prowadzenie badań i prób wyżej wymienionych

35 LAT WCBKT S.A. ANDRZEJ KIŃSKI ] Choć WCBKT S.A. to przedsiębiorstwo niewielkie, zatrudniające ok. 150 osób, to wywalczyło sobie dzięki konsekwencji kolejnych dyrekcji i zarządów, a także wysiłkiem wszystkich pracowników wiodącą pozycję na polskim rynku w swej zasadniczej sferze kompetencji, którą są od początku lat 90. XX wieku naziemne urządzenia do obsługi statków powietrznych (tzw. NOSP). Dziś nie ma w Polsce lotnisk wojskowych, na których nie byłoby sprzętu pochodzącego z zakładów na warszawskim Bemowie. W ostatnich latach coraz częściej wyposażenie rodem z WCBKT S.A. trafia także na lotniska cywilne. Oferta urządzeń NOSP została poważnie rozbudowana i, nie tylko ze względu na nowoczesność i zgodność ze współczesnymi tendencjami w tym segmencie rynku, ale także na swą kompleksowość, budzi coraz większe zainteresowanie poza granicami naszego kraju. Taki jest zresztą kierunek rozwoju firmy wyznaczony przez jej zarząd utrzymać i umacniać pozycję na polskim rynku, ale zdobywać i rozwijać przyczółki także za granicą. RODOWÓD Aby przybliżyć historię WCBKT S.A. należy cofnąć się nie do roku 1980, ale 1968. Wtedy to, na mocy Rozkazu Komendanta Wojskowej Akademii Technicznej nr 41 z dnia 16 marca 1968 roku, powstał Zakład Produkcji Doświadczalnej przy Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie. Z chwilą jego powołania nastąpiło wyodrębnienie jego działalności w trybie i na zasadach określonych Zarządzeniem MON Nr 26/MON z dnia 8 maja 1967 r., jako gospodarstwa pomocniczego. Po kilku latach nastąpiła zmiana statusu Zakładu. 14 grudnia 1971 roku, Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP o utworzeniu z dniem 1 stycznia 1972 roku Zakładu Produkcji Doświadczalnej przy WAT stał się on jednostką budżetową. Zadania wyznaczone Zakładowi Produkcji Doświadczalnej to m.in.: wykonywanie modeli, prototypów i wzorców wyrobów, prowadzenie jednostkowej lub małoseryjnej produkcji unikalnych urządzeń i aparatury naukowo-badawczej oraz pomiarowej, prowadzenie badań i prób wyżej wymienionych wyrobów, opracowywanie i opanowywanie technologii produkcji wykonywanych wyrobów i dostosowanie jej do produkcji seryjnej w przedsiębiorstwach produkcyjnych, wykonywanie nowej lub dostosowywanie do warunków produkcyjnych zakładu, otrzymanej z zewnątrz dokumentacji konstrukcyjnej i wykonawczej. Prace te miały być realizowane przede wszystkim na potrzeby komórek organizacyjnych Wojskowej Akademii Technicznej, a także w ramach rezerw mocy produkcyjnej dla innych jednostek organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej. W styczniu bieżącego roku mija 35 lat od powstania warszawskiego Wojskowego Centralnego Biura Konstrukcyjno-Technologicznego, unikalnego w skali polskiego przemysłu obronnego przedsiębiorstwa, specjalizującego się w opracowywaniu i produkcji wyposażenia i sprzętu do naziemnej obsługi wojskowych oraz cywilnych statków powietrznych, a także urządzeń szkolno-treningowych dla wojska. Z jubileuszem zbiega się rozpoczęcie nowego etapu w historii spółki, która po latach podległości Ministerstwu Obrony Narodowej w ubiegłym roku, wraz z innymi wojskowymi przedsiębiorstwami remontowo-produkcyjnymi, weszła w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej. W czasie kilkunastu lat istnienia Zakładu Produkcji Doświadczalnej powstało w nim wiele unikalnych urządzeń. Na potrzeby WAT w 1969 r. wykonano kamerę Weisenberga dla Wydziału Chemii i Fizyki Technicznej, służącą do obserwacji kryształów i położenia atomów w kryształach metodą rentgenowską. W 1971 r., dla tego samego wydziału, powstała kamera precesyjna do wykonywania zdjęć kryształów w promieniach Rentgena. W 1969 r., tym razem Katedrze Budownictwa Wojskowego Wydziału Inżynierii Wojskowej i Geodezji WAT, przekazano urządzenie do badania nośności gruntów. Do apa- 4 4 0 1 / 2 0 1 5

ratury badawczo-pomiarowej zaliczyć należy również Zwierciadlany Mikroskop Elektronowy ZME-2, wykonany w 1972 r. we współpracy z Zakładem Doświadczalnym Przemysłowego Instytutu Elektroniki, przeznaczony do obserwacji złącz półprzewodnikowych. Podejmowano się także wykonywania zleceń innych komórek organizacyjnych MON. Dla Inspektoratu Sił Zbrojnych wykonano urządzenie przeznaczone do szkolenia strzelca wielkokalibrowego karabinu maszynowego zamontowanego na wieży czołgu, a w kolejnych latach elektroniczny system dozoru obiektów (1975 r.), czy aparaturę do rejestracji i zobrazowania informacji telegraficznej (1977 r.). niczno-naukowy. W Gdyni utworzono filię WCBKT, która jednak już po dwóch latach została wydzielona z przedsiębiorstwa i przyłączona do Stoczni Marynarki Wojennej. W akcie powołania przedsiębiorstwa Minister Obrony Narodowej określił następujące sfery jego działalności: prowadzenie prac w zakresie jakości remontów i produkcji oraz normowania materiałów i pracochłonności, opracowywanie dokumentacji technicznej sprzętu szkoleniowo-treningowego, opracowywanie dokumentacji remontowej do uzbrojenia i sprzętu technicznego remontowa- Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne było podporządkowane, poprzez Szefa Wojskowych Przedsiębiorstw Remontowo-Produkcyjnych, Głównemu Inspektorowi Techniki MON. Po likwidacji w 1993 r. Pionu Głównego Inspektora Techniki WP i Szefostwa Wojskowych Przedsiębiorstw Remontowo Produkcyjnych, WCBKT podlegało kolejno: Departamentowi Dostaw Uzbrojenia i Sprzętu Wojskowego MON, a następnie do ubiegłego roku Departamentowi Polityki Zbrojeniowej MON. W 2008 roku, w ramach procesu komercjalizacji, przedsiębiorstwo zostało przekształcone w jednoosobową spółkę skarbu państwa pod nazwą Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologi- W początkah działania WCBKT jedną ze specjalności było projektowanie i produkcja wyposażenia strzelnic i poligonów oraz urządzeń szkolno-treningowe. Powstała wtedy m.in. rodzina trenażerów ORTLES-3 do szkolenia załóg bojowych wozów piechoty BWP-1. Dziś firma oferuje zmodernizowane trenażery ORTLES-3M/K do szkolenia podstawowego funkcyjnych (działonowego, dowódcy i kierowcy) i szkolenia kompleksowego załóg (po lewej) i ORTLES-3M/Z do kompleksowego szkolenia działonowego-operatora (po prawej). Z dniem 1 stycznia 1980 r., na mocy Zarządzenia Ministra ON Nr 35/MON z 21 września 1979 r., Zakład Produkcji Doświadczalnej przy Wojskowej Akademii Technicznej przekształcono w przedsiębiorstwo państwowe, które otrzymało nazwę: Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne. Było to przedsiębiorstwo wielozakładowe, o strukturze organizacyjnej ustalonej Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 057/ORG z dnia 1 grudnia 1979 r. i schemacie organizacyjnym zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Techniki WP. Powstało ono na bazie następujących jednostek produkcyjnych: Zakładu Produkcji Doświadczalnej przy Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, Branżowego Biura Konstrukcyjno-Technologicznego Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni, Działu Konstrukcyjnego Urządzeń Szkoleniowo- -Treningowych Lotniczych Zakładów Remontowych nr 4 w Warszawie. Siedzibą Wojskowego Centralnego Biura Konstrukcyjno-Technologicznego stały się budynki przy ulicy Radiowej, na terenie Wojskowej Akademii Technicznej, wcześniej zajmowane przez ZPD, po którym przejęto nie tylko nieruchomości, ale także pozostały majątek w postaci: maszyn, urządzeń, przyrządów i wyposażenia oraz załogę i dorobek tech- nych w wojskowych przedsiębiorstwach remontowo-produkcyjnych, wykonywanie modeli, prototypów i serii prototypowych na podstawie własnej oraz dostarczonej przez zamawiających dokumentacji technicznej. W dniu 2 października 1982 r. WCBKT uzyskało status przedsiębiorstwa przemysłu obronnego. W pierwszym okresie swego istnienia Wojskowe czne Spółka Akcyjna (akt notarialny z 10 kwietnia 2008 r.). Jedynym akcjonariuszem spółki jest Skarb Państwa, reprezentowany do przez Ministra Obrony Narodowej, a od czerwca 2014 r. przez Polską Grupę Zbrojeniową S.A. PRODUKCJA W pierwszym okresie ponad trzydziestoletniej działalności WCBKT na potrzeby Wojska Polskiego głów- Lotniskowe urządzenie zasilania elektroenergetycznego samolotów (LUZES) były jednymi z pierwszych urządzeń NOSP, których produkcję uruchomiono w WCBKT, dziś trudno sobie bez nich wyobrazić jakiekolwiek polskie lotnisko wojskowe (na zdjęciu LUZES V/D). 0 1 / 2 0 1 5 4 5

nym kierunkiem działalności zakładów było opracowywanie i produkcja (lub kooperacja w wytwarzaniu) różnorodnych urządzeń szkolno-treningowych niemal dla wszystkich rodzajów wojsk i służb, przede wszystkim wyposażenia strzelnic i innych obiektów poligonowych, a także trenażerów do szkolenia załóg wozów bojowych. Działalność firmy obejmuje cały cykl życia produktu od idei, przez fazę badawczo -rozwojową, produkcję, serwis, naprawy i modernizacje, aż po utylizację. Szczegółowe omawianie produktów z zakresu urządzeń szkolno-treningowych i trenażerów zajęłoby zbyt wiele miejsca, stąd poprzestanę na wymienieniu niektórych z nich. Małogabarytowe urządzenia zasilające LZE-6/M podczas finalnego montażu. Lotniskowe zasilacze hydrauliczne są przeznaczone do: sprawdzania stanu technicznego instalacji hydraulicznych statków powietrznych, napełniania ich instalacji hydraulicznych, oczyszczania cieczy roboczej w instalacji, a także sprawdzania szczelności jej poszczególnych elementów (na zdjęciu LZH/M). Wyroby należące do wyposażenia strzelnic poligonowych, pozwalające na automatyczne sterowanie pracą obiektów poligonowych i ciągłe monitorowanie stanu pola tarczowego: 45 MIS przystawka do bezprzewodowego sterowania imitatorami ognia, 40 MIS zmniejszony poligon do strzelań artyleryjskich, 5 MIS urządzenie treningowe do szkolenia ogniowego załóg wozów bojowych, 52 MIS urządzenie do szkolenia ogniowego z broni strzeleckiej, 4 MIS urządzenie do automatycznego przemieszczania, podnoszenia i opuszczania celów ruchomych stanowiących wyposażenie strzelnic garnizonowych, 18 MIS rejestrator krótkich przystanków wozów bojowych, UBS-02 urządzenie do bezprzewodowego sterowania środkami pozoracji pola walki, Śnieżka zestaw sterowniczo-sygnalizacyjny do poligonowych strzelnic czołgowych, PPL-062 podnośnik lekkich figur bojowych, PPC-062 podnośnik ciężkich figur bojowych, PPEH podnośnik elektrohydrauliczny ciężkich figur bojowych, 4 6 0 1 / 2 0 1 5 WOK-1 uniwersalny ogranicznik kąta ostrzału z km PKT, WCB-02 czujnik do rejestracji trafień. Trenażery przeznaczone do szkolenia załóg wozów bojowych: Groń urządzenie treningowe do wstępnego szkolenia załóg czołgów T-55AM, Miedziana trenażer do szkolenia doskonalącego działonowego czołgu T-55, ORTLES-3 trenażer do szkolenia wstępnego i doskonalącego działonowego bojowego wozu piechoty BWP-1, Beskid-2 trenażer do szkolenia wstępnego i doskonalącego działonowego czołgu T-72, ORTLES-4 trenażer do szkolenia operatorów przeciwpancernych pocisków kierowanych Malutka, Beskid-2M/PT trenażer do szkolenia wstępnego i doskonalącego działonowego czołgu PT-91. Urządzenia szkolno-treningowe dla wojsk lotniczych i obrony przeciwlotniczej: makieta pracującej kabiny pilota śmigłowca Mi-2 w czasie lotu (51 MIS), makieta do treningu sytuacji awaryjnych, jakie mogą zaistnieć w czasie lotu śmigłowca Mi-2 (49 MIS), przestrzenna plansza pracującej kabiny pilota śmigłowca Mi-2, urządzenie pozoracji celu ruchomego PCL-84 (32 MIS) do treningu operatorów przeciwlotniczych zestawów rakietowych, urządzenie do ukazywania śmigłowca w zawisie (46 MIS), urządzenia treningowe Iglica i Iglica-2 do szkolenia obsług przenośnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych Strzała-2M i Grom. Lotniskowe urządzenia gazowe służą do napełniania instalacji statków powietrznych sprężonymi gazami: azotem, powietrzem, tlenem, czy też gazyfikacji przekształcania azotu i tlenu w stanie ciekłym w ich gazowe, sprężone odpowiedniki (na zdjęciu urządzenia LDA/N i LDP/N).

Z myślą o szkoleniu pododdziałów wojsk łączności i walki elektronicznej opracowano i wdrożono automatyczny symulator obiektów radiowych ASOR-84 (do szkolenia pododdziałów rozpoznania radiowego). Łącznie w latach 1984 2007 w WCBKT opracowano 13 typów trenażerów, których wyprodukowano i dostarczono Wojsku Polskiemu ok. 200 sztuk. Ponadto na przestrzeni pierwszych 30 lat istnienia WCBKT opracowano, wdrożono do produkcji i przekazano Wojsku Polskiemu szereg urządzeń o charakterze specjalnym takich jak: aktywną czujkę podczerwieni przeznaczoną do ochrony obiektów Nysa, geodezyjny dalmierz mikrofalowy WA-60, termometr do pomiarów temperatury ładunków w czasie wystrzałów Terb, urządzenie przeznaczone do ochrony obiektów Sawa, urządzenie przeznaczone do ochrony pomieszczeń Ner, cych z b.zsrs (np. MiG-29, Su-22, Mi-2, Mi-8, Mi-17, Mi-14, Mi-24), jak i zachodnich (np. C-295M, C-130, F-16, M-346). Urządzenia NOSP rodem z WCBKT należą do kilku zasadniczych grup: urządzeń zasilania elektroenergetycznego, urządzeń diagnostycznych, lotniskowych zasilaczy hydraulicznych, lotniskowych dystrybutorów gazów (tlenu, azotu, powietrza), gazyfikatorów tlenu i azotu, lotniskowych sprężarek powietrza, osuszaczy powietrza, i urządzeń oświetleniowych. W ostatnim czasie opracowano i wdrożono do produkcji także holownik lotniskowy. Początkowo większość urządzeń była wykonywana w wersjach samojezdnych, na podwoziach samochodów ciężarowych Star i Multicar, obecnie m.in. ze względu na zapewnienie możliwości przerzutu urządzeń NOSP na lotniska polowe także w odmianach małogabarytowych, przystosowanych do transportu drogą powietrzną, np. przez lekkie samoloty transportowe C-295M, używane przez Siły Powietrzne. jest z dwóch oddzielnych kontenerów B1 i A2. Kontener A2 może być holowany na własnych kołach w obrębie lotniska lub przetaczany w pomieszczeniu. Kontener B1 może być usytuowany w miejscu oddalonym od stanowiska pracy, co pozwala na zredukowanie poziomu hałasu. Urządzenie jest w stanie zasilać statki powietrzne w: stały prąd o napięciu 28 V i napięciu podwyższonym do 56V, prąd przemienny trójfazowy o napięciu 3x115V/200V 400 Hz, przemienny trójfazowy 3 36V 400 Hz albo przemienny jednofazowy 1x115V 400 Hz. LUZES V/D to z kolei samojezdne lotniskowe urządzenie zasilania elektroenergetycznego samolotów na podwoziu samochodu terenowego (np. Star 266, czy 944), co umożliwia szybkie przemieszczanie się w obrębie lotniska w zależności od potrzeb, a także zastosowanie na lotniskach bez wyposażenia stacjonarnego, lotniskach polowych, awaryjnych lub zapasowych. Nie wymaga zewnętrznego źródła zasilania, ponieważ źródłem energii elektrycznej jest trójfazowa prądnica napędzana wy- Lotniskowa sprężarka powietrza LSP/N podczas uzupełniania zawartości butli ze sprężonym powietrzem urządzenia LDP/N. Po prawej: we wnętrzu lotniskowego dystrybutora powietrza LDP/N mieści się do 20 butli ze sprężonym powietrzem. szerokopasmowy wzmacniacz UKF do odbioru sygnałów łączności satelitarnej, symulator promieniowania laserowego SPL-2. NOWE CZASY, NOWA OFERTA Na początku lat 90. XX wieku, w nowej sytuacji ekonomicznej, dyrekcja WCBKT zaczęła poszukiwać możliwości rozszerzenia profilu produkcyjnego zakładów. Dzięki kontaktom z wojskowymi lotnikami i w wyniku analizy ich potrzeb, podjęto decyzję o rozpoczęciu opracowywania i produkcji urządzeń do naziemnej obsługi statków powietrznych (NOSP), tak wojskowych, jak i cywilnych. Z czasem stał się to podstawowy profil działalności firmy i do dziś dostarczyła ona tylko SZ RP ponad 500 różnorodnych urządzeń lotniskowych. W ofercie WCBKT znajdują się obecnie urządzenia do kompleksowej obsługi naziemnej wszystkich typów samolotów i śmigłowców eksploatowanych dziś przez lotnictwa wszystkich rodzajów sił zbrojnych, zarówno polskiej konstrukcji i produkcji (np. TS-11 Iskra, SW-4 Puszczyk, W-3 Sokół/Anakonda,PZL-130 Orlik, M28 Bryza/Skytruck), pochodzą- URZĄDZENIA ZASILANIA ELEKTROENERGETYCZNEGO Sztandarowymi produktami WCBKT są urządzenia typu LUZES (Lotniskowe Urządzenie Zasilania Elektroenergetycznego Samolotów), m.in. LUZES II, LUZES III, LUZES V, LUZES VI, przeznaczone do zasilania instalacji elektroenergetycznej statków powietrznych w czasie rozruchu silników i sprawdzania systemów wyposażenia pokładowego. Zapewniają one dostarczanie energii elektrycznej o parametrach wymaganych przez dowolne statki powietrzne. LUZES-y produkowane są w wersjach samojezdnych, na przyczepach i stacjonarnych. Poniżej omówiono kilka urządzeń z tej grupy, aktualnie znajdujących się w ofercie firmy. LUZES II/M to stacjonarne urządzenie zasilania elektroenergetycznego samolotów, przeznaczone do zasilania systemów pokładowych prądem przemiennym (AC) i stałym (DC). Źródłem energii dla urządzenia jest trójfazowa sieć energetyczna prądu przemiennego typu TN-C lub TN-S. LUZES II/M ma charakter stacjonarny, instalowany jest w miejscach obsługi samolotów. Złożony sokoprężnym silnikiem spalinowym. LUZES V/D może zasilać statki powietrzne w: stały prąd o napięciu 2x28 V, prąd przemienny trójfazowy o napięciu 3x115V/200V 400 Hz, przemienny trójfazowy 3 36V 400 Hz albo przemienny jednofazowy 1x115V 400 Hz. LUZES V/N to odmiana urządzenia LUZES V/D, ale w odmianie małogabarytowej, montowanej na przyczepie przystosowanej do transportu drogą lotniczą i do holowania po lotniskowych drogach kołowania z maksymalną prędkością 15 km/h za pojazdem mechanicznym. Charakterystyki energetyczne urządzenia są takie same, jak w przypadku LUZES V/D. LUZES III/M jest urządzeniem stacjonarnym i służy do zasilania statków powietrznych w energię elektryczną, ale także np. podczas sprawdzania na ziemi stanu technicznego wyposażenia pokładowego, jak również do zasilania schronohangarów i hangarów eskadr technicznych. Źródłem energii jest w tym przypadku trójfazowa sieć energetyczna prądu przemiennego typu TN-C lub TN-S o znamionowym napięciu 230/400V 50 Hz. 0 1 / 2 0 1 5 4 7

W czasie sprawdzania stanu technicznego statków powietrznych LUZES III/M umożliwia zasilanie: napięciem przemiennym trójfazowym 3x115/200V 400 Hz, napięciem przemiennym trójfazowym 3 36V 400 Hz i napięciem przemiennym jednofazowym 115V 400 Hz (zmiana częstotliwości w zakresie 300 450 Hz). Kompaktową wersją LUZES-ów jest urządzenie LZE-6/M, które nie ma własnego generatora elektrycznego, może być zasilane z trójfazowej sieci elektroenergetycznej 3x230V/400V 50 Hz i konwertuje napięcie do właściwego śmigłowcom i niewielkim samolotom napięcia prądu stałego 28V. zami: azotem, powietrzem, tlenem, czy też gazyfikacji przekształcania azotu i tlenu w stanie ciekłym w ich gazowe, sprężone odpowiedniki. W tej grupie WCBKT produkuje lotniskowe dystrybutory: azotu LDA/N, powietrza LDP/N i tlenu LDT/N. Wszystkie są w analogicznym wykonaniu: mogą być montowane na dwuosiowych przyczepach i przystosowane do transportu powietrznego (np. samolotem C-295M lub jego odpowiednikiem) i do ruchu po lotniskowych drogach kołowania z maksymalną prędkością 15 km/h za pojazdem mechanicznym, mogą też występować w odmianie samojezdnej na samochodzie ciężarowym. Lotniskowy osuszacz powietrza LOP to urządzenie pozwalające w znacznym stopniu zredukować ryzyko awarii pokładowych układów elektronicznych podczas włączania ich zasilania. ZASILACZE HYDRAULICZNE Kolejna grupa urządzeń NOSP z oferty WCBKT to lotniskowe zasilacze hydrauliczne, przeznaczone do: sprawdzania stanu technicznego instalacji hydraulicznych statków powietrznych, napełniania ich instalacji hydraulicznych, oczyszczania cieczy roboczej znajdującej się w instalacji, a także sprawdzania szczelności jej poszczególnych elementów w wyznaczonym miejscu lotniska lub lądowiska. Urządzenia LZH/M i LZH/N zasilane są z trójfazowej sieci energetycznej prądu przemiennego typu TN-C lub TN-S o znamionowym napięciu 230/400V 50 Hz. Przystosowane są do współpracy z wieloma rodzajami statków powietrznych, dysponujących pokładowymi instalacjami hydraulicznymi o ciśnieniach roboczych w przedziale od 4 do 24 MPa i zapotrzebowaniu na ciecz roboczą w ilościach od 0 do 100 dm³/min. Różnica między nimi polega na tym, że LZH/M jest urządzeniem stacjonarnym, zaś LZH/N został zamontowany na przyczepie i może być transportowany drogą lotniczą lub być holowany po lotniskowych drogach kołowania z maksymalną prędkością 15 km/h za pojazdem mechanicznym. W przypadku LDA/N, w kontenerze zainstalowanym na podwoziu, mieszczą się: układ gazowy, zawierający linię napełniania butli dystrybutora z zewnętrznego źródła sprężonego azotu; linie wydawcze, służące do rozdziału sprężonego azotu; sprężarka, umożliwiająca doprężanie i przetaczanie gazowego azotu, a także do 8 butli na sprężony azot. LDP/N integruje: układ powietrzny, zawierający linię napełniania butli dystrybutora z zewnętrznego źródła sprężonego powietrza; linie wydawcze Jedna z najnowszych pozycji w ofercie urządzeń NOSP WCBKT holownik lotniskowy Pegaz. służące do rozdziału sprężonego powietrza i baterię butli (do 20 butli na sprężone powietrze). Kontener urządzenia LDT/N mieści: instalację tlenową, sprężarkę i baterię butli na sprężony tlen. Lotniskowe gazyfikatory tlenu LGT/N i azotu LGA/N występują w wersjach na przyczepach niskopodwoziowych, przystosowanych do transportu lotniczego i holowania za pojazdem mechanicznym po drogach kołowania. Przeznaczone są do zgazowania ciekłego tlenu i azotu oraz do napełniania nimi butli i innych zbiorników, w tym specjalnych, przenośnych zbiorników kriogenicznych. W urządzeniu LGA/N zastosowano jednocylindrową, tłokową pompę kriogeniczną z cylindrem izolowanym próżniowo. Urządzenie wyposażone jest w zbiornik kriogeniczny z oprzyrządowaniem wskaźnikowym i zaworowym, służący do przechowywania i wydawania ciekłego azotu. Maksymalne ciśnienie tlenu może wynosić 16,5 MPa, zaś azotu 35 MPa. Urządzenia zasilane są z trójfazowej sieci prądu przemiennego typu TN-C lub TN-S lub agregatu prądotwórczego o napięciu znamionowym 3 x 230V/400V, 50 Hz. Ostatnie urządzenie gazowe to lotniskowa sprężarka powietrza LSP/N, przeznaczona do ładowania dystrybutorów sprężonego powietrza, butli lub innych zbiorników wysokociśnieniowych sprężonym powietrzem o ciśnieniu do 35MPa. Wykorzystuje niskie powozie dwuosiowe, przystosowane do transportu lotniczego, na którym zamontowany jest kontener z wszystkimi zespołami realizującymi proces sprężania, oczyszczania, osuszania i wydawania powietrza oraz podstawowe wyposażenie obsługowe. W LSP/N zastosowano dwie czterostopniowe sprężarki wysokiego ciśnienia chłodzone powietrzem i napędzane jednym silnikiem wysokoprężnym. Urządzenie wyposażone jest w dwa zbiorniki wysokociśnieniowe o pojemności 50 dm³ każdy, przeznaczone do napełniania, wydawania i przechowywania sprężonego powietrza. LOTNISKOWY OSUSZACZ POWIETRZA Lotniskowy Osuszacz Powietrza (LOP) to stosunkowo nowe urządzenie, wprowadzone do oferty WCBKT w 2012 r., mające bardzo uniwersalny charakter. Osu- URZĄDZENIA GAZOWE Lotniskowe urządzenia gazowe służą do napełniania instalacji statków powietrznych sprężonymi ga- 4 8 0 1 / 2 0 1 5

szacz służy do dostarczania suchego i ciepłego powietrza do wnętrza statku powietrznego (ale także pomieszczeń magazynowych, wyrobów sypkich, materiałów budowlanych i innych wrażliwych na wilgoć, elektroniki, kuchni polowych itp.), dzięki czemu następuje szybkie usunięcie wilgoci i wprowadzenie w jej miejsce ciepłego i suchego powietrza, co zmniejsza ryzyko wystąpienia awarii podczas włączania zasilania układów elektronicznych i przyspiesza osiągnięcie optymalnych parametrów Urządzenie oświetleniowe Stella-100. do 3,94 m i zespół lamp w technologii LED. Zasilane może być z trójfazowej sieci prądu przemiennego typu TN-C lub TN-S o napięciu znamionowym 3 x 230V/400V, 50 Hz lub własnego agregatu prądotwórczego o mocy 7 kva. Całość zabudowana jest na jednoosiowej przyczepie. Kolejne urządzenie, TESTER LUK-6, przeznaczone jest do kontroli i automatycznej oceny wybranych parametrów wyjściowych zasilaczy elektroenergetycznych używanych do naziemnej obsługi obu osi, co zapewnia płynne ruszanie, nawet w warunkach nawierzchni o niskiej przyczepności. Większość wyżej omówionych urządzeń, ze względu na spełniane przez siebie normy odporności mechanicznej i klimatycznej oraz standardy pracy, przeznaczona jest dla użytkowników wojskowych. Wiele z nich ma jednak także odmiany cywilne. W grupie zasilaczy elektroenergetycznych są to: lotniskowe urządzenie zasilania elektroenergetycznego samolotów GPU-7/90 Taurus, bazujący na rozwiązaniach wojskowej rodziny LUZES i lotniskowy zasilacz elektroenergetyczny GPU-8/16 Athos, powstały na bazie LZE-6/M. Swoją odmianę cywilną mają także: Lotniskowy Osuszacz Powietrza i urządzenie oświetleniowe Stella-100. Jak już wspomniano, Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne S.A. zgodnie z przyjętą strategią rozwoju przedsiębiorstwa, obejmującą okres do 2022 r., specjalizować się będą w realizacji projektów z zakresu obronności i lotnictwa, w tym głównie w produkcji, serwisie i remontach urządzeń NOSP i będzie to ich podstawowy obszar działalności. Prowadzone są również prace nad modyfikacją wyprodukowanych w minionych latach trenażerów, które nadal są użytkowane przez Siły Montaż urządzeń TESTER LUK-6, przeznaczonych do kontroli i automatycznej oceny wybranych parametrów wyjściowych zasilaczy elektroenergetycznych używanych do naziemnej obsługi statków powietrznych. Wiele wojskowych urządzeń NOSP powstałych w WCBKT ma także odmiany cywilne. W grupie zasilaczy elektroenergetycznych jest to m.in. lotniskowe urządzenie zasilania elektroenergetycznego samolotów GPU-7/90 Taurus, bazujące na rozwiązaniach wojskowej rodziny LUZES. pracy układów awioniki, a także poprawia komfort pracy załogi. LOP został zabudowany na przyczepie i może być holowany z prędkością do 20 km/h po lotniskowych drogach kołowania i lądowiskach. INNE URZĄDZENIA W ofercie WCBKT jest także kilka innych urządzeń, które zaliczyć można do sprzętu NOSP. Jest wśród nich urządzenie do oświetlania lotnisk lub lądowisk w warunkach nocnych, a także obiektów w hangarach lub na lotniskach w warunkach niedostatecznej widoczności Stella-100. Zostało ono wyposażone w automatycznie wysuwany maszt o wysokości statków powietrznych. Umożliwia zbadanie w stanie ustalonym wartości napięcia i pulsacji prądu stałego oraz wartości napięć i częstotliwości prądu przemiennego na zgodność z wymaganiami obowiązujących w tym względzie norm. Najnowszym urządzeniem NOSP jest holownik lotniskowy Pegaz, który miał swoją premierę na ubiegłorocznym kieleckim salonie MSPO. Jest on przeznaczony do holowania urządzeń do naziemnej obsługi statków powietrznych o masie do 5 ton (z prędkością do 25 km/h) i statków powietrznych o masie do 25 ton (z prędkością do 15 km/h). Innowacyjnym rozwiązaniem w konstrukcji Pegaza jest napęd hydrostatyczny z silnikami hydraulicznymi Zbrojne RP, a jednocześnie prowadzone są działania zmierzające do zaoferowania Wojsku Polskiemu i kontrahentom zagranicznym, trenażerów najnowszej generacji, przeznaczonych tak dla wojsk lądowych, jak i sił powietrznych. W tym zakresie nie jest wykluczone podjęcie współpracy z renomowanymi partnerami zagranicznymi. Zarząd firmy poszukuje również nowych obszarów działalności związanych z możliwością uruchomienia produkcji nowych wzorów uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Fotografie w artykule: WCBKT S.A. Materiał przygotowano na podstawie materiałów WCBKT S.A. 0 1 / 2 0 1 5 4 9