przynajmniej przez pewien czas, np. przez kwadrans będą pobożnie czytać i rozważać mękę i śmierć Pana naszego, Jezusa Chrystusa (nadanie nr 13). 5. Za pobożnie odmówienie Koronki do Miłosierdzia Bożego w kościele lub kaplicy wobec Najświętszego Sakramentu publicznie wystawionego lub przechowywanego w tabernakulum. Jeżeli wierny z powodu choroby lub innej słusznej racji nie może wyjść z domu, ale odmówi Koronkę do Miłosierdzia Bożego z ufnością i z pragnieniem miłosierdzia dla siebie oraz gotowością okazania go innym, pod zwykłymi warunkami również zyskuje odpust zupełny (Penitencjaria Apostolska, Prot. N. 4/02/I, 12.01.2002). II. Odpusty, które można zyskiwać w innych okolicznościach 1. W dniu Pierwszej Komunii Świętej: za przystąpienie do Pierwszej Komunii Świętej lub pobożny udział w uroczystości pierwszokomunijnej (nadanie nr 8 l, 1 ). 2. W dniu prymicji kapłańskich: prymicjant zyskuje odpust zupełny za celebrowanie Mszy Świętej prymicyjnej z ludem w wyznaczonym dniu i wierny za uczestniczenie w takiej Mszy Świętej prymicyjnej (nadanie nr 27). 3. W dniu zakończenia kongresu eucharystycznego: za pobożny udział w uroczystym zakończeniu kongresu eucharystycznego (nadanie nr 7 1, 4 ). 4. W czasie misji parafialnych: za udział w kilku kazaniach misyjnych, łącznie z udziałem w uroczystym zakończeniu misji (nadanie nr 16 1). 5. Za udział w rekolekcjach trwających przynajmniej pełne trzy dni (nadanie nr 10 1). 6. Za pobożne odmówienie hymnu Akathistos lub Oficjum Paraclisis w kościele w kaplicy, w rodzinie, we wspólnocie zakonnej, we wspólnocie wiernych, zwłaszcza gdy wiele osób gromadzi się w jakimś szlachetnym celu, przy czym wystarczy odmówić pewną część hymnu Akathistos bez przerywania zgodnie z prawomocnym zwyczajem (nadanie nr 23 1). 7. W czasie wizytacji kanonicznej: jednorazowo odpust zupełny za udział w Liturgii świętej, której przewodniczy wizytator (nadanie nr 32). 8. Za nawiedzenie kościoła parafialnego: w uroczystość tytułu kościoła parafialnego i 2 sierpnia (odpust Porcjunkuli) (nadanie nr 33 1, 5 ). 34 35