Przedsięwzięcia te można realizować za pomocą dwóch podstawowych metod finansowania: konwencjonalnych oraz innowacyjnych. 1. Sposoby finansowania W finansowaniu przedsięwzięć energooszczędnych można wyróżnić dwie grupy metod finansowania: 1) konwencjonalne i 2) innowacyjne. Do pierwszej grupy zaliczyć można: finansowanie ze środków własnych, finansowanie ze środków własnych połączone z kredytami twardymi" i miękkimi". Natomiast druga grupa finansowania obejmuje takie metody, jak: leasing, typu ESCO - finansowanie strategiczne, fundusze powielające. 2. Środki własne Są to środki finansowe, którymi miasto/gmina lub przedsiębiorstwo komunalne dysponuje i może je przeznaczyć na potrzeby związane z wdrażaniem przedsięwzięć energooszczędnych. Może je podjąć ze swojego konta w banku w formie gotówki. Ich udział w finansowaniu przedsięwzięć energooszczędnych jest stosunkowo niewielki. 3. Miękkie finansowanie 1 / 11
Tzw. miękkie finansowanie polega na częściowym dofinansowaniu przedsięwzięć energooszczędnych z funduszów będących w dyspozycji banków, fundacji i innych instytucji wyspecjalizowanych. Najczęstsze formy finansowania to kredyt niskooprocentowany lub grant. Do instytucji, które dysponują tego rodzaju środkami zaliczyć można m.in. Fundację Ekofundusz, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej. 4. Ekofundusz EkoFundusz wspiera przedsięwzięcia szczególnie ważne dla ochrony środowiska w Polsce, w tym Odnawialne Źródła Energii (OZE). EkoFundusz udziela wsparcia finansowego wyłącznie w formie bezzwrotnych dotacji. Dotacje te zasadniczo wynoszą 10%-30% kosztów projektu (do 50% dla inwestorów publicznych). EkoFundusz został powołany w 1992 r. dla efektywnego zarządzania środkami ekokonwersji, polegającej na zamianie części długu państwowego na wydatki w dziedzinie ochrony środowiska. Do tej pory umowy o ekokonwersji zawarto ze Stanami Zjednoczonymi, Francją, Szwajcarią, Szwecją i Włochami oraz Finlandią. Statutowym celem działania EkoFunduszu jest wspieranie, w formie dotacji, szczególnie ważnych przedsięwzięć dla ochrony środowiska w Polsce. Zasadniczo przedsięwzięcia te powinny mieścić się w następujących sektorach określonych w Statucie Fundacji: zmniejszanie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu; ograniczenie zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego; ograniczanie emisji gazów szklarniowych oraz eliminowanie stosowania substancji niszczących warstwę ozonową; ochrona różnorodności biologicznej. Więcej informacji: http://www.ekofundusz.org.pl 2 / 11
5. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest jedną z instytucji finansujących przedsięwzięcia w dziedzinie energii. Przy ocenie i wyborze wniosków o udzielenie pomocy finansowej ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej stosowane są następujące kryteria: - kryterium zgodności z polityką ekologiczną państwa, - kryterium efektywności ekologicznej, - kryterium efektywności ekonomicznej, - kryterium uwarunkowań technicznych i jakościowych, - kryterium zasięgu oddziaływania, - kryterium spełnienia przez wnioskodawcę wymogów formalnych. Pożyczki, kredyty, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów ze środków finansowych Narodowego Funduszu przeznacza się na cele określone w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229 oraz z roku 2002 Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233 poz. 1957) zwanej dalej ustawą", zgodnie z priorytetami Narodowego Funduszu, określonymi na podstawie: Polityki Ekologicznej Państwa", listy przedsięwzięć priorytetowych wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz zgodnie z planem działalności i kryteriami wyboru przedsięwzięć, o których mowa w art. 414 ust. 1 pkt. 1 i ust. 2 pkt. 3 powołanej ustawy. Jako priorytetowe traktuje się te przedsięwzięcia, których realizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej związanych z członkostwem Rzeczpospolitej Polskiej w Unii Europejskiej. Więcej na stronie http://www.nfosi gw.gov.pl 3 / 11
6. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska udzielają pomocy finansowej w formie pożyczek i dotacji. Fundusze prowadzą programy wspierające projekty proekologiczne zgodnie z kryteriami i priorytetami przyjętymi w danym województwie, np. wspieranie wykorzystania alternatywnych źródeł energii, a także programy termomodernizacyjne. Wojewódzkie Fundusze Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) istnieją w każdym województwie i wspierają projekty proekologiczne zgodnie z kryteriami i priorytetami przyjętymi w danym województwie. Oferta Funduszy kształtuje się bardzo różnie w zależności od województwa. W ostatnich latach również Wojewódzkie FOŚiGW podjęły programy wspierające wykorzystanie alternatywnych i przyjaznych środowisku źródeł energii, a także programy termomodernizacyjne przeznaczone dla inwestorów realizujących ocieplenia. Finansowanie przez Wojewódzki Fundusz Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej przedstawiono na przykładzie WFOŚiGW w Katowicach. Dofinansowuje on zadania z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej poprzez: - udzielanie pożyczek i dotacji na podstawie umów zawieranych w formie pisemnej, - umowy z bankami i innymi organizacjami finansowymi o wspólnym finansowaniu zadań, - dopłaty do kredytów udzielanych przez banki ze środków własnych w celu pokrycia różnicy pomiędzy oprocentowaniem preferencyjnym a komercyjnym, - dofinansowanie zakupów inwestycyjnych dokonywanych również w formie leasingu. 7. Kredyty 4 / 11
Kredyt stanowi najbardziej rozpowszechnioną formą finansowania zewnętrznego. Może on być udzielany nawet w odniesieniu do stosunkowo małych projektów. W umowie kredytowej określa się poziom odsetek i harmonogram spłat. Obejmuje on zarówno spłatę bieżących odsetek, jak też rat kapitałowych. W niektórych przypadkach prowizja od kredytu jest powiązana z opłatami bankowymi dodanymi do oprocentowania. Dotyczy to np. banków zagranicznych. Przykładem kredytowania inwestycji energooszczędnych w Polsce są kredyty udzielane przez Bank Ochrony Środowiska. Przedmiotem kredytowania przez ten bank mogą być zadania inwestycyjne polegające na modernizacji istniejących instalacji c.o. i ciepłej wody użytkowej, przynoszące określony efekt w postaci zmniejszenia zużycia energii, wody itp. Więcej informacji na stronie http://www.bosbank.pl 8. Leasing Leasing jest alternatywnym w stosunku do kredytu źródłem finansowania inwestycji rzeczowych przedsiębiorstw. Korzystający na podstawie umowy z Finansującym otrzymuje prawo użytkowania przedmiotu leasingu w zamian za okresowe płatności w postaci opłat leasingowych. Terminy płatności, harmonogram spłat i inne warunki leasingu, np. waluta, jaką będą indeksowane opłaty leasingowe, określane są każdorazowo w umowie. Ze względu na czas trwania umowy oraz uprawnienia Korzystającego i Finansującego rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje leasingu: - leasing operacyjny - całość opłaty leasingowej stanowi dla Korzystającego koszt uzyskania przychodu przez co zmniejsza się faktyczne obciążenie przedsiębiorstwa z tytułu podatku dochodowego, przedmiot leasingu jest amortyzowany podatkowo przez Finansującego. 5 / 11
- leasing finansowy - tylko część odsetkowa każdej opłaty leasingowej stanowi dla Korzystającego koszt uzyskania przychodu, w zamian za to przedmiot leasingu jest amortyzowany przez Korzystającego. Zalety leasingu: - finansowanie do 100% wartości inwestycji, - prosta i szybka procedura uzyskania leasingu, - koszt leasingu porównywalny z kosztem kredytu - oprocentowanie kredytu zaciągniętego przez firmę leasingową powiększone o marżę firmy leasingowej może być nawet niższe niż oprocentowanie kredytu zaoferowane inwestorowi przez bank, - możliwość dostosowania wysokości miesięcznych opłat leasingowych do wymagań budżetowych klienta, - rozliczanie podatku VAT płaconego wraz z ratami zgodnie z zasadą rozliczania podatku naliczonego, - możliwość nabycia przedmiotu leasingu po cenie zakupu ustalonej przy zawieraniu umowy. Dzięki możliwości sfinansowania do 100% wartości inwestycji oraz oszczędnościom wynikającym z wydajności nowych maszyn i urządzeń, obciążenia z tytułu finansowania ich zakupu leasingiem mogą być niewielkie. Dodatkowo atutem przemawiającym za leasingiem jest: 6 / 11
- możliwość dostosowania w leasingu finansowym amortyzacji do okresu leasingu - szczególnie korzystne przy finansowaniu urządzeń o niskiej bazowej stawce amortyzacyjnej, takich jak np. kotły. Przedmioty leasingu zaklasyfikowane do grupy 3-6 i 8 KRŚT można zamortyzować w ciągu pięcioletniego okresu umowy leasingu, - możliwość zaliczenia w leasingu operacyjnym opłat leasingowych, które w całości stanowią koszt uzyskania przychodu do przychodów osiąganych przez Korzystającego w danym okresie. Skutkuje to zminimalizowaniem podatku dochodowego płaconego przez Korzystającego. Opis współpracy podmiotów w cyklu inwestycyjnym finansowanym za pomocą leasingu: - Korzystający wybiera przedmiot leasingu i Dostawcę, - Korzystający składa wniosek o leasing wraz z dokumentami prawnymi i finansowymi pozwalającymi Finansującemu przeprowadzić analizę finansową Korzystającego, - po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku Finansujący i Korzystający podpisują umowę leasingu, - Finansujący zakupuje wybrany przez Korzystającego przedmiot leasingu od Dostawcy, - Dostawca dostarcza Finansującemu gwarancję odkupu, - Dostawca dostarcza Korzystającemu przedmiot leasingu, - Korzystający terminowo reguluje opłaty leasingowe za korzystanie z przedmiotu leasingu. Zasady dobrej współpracy pomiędzy podmiotami: - dobrze opracowany business plan uwzględniający koszty finansowania inwestycji kapitałem obcym, - zapewnienie przez dostawcę rynku wtórnego dla przedmiotu leasingu, - gwarancja odkupu przedmiotu leasingu dostarczana finansującemu przez dostawcę, - gwarancja uzyskania przez korzystającego zakładanych oszczędności lub wydajności, dzięki zainstalowaniu przedmiotu leasingu korzystającemu przez dostawcę, - zapewnienie serwisu przez dostawcę. 7 / 11
Korzyści zastosowania leasingu dla każdego z partnerów Korzyści dla Dostawcy: wzrost sprzedaży dzięki stałej współpracy z firmą leasingową. Korzyści dla Korzystającego: - finansowanie inwestycji kapitałem obcym, - korzyści podatkowe, - możliwość wykorzystania własnych środków na inne inwestycje, - gwarancja osiągania lepszych wyników finansowych dzięki zrealizowanej inwestycji. Korzyści dla Finansującego: - przychody z tytułu leasingu, - gwarancja wartości rynkowej przedmiotu leasingu po wygaśnięciu umowy leasingu. 8 / 11
Finansowanie inwestycji gminnych - zalety 1. Działania Spółek oferujących leasing nie są objęte Ustawą o zamówieniach publicznych, co znacznie przyspiesza tempo realizacji planowanych inwestycji. 2. Zobowiązanie Gminy do wstąpienia w umowę leasingu nie zmniejsza zdolności Gminy do zaciągania zobowiązań kredytowych. 3. Umożliwienie małym Gminom realizacji w danym roku budżetowym inwestycji o wartości przekraczającej 15% rocznego budżetu Gminy. 9. Finansowanie przez trzecią stronę Tzw. finansowanie z trzeciej ręki polega na tym, że między przedsiębiorstwem energetycznym a użytkownikiem energii pojawia się trzeci podmiot (inwestor) skłonny do inwestowania w technologie energooszczędne u użytkownika energii. Wydatki inwestora oraz jego zysk pokrywane są z różnicy rachunku użytkownika za energię przed i po inwestycji. Tego rodzaju finansowaniem zajmuje się firma usług energetycznych (Energy Service Company - ESCO). Prowadzi ona usługi związane ze zmniejszeniem zużycia i zapotrzebowania na energię dla swoich klientów - użytkowników energii. Zapłata za te usługi pochodzi najczęściej ze zmniejszenia rachunku klienta za energię. W zakres powyższych usług mogą wchodzić nie tylko przedsięwzięcia zwiększające 9 / 11
efektywność wykorzystania energii, ale też konserwacja i naprawa urządzeń, skojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła, nowe technologie, alternatywne wytwarzanie energii elektrycznej, jeżeli tylko zapłata za te usługi pochodzi z osiągniętych oszczędności. W ramach systemu ESCO inwestor spłaca koszt modernizacji z oszczędności w kosztach eksploatacji wynikających z działań modernizacyjnych. Tę formułę można realizować przy modernizacji systemu cieplnego, gospodarki odpadami i wodno-ściekowej oraz urządzeń energetycznych w obiektach komunalnych, przemysłowych i zasobach mieszkaniowych w celu osiągnięcia efektów ekologicznych i ekonomicznych poprzez zmniejszenie kosztów eksploatacji. Finansowanie ESCO polega na wykorzystaniu przyszłych oszczędności powstałych z realizacji termomodernizacji na spłatę zobowiązań wobec trzeciej strony", która pokryła koszt inwestycji. Skrót ESCO" - Energy Saving Company lub czasem Energy Service Company oznacza (w obu przypadkach) firmę oferującą usługi w zakresie finansowania działań zmniejszających zużycie energii. Jednak częściej jest w użyciu sformułowanie finansowanie w trybie ESCO", które charakteryzuje sposób przeprowadzenia inwestycji. Idea działania firm typu ESCO łączy w sobie pomoc techniczną z równoczesnym zapewnieniem środków finansowych w wysokości umożliwiającej przeprowadzenie prac poprawiających efektywność wykorzystania energii. Przy czym prace prowadzi podmiot niezależny od użytkowników. Spłata zobowiązań wobec firmy typu ESCO pochodzi z przychodów wygenerowanych za sprawą redukcji kosztów zakupu energii będącej efektem inwestycji modernizacyjnej. Firmy typu ESCO realizują kompleksowe usługi w zakresie gospodarowania energią na podstawie kontraktów wykonawczych i udzielają gwarancji uzyskania oszczędności. Dla osiągnięcia celów modernizacji niezbędne jest wykonanie audytu energetycznego (analizy techniczno-ekonomicznej przedsięwzięcia) i wykazanie efektów ekonomicznych i ekologicznych. Firma ESCO przystąpi do realizacji prac termomodernizacyjnych tylko wtedy, gdy będzie miała zagwarantowany zadowalający ją zwrot środków zaangażowanych w realizację całego projektu. Formułę ESCO można stosować w wielu sektorach budownictwa, gospodarce komunalnej oraz przemyśle, zwłaszcza wszędzie tam, gdzie występują znaczne oszczędności: oświetlenie, ogrzewanie, pranie, utylizacja odpadów. 10 / 11
Źródło: http://www.eis.slask.pl 11 / 11