Kalendarz Liturgiczny Archidiecezji Łódzkiej

Transkrypt

1 Kalendarz Liturgiczny Archidiecezji Łódzkiej 2007 Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie Łódź 2007

2 Opracowanie ks. Sławomir Sosnowski, ks. Zbigniew Tracz ks. Grzegorz Kopytowski Redaktor Wydawnictwa Maria Barbara Libiszowska ISBN ARCHIDIECEZJALNE WYDAWNICTWO ŁÓDZKIE Łódź, ul. ks. I. Skorupki 3 tel./fax awl@archidiecezja.lodz.pl Drukarnia: Quick-Druk s.c., Łódź, ul. Łąkowa 11

3 KALENDARZ WYDANY Z POLECENIA ARCYBISKUPA WŁADYSŁAWA ZIÓŁKA METROPOLITY ŁÓDZKIEGO

4 Główni Patroni Polski NajświętszA Maryja panna, królowa polski św. wojciech, biskup i męczennik św. stanisław, biskup i męczennik Patroni Polski św. Stanisław kostka, zakonnik św. Andrzej bobola, Prezbiter i męczennik Patron archidiecezji łódzkiej św. józef, oblubieniec najświętszej maryi panny Tytuł kościoła katedralnego św. stanisław kostka, zakonnik Patronka Miasta Łodzi św. Faustyna Kowalska, Dziewica i Zakonnica Patron Miasta Pabianic św. Maksymilian Maria Kolbe, Prezbiter i męczennik

5 Słowo Wstępne Arcybiskupa Metropolity Łódzkiego Rok duszpasterski 2006/07 przeżywać będziemy pod hasłem: Swoim powołaniem nieśmy nadzieję innym. Przez chrzest święty wszyscy wierni są wezwani, aby jako bracia i siostry Jezusa, czuli się synami i córkami tego samego Ojca, odkrywali swoje powołanie do świętości i nieśli nadzieję ludziom poszukującym. Chrystus, Najwyższy Kapłan, niektórych ochrzczonych powołuje, aby w spełnianiu zadań wynikających z sakramentu kapłaństwa troszczyli się o Jego lud. Papież Jan Paweł w Adhortacji apostolskiej Pastores dabo vobis uczył: W sposób szczególny wyświęcony kapłan jest sługą Chrystusa obecnego w Kościele jako tajemnicy, komunii i misji. Poprzez uczestnictwo w namaszczeniu oraz w misji Chrystusa, może kontynuować w Kościele Jego modlitwę, Jego słowo, Jego ofiarę, Jego zbawczą działalność. Kapłan jest sługą Kościoła tajemnicy, ponieważ dokonuje kościelnych i sakramentalnych znaków obecności Chrystusa zmartwychwstałego (nr 16). Kapłan każdego dnia powtarza gesty i słowa, którymi Jezus podczas Ostatniej Wieczerzy ustanowił pamiątkę swej Paschy. W jego dłoniach dokonuje się ciągle na nowo wielki cud

6 6 Słowo wstępne Arcybiskupa Metropolity Łódzkiego miłości, którego coraz wierniejszym świadkiem i głosicielem ma się stawać w sposób coraz doskonalszy (por. List apostolski Mane nobiscum Domine, 30). Kapłan, sprawując sakramenty Kościoła, rozważając, co czyni, naśladując to, czego dokonuje oraz idąc drogą Chrystusowego Krzyża, buduje wiarę, rozpala miłość i ducha modlitwy powierzonych sobie wiernych. Dokonuje tego w sprawowanej liturgii Kościoła, która jest niejako sakralną przestrzenią, w jakiej ochrzczeni z miłością oddają Bogu cześć oraz hojnie odpowiadają na dar powołania do świętości. Ojciec święty Benedykt XVI naucza, że dla sług Boga i Jego ludu liturgia jest przewodniczką w głoszeniu fundamentalnego przesłania wiary, wpisującego się oczywiście w aktualną sytuację (Wywiad, Castel Gandolfo, 5 VIII 2006). Rok liturgiczny jest ustawicznym wspominaniem i przeżywaniem zbawczych dzieł Boga, dokonanych przez Jezusa Chrystusa tak, że zmieniające się życie ludzkie może być ciągle na nowo wpisywane w Tajemnice Pańskie celebrowane w liturgii. W ten sposób Jezusowe słowa i czyny aktualizowane w liturgii oświetlają problemy naszego życia. Zgodnie z nauką Soboru Watykańskiego II z biegiem roku Kościół odsłania całe misterium Chrystusa, począwszy od Wcielenia i Narodzenia aż do Wniebowstąpienia, do dnia zesłania Ducha Świętego oraz do oczekiwania błogosławionej nadziei i przyjścia Pana. W ten sposób obchodząc misteria Odkupienia Kościół otwiera bogactwo zbawczych czynów i zasług swojego Pana, tak, że one uobecniają się

7 Słowo wstępne Arcybiskupa Metropolity Łódzkiego 7 niejako w każdym czasie, aby wierni zetknęli się z nimi i dostąpili łaski zbawienia (KL, 102). Rozkład obchodów w roku liturgicznym regulowany jest za pomocą kalendarza liturgicznego. Oddaję do rąk kapłanów, diakonów, osób zakonnych i wiernych świeckich Kalendarz liturgiczny archidiecezji łódzkiej Jako niezbędna pomoc duszpasterza zatroskanego o właściwe sprawowanie kultu Bożego oraz dobro duchowe wiernych ma pomagać w sprawowaniu świętej liturgii zgodnie z rytmem życia Kościoła powszechnego. Zawiera obchody własne, które obowiązują na mocy samego prawa, lub też zostały przyznane na mocy indultu (Instrukcja Kongregacji Kultu Bożego o rewizji kalendarzy partykularnych oraz własnych formularzy oficjów i mszy, z 21 czerwca 1970 r., nr 7), ale wkomponowane organicznie w kalendarz całego obrządku rzymskiego. Życzę, aby Kalendarz liturgiczny archidiecezji łódzkiej 2007 służył duszpasterzom Kościoła łódzkiego w owocnym posługiwaniu ludowi Bożemu. Na nowy rok liturgiczny i duszpasterski udzielam pasterskiego błogosławieństwa. Arcybiskup Metropolita Łódzki Łódź, 3 grudnia 2006 r.

8 8 Tablica ważniejszych obchodów Tablica ważniejszych obchodów roku liturgicznego 2007 Święto Chrztu Pańskiego Środa Popielcowa Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego Niedziela Zesłania Ducha Świętego Uroczystość Najśw. Ciała i Krwi Chrystusa Uroczystość Najśw. Serca Pana Jezusa Uroczystość Chrystusa Króla Wszechświata Pierwsza Niedziela Adwentu Święto Świętej Rodziny 7 stycznia 21 lutego 8 kwietnia 20 maja 27 maja 7 czerwca 14 czerwca 25 listopada 2 grudnia 30 grudnia Święta nakazane poza niedzielami List Episkopatu Polski na temat przykazań kościelnych, Warszawa, 21 października 2003 r. Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Uroczystość Objawienia Pańskiego Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa Uroczystość Wniebowzięcia NMP Uroczystość Wszystkich Świętych Uroczystość Narodzenia Pańskiego Czytania mszalne w 2007 r. W niedziele, uroczystości i święta Pańskie: do 24 listopada cykl C od 2 grudnia cykl A W dni powszednie okresu zwykłego cykl I l stycznia 6 stycznia 7 czerwca 15 sierpnia l listopada 25 grudnia

9 Tabela pierwszeństwa świąt 9 tabela pierwszeństwa świąt Pierwszeństwo dni liturgicznych należy ustalać jedynie na podstawie niżej podanej tabeli. I 1. Paschalne Triduum Męki i Zmartwychwstania Pańskiego. 2. Narodzenie Pańskie, Objawienie, Wniebowstąpienie i Zesłanie Ducha Świętego. Niedziele Adwentu, Wielkiego Postu, Okresu Wielkanocnego, Środa Popielcowa. Dni Wielkiego Tygodnia od poniedziałku do czwartku włącznie. Dni w Oktawie Wielkanocy. 3. Uroczystości Pańskie, Najśw. Maryi Panny oraz świętych, umieszczone w kalendarzu ogólnym. Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych. 4 Uroczystości własne, mianowicie: a) uroczystość głównego patrona miejscowości lub miasta, b) uroczystość poświęcenia i rocznicy poświęcenia własnego kościoła, c) uroczystość tytułu własnego kościoła, d) uroczystość tytułu albo założyciela, albo głównego patrona zakonu lub zgromadzenia. II 5. Święta Pańskie umieszczone w kalendarzu ogólnym. 6. Niedziele okresu Narodzenia Pańskiego i Okresu Zwykłego. 7. Święta Najśw. Maryi Panny i świętych umieszczone w kalendarzu ogólnym. 8. Święta własne, mianowicie: a) święto głównego patrona diecezji, b) święto rocznicy poświęcenia kościoła katedralnego, c) święto głównego patrona regionu, prowincji, narodu lub większego terytorium,

10 10 Tabela pierwszeństwa świąt d) święto tytułu albo założyciela, albo głównego patrona zakonu lub zgromadzenia i prowincji zakonnej, z zachowaniem przepisów zawartych w nr 4, e) inne święta własne jakiegoś kościoła, f) inne święta wpisane do kalendarza diecezji, zakonu lub zgromadzenia. 9. Dni okresu Adwentu od 17 do 24 grudnia włącznie. Dni w oktawie Narodzenia Pańskiego. Dni powszednie okresu Wielkiego Postu. III 10. Wspomnienie obowiązkowe podane w kalendarzu gólnym. 11. Wspomnienia obowiązkowe własne, a mianowicie: a) wspomnienie patrona miejsca, diecezji, regionu i prowincji, narodu, większego terytorium oraz patrona zakonu lub zgromadzenia i prowincji zakonnej, b) inne wspomnienia obowiązkowe własne lub danego kościoła, c) inne wspomnienia obowiązkowe wpisane w kalendarzu danej diecezji, zakonu lub zgromadzenia. 12. Wspomnienia dowolne. Można je obchodzić nawet w dni wymienione w nr 9, z zachowaniem odnośnych przepisów podanych w Ogólnym wprowadzeniu do Mszału i do Liturgii godzin. W podobny sposób jak wspomnienia dowolne można obchodzić wspomnienia obowiązkowe, zachodzące przypadkowo w dni powszednie Wielkiego Postu. 13. Dni powszednie Adwentu do 16 grudnia włącznie. Dni okresu Narodzenia Pańskiego od 2 stycznia do soboty po Objawieniu Pańskim. Dni powszednie Okresu Wielkanocnego od poniedziałku po Oktawie Wielkanocy do soboty przed Zesłaniem Ducha Świętego włącznie. Dni powszednie okresu zwykłego.

11 Wybór tekstów mszalnych 11 Jeżeli kilka obchodów liturgicznych zbiega się w tym samym dniu, pierwszeństwo ma ten, który zajmuje wyższe miejsce w tabeli dni liturgicznych. Uroczystość przypadającą na dzień liturgiczny mający pierwszeństwo przenosi się na najbliższy dzień wolny od obchodów wymienionych w numerach 1-8 tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych. Należy zachować przepisy zawarte w Ogólnych normach roku liturgicznego, nr 5. Obchody niższego stopnia w tym roku się opuszcza. Jeżeli w tym samym dniu zbiegają się II Nieszpory dnia bieżącego oraz I Nieszpory dnia następnego, to pierwszeństwo mają Nieszpory tego obchodu liturgicznego, który w tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych zajmuje wyższe miejsce. Gdy obydwa obchody są równe stopniem, pierwszeństwo mają Nieszpory dnia bieżącego. Wybór tekstów mszalnych 1. Czytania W dni wspomnień Świętych, jeśli nie ma czytań własnych, z zasady stosuje się czytania wyznaczone na dni powszednie. W niektórych przypadkach proponuje się czytania przystosowane, które naświetlają szczególny aspekt duchowego życia albo działalności Świętego. Używanie tych czytań nie obowiązuje, chyba że przemawiają za tym prawdziwe racje duszpasterskie (OWMR 357). W lekcjonarzu na dni powszednie zamieszczone są czytania na poszczególne dni każdego tygodnia w ciągu całego roku; należy więc z zasady stosować te czytania w te dni, na które je wyznaczono, chyba że wypadnie uroczystość lub święto albo wspomnienie mające własne czytania z Nowego Testamentu, to

12 12 Wybór tekstów mszalnych jest takie, w których występuje wzmianka o Świętym czczonym danego dnia. Jeśli jednak czytanie ciągłe Pisma Świętego zostanie przerwane w ciągu tygodnia przez jakąś uroczystość lub święto, albo przez jakiś szczególny obchód liturgiczny, kapłan z uwagi na porządek czytań całego tygodnia ma prawo albo części opuszczone połączyć z innymi, albo zdecydować, którym tekstom należy przyznać pierwszeństwo. We mszach świętych z udziałem specjalnych grup kapłan może wybrać czytania odpowiedniejsze na daną okoliczność, byleby pochodziły z zatwierdzonego lekcjonarza (OWMR 358). 2. Modlitwy W każdej mszy świętej, jeśli nie są podane inne wskazania, stosuje się modlitwy właściwe dla tejże mszy. W dni wspomnienia Świętych stosuje się własną kolektę, a jeśli jej nie ma, bierze się kolektę z odpowiednich tekstów wspólnych. Jeśli nie ma własnych modlitw nad darami i po Komunii świętej, można je wziąć spośród tekstów wspólnych albo z powszedniego dnia danego okresu liturgicznego. W dni powszednie Okresu Zwykłego można wziąć oracje z poprzedniej niedzieli albo oracje z innej niedzieli»w ciągu roku«, albo jedną z podanych w Mszale oracji w różnych potrzebach. Zawsze też można ze wspomnianych mszy wziąć samą kolektę (OWMR 363). 3. Modlitwa eucharystyczna A. Prefacje Liczne prefacje, którymi wzbogacono Mszał rzymski, mają rozwijać w różnym ujęciu temat dziękczynienia w Modlitwie eucharystycznej i pełniej oświetlać różne aspekty misterium zbawienia (OWMR 364). Wśród prefacji są: własne wyznaczone na konkretny dzień lub obchód liturgiczny (np. wielka-

13 Wybór tekstów mszalnych 13 nocna na uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego); okresowe przeznaczone na niedziele i dni powszednie poszczególnych okresów roku kościelnego, oraz pozostałe przeznaczone na inne obchody liturgiczne. W wiele dni istnieje duża możliwość wyboru prefacji, np. we wspomnienia o Świętych można odmówić prefację okresową (lub zwykłą) albo o świętych z Commune (np. w dzień Męczennika o świętych Męczennikach), albo ogólną o Świętych (nr 70-71). B. Zasady wyboru Modlitwy eucharystycznej: a. I Modlitwę eucharystyczną (Kanon rzymski), którą zawsze można odmawiać, zaleca się stosować w dni mające własne Zjednoczeni i w mszach z własnym Boże, przyjmij łaskawie tę ofiarę, a także w święta Apostołów i Świętych, których imiona wspomina się w tekście Modlitwy; wskazane jest również odmawianie tej Modlitwy w niedziele, jeśli racje duszpasterskie nie zalecają wyboru innej Modlitwy eucharystycznej. b. II Modlitwa eucharystyczna, ze względu na swe cechy charakterystyczne, zalecana jest w dni powszednie i w specjalnych okolicznościach. Modlitwa ta ma wprawdzie własną prefację, ale można ją odmawiać i z innymi prefacjami, zwłaszcza z tymi, które ujmują tajemnicę zbawienia w sposób syntetyczny, np. z prefacjami na zwykłe niedziele lub prefacjami zwykłymi. Kiedy odprawia się mszę za jakiegoś zmarłego, można użyć specjalnej formuły, zamieszczonej przed Pamiętaj także. c. III Modlitwę eucharystyczną można odmawiać z każdą prefacją. Poleca się stosować tę modlitwę w niedzielę i święta. W czasie tej modlitwy można zastosować specjalną formułę za zmarłego, którą wprowadza się po słowach: Zjednocz ze sobą.

14 14 Wybór tekstów mszalnych d. IV Modlitwa eucharystyczna ma prefację niezmienną i podaje pełniejsze streszczenie dziejów zbawienia. Można się nią posłużyć, gdy msza nie ma własnej prefacji. Do tej Modlitwy, ze względu na jej budowę, nie można wprowadzać specjalnej formuły za zmarłego. e. V Modlitwa eucharystyczna tworzy jedną całość, dlatego nie można jej odmawiać, gdy jest przepisana własna prefacja. Poza tymi wypadkami można ją odmawiać zawsze ze swoją prefacją (odnosi się to również do IV Modlitwy eucharystycznej), nawet wówczas gdy rubryki przepisują prefację okresową. f. Modlitwy eucharystyczne o Tajemnicy pojednania można odmawiać w mszach, które w szczególny sposób ukazują Tajemnicę pojednania, a więc w mszach Wielkiego Postu, o Krzyżu Świętym, o pojednanie, w czasie rekolekcji itp. Poza tym można je stosować we wszystkich mszach o charakterze pokutnym. Druga Modlitwa o Tajemnicy pojednania odpowiednia jest na Tydzień Modlitw o Zjednoczenie Chrześcijan. Odmawia się je z własną prefacją albo z innymi prefacjami, które mają za temat pokutę i pojednanie. g. Modlitwy eucharystyczne w mszach z udziałem dzieci (zob. Wprowadzenie MR, s. 353*-354*). 4. Błogosławieństwo na zakończenie mszy świętej Nowy Mszał przewiduje potrójną formę tego błogosławieństwa: a. Błogosławieństwo zwykłe. b. Błogosławieństwo uroczyste. Pewne uroczystości mają własne formuły uroczystego błogosławieństwa (zaznaczone w Kalendarzu na swoich miejscach) oraz wspólne na okres Adwentu, o Męce Pańskiej, okres Wielkanocny, okres zwykły w ciągu roku, oraz święta: NMP, Aniołów, Apostołów, Męczen-

15 Wybrane uwagi o homilii 15 ników, Pasterzy, Doktorów Kościoła, Dziewic, jednego świętego, rocznicy poświęcenia kościoła oraz w liturgii za zmarłych (MR, s. 381*-393*). Kapłan pozdrawia wiernych: Pan z wami, po czym diakon albo, jeśli go nie ma, sam kapłan, może skierować do wiernych wezwanie: Pochylcie głowy na błogosławieństwo lub podobne. Następnie kapłan wyciąga ręce nad ludem i odmawia formuły błogosławieństwa, a wszyscy odpowiadają Amen, po czym następuje formuła rozesłania wiernych. c. Błogosławieństwo poprzedzone modlitwą nad ludem. Po wezwaniu Pan z wami i Pochylcie głowy na błogosławieństwo, kapłan wyciąga ręce nad ludem i odmawia modlitwę, a wszyscy odpowiadają: Amen. Po modlitwie kapłan błogosławi, jak zwykle i rozsyła wiernych (teksty modlitw: MR, s. 394*-398*). Wybrane uwagi o homilii II Polski Synod Plenarny, Liturgia Kościoła po Soborze Watykańskim II 90. Homilia jako część liturgii obowiązuje we wszystkich mszach świętych z udziałem wiernych w niedziele i uroczystości nakazane oraz w mszach obrzędowych połączonych z udzielaniem chrztu, bierzmowania, zawarciem małżeństwa i pogrzebem. Zaleca się homilie w dni powszednie Adwentu, Wielkiego Postu i Okresu Wielkanocnego, a także przy innych okazjach, gdy wierni liczniej uczestniczą w mszy świętej. Homilia jest własną czynnością wyświęconych sług słowa: biskupa, kapłana i diakona. Celebrujący Eucharystię powinien dbać o zachowanie równowagi między liturgią słowa a liturgią eucharystyczną, zachowując proporcję czasową homilii niedzielnej i w dni powszednie.

16 16 Msze okolicznościowe 91. Podczas mszy świętej z udziałem dzieci można zrezygnować z czytania listów pasterskich. Celebrans powinien ograniczyć się w takich przypadkach do omówienia głównych wątków listu w ogłoszeniach duszpasterskich. Pełna treść winna być udostępniona wiernym w piśmie parafialnym lub gablocie. Komunikaty Konferencji Episkopatu, biskupa i kurii diecezjalnej nie mogą zastępować homilii. Miejscem przekazu najważniejszych z nich mogą być ogłoszenia przed rozesłaniem wiernych. Msze okolicznościowe AD DIvERSA l. Rodzaje mszy okolicznościowych Są trzy rodzaje mszy okolicznościowych: a. Msze obrzędowe (ritualis), połączone z udziałem niektórych sakramentów i sakramentaliów (np. bierzmowania, małżeństwa, profesji zakonnej). b. Msze w różnych potrzebach, które odprawia się w niektórych okolicznościach, występujących co pewien czas lub powtarzających się w stałych terminach. Nowy Mszał dzieli je na cztery grupy: l) za Kościół (m.in. za papieża, za biskupa, o jedność Kościoła); 2) w sprawach publicznych (np. o pokój); 3) w różnych okolicznościach życia publicznego (m.in. za chorych, w każdej potrzebie, dziękczynne); 4) w pewnych szczególnych potrzebach (m.in. o łaskę dobrej śmierci). c. Msze wotywne o Tajemnicach Pańskich lub ku czci Najświętszej Maryi Panny i Świętych.

17 Msze okolicznościowe Formularz mszy okolicznościowej a. Każda msza okolicznościowa ma własne śpiewy procesyjne i modlitwy. W mszach wotywnych w pierwsze piątki i pierwsze soboty miesiąca oraz w mszy obrzędowej za nowożeńców można korzystać ze zbioru polskich pieśni mszalnych. b. Czytania zawarte są w VII tomie Lekcjonarza mszalnego. We wszystkich Mszach okolicznościowych, o ile nie podano wyraźnie przeciwnych postanowień, wolno stosować czytania z dni powszednich oraz związane z nimi śpiewy, jeśli odpowiadają celebracji (OWMR 370). c. Modlitwę eucharystyczną wybiera się według ogólnych zasad (s. 8-10). Szereg formularzy, zwłaszcza wotywnych, ma własne prefacje, które odmawia się z I i III (ewent. II) Modlitwą eucharystyczną. Msze obrzędowe mają ponadto własne teksty modlitw wstawienniczych. 3. Kolor szat liturgicznych a. Dla większości mszy obrzędowych przepisana jest określona barwa szat, np. msze za nowożeńców odprawia się w kolorze białym. b. Msze wotywne odprawia się w kolorze przewidzianym dla poszczególnych mszy albo w kolorze dnia lub okresu. c. Msze w różnych potrzebach odprawia się w kolorze własnym albo w kolorze dnia lub okresu. 4. Pozwolenie na msze wotywne w Polsce 124. Konferencja Episkopatu Polski, opierajc się na przepisach zawartych we Wprowadzeniu do Mszału rzymskiego (nr 370, 374, 376), pozwoliła odprawiać we wszystkich kościołach i kaplicach:

18 18 Msze okolicznościowe a. W pierwsze czwartki miesiąca, z wyjątkiem tych czwartków, kiedy przypadają uroczystości, święta Pańskie i Wielki Czwartek, jedną mszę wotywną o Chrystusie Wiecznym Kapłanie albo mszę świętą o powołania kapłańskie. b. W pierwsze piątki miesiąca, z wyjątkiem tych piątków, na które wypadają uroczystości, święta Pańskie i Wielki Piątek, jedną mszę wotywną o Najświętszym Sercu Pana Jezusa. Jeśli prawdziwa potrzeba duszpasterska tego wymaga, można odprawić wotywę więcej razy, według uznania rektora kościoła. c. W pierwsze soboty miesiąca, z wyjątkiem tych sobót, na które wypadają uroczystości, święta Pańskie i święta Najśw. Maryi Panny oraz Wielka Sobota, można odprawić jedną mszę wotywną u Niepokalanym Sercu Najśw. Maryi Panny. Jeśli prawdziwa potrzeba duszpasterska tego wymaga, można wotywę odprawić więcej razy, według uznania rektora kościoła. d. W dni powszednie Adwentu jedną mszę wotywną Rorate z prefacją o Najśw. Maryi Pannie albo z drugą prefacją adwentową. W tych mszach wotywnych można odmawiać hymn Chwała na wysokości; nie odmawia się natomiast Wyznania wiary. Od 17 do 24 grudnia, zachowując tradycyjny charakter tej mszy świętej oraz biały kolor szat liturgicznych, używa się formularzy przewidzianych na te dni w mszale, ponieważ mają one wyraźnie charakter maryjny. e. Na podstawie Wprowadzenia do Mszału rzymskiego nr 332 w niedziele zwykłe ordynariusz miejscowy może pozwolić na jedną mszę wotywną z okazji tzw. odpustów drugorzędnych, jeśli tego wymaga dobro dusz wiernych. f. Na podstawie Norm ogólnych Kalendarza Rzymskiego, nr 58 w niedziele zwykłe wolno obchodzić uroczystość zewnętrzną głównego Patrona miejscowości, Tytułu kościoła oraz święta Pańskiego, które wypadły w tygodniu, a są one szczególnie dro-

19 Msza święta i oficjum w uroczystość tytułu kościoła 19 gie pobożności wiernych. O tej uroczystości zewnętrznej można odprawiać wszystkie msze święte, w których wierni uczestniczą. W powyższych mszach, odprawianych w niedziele, należy odmawiać hymn Chwała na wysokości oraz Wyznanie wiary. Msza święta i oficjum w uroczystość tytułu kościoła 1. Uroczystość tytułu kościoła obchodzi się w terminie przewidzianym w Kalendarzu diecezji polskich. Gdy uroczystość tytułu zbiegnie się z inną uroczystością, z niedzielą Adwentu, Wielkiego Postu lub Okresu Wielkanocnego, ze Środą Popielcową lub przypadnie w Wielkim Tygodniu i oktawie Wielkanocy, wtedy przenosi się ją na najbliższy dzień, byleby nie była to niedziela lub święto. Gdy przeszkodę stanowi niedziela Adwentu, Wielkiego Postu lub Wielkanocy, uroczystość tytułu obchodzi się w poniedziałek, o ile nie jest on już zajęty przez uroczystość wyższego stopnia. 2. Oficjum uroczystości tytułu odprawia się według schematu dla uroczystości. Jeśli w dniu poprzedzającym przypada jakaś uroczystość lub niedziela Adwentu, Wielkiego Postu czy Wielkanocna oraz Środa Popielcowa, uroczystość Tytułu nie będzie miała I Nieszporów. Jeśli uroczystość tytułu poprzedza wyżej wymienione niedziele, wówczas bierze się I Nieszpory z dnia następnego, bez żadnej wzmianki o Tytule. 3. Wszystkie msze święte odprawia się według formularza z uroczystości, z hymnem Chwała na wysokości i Wyznaniem wiary. Są trzy czytania w liturgii słowa. W uroczystość tytułu nie można odprawiać żadnych mszy okolicznościowych, wolno natomiast pogrzebowe, chyba że uroczystość tytułu jest dniem de precepto.

20 20 Przyjmowanie Komunii świętej dwa razy w ciągu dnia Przyjmowanie komunii świętej dwa razy w ciągu dnia Stosownie do kan. 917 Kodeksu Prawa Kanonicznego, kto przyjął już raz Komunię świętą, może ją ponownie tego samego dnia przyjąć jedynie podczas sprawowania Eucharystii, w której uczestniczy. Wybrane zasady udzielania komunii świętej wg Wskazań Episkopatu Polski po ogłoszeniu nowego wydania Ogólnego wprowadzenia do Mszału rzymskiego przyjętych na 331. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski 9 marca 2005 r. 36. Jest bardzo pożądane, aby wierni podobnie jak kapłan, który jest do tego zobowiązany, przyjmowali Ciało Pańskie z hostii konsekrowanych w czasie danej mszy świętej, a w przewidzianych przypadkach przystępowali do kielicha. Dzięki temu Komunia święta ukaże się także przez znaki jako uczestnictwo w aktualnie sprawowanej Ofierze (OWMR 85). Do mszy świętej można używać jednej większej i głębszej pateny, na której konsekruje się hostię dla kapłana i komunikanty dla wiernych. Gdy rozdających Komunię świętą jest więcej i biorą puszki z tabernakulum, powinni w czasie śpiewu: Baranku Boży przynieść naczynia z konsekrowanymi Postaciami na ołtarz i stamtąd je wziąć po modlitwie: Panie, nie jestem godzien, by iść rozdawać Komunię świętą. 38. Zaleca się procesyjne podchodzenie do przyjęcia Komunii świętej (zob. OWMR 44, 86 i 160). Ciało Pana jest bowiem pokarmem na drodze do życia wiecznego. Komunię świętą można przyjąć w postawie klęczącej lub stojącej. Postawę stojącą należy zachować zawsze, gdy Komunii świętej udziela

21 Udzielanie Komunii świętej pod obiema postaciami 21 się pod obiema postaciami. Wierni przyjmujący Ciało Pańskie w postawie stojącej wykonują wcześniej skłon ciała lub przyklękają na jedno kolano. [...] 40. Komunii świętej udziela się przez podanie Hostii wprost do ust. Jeżeli jednak ktoś prosi o Komunię na rękę przez gest wyciągniętych dłoni, należy mu w taki sposób jej udzielić. Przyjmujący winien spożyć Ciało Pańskie wobec szafarza. Wierni przystępujący do Komunii świętej nie mogą sami brać konsekrowanego Chleba ani Kielicha Krwi Pańskiej (zob. OWMR 160). Nie wolno im też podawać na rękę Hostii zanurzonej we Krwi Pańskiej. 41. Po Komunii świętej puryfikuje się z boku ołtarza albo przy kredensie patenę, kielich lub puszkę. Obrzędu tego nie należy przedłużać. Jeżeli naczynia zostały oczyszczone przy ołtarzu, ministrant odnosi je na kredens. Można jednak naczynia do puryfikacji, zwłaszcza gdy jest ich wiele, pozostawić odpowiednio nakryte na ołtarzu lub na kredensie na rozłożonym korporale, a po mszy świętej, gdy lud zostanie odesłany, dokonać oczyszczenia (OWMR 163, por. 183 i 192). 42. Po rozdaniu Komunii świętej zależnie od okoliczności kapłan i wierni przez pewien czas modlą się w ciszy. Jeśli okaże się to stosowne, całe zgromadzenie może też wykonać psalm lub inną pieśń pochwalną albo hymn (OWMR 88). Niech jako owoc Roku Eucharystii pozostanie w naszych wspólnotach praktyka śpiewów uwielbienia po Komunii świętej. Udzielanie komunii Świętej pod obiema postaciami Komunia święta pod obiema postaciami jest dozwolona w przypadkach przewidzianych w rytuale. Ponadto mogą ją przyjmować następujące osoby:

22 22 Post eucharystyczny a) kapłani, którzy nie mogą celebrować ani koncelebrować, b) diakon i usługujący, którzy pełnią swoje funkcje we mszy świętej, c) członkowie zgromadzeń w mszy konwentualnej oraz mszy zgromadzenia, alumni seminarium, uczestnicy rekolekcji lub zebrania jakiegoś zespołu duszpasterskiego. Biskup diecezjalny może ustalić dla swej diecezji zasady dotyczące udzielania Komunii świętej pod obiema postaciami. Zasady te obowiązują także w kościołach zakonnych oraz w małych grupach. Miejscowemu biskupowi udziela się też władzy zezwalania na Komunię świętą pod obiema postaciami, ilekroć uzna to za słuszne kapłan sprawujący pasterską pieczę nad powierzoną mu wspólnotą. Winien być jednak spełniony warunek, aby wierni zostali przedtem należycie pouczeni, by wykluczone było niebezpieczeństwo znieważenia Najświętszego Sakramentu, a sam obrzęd nie okazał się za trudny do wykonania z powodu zbyt dużej liczby uczestników lub z innej przyczyny (OWMR 283). Przy udzielaniu Komunii świętej należy zachować obrzędy opisane w nr 284 OWMR. Post eucharystyczny 1. Przystępujący do Najświętszej Eucharystii powinien przynajmniej na godzinę przed przyjęciem Komunii świętej powstrzymać się od jakiegokolwiek pokarmu i napoju, z wyjątkiem tylko wody i lekarstwa (kan. 919, l). 2. Kapłan, który tego samego dnia sprawuje dwa lub trzy razy Najświętszą Eucharystię, może przed drugim lub trzecim sprawowaniem coś spożyć, chociażby nie zachodziła przerwa jednej godziny (kan. 919, 2).

23 Msza święta za parafian Osoby w podeszłym wieku lub złożone jakąś chorobą, jak również ci, którzy się nimi opiekują, mogą przyjąć Najświętszą Eucharystię, chociażby coś spożyli w ciągu godziny poprzedzającej (kan. 919, 3). MSZA ŚWIĘTA ZA PARAFIAN Zgodnie z kan. 534 Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Dekretem Kongregacji do Spraw Duchowieństwa z 25 VII 1970 r. oraz Dekretu Kongregacji do Spraw Kultu Bożego i Dyscyplin Sakramentów z 4 marca 2003 r. proboszcz obowiązany jest odprawiać mszę świętą za parafian w następujące dni: 1) wszystkie niedziele, 2) Bożej Rodzicielki Maryi 1 stycznia, 3) Objawienia Pańskiego 6 stycznia, 4) Najśw. Ciała i Krwi Chrystusa 7 czerwca, 5) Wniebowzięcia NMP 15 sierpnia, 6) Wszystkich Świętych 1 listopada, 7) Narodzenia Pańskiego 25 grudnia. Binacja i trynacja Kan. 905, 1. Z wyjątkiem wypadków, w których zgodnie z prawem można kilka razy odprawiać lub koncelebrować Eucharystię w tym samym dniu, nie wolno kapłanowi więcej niż raz odprawiać w ciągu dnia. 2. Gdy brakuje kapłanów, ordynariusz miejsca może zezwolić dla słusznej przyczyny na banicję, a gdy tego domaga się konieczność duszpasterska, także na trynację w niedzielę i święta nakazane. Kan. 951, 1. Kapłan, odprawiający więcej razy w tym samym dniu, może poszczególne msze święte aplikować w in-

24 24 Binacja i trynacja tencji, w której została złożona ofiara, przy zachowaniu jednak prawa, że oprócz dnia Bożego Narodzenia, wolno mu zatrzymać dla siebie jedną tylko ofiarę, pozostałe zaś winien przekazać na cele oznaczone przez ordynariusza, z dopuszczeniem jednak pewnego wynagrodzenia z tytułu zewnętrznego. 2. Kapłan koncelebrujący w tym samym dniu drugą mszę świętą nie może z żadnego tytułu przyjąć za nią ofiary. Statuty III Synodu Archidiecezji Łódzkiej zgodnie z kanonami 905 i 951 Kodeksu Prawa Kanonicznego zalecają: Art Wszystkim kapłanom pełniącym w Archidiecezji Łódzkiej obowiązki duszpasterskie oraz ich zastępcom zezwala się jedynie dla słusznej przyczyny (np. z racji pogrzebu, ślubu, choroby kapłana) na binację w dni powszednie, a w razie konieczności duszpasterskiej, także na trynację w niedziele i święta nakazane, z zachowaniem art. 88 niniejszych Statutów (por. kan. 905 KPK). Art. 88. Kapłan celebrujący Eucharystię więcej razy w tym samym dniu, oprócz Uroczystości Bożego Narodzenia, może zatrzymać dla siebie wyłącznie jedno stypendium mszalne, pozostałe zaś powinien przekazać do Kurii, po ewentualnym odliczeniu poniesionych przy tym kosztów, np. z tytułu przejazdu. Kapłanowi koncelebrującemu w tym samym dniu drugą mszę świętą nie wolno z żadnego tytułu przyjąć za nią stypendium (por. kan. 951 KPK).

25 Tabela odprawiania mszy okolicznościowych 25 Tabela odprawiania mszy okolicznościowych Dni liturgiczne 1. Triduum Paschalne 2. Niedziele: Adwentu Wielkiego Postu Wielkanocne 3. Uroczystości 4. Oktawa Wielkanocna 5. Środa Popielcowa Dni Wielkiego Tygodnia 6. Niedziele: okr. Bożego Narodzenia zwykłe 7. Święta 8. Dni w okt. Bożego Narodzenia 9. Dni powszednie Wielkiego Postu 10. Wspomnienie obowiązkowe 11. Dni powszednie: Adwent okr. Bożego Narodzenia okr. wielkanocny Msze obrzędowe Dozwolone Dozwolone Msze w różnych potrzebach Msze wotywne Zabronione Dozwolone z polecenia lub za zezwoleniem Ordynariusza. Jeśli zajdzie poważniejsza potrzeba lub chodzi o pożytek duszpasterski Dozwolone, gdy zajdzie rzeczywista potrzeba lub dla korzyści duszpasterskiej 12. Dni powszednie okresu zwykłego Dozwolone

26 26 Msze za zmarłych Msze za zmarłych (żałobne) 1. Kapłan powinien z umiarem stosować msze żałobne, albowiem każdą mszę świętą ofiaruje się tak za żywych, jak za zmarłych i w Modlitwie eucharystycznej wspomina się zmarłych (OWMR 355). 2. Wśród mszy za zmarłych pierwsze miejsce zajmuje msza pogrzebowa (OWMR 380). Odprawia się ją według wskazań zawartych w Obrzędach pogrzebu, nr 6, 52-59, 61. Czytania bierze się z Lekcjonarza mszalnego, tom VII, s lub z Obrzędów pogrzebu, s Przy układaniu i wyborze zmiennych części mszy za zmarłych, zwłaszcza mszy pogrzebowej (np. modlitw, czytań, modlitwy powszechnej) należy mieć na uwadze względy duszpasterskie w odniesieniu do zmarłego, jego rodziny i obecnych. Niech duszpasterze zwracają szczególną uwagę na tych, którzy z okazji pogrzebu są obecni podczas sprawowania liturgii lub słuchają Ewangelii, czy to będą niekatolicy, czy katolicy, którzy nigdy nie uczestniczą w Eucharystii albo czynią to bardzo rzadko, albo nawet tacy, o których się sądzi, że utracili wiarę. Kapłani są bowiem sługami Ewangelii Chrystusa w stosunku do wszystkich ludzi (OWMR 385). 4. Kolor szat liturgicznych jest fioletowy lub czarny.

27 Tabela odprawiania mszy żałobnych 27 Tabela odprawiania mszy żałobnych Dzień liturgiczny 1. Triduum paschalne 2. Uroczystości obowiązujące (de praecepto) 3. Niedziele: Adwentu Wielkiego Postu wielkanocne 4. Uroczystości nie nakazane 5. Środa Popielcowa Dni W. Tygodnia (z wyj. Triduum jw.) 6. Niedziele: okr. Bożego Narodzenia zwykłe 7. Święta 8. Dni w oktawie Bożego Narodzenia 9. Dni powszednie: Adwentu okr. Bożego Nar. okr. Wielkiego Postu okr. wielkanocnego 10. Wspomnienia obowiązujące 11. Dni powszednie okr. zwykłego pogrzebowe Dozwolone Dozwolone Msze żałobne w pierwszą rocznicę zgonu, po otrz. wiad. o śmierci, z okazji ostat. pogrzebania Zabronione Dozwolone pozostałe tzw. codzienne Zabronione Zabronione

28 28 O kulcie tajemnicy Eucharystii poza mszą świętą Z instrukcji episkopatu polski o kulcie tajemnicy eucharystii poza mszą świętą (11 marca 1987 r.) Formy liturgicznego kultu Eucharystii poza mszą świętą A. Adoracje eucharystyczne 1. Należy zwracać uwagę na to, aby przy wystawieniach Najśw. Sakramentu uwydatniał się związek istniejący między jego kultem i mszą świętą. Związek ten uwydatnia się najwyraźniej, gdy adoracja eucharystyczna następuje bezpośrednio po mszy świętej. 2. Księga liturgiczna: Komunia święta i kult Tajemnicy Eucharystycznej poza mszą świętej przewiduje wystawienie Najśw. Sakramentu albo w monstrancji, albo w puszce. Rozróżnia się dłuższe i krótsze wystawienie Najśw. Sakramentu. a. Zaleca się, aby w kościołach i kaplicach, w których na stałe przechowuje się Najświętszy Sakrament, odbywało się co roku uroczyste wystawienie Najświętszego Sakramentu trwające przez dłuższy czas. (Księga nie używa tradycyjnej nazwy czterdziestogodzinne nabożeństwo, nazwa ta bowiem nie odpowiada już obecnej praktyce). b. Zaleca się również wystawienie trwające przez krótki czas; u nas są to zwykłe adoracje w dni powszednie, adoracje niedzielne, czy też adoracje nazywane Godziną świętą. 3. Najświętszy Sakrament wystawia się na ołtarzu przykrytym obrusem i korporałem. Jeżeli wystawienie w monstrancji ma trwać dłużej, można się posłużyć tronem ustawionym na podwyższeniu i nakrytym korporałem.

29 O kulcie tajemnicy Eucharystii poza mszą świętą Struktura adoracji eucharystycznych ukształtowała się w przeszłości i w swej zasadniczej linii przetrwała aż do dziś. W adoracji eucharystycznej ważniejsza jest jej treść niż układ formalny. Poszczególne diecezje mają w tej dziedzinie swoje własne tradycje. Księga liturgiczna nie określa dokładnie samego przebiegu adoracji, mówi jednak, że powinny w niej występować następujące elementy: czytanie Pisma Świętego połączone z homilią, modlitwy, śpiew jako odpowiedź na słowo Boże, święte milczenie. Porządek tych elementów nie jest określony. Można i trzeba dostosowywać go do duchowego poziomu uczestników i bronić w ten sposób przed monotonią. 5. Adoracja powinna mieć wyraźnie charakter chrystocentryczny: podczas wystawienia należy modlitwy, śpiewy i czytania tak ułożyć, by wierni skupili swoją uwagę na Chrystusie Panu (KKTE, 71). Modlitwy, śpiewy i czytania powinny uczyć prawdziwej pobożności eucharystycznej. Najpierw mają one kierować wiernych do pełnego udziału w tajemnicy paschalnej Chrystusa i do wdzięczności za dar Chrystusa dającego nam swoje życie. Powinny wyrażać radość zebranych z życia w głębokiej przyjaźni ze Zbawicielem i prowadzić do otwarcia przed Nim serca. Modlitwy powinny wyrażać potrzeby zebranych, ich bliskich i wszystkich ludzi, powinny być błaganiem o pokój i o zbawienie całego świata. Wspólna modlitwa zebranych ma wzbudzić w nich pragnienie zjednoczenia z Nim w Komunii świętej. Udział w adoracji ma prowadzić do pełnienia dobrych czynów, do świadczenia o Chrystusie, do starań o zbawienie świata. 6. W układzie adoracji znajdują się więc modlitwy uwielbienia i chwały, rozważanie tajemnic Chrystusa, modlitwy błagalne i prośby w aktualnych potrzebach społeczności wiernych. Trzeba zawsze dawać pierwszeństwo uwielbieniu przed prośbą. Należy dokonać roztropnego wyboru treści, nie możemy bowiem w jednej adoracji wyrazić wszystkiego. [...]

30 30 O kulcie tajemnicy Eucharystii poza mszą świętą 10. Adoracja eucharystyczna powinna być czasem skupionej modlitwy. Stąd płynie postulat, aby zarówno czytanie tekstów Pisma Świętego, jak i jego wyjaśnienie bardziej przypominało rozważanie niż pouczenie. Czytane i rozważane słowo Boże powinno prowadzić do gorliwej modlitwy. 11. W pewnych momentach wskazane jest święte milczenie. Mogą to być momenty: po czytaniu Pisma Świętego, po modlitewnych wezwaniach, czy nawet podczas odmawianej modlitwy. Prowadzący nabożeństwo winien wykazać przy tym wiele roztropności. Dłuższe milczenie można zachować we wspólnotach przygotowanych już do samodzielnej modlitwy. Do milczenia należy też stopniowo wychowywać wiernych. B. Nieszpory z wystawieniem Najświętszego Sakramentu 12. Przed Najświętszym Sakramentem wystawionym na dłuższy czas można odprawić jakąś część Liturgii godzin, zwłaszcza Godziny główne (KKTE, 72). Należy podtrzymywać zwyczaj odprawiania Nieszporów z wystawieniem Najświętszego Sakramentu, zwłaszcza w większe święta, w dni odpustów parafialnych i w niedziele adoracyjne. Jeśli adoracja odbywała się przed Nieszporami, po Nieszporach można bezpośrednio udzielić eucharystycznego błogosławieństwa. C. Procesje eucharystyczne 13. Procesje eucharystyczne stały się powszechną praktyką w Kościele i są zasadniczo wzorowane na procesji ku czci Najśw. Ciała i Krwi Chrystusa. Należy dbać o społeczny charakter tych procesji, jak i o czynny w nich udział wiernych, aby procesja była znakiem ludu pielgrzymującego do wiecznej Ojczyzny. Jeśli procesja z Najświętszym Sakramentem odbywa się po mszy świętej, hostię do procesji należy konsekrować podczas mszy świętej, która bezpośrednio poprzedza procesję.

31 Nabożeństwa eucharystyczne Procesje w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa należy odprawić w sposób podany w rozdziale IV księgi KKTE. Należy również zachować procesje odprawiane przez 8 dni po uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa oraz procesję w uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa tam, gdzie jest taki zwyczaj. Dzieci, które w danym roku przystąpiły do Pierwszej Komunii świętej, powinny w tych procesjach uczestniczyć w zorganizowanej grupie. 15. Należy zachować i ożywiać inne procesje eucharystyczne u nas odprawiane. Śpiewy i modlitwy powinny być tak dobrane, aby wszyscy okazywali przez nie wiarę w Chrystusa i ku Niemu kierowali całą uwagę (KKTE 80). Nabożeństwa eucharystyczne 16. Nabożeństwa eucharystyczne stanowią część wszystkich nabożeństw istniejących w Kościele i dotąd odprawianych we wspólnotach katolickich. W Konstytucji o liturgii czytamy: zaleca się usilnie nabożeństwa ludu chrześcijańskiego, zgodne z przepisami i zasadami Kościoła. Odnosi się to do nabożeństw Kościołów partykularnych. Sobór zalecił tak uporządkować nabożeństwa, aby zgadzały się z liturgią, z niej poniekąd wypływały i do niej wiernych prowadziły (KL 13). 17. Należy usilnie dążyć do tego, by nabożeństwa z wystawieniem Najświętszego Sakramentu, które są częstą praktyką w naszych kościołach i najpowszechniejszym wyrazem kultu Eucharystii poza mszą świętą, nadal były utrzymane i pogłębiane. Aby wierni we właściwy sposób w nich uczestniczyli, należy przez słowo wprowadzające lub przez wybrane fragmenty Pisma Świętego ukazywać ich wewnętrzny związek z tajemnicą Eucharystii. [...]

32 32 Msza niedzielna w przeddzień wieczorem 21. Wspominając świętych, Kościół głosi misterium paschalne w świętych, którzy współcierpieli i zostali współuwielbieni z Chrystusem (KL 104). W nabożeństwach ku czci świętych uwaga koncentruje się na osobie świętego i dlatego takie nabożeństwa nie powinny być odprawiane z wystawieniem Najświętszego Sakramentu. Po modlitwach do świętego i po kazaniu można odprawić nabożeństwo eucharystyczne. W ten sposób święty ukazuje się jako ten, który prowadzi do Chrystusa. Msza Święta niedzielna w przeddzień wieczorem Z liturgicznego punktu widzenia [pierwsze niedzielne] Nieszpory rozpoczynają dzień świąteczny. W konsekwencji msza święta zwana czasem «przedświąteczną», która jednak w rzeczywistości ma charakter w pełni świąteczny, jest sprawowana według liturgii niedzielnej, co nakłada na celebransa obowiązek wygłoszenia homilii i odmówienia z wiernymi modlitwy powszechnej (Jan Paweł II, Dies Domini, 49). O sakramencie pokuty Jan Paweł II, List Apostolski w formie motu proprio Misericordia Dei o niektórych aspektach sprawowania sakramentu pokuty, 7 kwietnia 2002 r. (fragmenty) 1. Ordynariusze przypomną wszystkim szafarzom sakramentu pokuty, że powszechne prawo Kościoła, stosując doktrynę katolicką w tej materii, stanowi, że: a. Indywidualna i integralna spowiedź oraz rozgrzeszenie stanowią jedyny zwyczajny sposób, przez który wierny, świadomy grzechu ciężkiego, dostępuje pojednania z Bogiem i Kościo-

33 O sakramencie pokuty 33 łem. Jedynie niemożliwość fizyczna lub moralna zwalnia od takiej spowiedzi. W takim wypadku pojednanie może się dokonać również innymi sposobami. b. Dlatego każdy, komu na mocy urzędu została zlecona troska duszpasterska, jest obowiązany dbać o to, żeby wierni jemu powierzeni mogli się wyspowiadać, jeśli w sposób uzasadniony o to proszą, a także by dać im sposobność przystępowania do indywidualnej spowiedzi, w ustalonych i dogodnych dla nich dniach i godzinach. Ponadto wszyscy kapłani posiadający upoważnienie do sprawowania sakramentu pokuty, niech okażą zawsze pełną gotowość do udzielania go, gdy wierni w sposób uzasadniony o to proszą. Brak gotowości przyjęcia zranionych owiec, co więcej, wychodzenia im naprzeciw, aby na nowo przyprowadzić je do owczarni, byłby bolesnym znakiem zaniku świadomości duszpasterskiej u tego, kto na mocy święceń kapłańskich winien odzwierciedlać w sobie postać Dobrego Pasterza. 2. Ordynariusze miejsca, jak również proboszczowie oraz rektorzy kościołów i sanktuariów winni okresowo sprawdzać, czy faktycznie wierni mają możliwie najbardziej ułatwiony dostęp do spowiedzi. W szczególności zaleca się, by spowiednicy byli obecni i widoczni w miejscach kultu w określonych godzinach, wyznaczonych według rozkładu dostosowanego do rzeczywistej sytuacji penitentów, a zwłaszcza gotowość do spowiadania przed mszami świętymi, jak również, gotowość do wyjścia naprzeciw potrzebom wiernych także podczas celebracji mszy świętych, jeśli są obecni inni kapłani.

34 34 O odpustach O odpustach Niektóre przepisy dotyczące uzyskiwania odpustów (Enchiridion indulgentiarum. Normae et concessiones, quarta editio, Libreria Editrice, Vaticana 1999, nr 1-26, p ) 1. Odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy, którego dostępuje wierny odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela ze skarbca zasług Chrystusa i świętych. 2. Odpust może uzyskać tylko ochrzczony, wolny od ekskomuniki, będący w stanie łaski uświęcającej przynajmniej pod koniec wypełniania przepisanych czynności. Aby zaś podmiot zdolny do uzyskania odpustów rzeczywiście je uzyskał, powinien mieć przynajmniej ogólną intencję zyskania odpustu oraz wypełnić w określonym czasie i we właściwy sposób nakazane czynności, zgodnie z brzmieniem udzielenia. 3. Do uzyskania odpustu zupełnego wymagane są: a) wykonanie czynu (dzieła) obdarzonego odpustem, b) spełnienie trzech warunków: spowiedź sakramentalna, Komunia eucharystyczna, modlitwa w intencjach Ojca Świętego. Po jednej spowiedzi sakramentalnej można uzyskać wiele odpustów zupełnych. Natomiast po jednej Komunii eucharystycznej i po jednej modlitwie w intencjach Ojca Świętego zyskuje się tylko jeden odpust zupełny. Te trzy warunki można spełnić wiele dni przed lub po wypełnieniu czynu odpustowego. Wypada jednak, by Komunia eucharystyczna i modlitwa w intencjach Ojca Świętego spełnione były w dniu odpustu. Modlitwą w intencjach Ojca Świętego może być recytacja Ojcze nasz i Zdrowaś. c) wykluczenie przywiązania do wszelkiego grzechu nawet lekkiego.

35 Wykaz odpustów zupełnych Każdy wierny może zyskiwać odpusty czy to cząstkowe, czy zupełne albo dla siebie, albo ofiarowywać za zmarłych na sposób wstawiennictwa. 5. Odpust jest częściowy albo zupełny, zależnie od tego, czy uwalnia od kary doczesnej należnej za grzechy w części lub całości. 6. Odpust zupełny można uzyskać tylko jeden raz w ciągu dnia. Drugi raz można uzyskać odpust zupełny tego samego dnia w godzinę śmierci. 7. Ilekroć do zyskania odpustu przepisane jest nawiedzenie kościoła lub kaplicy, wówczas należy tam odmówić pobożnie modlitwę Ojcze nasz i Wierzę w Boga. 8. Osobom, które są prawnie przeszkodzone i dlatego nie są w stanie spełnić tego, co jest nakazane do uzyskania odpustu, spowiednicy mogą dokonać zamiany zarówno przepisanego czynu (dzieła) odpustowego, jak i warunków zwykłych. 9. Oprócz najwyższej władzy kościelnej, tylko ci mogą udzielać odpustów, którym tę władzę przyznaje prawo albo udziela jej Biskup Rzymski. Żadna władza, poza Biskupem Rzymskim, nie może przekazywać innym władzy udzielania odpustów, chyba że zostało to jej wyraźnie przyznane przez Stolicę Apostolską. Wykaz odpustów zupełnych według Enchiridion indulgentiarum. Normae et concessiones, quarta editio, Libreria Editrice Vaticana 1999 I. Odpusty, które można zyskiwać codziennie 1. Za pobożne odmówienie cząstki Różańca Świętego, w sposób ciągły, z rozważaniem tajemnic różańcowych, w kościele albo w kaplicy, albo rodzinie, albo we wspólnocie zakonnej,

36 36 Wykaz odpustów zupełnych we wspólnocie wiernych, zwłaszcza gdy wiele osób gromadzi się w jakimś szlachetnym celu (nr 17, 1, 10). 2. Za czytanie Pisma Świętego z czcią należną Słowu Bożemu i na sposób lektury duchowej przynajmniej przez pół godziny z tekstu zatwierdzonego przez władzę kościelną (nr 30, 1). Kto nie może czytać osobiście, wystarczy, gdy słucha czytającego nawet przez środki audiowizualne (nr 30, 2). 3. Za nawiedzenie i adorowanie Najświętszego Sakramentu przez pół godziny (nr 7, 1, 1 ). 4. Za pobożne odprawienie Drogi Krzyżowej przed stacjami prawnie erygowanymi połączone z rozważaniem Męki i Śmierci Chrystusa i przechodzeniem od stacji do stacji; w publicznym odprawianiu wystarczy przechodzenie prowadzącego (nr 13, 2 ). Prawnie przeszkodzeni mogą przez kwadrans czytać i rozważać Mękę Pańską (nr 13, 2, 1). 5. Za pobożnie odmówienie Koronki do Miłosierdzia Bożego w kościele lub kaplicy wobec Najświętszego Sakramentu publicznie wystawionego lub przechowywanego w tabernakulum. Jeżeli wierny z powodu choroby lub innej słusznej racji nie może wyjść z domu, ale odmówi Koronkę do Miłosierdzia Bożego z ufnością i z pragnieniem miłosierdzia dla siebie oraz gotowością okazania go innym, pod zwykłymi warunkami również zyskuje odpust zupełny (Dekret Penitencjarii Apostolskiej z 12 I 2002 r. dotyczy całego terytorium Polski). II. Odpusty, które można zyskiwać w ciągu roku 6. W Nowy Rok (1 stycznia): za pobożny udział w śpiewie lub recytacji w kościele lub kaplicy hymnu O Stworzycielu, Duchu przyjdź (nr 26, l, l ). 7. W każdy piątek Wielkiego Postu: za odmówienie przed obrazem Jezusa ukrzyżowanego po przyjęciu Komunii świętej modlitwy Oto ja, o dobry i najsłodszy Jezu (nr 8, l, nr 2 ).

37 Wykaz odpustów zupełnych W okresie Wielkiego Postu: za udział w nabożeństwie Gorzkich żali w jakimkolwiek kościele lub kaplicy na terenie Polski wierny zyskuje odpust zupełny raz w tygodniu w okresie Wielkiego Postu (Pismo Penitencjarii Apostolskiej z 6 II 1968 r.). 9. W Wielki Czwartek: za pobożne odmówienie hymnu Przed tak wielkim Sakramentem podczas uroczystej repozycji Najświętszego Sakramentu po mszy świętej Wieczerzy Pańskiej (nr 7, 1,2 ). 10. W Wielki Piątek: za pobożne uczestniczenie w liturgii Wielkiego Piątku połączone z adoracją Krzyża (nr 13, 1 ). 11. W Wielką Sobotę: za odnowienie w czasie liturgii Wigilii Paschalnej przyrzeczeń chrzcielnych według formuły zatwierdzonej przez Kościół (nr 28, l). 12. W II Niedzielę Wielkanocną, czyli Miłosierdzia Bożego: a. Udziela się odpustu zupełnego na zwykłych warunkach (spowiedź sakramentalna, Komunia eucharystyczna, modlitwa w intencjach papieskich) wiernemu, który w II Niedzielę Wielkanocną, czyli Miłosierdzia Bożego, w jakimkolwiek kościele lub kaplicy, z sercem całkowicie wolnym od wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, choćby powszedniego, weźmie udział w pobożnych praktykach spełnianych ku czci Bożego Miłosierdzia albo przynajmniej odmówi przed Najświętszym Sakramentem Eucharystii, wystawionym publicznie lub ukrytym w tabernakulum modlitwy Ojcze nasz i Wierzę, dodając pobożne wezwanie do Pana Jezusa Miłosiernego, np. Jezu Miłosierny, ufam Tobie (Dekret Penitencjarii Apostolskiej z 29 VI 2002 r.). b. Ponadto marynarze, którzy wykonują swoje obowiązki na niezmierzonych obszarach mórz; niezliczeni bracia, których tragedie wojenne, wydarzenia polityczne, uciążliwe warunki naturalne i inne podobne przyczyny zmusiły do opuszczenia rodzinnej ziemi; chorzy i ich opiekunowie oraz ci wszyscy, którzy

38 38 Wykaz odpustów zupełnych z uzasadnionej przyczyny nie mogą opuścić domów lub wykonują pilnie potrzebne zadania dla dobra społeczności, mogą uzyskać odpust zupełny w Niedzielę Miłosierdzia Bożego, jeśli wyrzekając się całkowicie jakiegokolwiek grzechu, jak to zostało powiedziane powyżej, i z zamiarem spełnienia gdy tylko będzie to możliwe trzech zwykłych warunków, odmówią przed świętym wizerunkiem naszego Pana Jezusa Miłosiernego modlitwę Ojcze nasz i Wierzę, dodając pobożne wezwanie do Pana Jezusa Miłosiernego, np. Jezu Miłosierny, ufam Tobie (Dekret Penitencjarii Apostolskiej z 29 VI 2002 r.). c. Gdyby nawet to nie było możliwe, tego samego dnia będą mogli uzyskać odpust zupełny ci, którzy duchowo zjednoczą się z wiernymi, spełniającymi w zwyczajny sposób przepisane praktyki w celu otrzymania odpustu, i ofiarują Miłosiernemu Bogu modlitwę, a wraz z nią cierpienia spowodowane chorobą i trudy swojego życia, podejmując zarazem postanowienie, że spełnią oni trzy przepisane warunki uzyskania odpustu zupełnego, gdy tylko będzie to możliwe (Dekret Penitencjarii Apostolskiej z 29 VI 2002 r.). 13. W uroczystość Zesłania Ducha Świętego: za pobożny udział w śpiewie lub recytacji w kościele lub kaplicy hymnu O, Stworzycielu Duchu, przyjdź (nr 26, 1, 1 ). 14. W uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej: za udział w uroczystej procesji eucharystycznej prowadzonej w kościele czy poza nim (nr 7, 1, 3 ). 15. W uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa: za publiczne odmówienie Aktu wynagrodzenia Najświętszemu Sercu Pana Jezusa O, Jezu Najsłodszy, któremu za miłość bez granic (nr 3). 16. W uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła: za użycie przedmiotu religijnego (np. krzyżyka, różańca, medali-