GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W SANDOMIERZU NA 2005 ROK Wstp Gminny Program Profilaktyki i Rozwizywania Problemów Alkoholowych przedstawia zadania własne gminy wynikajce z art. 4(1) ustawy o wychowaniu w trzewoci i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 padziernika 1982r. z póniejszymi zmianami. Zadania, o których mowa w w/w ustawie to: 1) zwikszenie dostpnoci pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzalenionych od alkoholu, 2) udzielanie rodzinom, w których wystpuj problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej a w szczególnoci ochrony przed przemoc w rodzinie, 3) prowadzenie profilaktycznej działalnoci informacyjnej i edukacyjnej w zakresie przeciwdziałania problemom alkoholowym, w szczególnoci dla dzieci i młodziey, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zaj sportowych, a take działa na rzecz doywiania dzieci uczestniczcych w pozalekcyjnych programach opiekuczo wychowawczych i socjoterapeutycznych, 4) wspomaganie działalnoci instytucji, stowarzysze i osób fizycznych słucej rozwizywaniu problemów alkoholowych, 5) podejmowanie interwencji w zwizku z naruszeniem przepisów okrelonych w art. 13(1) i 15 ustawy oraz wystpowanie przed sdem w charakterze oskaryciela publicznego, 6) wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej. Zgodnie z treci ustawy zadania w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi wykonuje si przez odpowiednie kształtowanie polityki społecznej, w szczególnoci: tworzenie warunków sprzyjajcych realizacji potrzeb, których zaspokajanie motywuje powstrzymywanie si od spoywania alkoholu; działalno wychowawcz i informacyjn; ograniczanie dostpnoci do alkoholu; leczenie, rehabilitacj i reintegracj osób uzalenionych od alkoholu, zapobieganie negatywnym nastpstwom naduywania alkoholu i ich usuwanie oraz przeciwdziałanie przemocy rodzinie. Powysze zadania realizowane s ze rodków pochodzcych z opłat za korzystanie z zezwole na sprzeda napojów alkoholowych, które ustawa nazywa dodatkowymi rodkami na finansowanie zada (art. 11(1) ust. 1). Na podstawie art. 18(2) rodki te wykorzystywane bd na realizacj gminnych programów profilaktyki i rozwizywania problemów alkoholowych i nie mog by przeznaczane na inne cele.
2 Program opiera si na wytycznych Pastwowej Agencji Rozwizywania Problemów Alkoholowych. I. CELE STRATEGICZNE 1. Prowadzenie działalnoci profilaktycznej i informacyjno-edukacyjnej dla dzieci, młodziey i dorosłych w zakresie alkoholizmu i narkomanii. 2. Zwikszenie dostpnoci pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzalenionych i współuzalenionych od alkoholu oraz ofiar przemocy. 3. Wspieranie alternatywnych form spdzania czasu wolnego przez dzieci i młodzie oraz działa profilaktycznych, promujcych trzewy, zdrowy i bezpieczny styl ycia. II. CHARAKTERYSTYKA MIASTA SANDOMIERZA W ZAKRESIE STANU PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I ZASOBÓW UMOLIWIAJCYCH PROWADZENIE DZIAŁALNOCI PROFILAKTYCZNEJ I NAPRAWCZEJ 1) Najwaniejsze problemy wynikajce ze spoywania i naduywania alkoholu. Alkoholizm w aspekcie społecznym picie szkodliwe W roku 2003 poziom spoywanego alkoholu wyniósł około 7,5 litra a capita. Korzystajc z dostpnych wyników bada mona dowiedzie si, e ponad połow całego spoywanego alkoholu, czyli około 285 mln litrów wypija grupa stanowica zaledwie około 8% całej populacji. Tak wic 3,04 mln Polaków wypija rocznie około 142, 5 milionów litrów czystego spirytusu, a wówczas stanowi to ju 46,9 litra czystego spirytusu na głow. Aby mie obraz funkcjonowania tych osób mona, policzy, e wypijaj one rocznie po 234 półlitrowych butelek wódki, czyli trzy i pół (4,5) butelki 40% alkoholu w tygodniu. Do niedawna czyli jeszcze w połowie lat dziewidziesitych w strukturze spoycia przewaały alkohole mocne (wysokoprocentowe 59%, nisko - 28%, wina 13%), obecnie od kilku lat mona zauway korzystn zmian przewaaj alkohole niskoprocentowe (głównie piwo ponad 50% spoycia). Koncentracja spoycia w grupie osób pijcych w sposób szkodliwy pozwala na wyobraenie sobie koncentracji problemów wynikajcych z picia zarówno w ich yciu jak i ich rodzin. Bezporednie konsekwencje to: wypadki drogowe, wypadki przy pracy, utonicia, przestpstwa, agresja osób nietrzewych, przemoc domowa, zgony na skutek chorób wtroby, serca, trzustki, urodzenia z zespołem FAS, porednie - absencje w pracy, nierzetelne wykonywanie pracy i bezrobocie, nieodpowiedzialne zachowania seksualne, wykroczenia, rozwody i separacje, zaniechanie kształcenia si, obnienie poziomu ycia, obnienie poziomu potrzeb duchowych. Kategoria osób pijcych w sposób szkodliwy nie jest kategori zamknit. Wymiana dokonuje si w sposób cigły. Cz z osób pijcych w sposób szkodliwy uzalenia si, choruje i umiera przedwczenie, cz ulega wypadkom tracc zdrowie lub ycie, cz za przestaje pi ze wzgldu na stan zdrowia czy wiek. Ich miejsce uzupełniaj nowi. Od czasu transformacji polityczno-gospodarczej chyba najliczniej rekrutuj si one z nowo
3 powstałych kategorii osób bezrobotnych, politycznych i społecznych frustratów oraz młodziey dotknitej dysonansem poznawczym. Alkoholizm w aspekcie medycznym uzalenienie od alkoholu Czysty, kliniczny alkoholizm dotyczy 2% całej populacji Polaków (800 tys. osób - PARPA, według innych ródeł nieco wicej). Kliniczny alkoholizm jest chorob: przewlekł, chroniczn, nieuleczaln, mierteln i podstawow. Pierwszy przymiotnik charakteryzujcy t chorob informuje, e leczenie jej jest długotrwałe, drugi, e charakteryzuje si ona remisjami i nawrotami, trzeci, e raz zdiagnozowana towarzyszy człowiekowi do mierci, czwarty, e nie leczona prowadzi do przedwczesnego zejcia miertelnego, pity, e przy powikłaniach i innych chorobach pochodnych powinna by leczona w pierwszej kolejnoci. Uzalenienie od alkoholu sklasyfikowane zostało jako choroba w latach 30-tych ubiegłego stulecia. Obecnie wystpuje pod symbolem F10.00 w obowizujcej Polsk Midzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD 10. Uzalenienie od alkoholu jest chorob bio-psycho-społeczn. Oznacza to, e jej objawy mona zarejestrowa w tych trzech obszarach ycia człowieka. Rozwija si przecitnie od dwóch do kilku, czasem kilkunastu lat i wymaga profesjonalnego leczenia, które powinno trwa od roku do kilku lat. Zjawiskiem współwystpujcym z uzalenieniem od alkoholu jest współuzalenienie osób dorosłych yjcych blisko z alkoholikiem oraz zespół zaburze Dorosłego Dziecka Alkoholika nabywany w okresie dziecistwa i kontaktu z blisk osob pijc. Nabywanie cech osoby współuzalenionej lub DDA równie jak w przypadku samego alkoholizmu trwa kilka lat, leczenie to czsto leczenie objawów nerwic, depresji, zespołów stresu pourazowego, które składaj si na współuzalenienie lub DDA. Liczb osób dotknitych problemem współuzalenienia i DDA szacuje si na około 3 mln osób. A wic dla blisko czterech milionów Polaków alkohol stanowi ródło napi, frustracji i nieszcz. Młodzie i alkohol Napoje alkoholowe s najczciej uywan przez młodzie substancj psychoaktywn. Picie alkoholu przez młodzie jest przyczyn zarówno wielu ryzykownych zachowa jak i zmian w zdrowiu fizycznymi psychicznym. Obserwowane w Polsce zmiany w strukturze spoycia napojów alkoholowych wprawdzie id obecnie w kierunku zmniejszenia iloci napojów wysokoprocentowych na korzy napojów niskoprocentowych (piwo), jednak w przypadku młodziey nie wynikaj z tego jednoznaczne korzyci. Mniejsza ni u dorosłych tolerancja na alkohol powoduje, e nawet niewielkie stenia tej substancji w napojach powoduj niekontrolowane, szkodliwe zachowania, a w dłuszej perspektywie uzalenienie. Alkohol pity w młodym wieku znaczco wpływa na rozwój psychosomatyczny jednostki, powodujc (jak u dorosłych, ale w wikszym stopniu) obnienie poziomu krytycyzmu, aspiracji, a w konsekwencji skrócenie i spłaszczenie celów yciowych, zwiksza natomiast potrzeb natychmiastowej gratyfikacji emocjonalnej, podobnie prowadzc do zaniechania trudu inwestowania w swój rozwój. Powoduje znacznie rozleglejsze ni u dorosłych pijcych szkody w zdrowiu fizycznym. Coraz czciej notuje si choroby układu krenia, zapalenia wtroby i trzustki, choroby wrzodowe i skórne w wieku midzy 18, a 25 rokiem ycia. Picie alkoholu zwiksza w tych przypadkach ryzyko zachorowania o 60%.
4 2) Liczba stałych mieszkaców w/g wieku i płci na dzie: 2004.12.31 Nazwa gminy: Sandomierz Tabela Nr 1 WIEK 0-2 3 4-5 6 7 8-12 PŁE M K M K M K M K M K M K LICZBA 333 318 122 107 259 231 126 128 116 127 772 798 WIEK 13-15 16-17 18 19-65 19-60 Pow. 65 Pow. 60 RAZEM PŁE M K M K M K M K M K M K M + K LICZBA 571 582 411 381 197 177 8081 8415 1134 2528 12122 13792 25914 w tym szacunkowo liczba osób uzalenionych od alkoholu wynosi ok. 500 osób. 3) Liczba punktów sprzeday napojów alkoholowych w mie cie na dzie: 2004.12.31 Tabela Nr 2 LICZBA PUNKTÓW SPRZEDAY NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE (stan na 31.12.2004r.) z napojami przeznaczonymi do spoycia 1) poza miejscem sprzeday 2) w miejscu sprzeday 1. ogółem (wszystkich punktów) 2. razem według zawarto ci alkoholu 3. 4. 5. do od 4,5% do pow. 4,5% 18% (z 18% (oraz wyjtkiem piwa) piwa) 6. razem według zawarto ci alkoholu 7. 8. 9. do od 4,5% do pow. 4,5% 18% (z 18% (oraz wyjtkiem piwa) piwa) 128 93 91 79 62 35 35 22 21
5 4) Dane liczbowe dotyczce naruszenia prawa i porzdku publicznego pod wpływem alkoholu w 2004 roku: - ilo wypadków drogowych spowodowanych po spoyciu alkoholu - 1, kolizje - 12, - ilo osób nietrzewych zatrzymanych w pomieszczeniach policyjnych do wytrzewienia -121, - udział nieletnich osób zakłócajcych ład i porzdek po spoyciu alkoholu - 19, (nieletni odbierani z KPP przez rodziców bd opiekunów) - ilo wezwa i interwencji w zwizku z przemoc w rodzinie pod wpływem alkoholu - 254. 5) Zasoby umoliwiajce prowadzenie działalno ci profilaktycznej i naprawczej - zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych oraz zmniejszenie rozmiarów tych, które aktualnie wystpuj na terenie Sandomierza realizowane s przez: Miejski Orodek Rozwoju Osobistego mieszczcy si przy ul. Rynek 28A. Poradni Terapii Uzalenie podlegajc Samodzielnemu Publicznemu Zespołowi Zakładów Opieki Zdrowotnej w Sandomierzu. Pomieszczenia po byłej kotłowni w Nauczycielskim Kolegium Jzyków Obcych, gdzie obecnie działaj dwie grupy samopomocowe AA i Al-Anon. Dwie wietlice socjoterapeutyczne, które prowadz działalno profilaktyczn i edukacyjn wród dzieci i młodziey zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 wrzenia 2000r. (Dz. U. Nr 80 z 2000r.). III. ZADANIA DO REALIZACJI 1) Zwikszanie dostpno ci pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzalenionych i współuzalenionych od alkoholu oraz ofiar przemocy. A) Prowadzenie punktu edukacyjno konsultacyjnego dla ofiar przemocy, osób uzalenionych i współuzalenionych od alkoholu oraz osób w kryzysie (udzielanie wsparcia psychicznego, porad terapeutycznych, psychologicznych, pedagogicznych i prawnych). B) Uruchomienie telefonu zaufania dla ofiar przemocy osób uzalenionych i współuzalenionych od alkoholu oraz osób w kryzysie. Powysze zadania realizowane bd w Miejskim Orodku Rozwoju Osobistego. C) Szkolenie osób zajmujcych si profilaktyk i leczeniem uzalenie. 2) Udzielanie rodzinom, w których wystpuj problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególno ci ochrony przed przemoc w rodzinie. A) Podejmowanie przez GKRPA czynnoci zmierzajcych do orzeczenia o zastosowaniu obowizku poddania si leczeniu odwykowemu wobec osób, które w zwizku z naduywaniem alkoholu powoduj rozkład ycia rodzinnego, demoralizacj małoletnich oraz systematycznie zakłócaj spokój lub porzdek publiczny.
6 B) Prowadzenie dwóch wietlic socjoterapeutycznych dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym w cyklu cigłym: - wietlica nr 1 Bajka, - wietlica nr 2 Przysta. Prowadzenie wietlic socjoterapeutycznych zleca si Miejskiemu Orodkowi Pomocy Społecznej w Sandomierzu. 3) Prowadzenie profilaktycznej działalno ci informacyjnej i edukacyjnej, w zakresie rozwizywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególno ci dla dzieci i młodziey. A) Zorganizowanie i przeprowadzenie spektakli i programów terapeutycznych dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych miasta Sandomierza. B) Kontynuacja konkursu profilaktycznego dla szkół Zdrowa i Bezpieczna Szkoła. C) Zakup materiałów profilaktycznych prasa i ksiki specjalistyczne, broszury, plakaty, nagrody w konkursach i zawodach oraz inne materiały informacyjne, edukacyjne i promocyjne. D) Przeprowadzenie wród nauczycieli, wychowawców oraz rodziców szkole na temat uzalenie od substancji psychoaktywnych. E) Zorganizowanie i przeprowadzenie imprez kulturalnych promujcych trzewy styl ycia i integrujcych rodowiska patologiczne ze społeczestwem F) Realizacja programu profilaktyczno edukacyjnego dla dzieci z rodzin dotknitych problemem alkoholowym w ramach akcji wypoczynku letniego. G) Wspieranie alternatywnych form spdzania czasu wolnego przez dzieci i młodzie. 4) Wspomaganie działalno ci instytucji, stowarzysze i osób fizycznych słucej rozwizywaniu problemów alkoholowych A) Współpraca z organizacjami pozarzdowymi w obszarze profilaktyki i rozwizywania problemów alkoholowych. B) Finansowe wspieranie działalnoci samopomocowych grup wsparcia AA i AL-Anon. C) Wspomaganie działalnoci profilaktycznej klubów, stowarzysze, organizacji prowadzcych w ramach działalnoci statutowej profilaktyk antyalkoholow, promujcych zdrowy tryb ycia i abstynencj. 5) Podejmowanie interwencji w zwizku z naruszeniem przepisów okre lonych w art. 13(1) i 15 ustawy oraz wystpowanie przed sdem w charakterze oskaryciela publicznego A) Prowadzenie kontroli przestrzegania warunków sprzeday, podawania i spoywania napojów alkoholowych, B) Podejmowanie interwencji w przypadku złamania zakazów promocji i reklamy napojów alkoholowych. Burmistrz Miasta w drodze upowanienia moe wskaza osob do reprezentowania przed sdem w charakterze oskaryciela publicznego.
7 IV. SPOSOBY REALIZACJI 1. Gminna Komisja Rozwizywania Problemów Alkoholowych 2. Urzd Miejski - Wydziału Spraw Obywatelskich. 3. Miejski Orodek Rozwoju Osobistego 4. Zlecenia zada jednostkom gminnym 5. Konkursy ofert. V. DZIAŁALNO GMINNEJ KOMISJI ROZWIZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Gminna Komisja Rozwizywania Problemów Alkoholowych została powołana Zarzdzeniem Burmistrza Miasta Sandomierza z dnia 2 czerwca 2003 roku na podstawie art. 4(1) ust. 3 ustawy z dnia 26 padziernika o wychowaniu w trzewoci i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 i Nr 167, poz.1372). Do zada Komisji naley: 1. Współpraca w realizacji gminnego programu profilaktyki i rozwizywania problemów alkoholowych z innymi instytucjami samorzdowymi i organizacjami pozarzdowymi zajmujcymi si pomaganiem dziecku i rodzinie. 2. Zobowizanie do podjcia leczenia odwykowego: - przyjcie zgłoszenia o przypadku wystpienia naduywania alkoholu, - wezwanie na rozmow osoby, co do której wpłynło zgłoszenie dotyczce naduywania przez ni alkoholu, - skierowanie takiej osoby na badanie przez biegłych w celu wydania opinii w przedmiocie uzalenienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego, - przygotowanie dokumentacji zwizanej z postpowaniem sdowym wraz z opini wydan przez biegłego, - złoenie wniosku o wszczcie postpowania do sdu rejonowego właciwego według miejsca zamieszkania lub pobytu danej osoby. 3. Kontrola rynku napojów alkoholowych na terenie gminy: - opiniowanie decyzji o wydaniu zezwole na sprzeda napojów alkoholowych, - prowadzenie kontroli przestrzegania warunków sprzeday, podawania i spoycia napojów alkoholowych, - podejmowanie interwencji w zwizku z naruszeniem przepisów dotyczcych sprzeday, podawania i spoywania napojów alkoholowych. VI. ZASADY WYNAGRADZANIA CZŁONKÓW GKRPA Zasady finansowania pracy członków Komisji okrela Regulamin Komisji i Uchwała Rady Miasta Sandomierza Nr LX/410/97 z dnia 22.XII.1997r.
8 VII. HARMONOGRAM WYDATKÓW NA 2005 ROK W ZAKRESIE DZIAŁALNOCI ZWIZANEJ Z PRZECIWDZIAŁANIEM ALKOHOLIZMOWI I PATOLOGII SPOŁECZNEJ NA TERENIE MIASTA SANDOMIERZA L.p. Dział rozdział 1. 851 2. 851 3. 851 4. 851 5. 851 6. 851 Nazwa zadania Termin realizacji Działalno wietlic 01.01.2005 - Socjoterapeutycznych 31.12.2005 Bajka, Przysta Prowadzenie i działalno 01.01.2005 - merytoryczna Miejskiego 31.12.2005 Orodka Rozwoju Osobistego Gminna Komisja 01.01.2005 - Rozwizywania Problemów 31.12.2005 Alkoholowych posiedzenia/ koszty postpowania biegłego/działalno merytoryczna Dofinansowanie 01.01.2005 - działalnoci grup 31.12.2005 samopomocowych osób uzalenionych i współuzalenionych Działalno profilaktyczna 01.01.2005 - wród dzieci i młodziey 31.12.2005 Imprezy kulturalne 01.01.2005 - promujcy trzewy styl 31.12.2005 ycia i integrujce rodowiska patologiczne ze społeczestwem RAZEM 01.01.2005-31.12.2005 Koszt Wykonawca wykonania 230.000.00 MOPS 150.000,00 Wybór ofert / Urzd Miejski 20.000,00 GKRPA 10.000,00 Urzd Miejski 20.300,00 Wybór ofert 30.000,00 Wybór ofert 460.300,00
9