Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii. Tom 4

Podobne dokumenty
Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii. Tom 3

Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii. Tom 5

Bogactwo polszczyzny. w świetle jej historii. Tom 6

Przekłady Literatur Słowiańskich

Wydawnictwo Uniwersytetu Slilskiego. Katowice 2013

PODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY

Bogactwo polszczyzny. w świetle jej historii. Tom 7

Znaleźć słowo trafne... Stylistyczno-komunikacyjny obraz współczesnej polszczyzny

Elektrochemiczne metody skaningowe i ich zastosowanie w in ynierii korozyjnej

Przewodnik do æwiczeñ z gleboznawstwa. dla studentów I roku geografii

Zbiór zadań z matematyki dla studentów chemii

Człowiek wobec wartości etycznych Badania i praktyka

Systemy medialne w dobie cyfryzacji Kierunki i skala przemian

Księga jubileuszowa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

Chemia koordynacyjna. Podstawy

Byleby by było zawsze na swoim miejscu

JOGA. w kontekstach kulturowych 2

Język w telewizji. Antologia

Język Artystyczny. tom 16. Nowy (?) kanon (?) Wokół Nagrody Literackiej Nike

Rodzina w prawie administracyjnym

RYNEK KSIĄŻKI W POLSCE

STUDIA ETNOLOGICZNE I ANTROPOLOGICZNE. Tom 11. Etnologia na granicy

Dyskurs autopromocyjny i jego współczesne odsłony. Tom 1

V!NI o ~ WYBRANE ASPEKTY PONOWOCZESNOŚCI. C> C> ~m@ .~ WYDAWNICTWO., UNIWERSYTETU ŚLĄSKIEGO

Nowe instytucje procesowe w postępowaniu administracyjnym w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego z dnia 7 kwietnia 2017 roku

Podstawy geografii społeczno-ekonomicznej. Wykład teoretyczny

Przekłady Literatur Słowiańskich

SYLLABUS. Historia języka polskiego. Kierunek: filologia polska. specjalność: nauczycielska / dziennikarska

Słowa jako zwierciadło świata

Instytucjonalizacja demokracji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Wybrane problemy

Tyyytul rozdzalu. Tajemnice dynamiki języka

Globalne problemy środowiska przyrodniczego. Przewodnik do ćwiczeń dla studentów geografii i ochrony środowiska

Inność/różnorodność w języku i kulturze

WYBORY, PRAWO WYBORCZE, SYSTEMY WYBORCZE W PAŃSTWACH GRUPY WYSZEHRADZKIEJ

Elementy enzymologii i biochemii białek. Skrypt dla studentów biologii i biotechnologii

Klauzule generalne w prawie krajowym i obcym

Przedsiębiorca. Zagadnienia wybrane

Redakcja Maciej Mączyński Ewa Horyń Ewa Zmuda

Katedra Języków Specjalistycznych Wydział Lingwistyki Stosowanej U n i w e r s y t e t W a r s z a w s k i. Debiuty Naukowe. Leksykon tekst wyraz

Aktualne problemy. prawa Unii Europejskiej i prawa międzynarodowego. aspekty teoretyczne i praktyczne. Centrum Doskonałości Jeana Monneta

Ideologiczne i doktrynalne podstawy zmian ustrojowych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej po roku 1989

Dyskurs autopromocyjny dawniej i dziś. Tom 2

Rodzina w prawie administracyjnym

Władza a społeczeństwo

UBEZPIECZENIA I FINANSE NOWE PERSPEKTYWY TOM III

Linguarum Silva 2,

Wieki Stare i Nowe. Tom 2 (7)

Z DZIEJÓW KARTOGRAFII Tom XIX CZTERDZIESTOLECIE ZESPOŁU HISTORII KARTOGRAFII PRZY INSTYTUCIE HISTORII NAUKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK

Język lektura interpretacja w dydaktyce szkolnej

Język w internecie. Antologia

Studenckie Prace Prawnicze, Ad mi n istratywistyczne. i Ekonomiczne

Konstytucyjne podstawy ochrony praw człowieka

Przemiany kulturowo-oświatowe i społeczne na pograniczu

Psychologia zeznañ œwiadków. (w æwiczeniach)

Arabskie i polskie słownictwo dyplomatyczne i polityczne معجم بولندي عريب للمصطلحات الدبلوماسية والسياسية

UZASADNIENIE WNIOSKU o stypendium dla najlepszych doktrantów na rok akademicki 2012/2013. Część C

Dyskurs autopromocyjny

Język Artystyczny tom 15. Język(i) kultury popularnej

WSPÓŁCZESNE ROZWIĄZANIA DLA REALIZACJI PROCESÓW LOGISTYCZNYCH. Redakcja naukowa: Barbara Galińska Joanna Kopania Anna Walaszczyk

Zjawiska dyspersyjne i przewodnictwo elektryczne w relaksorach, multiferroikach i strukturach wielowarstwowych

Publikacja została dofinansowana z środków Narodowego Centrum Nauki w ramach projektu badawczego nr 2014/13/B/HS4/03204

I. Nazwisko: Frag tyt Wiedza o języku i kompetencje językowe uczniów

Język w prasie. Antologia

Wprowadzenie 1. Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej

Geografia fizyczna Polski w ćwiczeniach i pytaniach. Zestaw ćwiczeń dla studentów II roku geografii

CLASSICA CATOVICIENSIA SCRIPTA MINORA

Linguarum silva. Tom 1

Wolność wypowiedzi i jej granice. Analiza wybranych zagadnień

PLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2016 rok

SZANOWAĆ SŁUCHAĆ WSPIERAĆ CHRONIĆ. Prawa dzieci w rodzinie, szkole, społeczeństwie

W POLSCE. Bernard Jóźwiak Piotr Dobrołęcki. Patronat medialny. Europapier-Impap najlepsze media do druku i reklamy

KRYTERIA PRZYZNAWANIA STYPENDIUM DOKTORANCKIEGO WYDZIAŁU FILOLOGICZNEGO W ROKU AKADEMICKIM 2017/2018 I ROK STUDIÓW DOKTORANCKICH

Młody odbiorca w kręgu lektur pożytecznych i szkodliwych

KRYTERIA PRZYZNAWANIA STYPENDIUM DLA NAJLEPSZYCH DOKTORANTÓW STUDIÓW DOKTORANCKICH WYDZIAŁU FILOLOGICZNEGO W ROKU AKADEMICKIM 2015/2016

Koło Naukowe BAJT Wydział Lingwistyki Stosowanej U n i w e r s y t e t W a r s z a w s k i. Język bez granic WARSZAWA

Od wykazu nowości do czasopisma recenzowanego Historia kwartalnika Bibliotheca Nostra

Gramatyka praktyczna języka rosyjskiego. z ćwiczeniami

MIGRACJE EMERYTÓW W POLSCE czynniki, kierunki, konsekwencje

informacja o specjalności

KRYTERIA PRZYZNAWANIA STYPENDIUM DLA NAJLEPSZYCH DOKTORANTÓW STUDIÓW DOKTORANCKICH WYDZIAŁU FILOLOGICZNEGO W ROKU AKADEMICKIM 2017/2018

edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna K r y s t y n a K a m i ƒ s k a

FILOZOFICZNA REFLEKSJA NAD KULTURĄ JAKO PRÓBA ODPOWIEDZI NA PROBLEMY WSPÓŁCZESNOŚCI

Dyskurs w aspekcie porównawczym

I ROK STUDIÓW DOKTORANCKICH

STUDIA CHOREOLOGICA. Vol. XI ORGAN POLSKIEGO FORUM CHOREOLOGICZNEGO

Redaktorzy serii: Językoznawstwo Polonistyczne Bożena Witosz, Mirosława Siuciak. Recenzenci Mariusz Rutkowski, Małgorzata Witaszek-Samborska

W POLSCE. Piotr Dobrołęcki Daria Dobrołęcka. Patronat medialny

GEOGRAPHIA STUDIA ET DISSERTATIONES

informacja o specjalności przedsiębiorczość i gospodarka przestrzenna

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I ZARZĄDZANIE TOM XI, ZESZYT 11. Debiuty doktorantów. Redakcja naukowa: Robert Seliga

Rodzina w pracy socjalnej pomoc w sytuacjach trudnych i kryzysowych

ZARZĄDZANIE W GOSPODARCE POSTINDUSTRIALNEJ. Red. nauk. Kazimierz Piotrkowski, Marek Świątkowski

Style życia w perspektywie zrównoważonego rozwoju

Studia nad turystyką Tradycje, stan obecny i perspektywy badawcze

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują): BRAK

Bogactwo polszczyzny. w świetle jej historii. Tom 2

OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Humanistyczny. Filologia polska. Studia pierwszego stopnia. ogólnoakademicki. stacjonarne

Czasy i tryby we francuskich zdaniach podrzędnych. Podręcznik dla studentów języka francuskiego

Opublikowane scenariusze zajęć:

Transkrypt:

Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii Tom 4

NR 2900

Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii Tom 4 redakcja naukowa JOANNA PRZYKLENK, ARTUR REJTER Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2012

Redaktor serii: Językoznawstwo Polonistyczne OLGA WOLIŃSKA Recenzent URSZULA SOKÓLSKA Publikacja będzie dostępna po wyczerpaniu nakładu w wersji internetowej Śląska Biblioteka Cyfrowa: www.sbc.org.pl

Spis treści Spis treści Wprowadzenie (JOANNA PRZYKLENK, ARTUR REJTER) 9 Część pierwsza W poszukiwaniu znaczeń i słów ANNA ZIEMBIŃSKA Analiza rozwoju semantycznego leksemu przykry 13 MARTA CZOŁGOWSKA Od cyrulika przez zęboleka do stomatologa 28 ALEKSANDRA ZOK Flirt w polskiej leksyce 38 EWELINA ŁADZIAK Z historii polskiego słownictwa nazwy dziecka nieślubnego 55

6 Spis treści KATARZYNA JAROSIŃSKA Bo zawżdy ci więcej jedzą, którzy bliżej misy siedzą, czyli o ekspresywnych reprezentacjach leksykalnych jedzenia i picia 68 MONIKA MAKSYMINKO Odmieńcy dwa razy tracą, a wzgardę z obu stron odnoszą. O szaleńcach w historii języka 82 Część druga W poszukiwaniu językowych konceptualizacji ZUZANNA KRÓTKI PYCHA a świat zwierząt 97 WIOLETTA WILCZEK Leksem pies etymologia, frazeologia, semantyka (na materiale polszczyzny ogólnej i języka portali internetowych dla miłośników psów) 111 MONIKA WILECZEK Honor w polszczyźnie XIX wieku 127 KINGA KNAPIK Co robimy z naszymi myślami, czyli o szesnastowiecznych formacjach analitycznych 143

Spis treści 7 Część trzecia W poszukiwaniu gatunku BEATA STEFANIAK Kołyska tak podobna do żłobka, jak izba stajni bliska. Z historii oddziaływań kołysanki i kolędy 159 ANNA MANKIEWICZ Od druku ulotnego do ulotki zarys problematyki ewolucji gatunku 172 MAŁGORZATA BOGUSZ Konferencja religijna historia i rozwój 179

Wprowadzenie D nia 6 maja 2010 roku odbyło się w Katowicach spotkanie naukowe zatytułowane Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii, zorganizowane przez Sekcję Historycznojęzykową Studenckiego Koła Naukowego Językoznawców Uniwersytetu Śląskiego. Była to czwarta z cyklu konferencja naukowa, podczas której wystąpili studenci oraz doktoranci współpracujący i sympatyzujący z działającą od początku 2003 roku Sekcją Historycznojęzykową. Referaty wygłoszone podczas trzech wcześniejszych spotkań kolejno w latach 2004, 2006 i 2008 złożyły się na trzy tomy opublikowane nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego: Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii (Red. K. Kleszczowa, A. Rejter. Katowice 2006); Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii. T. 2. (Red. K. Kleszczowa, A. Rejter. Katowice 2008); Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii. T. 3. (Red. A. Rejter. Katowice 2010). Książki te zostały bardzo dobrze przyjęte przez środowiska językoznawcze całego kraju i stały się ważną dokumentacją historycznojęzykowych zainteresowań młodych adeptów śląskiej lingwistyki. Tom niniejszy jest publikacją, która prezentuje dorobek czwartego katowickiego spotkania naukowego studentów i doktorantów. Wchodzące zatem w jej skład teksty zostały w większości przedstawione w formie referatów podczas wspomnianego spotkania. Kilka artykułów jest obecnych w książce dzięki rekomendacji pracowników naukowych Instytutu Języka Polskiego, którzy postanowili w ten sposób uhonorować studentów autorów wysoko ocenionych tekstów, jakie zostały przygotowane wcześniej w formie prac zaliczeniowych.

10 Wprowadzenie Problematyka zgromadzonych w niniejszym tomie artykułów, podobnie jak w trzech wcześniejszych pozycjach wydawniczych, koncentruje się wokół dwóch zasadniczych obszarów badawczych, na które składają się: z jednej strony zdeterminowane ujęciem diachronicznym wieloaspektowe analizy polskiej leksyki historycznej i z drugiej genologiczny namysł nad tekstem dawnym i współczesnym. Autorzy, stawiając w swych poszukiwaniach badawczych różne cele, sięgnęli po rozmaite rozwiązania metodologiczne, co zaowocowało sformułowaniem interesujących i ważkich wniosków. W części pierwszej (W poszukiwaniu znaczeń i słów) zgromadzono prace poświęcone analizom leksyki. W centrum zainteresowania badawczego znalazły się tu zmiany zarówno w zakresie semantyki pojedynczych leksemów, jak i w zakresie polskiego systemu nominacyjnego oraz przekształcenia w obszarze wybranych gniazd słowotwórczych. Słownictwo było także punktem wyjścia artykułów części drugiej (W poszukiwaniu językowych konceptualizacji), w których podjęto starania o przedstawienie zamkniętej w języku, historycznie zmiennej, konceptualizacji wybranych pojęć czy zjawisk. Niniejszą publikację wieńczy część trzecia (W poszukiwaniu gatunku), na którą złożyły się trzy artykuły. Ich autorki obrały za podstawę swych badań tekst ujmowany diachronicznie i analizowany z wykorzystaniem instrumentarium badawczego genologii lingwistycznej. Warto zaznaczyć, iż podjęcie tematyki historycznojęzykowej nie jest zadaniem łatwym, wymaga bowiem skrupulatnego i nieraz żmudnego zbierania materiału do badań. Tym bardziej na uznanie zasługują początkujący filolodzy, którzy już po raz czwarty udowodnili, że pasja w dociekaniach badawczych przezwycięża wszelkie trudności, a historia języka jest zajmującą, wciąż żywą, dziedziną wiedzy. Joanna Przyklenk, Artur Rejter

Redaktor KATARZYNA WIĘCKOWSKA Projektant okładki PAULINA DUBIEL Redaktor techniczny MAŁGORZATA PLEŚNIAR Korektor LIDIA SZUMIGAŁA Skład i łamanie MAREK ZAGNIŃSKI Copyright 2012 by Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wszelkie prawa zastrzeżone ISSN 0208 6336 ISBN 978-83 226 2057-1 Wydawca Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 12B, 40 007 Katowice www.wydawnictwo.us.edu.pl e mail: wydawus@us.edu.pl Wydanie I. Ark. druk. 12,0. Ark. wyd. 10,5. Papier offset. kl. III, 90 g Cena 12 zł (+ VAT) Druk i oprawa: PPHU TOTEM s.c. M. Rejnowski, J. Zamiara ul. Jacewska 89, 88-100 Inowrocław