KALENDARZ LITURGICZNY DIECEZJI ŁOMŻYŃSKIEJ NA ROK PAŃSKI

Transkrypt

1 KALENDARZ LITURGICZNY DIECEZJI ŁOMŻYŃSKIEJ NA ROK PAŃSKI 2019 KURIA DIECEZJALNA W ŁOMŻY ŁOMŻA 2018

2 Kalendarz liturgiczny opracowano na podstawie wydania wzorcowego Stolicy Apostolskiej: ORDO MISSAE CELEBRANDAE ET DIVINI OFFICII PERSOLVENDI SECUNDUM CALENDARIUM ROMANUM GENERALE PRO ANNO LITURGICO Redaktor Kalendarza Ks. dr Krzysztof Chodkowski Korekta: Ks. mgr lic. Jan Krupka Foto: ks. Robert Szulencki Projekt i skład graficzny CEM SpesMediaGroup Sylwester Kowalewski - grafik ISSN

3 KALENDARZ LITURGICZNY WYDANY Z POLECENIA BISKUPA ŁOMŻYŃSKIEGO DRA JANUSZA STEPNOWSKIEGO

4 PATRONOWIE POLSKI NAJŚWIĘTSZA MARYJA PANNA, KRÓLOWA POLSKI ŚW. WOJCIECH, BISKUP MĘCZENNIK ŚW. STANISŁAW, BISKUP MĘCZENNIK ŚW. STANISŁAW KOSTKA, ZAKONNIK ŚW. ANDRZEJ BOBOLA, prezbiter I MĘCZENNIK PATRON PROWINCJI ŚW. KAZIMIERZ KRÓLEWICZ PATRONOWIE DIECEZJI ŚW. BRUNON BONIFACY Z KWERFURTU BISKUP MĘCZENNIK (główny patron) ŚW. ANDRZEJ BOBOLA, prezbiter I MĘCZENNIK

5 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 CZYTANIA MSZALNE W ROKU LITURGICZNYM W niedziele, uroczystości i święta Pańskie do 30 listopada z cyklu - C od 1 grudnia z cyklu - A W dni powszednie okresu zwykłego - z cyklu I TABELA ŚWIĄT RUCHOMYCH W ROKU LITURGICZNYM 2019 Święto Chrztu Pańskiego Środa Popielcowa Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego Uroczystość Zesłania Ducha Świętego Uroczystość Trójcy Przenajświętszej Uroczystość Bożego Ciała Uroczystość Chrystusa Króla Wszechświata I Niedziela Adwentu Święto Świętej Rodziny 13 stycznia 6 marca 21 kwietnia 2 czerwca 9 czerwca 16 czerwca 20 czerwca 24 listopada 1 grudnia 29 grudnia

6 6 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 MSZA ŚWIĘTA ZA PARAFIAN Zgodnie z nowym dekretem Kongregacji do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z dnia 4 marca 2003 r. kapłanów, którzy pełnią funkcję proboszczów, obowiązuje odprawienie Mszy św. za parafian w następujące dni, oznaczone w niniejszym Kalendarzu znakiem. Są to święta nakazane: Wszystkie niedziele Narodzenia Pańskiego Świętej Bożej Rodzicielki Maryi Objawienia Pańskiego Bożego Ciała Wniebowzięcia NMP Wszystkich Świętych 25 grudnia 1 stycznia 6 stycznia 20 czerwca 15 sierpnia 1 listopada

7 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 TABELA PIERWSZEŃSTWA DNI LITURGICZNYCH I 1. Paschalne Triduum Męki i Zmartwychwstania Pańskiego. 2. Narodzenie Pańskie, Objawienie, Wniebowstąpienie i Zesłanie Ducha Świętego. Niedziele Adwentu, Wielkiego Postu, Okresu Wielkanocnego. Środa Popielcowa. Dni Wielkiego Tygodnia od poniedziałku do czwartku włącznie. Dni w Oktawie Wielkanocy. 3. Uroczystości Pańskie, Najświętszej Maryi Panny oraz świętych, umieszczone w kalendarzu ogólnym. Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych. 4. Uroczystości własne, mianowicie: a) Uroczystość głównego patrona miejscowości lub miasta. b) Uroczystość poświęcenia i rocznicy poświęcenia kościoła własnego. c) Uroczystość tytułu kościoła własnego. d) Uroczystość tytułu albo założyciela, albo głównego patrona zakonu lub zgromadzenia. II 5. Święta Pańskie umieszczone w kalendarzu ogólnym. 6. Niedziele okresu Narodzenia Pańskiego i Okresu Zwykłego. 7. Święta Najświętszej Maryi Panny i świętych umieszczone w kalendarzu ogólnym. 8. Święta własne, mianowicie: a) Święto głównego patrona diecezji. b) Święto rocznicy poświęcenia kościoła katedralnego. c) Święto głównego patrona regionu, prowincji, narodu lub większego terytorium. d) Święto tytułu albo założyciela, albo głównego patrona zakonu lub zgromadzenia i prowincji zakonnej, z za- 7

8 8 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 chowaniem przepisów zawartych w nr 4. e) Inne święta własne jakiegoś kościoła. f) Inne święta wpisane do kalendarza diecezji, zakonu lub zgromadzenia. 9. Dni okresu Adwentu od 17 do 24 grudnia włącznie. Dni w oktawie Narodzenia Pańskiego. Dni powszednie okresu Wielkiego Postu. III 10. Wspomnienie obowiązkowe podane w kalendarzu ogólnym. 11. Wspomnienia obowiązkowe własne, a mianowicie: a) Wspomnienie drugorzędnego patrona miejsca, diecezji, regionu albo prowincji zakonnej. b) Inne wspomnienia obowiązkowe wpisane w kalendarzu danej diecezji, zakonu lub zgromadzenia. 12. Wspomnienia dowolne. Można je obchodzić nawet w dni wymienione w nr 9, z zachowaniem odnośnych przepisów podanych w Ogólnym wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego i do Liturgii Godzin. W podobny sposób jak wspomnienia dowolne można obchodzić wspomnienia obowiązkowe zachodzące przypadkowo w dni powszednie Wielkiego Postu. 13. Dni powszednie Adwentu do 16 grudnia włącznie. Dni okresu Narodzenia Pańskiego od dnia 2 stycznia do soboty po Objawieniu Pańskim. Dni powszednie Okresu Wielkanocnego od poniedziałku po Oktawie Wielkanocy do soboty przed Zesłaniem Ducha Świętego włącznie. Dni powszednie Okresu Zwykłego.

9 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 OBCHODY LITURGICZNE ZBIEGAJĄCE SIĘ W TYM SAMYM DNIU LUB BEZPOŚREDNIO NASTĘPUJĄCE PO SOBIE Jeżeli kilka obchodów liturgicznych zbiega się w tym samym dniu, pierwszeństwo ma ten, który zajmuje wyższe miejsce w Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych. Uroczystość przypadającą na dzień liturgiczny mający pierwszeństwo przenosi się na najbliższy dzień wolny od obchodów wymienionych w numerach 1-8 Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych. Należy zachować przepisy zawarte w nr 5 Ogólnych norm roku liturgicznego. Obchody niższego stopnia w tym roku się opuszcza. Jeżeli w tym samym dniu zbiegają się II Nieszpory dnia bieżącego oraz I Nieszpory dnia następnego, to pierwszeństwo mają Nieszpory tego obchodu liturgicznego, który w Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych zajmuje wyższe miejsce. Gdy obydwa obchody są równe stopniem, pierwszeństwo mają Nieszpory dnia bieżącego. WPROWADZENIE ZMIANY W NUMERZE 5 OGÓLNYCH NORM ROKU LITURGICZNEGO I KALENDARZA. DEKRET (Prot. CD. 500/89) Ponieważ niedziela jest podstawą i rdzeniem całego roku liturgicznego, należy ją przedstawić i wpoić w pobożność wiernych jako pierwotny dzień świąteczny (por. KL nr 106). Ta norma, ustalona w Konstytucji o świętej liturgii przywróciła pierwszeństwo obchodzenia dnia Pańskiego przed wszystkimi innymi obchodami, jeżeli nie są rzeczywiście ważne (tamże). To odnosi się w szczególny sposób do niedziel Adwentu, Wielkiego Postu i Okresu Wielkanocnego, które mają pierwszeństwo przed wszystkimi obchodami, nawet tymi, które 9

10 10 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 mają stopień uroczystości. Gdy uroczystości wypadają na te niedziele, według nru 5 Ogólnych norm roku liturgicznego i kalendarza powinno się je antycypować w sobotę. Z doświadczenia duszpasterskiego wynika, że takie rozwiązanie sprawia pewne trudności, zwłaszcza gdy zbiega się odprawianie Mszy wieczornej i II Nieszporów Liturgii Godzin jakiejś uroczystości z odprawianiem Mszy wieczornej i I Nieszporów dnia niedzielnego. Aby w miarę możności zachować nienaruszony obchód czy to dnia niedzielnego, czy to uroczystości, które są drogie pobożności wiernych, Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów obecnym dekretem wprowadza zmianę w nrze 5 Ogólnych norm roku liturgicznego i kalendarza, jak następuje: Ze względu na swoje szczególne znaczenie niedziela ustępuje tylko uroczystościom oraz świętom Pańskim; niedziele Adwentu, Wielkiego Postu i Okresu Wielkanocnego mają pierwszeństwo przed wszystkimi świętami Pańskimi i wszystkimi uroczystościami. Uroczystości wypadające na te niedziele przenosi się na następujący poniedziałek, chyba, że zbieżność zachodzi w Niedzielę Palmową albo w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego. Na przyszłość wszyscy mają zachować normę w ten sposób poprawioną. ZASADY SPRAWOWANIA MSZY ŚWIĘTEJ (Podane we Wskazaniach przyjętych na 331. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski dnia 9 marca 2005 r.) 1. Należy dbać o odpowiedni dobór śpiewów na poszczególne części Mszy świętej. Odpowiednie pieśni znajdują się w zatwierdzonych śpiewnikach liturgicznych. Wśród śpiewów mszalnych do najważniejszych należą pieśni na wejście

11 KALENDARZ LITURGICZNY i Komunię, które zastępują antyfony podane w formularzu. Powinny być one tak staranie dobrane, aby nawiązywały do myśli zawartej w antyfonie i zgadzały się z przeżywaną tajemnicą. Wśród cieszących się równym szacunkiem rodzajów śpiewu pierwsze miejsce winien zajmować śpiew gregoriański jako własny śpiew liturgii rzymskiej. Nie są bynajmniej wykluczone inne rodzaje muzyki, zwłaszcza wielogłosowa, byleby odpowiadały duchowi czynności liturgicznej i sprzyjały uczestnictwu wszystkich wiernych (OWMR 41). Warunków tych nie spełniają piosenki religijne, dlatego nie można ich śpiewać w czasie liturgii [nr 4]. 2. Aby celebrowanie Eucharystii było czytelnym znakiem godnie sprawowanym, bardzo ważne jest właściwe urządzenie przestrzeni sakralnej, zwłaszcza prezbiterium. (Dzieje się tak wówczas, gdy podkreślona jest centralna rola ołtarza, przy którym sprawuje się Mszę świętą; stół słowa Bożego, czyli ambona, nie jest pulpitem przenośnym; a miejsce przewodniczenia, uwydatniające funkcję przewodniczącego zgromadzenia, istnieje na stałe i jest odpowiednio wyeksponowane). Ołtarz należy umieścić w prezbiterium na stałe w takim miejscu by rzeczywiście stanowił ośrodek, ku któremu spontanicznie zwracać się będzie uwaga całego zgromadzenia wiernych (OWMR 299). Na ołtarzu lub obok niego należy umieścić krzyż z wizerunkiem Chrystusa ukrzyżowanego (zob. OWMR 308). Należy zadbać o właściwe miejsce i wygląd ambony - stołu słowa Bożego, która nie może być jedynie zwykłym przenośnym pulpitem (zob. OWMR 309). Podobnie należy dowartościować miejsce przewodniczenia, które powinno być stałe i odpowiednio wyeksponowane [nr 5]. 3. Sprawowanie Eucharystii powinno się odznaczać godnością i pięknem, gdyż jest ona celebracją paschalnego misterium Chrystusa. Wyrazem miłości do Chrystusa i szacunku dla świętych obrzędów jest także troska o czystość i piękno

12 12 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 kościoła, o odpowiednie miejsca dla celebransa i usługujących, używanie godnych szat i naczyń liturgicznych, a także stosowny strój uczestników liturgii [nr 7]. 4. W procesji wejścia można nieść kadzidło, krzyż, świece oraz Ewangeliarz. Niosący Ewangeliarz bezpośrednio poprzedza celebransa i koncelebransów (zob. OWMR 120 i 172). Nie niesie się innych ksiąg ani przedmiotów. Po przybyciu do ołtarza kapłan i usługujący wykonują głęboki ukłon (OWMR 122). Jeśli w prezbiterium znajduje się tabernakulum z Najśw. Sakramentem, po dojściu do ołtarza przyklękają wszyscy, z wyjątkiem osób niosących znaki przypominające o obecności Pana. Niosący krzyż, świece i Ewangeliarz po dojściu do ołtarza czynią skłon głową i ustawiają lub kładą niesione przedmioty na wyznaczonym miejscu. Podobnie czynią niosący kadzielnicę i łódkę [nr 8]. 5. Kapłan wzywa do aktu pokuty. Po tym wezwaniu następuje obowiązkowa chwila ciszy. Ordo Missae przewiduje cztery formy aktu pokuty. Należy posługiwać się każdą z nich w sposób opisany w mszale. W trzeciej formie aktu pokutnego, na wzór propozycji podanych w mszale, kapłan może układać inne, podobne, i może ich wykonanie powierzyć lektorowi lub kantorowi, zwłaszcza gdy są śpiewane. W niedziele, zwłaszcza w Okresie Wielkanocnym, zaleca się aspersję jako formę aktu pokuty. Nie można zastępować aktu pokuty dowolnymi modlitwami lub śpiewami [nr 10]. 6. Godność słowa Bożego wymaga, aby czytający posługiwał się zawsze Lekcjonarzem mszalnym, a nie kartką z tekstem czytania [nr 12]. 7. Wykonywanie czytań poprzedzających Ewangelię należy do lektorów. Wspólnota powinna przygotowywać do tej funkcji zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Z zasady czytania powinni wykonywać dorośli, także we Mszach z udziałem dzieci. Po odczytaniu pierwszego lub drugiego czytania lek-

13 KALENDARZ LITURGICZNY tor w czasie wypowiadania aklamacji: Oto słowo Boże nie unosi lekcjonarza i nie ukazuje go wiernym [nr 13]. 8. Psalm responsoryjny, który następuje po pierwszym czytaniu, powinien być śpiewany cały lub przynajmniej jego refren. Psałterzysta, czyli kantor psalmu, stojąc na ambonie, wykonuje wersety psalmu, podczas gdy całe zgromadzenie siedzi i słucha oraz uczestniczy w śpiewie refrenu. Psalm może wykonywać mężczyzna lub kobieta. Jest to proklamacja słowa Bożego co czyni jedna osoba - więc nie należy tego śpiewu powierzać scholi ani chórowi. Czytań ani psalmu responsoryjnego, w których zawiera się słowo Boże, nie wolno zastępować innymi tekstami, niebiblijnymi (OWMR 57) [nr 14]. 9. Jeśli nie śpiewa się Alleluja lub wersetu przed Ewangelią, można je opuścić (OWMR 63 c) [nr 15]. 10. Po odśpiewaniu aklamacji przed Ewangelią uczestnicy zwracają się w stronę ambony, okazując szczególną cześć dla Ewangelii Chrystusa (OWMR 133) [nr 17]. 11. Proklamujący Ewangelię, po jej odczytaniu, nie unosi Ewangeliarza i nie ukazuje go wiernym w czasie wypowiadania aklamacji: Oto słowo Pańskie. Słowo zostało wygłoszone i żyje teraz w ludzkich sercach [nr 18]. 12. Tam, gdzie zachował się zwyczaj śpiewania pieśni do Ducha Świętego przed czytaniami lub przed homilią, można ją wykonać właśnie w tym miejscu liturgii słowa. Tam, gdzie nie było takiego zwyczaju, nie należy wprowadzać śpiewu pieśni do Ducha Świętego przed homilią [nr 22]. 13. Po zakończeniu modlitwy powszechnej wszyscy siadają i rozpoczyna się śpiew na przygotowanie darów. Akolita albo inny świecki ministrant umieszcza na ołtarzu korporał, puryfikaterz, kielich, palkę i mszał (OWMR 139). Czynności związane z przygotowaniem darów oraz umieszczenie na ołtarzu wszystkiego, co potrzeba, nie wolno rozpocząć przed

14 14 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 zakończeniem modlitwy powszechnej. W czasie całego obrzędu przygotowania darów (łącznie z procesją) wierni siedzą do wezwania: Módlcie się... wyłącznie i wykonują odpowiednio dobrany śpiew; jeśli używa się kadzidła, wierni wstają na okadzenie kapłana [nr 27]. 14. Dary pieniężne powinno się zbierać tylko w czasie przygotowania darów. Nie należy rozpoczynać zbierania wcześniej ani też przedłużać na czas Modlitwy eucharystycznej, a więc trzeba je zakończyć przed prefacją. W niektórych przypadkach konieczne jest wyznaczenie do tej funkcji większej liczby osób. Tej składki nie powinien zbierać kapłan przewodniczący celebracji [nr 29]. 15. Należy zgodnie z przepisami korzystać ze wszystkich Modlitw eucharystycznych, a także aklamacji po przeistoczeniu znajdujących się w Mszale Rzymskim [nr 31]. 16. Kapłan może przekazać znak pokoju usługującym, zawsze jednak pozostaje w prezbiterium, aby nie zakłócać celebracji [nr 33]. 17. Na słowa: Oto Baranek Boży i następujący po nim akt pokory kapłan ukazuje Hostię trzymając ją albo nad pateną albo nad kielichem [nr 34]. 18. Jest bardzo pożądane, aby wierni podobnie jak kapłan, który jest do tego zobowiązany, przyjmowali Ciało Pańskie z hostii konsekrowanych w czasie danej Mszy świętej, a w przewidzianych przypadkach przystępowali do kielicha. Dzięki temu Komunia święta ukaże się także przez znaki jako uczestnictwo w aktualnie sprawowanej Ofierze (OWMR 85). Do Mszy świętej można używać jednej większej i głębszej pateny, na której konsekruje się hostię dla kapłana i komunikanty dla wiernych. Gdy rozdających Komunię świętą jest więcej i biorą puszki z tabernakulum, powinni w czasie śpiewu: Baranku Boży przynieść naczynia z konsekrowanymi Postaciami na ołtarz i stamtąd je wziąć po modlitwie: Panie,

15 KALENDARZ LITURGICZNY nie jestem godzien, by iść rozdawać Komunię świętą [nr 36]. 19. Zaleca się procesyjne podchodzenie do przyjęcia Komunii świętej. Ciało Pana jest bowiem pokarmem na drodze do życia wiecznego. Komunię świętą można przyjąć w postawie klęczącej lub stojącej. Postawę stojącą należy zachować zawsze, gdy Komunii świętej udziela się pod obiema postaciami. Wierni przyjmujący Ciało Pańskie w postawie stojącej wykonują wcześniej skłon ciała lub przyklękają na jedno kolano [nr 38]. 20. Po modlitwie po Komunii można podać ogłoszenia duszpasterskie. Powinny one być jednak krótkie. Jeśli przed rozesłaniem przemawia osoba świecka czyni to nie z ambony, lecz od mikrofonu z miejsca przeznaczonego dla komentatora. Ambony nie powinno się wykorzystywać do wystąpień (przemówień), które nie są związane z proklamacją słowa Bożego [nr 43]. SPRAWOWANIE MSZY ŚWIĘTEJ 1. Eucharystię można sprawować i jej udzielać w każdym dniu i o każdej godzinie, z wyjątkiem przypadków wykluczonych przepisami liturgicznymi (kan. 931). 2. Eucharystię należy sprawować w miejscu świętym, chyba że w poszczególnym wypadku czego innego domaga się konieczność; w takim wypadku Eucharystia winna być sprawowana w odpowiednim miejscu (kan ). 3. Ofiarę eucharystyczną należy sprawować na ołtarzu poświęconym lub pobłogosławionym. Poza miejscem świętym można użyć odpowiedniego stołu, zawsze jednak z obrusem i korporałem (kan ).

16 16 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 SZATY LITURGICZNE Przy sprawowaniu i udzielaniu Eucharystii, kapłani oraz diakoni powinni używać szat liturgicznych przepisanych przez rubryki (kan. 929). DNI ŚWIĄTECZNE 1. Nakazowi uczestniczenia we Mszy świętej czyni zadość ten, kto bierze w niej udział, gdziekolwiek jest odprawiana w obrządku katolickim, bądź w sam dzień świąteczny, bądź też wieczorem dnia poprzedzającego (kan ). 2. Kapłan sprawujący Mszę świętą, wieczorem dnia poprzedzającego dzień świąteczny, powinien posłużyć się formularzem mszalnym niedzieli lub nakazanego dnia świątecznego. WYBÓR I WYKONANIE NIEKTÓRYCH TEKSTÓW MSZALNYCH I. Czytania 1. Por. Lekcjonarz Mszalny, tom I. s : Możliwości wyboru niektórych tekstów. 2. W Lekcjonarzu na dni powszednie zamieszczone są czytania na poszczególne dni każdego tygodnia w ciągu całego roku; należy więc z zasady stosować te czytania w te dni, na które je wyznaczono, chyba że wypadnie uroczystość lub święto. Jeśli jednak czytanie ciągłe Pisma św. zostanie przerwane w ciągu tygodnia przez jakieś święto czy jakiś specjalny obchód liturgiczny, kapłan ma prawo, mając na uwadze porządek czytań całego tygodnia, albo części opuszczone połączyć z innymi, albo zdecydować, którym tekstom należy dać pierwszeństwo. W czasie Mszy dla specjalnych grup kapłan może wybrać czytania odpowiedniejsze na tę okoliczność, byleby pochodziły z zatwierdzonego lekcjonarza (OWMR 358).

17 KALENDARZ LITURGICZNY II. Modlitwa powszechna 1. W modlitwie powszechnej, czyli modlitwie wiernych, lud spełniając swoje kapłaństwo modli się za wszystkich ludzi. Wypada tę modlitwę od mawiać w każdej Mszy z udziałem ludu, by w ten sposób zanoszono prośby za Kościół święty, za tych, którzy nami rządzą, za tych, którzy znajdują się w trudnych sytuacjach życiowych, za wszystkich ludzi i o zbawienie całego świata. 2. Zwykle należy zachować następującą kolejność intencji: a) w potrzebach Kościoła, b) w potrzebach społeczności świeckiej, c) za tych, którzy znajdują się w trudnościach życiowych, d) za wspólnotę miejscową. 3. Jednakże podczas niektórych obchodów o charakterze specjalnym, jak np. z okazji bierzmowania, zawarcia małżeństwa, pogrzebu, początek intencji może w większym stopniu uwzględniać tę szczególną okazję (MR rubr. specj. s. 14*). 4. Duszpasterz winien przygotować modlitwę wiernych dostosowując posiadane wzory do przepisów Kościoła (zob. Modlitwa Powszechna, Katowice 1970, s. IX-XV) i potrzeb danego zgromadzenia. III. Modlitwa eucharystyczna Prefacje 1. Liczne prefacje, którymi wzbogacono Mszał Rzymski, mają rozwijać w różnym ujęciu temat dziękczynienia w modlitwie eucharystycznej i pełniej oświetlać różne aspekty misterium zbawienia (OWMR 364). 2. Wśród prefacji są: własne - przeznaczone na konkretny dzień lub obchód liturgiczny (np. wielkanocna uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego); okresowe - przeznaczone na niedziele i dni powszednie poszczególnych okresów Roku kościelnego, oraz pozostałe, przeznaczone na inne obchody

18 18 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 liturgiczne. 3. W wiele dni istnieje duża możliwość wyboru prefacji. np. we wspomnienia o Świętych można odmówić prefację okresową (lub zwykłą), albo o świętych z Commune (np. w dzień Męczennika - o świętych Męczennikach), albo ogólną o Świętych (nr 70-71). Zasady wyboru Modlitwy eucharystycznej 1. Pierwszą Modlitwę eucharystyczną (Kanon Rzymski), którą zawsze można odmawiać, zaleca się stosować w dni mające własne Zjednoczeni i w Mszach z własnym Boże przyjmij łaskawie tę ofiarę, a także w Święta Apostołów i Świętych, których imiona wspomina się w tekście Modlitwy; wskazane jest również odmawianie tej Modlitwy w niedziele, jeśli racje duszpasterskie nie zalecają wyboru innej Modlitwy eucharystycznej. 2. Druga Modlitwa eucharystyczna, że względu na swe cechy charakterystyczne, zalecana jest w dni powszednie i w specjalnych okolicznościach. Modlitwa ta ma wprawdzie własną prefację, ale można ją odmawiać i z innymi prefacjami, z tymi zwłaszcza, które ujmują tajemnicę zbawienia w sposób syntetyczny, np. z prefacjami na zwykłe niedziele lub prefacjami zwykłymi. Kiedy odprawia się Mszę za jakiegoś zmarłego, można użyć specjalnej formuły, zamieszczonej przed Pamiętaj także. 3. Trzecią Modlitwę eucharystyczną można odmawiać z każdą prefacją. Poleca się stosować tę Modlitwę w niedziele i święta. W czasie tej modlitwy można zastosować specjalną formułę za zmarłego, którą wprowadza się po słowach: Zjednocz ze sobą. 4. Czwarta Modlitwa eucharystyczna ma prefację niezmienną i podajepełniejsze streszczenie dziejów zbawienia. Można się nią posłużyć, gdy Msza nie ma własnej prefacji. Do tej Modlitwy, ze względu na jej budowę, nie można wprowadzać

19 KALENDARZ LITURGICZNY specjalnej formuły za zmarłego. 5. Piąta Modlitwa eucharystyczna tworzy jedną całość, dlatego nie można jej odmawiać, gdy jest przepisana własna prefacja. Poza tymi wypadkami można ją odmawiać zawsze ze swoją prefacją (odnosi się to również do Modlitwy eucharystycznej IV), nawet wówczas, gdy rubryki przypisują prefację okresową. 6. Modlitwy eucharystyczne o Tajemnicy Pojednania można odmawiać w Mszach, które w szczególny sposób ukazują Tajemnicę pojednania, a więc we Mszach Wielkiego Postu, o Krzyżu Świętym, o pojednaniu, w czasie rekolekcji itp. Poza tym można je stosować we wszystkich Mszach o charakterze pokutnym. Druga Modlitwa o tajemnicy pojednania odpowiednia jest na Tydzień modlitw o zjednoczenie chrześcijan. Odmawia się je z własną prefacją, albo z innymi prefacjami, które mają za temat pokutę i pojednanie. 7. Modlitwy eucharystyczne w Mszach z udziałem dzieci. Zob. Wprowadzenie MR s. 353*-354 *. IV. Błogosławieństwo na zakończenie Mszy św. Nowy Mszał przewiduje potrójną formę tego błogosławieństwa: 1. Jak dotychczas; 2. Błogosławieństwo uroczyste. Pewne uroczystości mają własne formułyuroczystego błogosławieństwa (zaznaczone w kalendarzu na swoich miejscach) oraz wspólne na okres Adwentu, o Męce Pańskiej, okres Wielkanocy, okres zwykły w ciągu roku, oraz święta NMP, Aniołów, Apostołów, Męczenników, Pasterzy, Doktorów Kościoła, Dziewic, jednego świętego, rocznicy poświęcenia kościoła i w liturgii za zmarłych (MR str. 381*-393*). Kapłan pozdrawia wiernych Pan z wami, po czym diakon, albo, jeśli go nie ma, sam kapłan, może skierować do wiernych

20 20 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 wezwanie: Pochylcie głowy na błogosławieństwo, lub podobne. Następnie kapłan wyciąga ręce nad ludem i odmawia formuły błogosławieństwa, a wszyscy odpowiadają Amen, po czym następuje formuła odesłania wiernych; 3. Błogosławieństwo poprzedzone modlitwą nad ludem. Po wezwaniu Pan z wami i Pochylcie głowy na błogosławieństwo jw., kapłan wyciąga ręce nad ludem i odmawia modlitwę, a wszyscy odpowiadają: Amen. Po modlitwie kapłan błogosławi, jak zwykle, i rozsyła wiernych(teksty modlitw: MR 394*- 398*). MSZA ŚWIĘTA W ROCZNICĘ POŚWIĘCENIA WŁASNEGO KOŚCIOŁA 1. Najważniejszą uroczystością własnego kościoła jest rocznica jego poświęcenia. Jeśli data tego wydarzenia jest znana, należy świętować rocznicę w sam dzień. Jeśli ustalenie daty jest niemożliwe, rocznicę poświęcenia obchodzi się w ostatnią niedzielę października, według norm podanych w kalendarzu liturgicznym dla tego dnia. 2. Kiedy rocznica poświęcenia przypada w dni wymienione w nr 1-4a Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych, uroczystość należy przenieść na najbliższy dzień o niższej randze, Np. jeśli poświęcenie kościoła miało miejsce 15 sierpnia, uroczystość rocznicy powinna być obchodzona 16 sierpnia. 3. Uroczystość rocznicy poświęcenia własnego kościoła sprawuje się w szatach białego koloru, według formularza Msza w rocznicę poświęcenia własnego kościoła nr 1, s. 2, Chwała, Wierzę, pf na rocznicę poświęcenia kościoła nr 51, w ME I - III wspomnienie tajemnicy dnia. Uroczyste błog. nr 25, s, 393*. Trzy czytania mszalne z zestawu czytań na tę Mszę: LM VI s. 20* - 39*. Tego dnia nie można sprawować żadnych innych Mszy, z wyjątkiem pogrzebowej.

21 KALENDARZ LITURGICZNY Liturgię Godzin odmawia się jak w uroczystość (I Nieszpory) z tekstów wspólnych na poświęcenie kościoła. 5. Podczas wszystkich Mszy świętych oraz Jutrzni i Nieszporów zapala się na ścianach kościoła świece, w 12 lub 4 miejscach namaszczenia. MSZA ŚWIĘTA I OFICJUM W UROCZYSTOŚĆ TYTUŁU KOŚCIOŁA 1. Uroczystość Tytułu kościoła obchodzi się w terminie przewidzianym w Kalendarzu diecezji polskich. Gdy uroczystość Tytułu zbiegnie się z inną uroczystością, z niedzielą Adwentu, W. Postu lub Okresu Wielkanocnego, ze Środą Popielcową lub przypadnie w Wielkim Tygodniu i oktawie Wielkanocy, wtedy przenosi się ją na najbliższy dzień, byleby nie była to niedziela lub święto. Gdy przeszkodę stanowi niedziela Adwentu, W. Postu lub Wielkanocna, uroczystość Tytułu obchodzi się w poniedziałek, o ile nie jest już zajęty przez uroczystość wyższego stopnia. 2. Of.cjum uroczystości Tytułu odprawia się według schematu dla uroczystości. Jeśli w dniu poprzedzającym przypada jakaś uroczystość lub niedziela Adwentu, W. Postu czy Wielkanocna oraz Środa Popielcowa, uroczystość Tytułu nie będzie miała I Nieszporów. Jeśli uroczystość Tytułu poprzedza wyżej wymienione niedziele, wówczas bierze się I Nieszpory z dnia następnego, bez żadnej wzmianki o Tytule. 3. Wszystkie Msze św. odprawia się według formularza z uroczystości, z hymnem Chwała na wysokości i wyznaniem wiary. Są trzy czytania w liturgii słowa. W uroczystość Tytułu nie można odprawiać żadnych Mszy okolicznościowych, wolno natomiast pogrzebowe, chyba że uroczystość Tytułu jest dniem de praecepto.

22 22 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 MSZA ŚWIĘTA Z SAKRAMENTEM CHRZTU Obrzędy chrztu łączą się z liturgią Mszy niedzielnej według następującego porządku: 1. Procesyjne przejście z zakrystii do drzwi kościoła i tam obrzęd przyjęcia dzieci (OCH, nr lub 85-92). 2. Przejście do ołtarza i tam po złożeniu czci ołtarzowi hymn Chwała na wysokości (z wyjątkiem Adwentu i W. Postu) oraz kolekta. 3. Liturgia słowa: czytania ze Mszy niedzielnej lub dla szczególnych racji z czytań przewidzianych w obrzędach chrztu (OCH, nr ). 4. Homilia oparta na tekstach Pisma św. ale biorąca pod uwagę również chrzest, którego się udziela. 5. Nie odmawia się wyznania wiary. 6. Modlitwa powszechna z obrzędów chrztu (OCH, nr lub ). Przed wezwaniem Świętych należy dodać intencje błagalne za Kościół powszechny i za potrzeby całego świata. Modlitwa z egzorcyzmem i liturgia sakramentu (OCH, nr lub ). 7. Przygotowanie darów i dalej Msza św. jak zwykle. Gdy odmawia się kanon rzymski w modlitwie wstawienniczej za żyjących wspomina się rodziców i chrzestnych: Pamiętaj Boże... (MR s. 69 ). W modlitwach eucharystycznych 1-4 specjalna modlitwa wstawiennicza za nowo ochrzczonych. 8. W obrzędzie zakończenia można udzielić błogosławieństwa w formie uroczystej z obrzędów chrztu (OCH, nr lub ). 9. Jeśli udziela się chrztu podczas Mszy św. w dni powszednie, porządek obrzędów jest w zasadzie taki sam jak w niedzielę: w liturgii słowa można użyć czytań przewidzianych w obrzędach chrztu (OCH, nr ). 10. Nowy Mszał zawiera formularze mszalne: 1) na wybór katechumenów, 2) w czasie skrutyniów i 3) przy udzielaniu chrztu

23 KALENDARZ LITURGICZNY (MR s ). Nie można używać tych formularzy w niedziele Adwentu, Wielkiego Postu i Okresu Wielkanocnego, w uroczystości, Środę Popielcową i we wszystkie dni Wielkiego Tygodnia. MSZA ŚWIĘTA Z PIERWSZĄ KOMUNIĄ ŚWIĘTĄ 1. Czasem udzielania sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego jest Okres Wielkanocny. Dlatego najlepiej, jeśli uroczystość Pierwszej Komunii świętej ma miejsce w tych dniach. Jednak w niedziele wielkanocne, które mają pierwszeństwo przed wszystkimi uroczystościami, nie wolno stosować żadnego innego formularza mszalnego ani zmieniać czytań, a śpiewy na wejście i Komunię powinny odpowiadać antyfonie, którą zastępują. W niedziele zwykłe dozwolona jest wotywna Msza o Najśw. Eucharystii s. 182, pf o Najśw. Eucharystii nr Wtedy wszystkie czytania można wziąć ze zbioru czytań na tę Mszę: LM VII s Zaleca się 4. formę aktu pokuty, czyli aspersję. Chwała, Wierzę, Święty i Baranku Boży nie wolno zastępować innymi śpiewami. Wyznanie wiary nicejsko-konstantynopolitańskie zawsze można zastąpić Symbolem chrzcielnym Kościoła Rzymskiego, zwanym Składem Apostolskim, a nawet zastosować formę dialogową, jak przy sakramencie chrztu. 2. Jeśli jest taki zwyczaj, można podczas procesji na wejście wprowadzić dzieci do świątyni, a prośba rodziców o udzielenie sakramentu powinna być wypowiedziana zaraz po śpiewie na wejście, przed pozdrowieniem kapłana. Czytań biblijnych nie należy powierzać dzieciom, ale ich rodzicom, natomiast śpiewy międzylekcyjne i wezwania modlitwy powszechnej mogą wykonać dzieci. W procesji z darami wolno przynieść do ołtarza tylko to, co jest związane z Eucharystią. Nie niesie się zapalnej świecy, ponieważ chleb i wino nie są

24 24 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 jeszcze znakiem obecności Chrystusa. Podziękowania mogą mieć miejsce przed końcowym błogosławieństwem. 3. Podczas Mszy świętych w ciągu tzw. Białego tygodnia, jeśli tylko Tabela pierwszeństwa dni liturgicznych na to pozwala, można sprawować w kolorze białym msze wotywne i okolicznościowe, z czytaniami z dnia lub własnymi dla danej mszy. MSZA ŚWIĘTA Z SAKRAMENTEM BIERZMOWANIA 1. Bierzmowania udziela się zwykle w czasie Mszy św., aby przez to jaśniej ukazać ścisły związek tego sakramentu z całym wtajemniczeniem chrześcijańskim, które osiąga szczyt w przyjęciu Ciała i Krwi Chrystusa (OB 13). 2. Mszę św. odprawia się według formularzy obrzędowych, zamieszczonych w Mszale (MR s ), w szatach koloru czerwonego lub białego. 3. W niedziele Adwentu, Wielkiego Postu i Okresu Wielkanocnego, w uroczystości, w Środę Popielcową i w Wielkim Tygodniu Mszy obrzędowej odprawiać nie wolno. Jeśli wtedy udziela się bierzmowania, bierze się formularz mszalny z dnia bieżącego. 4. Obrzędy wstępne Mszy św. sprawuje się jak zwykle. Jeśli Mszę św. odprawia się według formularza obrzędowego, śpiewa się hymn Chwała na wysokości. 5. Liturgia słowa ma dwa lub trzy czytania (w niedziele powinny być trzy). We Mszy obrzędowej czytania bierze się z lekcjonarza specjalnego dla liturgii bierzmowania. We Mszy z dnia bieżącego jedno czytanie wypada wziąć z lekcjonarza obrzędowego. Po pierwszym czytaniu jest zawsze psalm responsoryjny: nie można zastąpić psalmu sekwencją. 6. Po Ewangelii zaczynają się obrzędy bierzmowania: przed-

25 KALENDARZ LITURGICZNY stawienie kandydatów, homilia Biskupa, odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych, włożenie rąk i namaszczenie krzyżmem. Liturgię sakramentu kończy modlitwa powszechna, którą bierze się z Obrzędów Bierzmowania lub z księgi Modlitwa powszechna. 7. Opuszcza się wyznanie wiary, ponieważ zostało już złożone przy odnowieniu obietnic chrzcielnych. 8. Liturgię eucharystyczną sprawuje się jak zwykle. W modlitwach eucharystycznych 1-3 specjalna modlitwa wstawiennicza za bierzmowanych. 9. W obrzędach zakończenia udziela się błogosławieństwa w formie uroczystej; zamiast niego można odmówić modlitwę nad ludem (MR s. 73 ). Błogosławieństwo lub modlitwę rozpoczyna się wezwaniem: Pochylcie głowy wasze przed Bogiem, lub na błogosławieństwo. MSZA ŚWIĘTA Z SAKRAMENTEM MAŁŻEŃSTWA 1. Mszę św., podczas której wierni zawierają małżeństwo, sprawuje się według jednego z trzech nowych formularzy obrzędowych, zamieszczonych w księdze Obrzędy Sakramentu Małżeństwa (OSM, s ) lub w Mszale Rzymskim (MR, s ). Formularzy tych nie wolno używać w innych okolicznościach. 2. Msze obrzędowe za nowożeńców odprawia się w szatach koloru białego. 3. Obrzędy wstępne Mszy obrzędowej za nowożeńców mogą się rozpoczynać w dwojaki sposób: a) Kapłan udaje się z ministrantami do drzwi kościoła i tam wita narzeczonych. Następnie wprowadza ich procesjonalnie do prezbiterium przy śpiewie na wejście. b) Narzeczeni wchodzą do prezbiterium przed Mszą św., po czym odbywa się procesja kapłana z ministrantami przy

26 26 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 śpiewie na wejście. Po wejściu do prezbiterium kapłan odprawia Mszę św. jak zwykle. We Mszy obrzędowej śpiewa się hymn Chwała na wysokości, wyjąwszy okres Adwentu i Wielkiego Postu. 4. Na liturgię słowa składają się dwa lub trzy czytania, wybrane spośród tekstów zawartych w IV rozdziale OSM lub w VII tomie Lekcjonarza Mszalnego. Jeśli są trzy czytania, pierwsze powinno być ze Starego Testamentu; jedynie w okresie wielkanocnym pierwsze czytanie jest z Nowego Testamentu (OSM str ). Po pierwszym czytaniu jest zawsze psalm responsoryjny, Liturgię słowa kończy Ewangelia i homilia. 5. Po homilii kapłan i narzeczeni stają przed ołtarzem i rozpoczyna się liturgia sakramentu małżeństwa: pytania, hymn do Ducha Świętego, zawarcie i potwierdzenie małżeństwa, błogosławieństwo i nałożenie obrączek. Następnie zaślubieni powracają do swoich krzeseł, a kapłan odchodzi na miejsce przewodniczenia lub na miejsce czytań i odmawia się modlitwę powszechną (z OSM, str lub z mszalnej Modlitwy Powszechnej, str ). 6. Następuje przygotowanie darów i Modlitwa eucharystyczna ze specjalną prefacją; z tego względu we Mszy za nowożeńców nie odmawia się IV i V Modlitwy eucharystycznej. W modlitwie eucharystycznej I-III jest specjalna modlitwa wstawiennicza. 7. W obrzędzie komunii, po Ojcze nasz, kapłan opuszcza embolizm Wybaw nas i zamiast niego odmawia błogosławieństwo nowo zaślubionych (w zależności od formularza Mszy). W tym czasie zaślubieni klęczą przed ołtarzem. Po błogosławieństwie kapłan odmawia modlitwę o pokój: Panie Jezu Chryste i dalej sprawuje liturgię jak zwykle. 8. W obrzędach zakończenia, po pozdrowieniu, kapłan udziela nowożeńcom, stojącym przed ołtarzem, uroczystego błogosławieństwa końcowego, według jednej z formuł zawartych

27 KALENDARZ LITURGICZNY w formularzu. Najpierw mówi: Pochylcie głowy wasze przed Bogiem, po czym wyciąga ręce nad zaślubionymi i wypowiada słowa błogosławieństwa. Następnie błogosławi wszystkich: Was wszystkich... i mówi: Idźcie w pokoju Chrystusa. 9. Mszę obrzędową za nowożeńców wolno odprawiać we wszystkie dni z wyjątkiem Triduum Paschalnego, niedziel i uroczystości. Jednak w niedziele okresu Narodzenia Pańskiego i w niedziele zwykłe w ciągu roku (per annum), wolno odprawiać z racji ślubu Mszę obrzędową za nowożeńców, jeśli będzie to Msza poza porządkiem liturgii kościoła parafialnego; w takiej Mszy wyznanie wiary będzie następowało po modlitwie powszechnej. 10. Jeśli małżeństwo zawiera się w uroczystość lub w niedzielę, wówczas bierze się formularz z przypadającego dnia liturgicznego. Wyznanie wiary odmawia się po modlitwie powszechnej. Także w tej Mszy jest błogosławieństwo małżonków po Modlitwie Pańskiej, zamiast embolizmu. Błogosławieństwo na końcu Mszy św. można wziąć ze Mszy obrzędowej. W takich Mszach istnieje również możliwość zastąpienia jednego z czytań z dnia liturgicznego (nie wszystkich!) perykopą przewidzianą dla obrządku zawarcia małżeństwa. Jednak w uroczystości Zmartwychwstania, Narodzenia Pańskiego, Objawienia, Wniebowstąpienia, Zesłania Ducha Świętego i Bożego Ciała oraz inne uroczystości obowiązujące (de praecepto), wszystkie czytania muszą być z tej uroczystości.

28 28 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 TABELA ODPRAWIANIA MSZY OKOLICZNOŚCIOWYCH Dni liturgiczne Triduum Paschalne Niedziele: Adwentu WPostu Wielkanocne Uroczystości Oktawa Wielkan. Środa Popielcowa Dni W. Tygodnia Niedziele: okr. Boż. Nar. Zwykłe Święta Dni okt. Boż. Nar. Dni powszednie W. Postu Wspomnienia obowiązkowe Dni powszedni: Adwentu okr. Boż. Nar. Zwykłe dni powszednie Msze Obrzędowe Msze w różnych potrzebach Msze wotywne Zabronione (Specjalne przepisy dotyczące Mszy za nowożeńców na str. 27, nr 9) Dozwolone Dozwolone Dozwolone z polecenia lub za zezwoleniem Ordynariusz, jeśli zajdzie poważniejsza potrzeba lub chodzi o pożytek duszpasterski Dozwolone gdy zajdzie rzeczywista potrzeba lub dla korzyści duszpasterskiej Dozwolone

29 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 MSZA ŚWIĘTA ZA ZMARŁYCH (ŻAŁOBNA) (Kapłan) powinien z umiarem stosować Msze żałobne, albowiem każdą Mszę ofiaruje się tak za żywych jak i umarłych i w każdej Modlitwie eucharystycznej wspomina się o zmarłych (OWMR 336). 2. Pierwsze miejsce wśród Mszy za zmarłych zajmuje Msza pogrzebowa (OWMR 336). Odprawia się ją według wskazań zawartych w Obrzędach pogrzebu nr 6, 52-59, 61. Czytania bierze się z Lekcjonarza Mszalnego, tom VII, str lub z Obrzędów pogrzebu, str Przy układaniu i wybieraniu części zmiennych Mszy za zmarłych, zwłaszcza Mszy pogrzebowej (p. modlitw, czytań, modlitwy powszechnej), należy mieć na uwadze względy duszpasterskie w odniesieniu do zmarłego, jego rodziny i obecnych. Niech duszpasterze zwrócą specjalną uwagę na tych, którzy z okazji pogrzebu są obecni w czasie sprawowania liturgii, czy to będą niekatolicy czy katolicy bardzo rzadko lub nigdy nie uczestniczący w Ofierze eucharystycznej, albo nawet tacy, o których się sądzi, że utracili wiarę; kapłani bowiem są sługami Ewangelii Chrystusa dla wszystkich ludzi (OWMR 341). 4. Kolor szat liturgicznych jest fioletowy lub czarny.

30 30 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 TABELA ODPRAWIANIA MSZY ŻAŁOBNYCH Dzień liturgiczny Pogrzebowe Msze żałobne W I rocz. zgonu, po otrz. wiad. o śmierci z okazji ostat. pogrzebania Pozostałe tzw. codzienne Dozwolone Zabronione Dozwolone Zabronione Dozwolone Triduum Paschalne Uroczystości obowiązujące (de praecepto) Niedziele: Adwentu Postu Uroczystości nie nakazane Środa Popielcowa Dni W. Tygodnia (z wyj. Triduum jw.) Niedziele: okr. Bożego Nar. zwykłe Święta Dni powszednie: Adwentu okr. Bożego Nar. okr. W. Postu okr. Wielkan. Wspomnienia obowiązujące Dni powsz. Zwykłe Zabronione

31 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 MSZE OKOLICZNOŚCIOWE (AD DIVERSA) 31 I. Rodzaje Mszy okolicznościowych Są trzy rodzaje Mszy okolicznościowych: 1. Msze obrzędowe (rituales), połączone z udzielaniem niektórych sakramentów i sakramentaliów (np. bierzmowania, małżeństwa, profesji zakonnej). 2. Msze w różnych potrzebach, które odprawia się w niektórych okolicznościach, występujących co pewien czas lub powtarzających się w stałych terminach. Nowy Mszał dzieli je na cztery grupy: 1) za Kościół (m.in. za papieża, za biskupa, o jedność Kościoła); 2) w sprawach publicznych (np. o pokój); 3) w różnych okolicznościach życia publicznego (m.in. za chorych, w każdej potrzebie, dziękczynne); 4) w pewnych szczególnych potrzebach (m.in. o łaskę dobrej śmierci). 3. Msze wotywne o Tajemnicach Pańskich lub ku czci Najświętszej Maryi Panny i Świętych. II. Formularz Mszy okolicznościowej 1. Każda Msza okolicznościowa ma własne śpiewy procesyjne i modlitwy. We Mszach wotywnych w pierwsze piątki i pierwsze soboty miesiąca oraz we Mszy obrzędowej za nowożeńców można korzystać ze zbioru polskich pieśni mszalnych. 2. Czytania zawarte są w VII tomie Lekcjonarza Mszalnego. We wszystkich Mszach okolicznościowych, o ile nie podano wyraźnie przeciwnych zastrzeżeń, wolno stosować czytania z dni powszednich oraz związane z nimi śpiewy, jeśli odpowiadają sprawowanej liturgii (OWMR 370). 3. Modlitwę eucharystyczną wybiera się według ogólnych zasad (s. 73). Szereg formularzy, zwłaszcza wotywnych, ma własne prefacje, które odmawia się z I i III (ewent. II) Modlitwą eucharystyczną. Msze obrzędowe mają ponadto własne teksty modlitw wstawienniczych.

32 32 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 III. Kolor szat liturgicznych 1. Dla większości Mszy obrzędowych przypisana jest określona barwa szat, np. Msze za nowożeńców odprawia się w kolorze białym. 2. Msze wotywne odprawia się w kolorze przewidzianym dla poszczególnych Mszy, albo w kolorze dnia lub okresu. 3. Msze w różnych potrzebach odprawia się w kolorze własnym albo w kolorze dnia lub okresu. IV. Pozwolenie na Msze wotywne w Polsce 124 Konferencja Episkopatu Polski, w oparciu o przepisy zawarte we Wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego (nr 31, 44, 328, 332 i 333), pozwoliła odprawiać we wszystkich kościołach i kaplicach: 1. W pierwsze czwartki miesiąca, z wyjątkiem tych czwartków, kiedy przypadają uroczystości, święta Pańskie i Wielki Czwartek, jedną Mszę wotywną o Chrystusie Wiecznym Kapłanie, albo Mszę świętą o powołania kapłańskie. 2. W pierwsze piątki miesiąca, z wyjątkiem tych piątków, na które wypadają uroczystości, święta Pańskie i Wielki Piątek, jedną Mszę wotywną o Najświętszym Sercu Pana Jezusa. Jeśli prawdziwa potrzeba duszpasterska tego wymaga, można odprawić wotywę więcej razy, według uznania rektora kościoła. 3.W pierwsze soboty miesiąca, z wyjątkiem tych sobót, na które wypadają uroczystości, święta Pańskie i święta Najśw. Maryi Panny oraz Wielka Sobota, można odprawić jedną Mszę wotywną o Niepokalanym Sercu Najśw. Maryi Panny. Jeśli prawdziwa potrzeba duszpasterska tego wymaga, można wotywę odprawić więcej razy, według uznania rektora kościoła. 4. W dni powszednie Adwentu, jedną Mszę wotywną Rorate z prefacją o Najśw. Maryi Pannie albo z drugą prefacją adwentową. W tych Mszach wotywnych można odmawiać hymn Chwała na wysokości, nie odmawia się natomiast

33 KALENDARZ LITURGICZNY wyznania wiary. W dniach od 17 do 24 grudnia zachowując tradycyjny charakter tej Mszy św. oraz biały kolor szat liturgicznych używa się formularzy przewidzianych na te dni w mszale, ponieważ mają one wyraźnie charakter maryjny. 5. Na podstawie Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego nr 332 w niedziele zwykłe Ordynariusz miejscowy może pozwolić na jedną Mszę wotywną z okazji tzw. odpustów drugorzędnych, jeśli tego wymaga dobro dusz wiernych. 6. Na podstawie Norm Ogólnych Kalendarza Rzymskiego nr 58 w zwykłe niedziele wolno obchodzić uroczystość zewnętrzną głównego Patrona miejscowości, Tytułu kościoła oraz święta Pańskiego, które wypadło w tygodniu, a jest szczególnie drogie pobożności wiernych. O tej uroczystości zewnętrznej można odprawiać wszystkie Msze święte, w których wierni uczestniczą. W powyższych Mszach, odprawianych w niedziele, należy odmawiać hymn Chwała na wysokości oraz wyznanie wiary. ZBIÓR MSZY O NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNIE 1. W 1998 r. ukazała się polska edycja Zbióru Mszy o Najświętszej Maryi Pannie oraz związany z nią Lekcjonarz maryjny. Zawiera 48 formularzy ku czci Matki Bożej. Chodzi w nich o to, aby w kulcie oddawanym Maryi Dziewicy mieć na względzie te obchody, które odznaczają się nauką, wyróżniają się bogatą treścią i w sposób właściwy przywodzą na pamięć wydarzenia zbawcze, dokonane przez Pana Boga w Najświętszej Dziewicy ze względu na tajemnicę Chrystusa i Kościoła (Por. Wprowadzenie nr 19). 2. Formularze podzielono na okresy liturgiczne, zachowując najwięcej dla Okresu Zwykłego. W sanktuariach maryjnych można z nich korzystać przez cały rok. W pozostałych ko-

34 34 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 ściołach i kaplicach można stosować wszystkie formularze podane w księdze tylko w soboty Okresu Zwykłego, kiedy dozwolone jest wspomnienie Najśw. Maryi Panny. Korzystanie z nich ukaże Matkę Zbawiciela w jeszcze pełniejszym świetle i przyniesie wszystkim wielki pożytek duchowy. 3. Mszę świętą o Najśw. Maryi Pannie w sobotę Okresu Zwykłego także według jednego z formularzy podanych w Zbiorze celebruje się w szatach koloru białego albo zielonego. COMIESIĘCZNE MSZE ŚWIĘTE W OKRESIE ZWYKŁYM I. Pierwsze czwartki miesiąca Z racji pierwszego czwartku miesiąca można sprawować Mszę świętą według podanych formularzy, zachowując czytania z dnia albo wybierając je ze zbioru czytań na daną Mszę: * Msza o Jezusie Chrystusie Najwyższym i Wiecznym Kapłanie s. 183, pf o Najświętszej Eucharystii nr Kolor biały. Czytania można wziąć z LM VII, s * Msza o powołania kapłańskie s. 131, pf zwykła. Kolor zielony. Czytania można wziąć z LM VII, s * Msza o powołania do życia zakonnego s. 134, pf zwykła. Kolor zielony. Czytania można wziąć z LM VII, s II. Pierwsze piątki miesiąca Z racji pierwszego piątku miesiąca można sprawować w kolorze białym Mszę o Najśw. Sercu Pana Jezusa s. 186 lub 279, pf o Najśw. Sercu Pana Jezusa nr 48. Zaleca się I ME o Tajemnicy pojednania. Czytania z dnia albo ze zbioru czytań na tę Mszę: LMVII, s III. Pierwsze soboty miesiąca Z racji pierwszej soboty miesiąca można sprawować w kolorze białym Mszę o Niepokalanym Sercu NMP s. 116,(103 ), pf o NMP nr Czytania z dnia albo ze zbioru czytań

35 KALENDARZ LITURGICZNY wspólnych na Msze o NMP: LM VI, s. 40* - 75*. Można też korzystać z bogatego zbioru formularzy maryjnychpodanych w księdze Zbiór Mszy o Najśw. Maryi Pannie, zwłaszcza z formularza Niepokalane Serce NMP nr 28, s Z formularzami tymi związane są specjalne czytania, podane w Lekcjonarzu maryjnym. FORMY LITURGICZNEGO KULTU EUCHARYSTII POZA MSZĄ ŚWIĘTĄ Z Instrukcji Episkopatu Polski o Kulcie Tajemnicy Eucharystycznej poza Mszą Świętą (z dn r.) I. Adoracje eucharystyczne 1. Należy zwracać uwagę na to, aby przy wystawieniach Najśw. Sakramentu uwydatniał się związek istniejący pomiędzy jego kultem i Mszą świętą. Związek ten uwydatnia się najwyraźniej, gdy adoracja eucharystyczna następuje bezpośrednio po Mszy św. 2. Księga liturgiczna: Komunia święta i kult Tajemnicy Eucharystycznej poza Mszą św. przewiduje wystawienie Najśw. Sakramentu albo w monstrancji, albo w puszce. Rozróżnia się dłuższe i krótsze wystawienie Najśw. Sakramentu. 3. Zaleca się, aby w kościołach i kaplicach, w których na stałe przechowuje się Najświętszy Sakrament, odbywało się co roku uroczyste wystawienie Najświętszego Sakramentu trwające przez dłuższy czas (Księga nie używa tradycyjnej nazwy czterdziestogodzinne nabożeństwo bowiem nazwa ta nie odpowiada już obecnej praktyce). 4. Zaleca się również wystawienie trwające przez krótki czas; u nas są to zwykle adoracje w dni powszednie, adoracje niedzielne, czy też adoracje nazywane Godziną świętą. 5. Najświętszy Sakrament wystawia się na ołtarzu przykrytym obrusem i korporałem. Jeżeli wystawienie w monstrancji

36 36 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 ma trwać dłużej, można się posłużyć tronem ustawionym na podwyższeniu i nakrytym korporałem. 6. Struktura adoracji eucharystycznych ukształtowała się w przeszłości i w swej zasadniczej linii przetrwała aż do dziś. W adoracji eucharystycznej ważniejsza jest jej treść niż układ formalny. Poszczególne diecezje posiadają w tej dziedzinie swoje własne tradycje. Księga liturgiczna nie określa dokładnie samego przebiegu adoracji, mówi jednak, że powinny w niej mieć swoje miejsce następujące elementy: czytanie Pisma św. połączone z homilią, modlitwy, śpiew jako odpowiedź na słowo Boże, święte milczenie. Porządek tych elementów nie jest określony. Można i trzeba dostosowywać go do duchowego poziomu uczestników i bronić w ten sposób przed monotonią. 7. Adoracja powinna mieć wyraźnie charakter chrystocentryczny: podczas wystawienia należy modlitwy, śpiewy i czytania tak ułożyć, by wierni skupili swoją uwagę na Chrystusie Panu (KKTE 71). Modlitwy, śpiewy i czytania powinny uczyć prawdziwej pobożności eucharystycznej. Najpierw mają one kierować wiernych do pełnego udziału w tajemnicy paschalnej Chrystusa i do wdzięczności za dar Chrystusa dającego nam swoje życie. Powinny wyrażać radość zebranych z życia w głębokiej przyjaźni ze Zbawicielem i prowadzić do otwarcia przed Nim serca. Modlitwy powinny wyrażać potrzeby zebranych, ich bliskich i wszystkich ludzi, powinny być błaganiem o pokój i o zbawienie całego świata. Wspólna modlitwa zebranych ma wzbudzić w nich pragnienie zjednoczenia z Nim w Komunii św. Udział w adoracji ma prowadzić do pełnienia dobrych czynów, do świadczenia o Chrystusie, do starań o zbawienie świata. 8. W układzie adoracji znajdują się więc modlitwy uwielbienia i chwały, rozważanie tajemnic Chrystusa, modlitwy błagalne i prośby w aktualnych potrzebach społeczności wier-

37 KALENDARZ LITURGICZNY nych. Trzeba zawsze dawać pierwszeństwo uwielbieniu przed prośbą. Należy dokonać roztropnego wyboru treści, nie możemy bowiem w jednej adoracji wyrazić wszystkiego. 9. Adoracja eucharystyczna powinna być czasem skupionej modlitwy. Stąd płynie postulat, aby zarówno czytanie tekstów Pisma świętego jak i jego wyjaśnienie bardziej przypominało rozważanie niż pouczenie. Czytane i rozważane słowo Boże powinno prowadzić do gorliwej modlitwy. 10. W pewnych momentach wskazane jest święte milczenie. Mogą to być momenty: po czytaniu Pisma św., po modlitewnych wezwaniach czy nawet podczas odmawianej modlitwy. Prowadzący nabożeństwo winien wykazać przy tym wiele roztropności. Dłuższe milczenie można zachować we wspólnotach przygotowanych już do samodzielnej modlitwy. Do milczenia należy też stopniowo wychowywać wiernych. II. Nieszpory z wystawieniem Najświętszego Sakramentu Przed Najświętszym Sakramentem wystawionym na dłuższy czas można odprawić jakąś część Liturgii Godzin, zwłaszcza Godziny główne (KKTE 72). Należy podtrzymywać zwyczaj odprawiania Nieszporów z wystawieniem Najświętszego Sakramentu, zwłaszcza w większe święta, w dni odpustów parafialnych i w niedziele adoracyjne. Jeśli adoracja odbyła się przed Nieszporami, po Nieszporach można bezpośrednio udzielić eucharystycznego błogosławieństwa. III. Procesje eucharystyczne 1. Procesje eucharystyczne stały się powszechną praktyką w Kościele i są zasadniczo wzorowane na procesji ku czci Najśw. Ciała i Krwi Chrystusa. Należy dbać o społeczny charakter tych procesji jak i o czynny w nich udział wiernych, aby procesja była znakiem ludu pielgrzymującego do wiecznej Ojczyzny. Jeśli procesja z Najświętszym Sakramentem odbywa się po Mszy św., hostię do procesji należy konsekrować podczas Mszy św., która bezpo-

38 38 KALENDARZ LITURGICZNY 2019 średnio poprzedza procesję. 2. Procesję w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa należy odprawić w sposób podany w rozdziale IV księgi KKTE. Należy również zachować procesje odprawiane przez 8 dni po uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa oraz procesję w uroczystość Najśw. Serca Pana Jezusa tam, gdzie jest taki zwyczaj. Dzieci, które w danym roku przystąpiły do pierwszej Komunii św., powinny w tych procesjach uczestniczyć w zorganizowanej grupie. 3. Należy zachować i ożywiać inne procesje eucharystyczne u nas odprawiane. Śpiewy i modlitwy powinny być tak dobrane, aby wszyscy okazywali przez nie wiarę w Chrystusa i ku Niemu kierowali całą uwagę (KKTE 80). NABOŻEŃSTWA EUCHARYSTYCZNE 1. Nabożeństwa eucharystyczne stanowią część wszystkich nabożeństw istniejących w Kościele i dotąd odprawianych we wspólnotach katolickich. W Konstytucji o liturgii czytamy: zaleca się usilnie nabożeństwa ludu chrześcijańskiego, zgodne z przepisami i zasadami Kościoła. Odnosi się to do nabożeństw Kościołów partykularnych. Sobór zalecił tak uporządkować nabożeństwa, aby zgadzały się z liturgią, z niej poniekąd wypływały i do niej wiernych prowadziły (KL 13). 2. Należy usilnie dążyć do tego, by nabożeństwa z wystawieniem Najświętszego Sakramentu, które są częstą praktyką w naszych kościołach i najpowszechniejszym wyrazem kultu Eucharystii poza Mszą św. nadal były utrzymane i pogłębiane. Aby wierni we właściwy sposób w nich uczestniczyli, należy przez słowo wprowadzające lub przez wybrane fragmenty Pisma św., ukazywać ich wewnętrzny związek z tajemnicą Eucharystii...