Silny niepożądany odczyn poszczepienny u rocznego dziecka Dr n. med. Ewa Duszczyk Pediatria przez przypadki, Warszawa, 18.11.2016 r.
2 Co to jest niepożądany odczyn poszczepienny Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) stanowi każde zaburzenie stanu zdrowia powiązane czasowo ze szczepieniem Kiedy w okresie 4 tygodni po podaniu szczepionki W przypadku szczepionki BCG i OPV czas jest dłuższy Nie wszystkie objawy wymienione w charakterystyce produktu leczniczego (zwłaszcza rzadkie i bardzo rzadkie) mają związek przyczynowy ze szczepieniem
3 Przykład 1. Niemowlę 10 miesięczne zostało zaszczepione przeciwko meningokokom serogrupy B W 2. dobie po szczepieniuwystąpiła gorączka do 40 C Dziecko hospitalizowano
4 Pytanie 1. Czy to poważny odczyn poszczepienny Czy to ciężki odczyn poszczepienny Nie wiem
5 Przykład 2. W 8 dobie po szczepieniu przeciwko odrze, śwince i różyczce wystąpiła wysoka gorączka i wysypka
6 Pytanie 2. Czy to poważny niepożądany odczyn poszczepienny? Tak Nie Nie wiem
7 Klasyfikacja NOPów Odczyn poważny Ciężki Umiarkowany Łagodny
8 Odczyn poważny To odczyn, którego wynikiem jest: Zgon Znaczny lub trwały uszczerbek zdrowia Stan bezpośredniego zagrożenia życia lub hospitalizacja
9 Hospitalizacja jako kryterium odczynu poważnego Nie jest równoznaczna ze stanem zdrowia pacjenta Zależy od decyzji lekarza, jego ostrożności Czasami od okoliczności społecznych
10 Odczyn ciężki Nie stanowi zagrożenia życia Nie prowadzi do trwałego uszczerbku na zdrowiu Przykłady: duży obrzęk kończyny, silne zaczerwienienie, wysoka gorączka, ale to objawy niezagrażające życiu, nie wymagające koniecznie hospitalizacji dla ratowania zdrowia
11 Przyczyny niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP) Koincydencja przypadkowe występowanie objawów, czasowo związane z wykonanym szczepieniem (najczęściej) Błąd w wykonaniu szczepienia lub wada szczepionki Indywidualna reakcja organizmu na szczepionkę
12 NOP spowodowane działaniem szczepionki Reakcja miejscowa i gorączka w okresie 48 h po DTPw, DTPa-IPV-Hib Gorączka i wysypka 7-10 dni po podaniu MMR Zapalenie ślinianek w 3. tyg. Po podaniu MMR VAPP po podaniu szczepionki OPV Małopłytkowość w okresie 30 dni po MMR Reakcja anafilaktyczna po szczepieniu (może wystąpić po podaniu każdej szczepionki)
13 Błędy w wykonaniu szczepień Niewłaściwe miejsce i droga podania Szczepionka niewłaściwie przygotowana Szczepionka niewłaściwie przechowywana Zignorowanie przeciwwskazań do szczepienia Podanie niewłaściwego preparatu (nieuważne czytanie etykiet)
14 Niepożądane odczyny poszczepienne 24 h po szczepieniu: Anafilaksja Nieutulony płacz HHE Wstrząs toksyczny 5 dni po szczepieniu: Ciężka reakcja miejscowa Ropień w miejscu podania szczepionki Sepsa
15 Niepożądane odczyny poszczepienne Zapalenie splotu barkowego 2-28 dni po szczepionce zawierającej anatoksynę tężcową Drgawki (zwykle gorączkowe) 6-12 dni po MMR, 0-2 dniu po DTP Małopłytkowość 15-35 dni po MMR Ostre porażenie wiotkie 4-30 dni po OPV, dla osób z kontaktu 4-75 dni W okresie 1-12 mies. od szczepienia BCG zapalenie węzłów chłonnych, zapalenie kości i szpiku kostnego, uogólnione zakażenie BCG
16 Wstrząs anafilaktyczny objawy zwiastujące Nagłe zaczerwienie skóry, uczucie gorąca, świąd Pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy Stridor krtaniowy, chrypka, duszność Skurcz oskrzeli Hypotonia lub tachykardia prowadząca do zaburzeń świadomości Szczepienia należy wykonywać w gabinecie dysponującym zestawem przeciw wstrząsowym (adrenalina) Po wykonaniu szczepienia dziecko powinno być obserwowane min. 20 minut (nadzór pielęgniarki)
17 Dawkowanie epinefryny u dzieci Epinefryna 1:1000 (roztwór wodny do wstrzyknięć) 1mg/ml Dawkowanie: 0,01 mg/kg do 0,5mg w 3 dawkach podawanych domięśniowo co 10-20 minut Epinefrynę należy podawać w to samo miejsce co szczepionkę
19 Zasady zgłaszania NOP USTAWA z 5 grudnia 2008 r., artykuł 21 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania Lekarz, który rozpoznaje lub podejrzewa NOP ma obowiązek zgłoszenia tego faktu w ciągu 24 h do PPIS właściwego dla miejsca powzięcia podejrzenia (telefon, fax + wypełnienie zgłoszenia NOP)
20 Zasady zgłaszania NOP Inspektor sanitarny uzupełnia zgłoszenie o informacje zebrane w miejscu wykonania szczepienia lub niezwłocznie przekazuje d PPIS właściwego dla miejsca wykonania szczepienia Następnie zgłoszenie przekazywane jest do PWIS i NIZP-PZH oraz Urzędu Rejestracji Leków
21 Informowanie o możliwości wystąpienia NOP Jest elementem procesu kwalifikacji do konkretnego szczepienia Wytłumaczenie rodzicom czym jest NOP - zdarzenie medyczne czasowo powiązane ze szczepieniem - nie wszystko, co wystąpi po szczepieniu jest wynikiem jego działania Określenie częstości poszczególnych działań niepożądanych: miejscowych i ogólnych Przygotowanie rodzica do ewentualnego działania (nazwa i dawka leku przeciwgorączkowego)
22 Czy NOP jest przeciwwskazaniem do dalszych szczepień?
Ogólne zasady szczepień Stałe przeciwwskazania reakcja anafilaktyczna na poprzednią dawkę szczepionki reakcja anafilaktyczna na jakikolwiek składnik szczepionki *obecnie rozszerzony program szczepień, mało przeciwwskazań Czasowe przeciwwskazania ostra choroba o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, przebiegająca z gorączką lub bez gorączki zaostrzenie przewlekłego procesu chorobowego Stany, w których istnieją przeciwwskazania do wykonania wielu (ale nie wszystkich szczepień) reakcje anafilaktyczne w wywiadzie zakażenie wirusem HIV* przeszczep szpiku zaburzenia odporności 23 23 ciąża 23
24 Dziękuję za uwagę