POWIATOWY URZĄD PRACY w KRAPKOWICACH ul.kilińskiego 1 a Tel. 44 66 63; e-mail: opkr@praca.gov.pl FAX 4466625 MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE KRAPKOWICKIM CZĘŚĆ II ANALIZA ABSOLWENTÓW W 28 ROKU Krapkowice 29
SPIS TREŚCI 1. Wstęp str. 2 2. Analiza absolwentów powiatu krapkowickiego wg zawodów str. 5 3. Analiza absolwentów wg szkół str.7 4. Analiza napływu absolwentów wg klasyfikacji zawodów str. 9 5. Analiza ofert pracy wg zawodów str. 12 6. Wnioski str. 14 ANEKS STATYSTYCZNY 1
Wstęp Analiza absolwentów w powiecie krapkowickim w 27 roku, została opracowana w oparciu o monitoring zawodów wygenerowany na podstawie sprawozdania MPiPS-1 załącznik 3 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności i miesięczne sprawozdania o rynku pracy MPiPS -1 struktura bezrobotnych, pośrednictwo pracy oferty pracy oraz wyniki sondażowych badań ankietowych prowadzonych w szkołach ponadgimnazjalnych. prawne: Podstawę do sporządzania ww. statystyki bezrobotnych stanowią akty Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 lipca 24 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 25 (Dz. U. Nr 195, poz. 24, z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 24r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 265, poz. 2644). Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 sierpień 25r w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 25 (Dz. U. Nr 285, poz. 2849, z późn.zm.); 2
Załączniki do wcześniej wspomnianego rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 24r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania są sporządzane na podstawie: Informacji zawartych w karcie rejestracyjnej bezrobotnego Ofert pracy zgłoszonych do urzędu pracy Statystyka bezrobotnych absolwentów sporządzana jest według zawodu w jakim poszukują pracy i do wykonania tego zawodu mają odpowiednie kwalifikacje potwierdzone świadectwem szkolnym lub innym dokumentem. Grupa bez zawodu absolwentów obejmuje osoby spełniające warunki: Nie posiadającego kwalifikacji do wykonywania jakiegokolwiek zawodu poświadczonych dyplomem, świadectwem, zaświadczeniem instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem uprawniającym do wykonywania zawodu; Grupa bez zawodu dotyczy przede wszystkim osób posiadających wykształcenie średnie ogólnokształcące, jeżeli po ukończeniu (bądź nie ukończeniu) szkoły nie ukończyły kursu na którym zdobyły odpowiednie kwalifikacje zawodowe oraz dyplom uprawniający ich do wykonywania danego zawodu. Przeprowadzenie ankiet miało na celu uzyskanie informacji o liczbie absolwentów według zawodów, którzy ukończyli szkołę w roku bieżącym oraz o przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów w roku przyszłym. Podstawowe definicje 1) Przez monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych należy rozumieć proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, 3
wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego. 2) Przez zawód deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie, niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. 3) Przez zawód nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie, niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Raport ma charakter diagnostyczny. Systematycznie prowadzony monitoring zawodów nadwyżkowych i deficytowych będzie jednym z istotnych i efektywnych czynników dostosowania kierunków kształcenia min. w miejscowych szkołach, lepszego dostosowania potrzeb szkoleniowych i kwalifikacji mieszkańców a także zwiększenia mobilności zawodowej mieszkańców i ich zdolności w zakresie dostosowania umiejętności i kwalifikacji zawodowych do wymogów regionalnego rynku pracy. Dopiero poprzez monitoring regionalnego rynku pracy i upowszechnianie zebranych informacji, możemy scharakteryzować trendy dotyczące przyczyn bezrobocia i przyczyn ograniczenia tworzenia nowych miejsc pracy. Wiedza o trendach pozwala na głębsze diagnozowanie i prognozowanie oraz ułatwia myślenie o polityce rynku pracy oraz o tym, jaki potencjał ludzki tkwi na lokalnym rynku oraz na ile jest to potencjał, który może być efektywnie wykorzystany. Pozwala określić metodę dzięki której możliwe staje się określenie czynników kształtujących badane zjawiska oraz prognostykę, pozwalającą na przewidywanie poziomu i struktury zjawisk w przyszłości, aby skoordynować kierunki kształcenia i szkolenia absolwentów z potrzebami rynku pracy. Jak również zapewnić pozycje konkurencyjności na rynku pracy, która zależy od indywidualnych skłonności do podnoszenia poziomu wykształcenia oraz zwiększania kwalifikacji i umiejętności zawodowych pracobiorców i bezrobotnych, a także ich mobilności zawodowej czyli 4
zdolności przystosowania się do zmiennego zapotrzebowania, jakie zgłaszają pracodawcy. Każda osoba aktywna zawodowo powinna mieć stworzone ku temu warunki. Analiza absolwentów w powiecie krapkowickim wg zawodów Rozbieżność pomiędzy popytem na pracę a jakościową stroną podaży zasobów pracy powoduje występowanie bezrobocia wśród absolwentów. Stanowią oni szczególną grupę zarejestrowanych bezrobotnych. Potrzebny jest stały monitoring absolwentów szkół zawodowych, liceów i techników w celu dostosowania zawodów i profili do przewidywanych potrzeb rynku pracy, oraz koordynacja edukacji zawodowej i rynku pracy, w celu przekazywania informacji o prognozach dotyczących popytu na zawody i dostosowywania oferty tych szkół do potrzeb krapkowickiego rynku pracy. Metody te mogą zbliżyć system edukacji zawodowej, strukturę i treści kształcenia do potrzeb szybko zmieniającej się gospodarki. W powiecie krapkowickim podobnie jak w całej Polsce ludzie są wykształceni ale często posiadane wykształcenie nie jest adekwatne w stosunku do nowych wymagań struktury kwalifikacji, umiejętności i wiedzy. W końcu II półrocza 27 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Krapkowicach zarejestrowane było 2222 osoby w tym 1531 kobiet, absolwenci stanowili 3,6 ogółu (kobiet 3,85) %.Poniżej prezentujemy zmiany zachodzące w poziomie bezrobocia absolwentów w stosunku do ogółu bezrobotnych od początku statystycznego rejestrowania tego zjawiska do dnia 31 grudnia 27 roku. 5
Na koniec II półrocza 27 roku w urzędzie pracy było zarejestrowane 81 osób, które legitymowały się świadectwem ukończenia szkoły ponadpodstawowej w tym 59 kobiet. Z pośród nich 2 nie posiadało zawodu w (tym kobiet 15). Najwięcej osób z zawodem mieści się w grupie zawodowej Pozostali specjaliści bo aż 16,3 %, dominuje tu zawód specjalista do spraw rachunkowości (4 osoby) oraz Pracownicy usług osobistych i ochrony 13,1 % z zawodem fryzjer (4 osoby).również wśród kobiet bezrobotnych absolwentek dominują te grupy zawodowe. Absolwenci zarejestrowani na koniec 27 r Grupa zawodowa Ogółem Kobiet Pozostali specjaliści 16,39 18,18 Pracownicy usług osobistych i ochrony 13,11 18,18 Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 11,47, Specjaliści nauk przyrodniczych i ochrony zdrowia 9,83 11,36 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 8,19 11,36 Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych 8,19 11,36 Średni personel techniczny 8,19 4,59 Specjaliści szkolnictwa 4,91 6,81 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4,91, Średni personel w dziedzinie nauk przyrodniczych i ochrony zdrowia 1,63 2,27 Górnicy i robotnicy budowlani 1,63, Źródło: T-II/P- 1a W tym samym okresie w PUP w Krapkowicach najwięcej zarejestrowanych absolwentów było bez zawodu: 2 osób oraz z zawodem: sprzedawca (5 osób), fryzjer (4 osoby) i specjalista do spraw rachunkowości (4 osoby) 6
Lp Nazwa zawodu Ogółem bezrobotni Absolwenci Ogółem Kobiety 1 Bez zawodu 336 2 15 268 2 Sprzedawca 217 5 5 4 3 Fryzjer 26 4 4 17 4 Specjalista do spraw rachunkowości 5 4 4 5 Asystent ekonomiczny 36 3 3 35 6 Blacharz samochodowy 7 3 7 7 Kucharz małej gastronomii 3 3 3 21 8 Stolarz 9 2 11 9 Technik informatyk 7 2 1 Technik ochrony środowiska 6 2 2 11 Inżynier inżynierii środowiska 3 2 2 12 Psycholog 2 2 2 13 Specjalista zdrowia publicznego 2 2 2 Źródło: T-II/P-1 Przewidywany napływ absolwentów w roku 28 Analiza absolwentów wg szkół Analizując wyniki ankiet przeprowadzonych w szkołach ponadgimnazjalnych w powiecie krapkowickim pod kątem dostosowania do potrzeb rynku pracy powiatu, można stwierdzić o niedostosowaniu obecnych kierunków szkolnictwa do sytuacji na rynku pracy, o słabość powiązań z otoczeniem gospodarczym, w tym z regionalnym zapotrzebowaniem na kadry. Istnieje potrzeba otwierania nowych perspektywicznych kierunków kształcenia oraz modyfikowania programów szkolnych pod kątem uzupełnienia o przedmioty potrzebne na rynku pracy. Przedstawia to poniższa tabelka. 7
STRUKTURA ZAWODOWA ABSOLWENTÓW absolwenci którzy ukończyli STRUKTURA szkołę w 27ZAWODOWA ABSOLWENTÓWprzewidywani absolwenci w 28 rzeźnik - wędliniarz monter instalacji gazowych elektromechanik pojazdów samochodowych handlowiec dekarz krawiec cukiernik mechanik - operator pojazdów i urządzeń rolniczych stolarz tokarz tapicer elektromonter instalacji elektrycznych monter maszyn i urządzeń przemysłowych lakiernik samochodowy muzyk murarz kucharz małej gastronomii mechanik pojazdów samochodowych malarz-tapeciarz blacharz samochodowy technik budownictwa technik mechanik fryzjer ślusarz asystent ekonomiczny sprzedawca 3 4 6 1 1 8 1 2 11 2 2 4 7 4 5 9 8 9 6 1 17 1 1 14 11 12 7 13 12 14 14 16 17 16 28 21 28 25 24 28 35 4 45 źródło: TABLICA 4.2 8
Porównując badania sondażowe podaży absolwentów szkół ponadgimnazjalnych można stwierdzić że najliczniejszą grupę która w 27 ukończyła szkołę stanowili absolwenci bez zawodu 48,2% ogółu absolwentów. Drugą co do wielkości grupą byli sprzedawcy 9,43%, wysoki udział zaobserwowano w grupie asystent ekonomiczny 5,87%, jak również w zawodzie ślusarz. Jednocześnie w grupie bez zawodu przewidywane jest w 28 roku podwyższenie liczby absolwentów o 16,5% a sprzedawca obniżenie o około 11,1% natomiast w zawodzie ślusarz zwiększy się liczba absolwentów tylko o 4,2%. Największy przyrost absolutny liczby absolwentów w 28 r. w odniesieniu do roku wcześniejszego przewidywany jest w przypadku Technika handlowca, elektromechanik pojazdów samochodowych, monter instalacji gazowych 1%. Zmiany te świadczą że popyt na określone grupy zawodów jest kształtowany przez tendencje zawodowe jakie występują na naszym rynku pracy, które generują powstawanie nowych zawodów i jednocześnie powodują spadek lub zanik zainteresowania zawodami. Nie wszyscy absolwenci kończący szkoły ponadgimnazjalne rejestrują się w urzędzie pracy, część z nich znajduje prace a część kontynuuje naukę w systemie dziennym. Na podstawie rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych oraz wyników badań sondażowego wśród absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w 27 r. zaobserwowano grupy zawodów nadwyżkowych, dla których udział wśród ogółu bezrobotnych absolwentów był wysoki oraz w których przewidywana jest istotna zmiana w liczbie absolwentów w 28 ANALIZA NAPŁYWU ABSOLWENTÓW WG KLASYFIKACJI ZAWODÓW W ciągu 12 miesięcy 27 roku do Powiatowego Urzędu Pracy w Krapkowicach zgłosiło się 376 osób które legitymowały się świadectwem ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej. Wielkość napływu przedstawia wykres. 9
45 4 35 3 25 2 15 1 5 Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Paździer nik Listopad Grudzień Napływ absolwentów 2 2 28 35 2 27 38 15 61 4 38 34 Ogółem napływ bezrobotnych 388 28 253 253 268 285 328 271 33 326 334 351 1
W większości były to osoby z zawodami sklasyfikowanymi w dużych grupach zawodowych. Kształtowanie się napływu wg wielkich grup zawodowych w 27 roku ilustruje poniższa tabela: L.p Grupy zawodowe Napływ bezrobotnych absolwentów w 27 r. w % Napływ Absolwenci bezrobotnych zarejestrowani (stan Ogółem na koniec 31.12.7) w 27 r. w % Z ogółu zarejestrowanych (stan na koniec 31.12.7) w % 1 Pozostali specjaliści 25,98 5,11 16,39 3,18 2 Pracownicy usług Osobistych i ochrony 11,2 5,87 13,11 6,68 3 Pracownicy pozostałych specjalności 9,84 5,91 8,19 5,4 4 Specjaliści nauk fizycznych, Matematycznych 9,5 1,45 8,19,63 i technicznych 5 Średni personel techniczny 8,66 4,28 8,19 3,71 6 Modelki, sprzedawcy I demonstratorzy 5,9 9,71 8,19 11,5 7 Specjaliści nauk przyrodniczych i 5,9 1,7 9,83,68 ochrony zdrowia 8 Robotnicy obróbki metali i mechanicy urządzeń 5,9 9,74 11,47 6,52 9 Specjaliści szkolnictwa 3,93 1,3 4,91,58 1 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 3,93 9,57 4,91 14,89 Źródło: T-II/P-2a i T-II/ P-1a Z przedstawionych danych wynika, iż najwięcej rejestruje się absolwentów w grupie zawodowej Pozostali specjaliści z przewagą zawodu ekonomista ( 9 osób), Pracownicy usług osobistych i ochrony (najwięcej kucharzy małej 11
gastronomi 1 osób) oraz Pracownicy pozostałych specjalności (asystent ekonomiczny 13)Źródło: T-II/P-2 Jednak ranking zawodów i specjalności przedstawia się inaczej. najwięcej bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych było w następujących zawodach: L.p. Nazwa zawodu Napływ bezrobotnych absolwentów w 27 Absolwenci zarejestrowani (stan na koniec 31.12.7) r. 1 Bez zawodu 122 2 2 Sprzedawca 15 5 3 Asystent ekonomiczny 13 3 4 Kucharz małej gastronomii 1 3 5 Technik informatyk 1 2 6 Ekonomista 9 1 7 Specjalista do spraw organizacji 8 usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych 8 Filolog filologia obcojęzyczna 7 9 Blacharz samochodowy 7 3 1 Pedagog 6 1 Źródło: T-II/P2 i T-II/P-1 Z powyżej przedstawionych danych również wynika, że są to zawody w których absolwenci znaleźli zatrudnienie. Analiza ofert pracy wg zawodów W roku 27 w dyspozycji Powiatowego Urzędu Pracy było 1538 ofert pracy czyli średnio miesięcznie na ok. 2 absolwentów przypadała jedna oferta pracy. Liczba ofert pracy ma zasadniczy wpływ na liczbę osób wyłączanych z ewidencji bezrobotnych z powodu podjęcia pracy. 12
Jak wynika ze statystyki wśród grup zawodowych prym wiodą cztery grupy zawodowe. Lp Grupa zawodowa Oferty pracy wg Dominujący zawód w grupie zawodowej największych grup Nazwa % z ogółem zawodowych w % 1. Pracownicy przy prostych pracach 18,33 Gospodarz budynków 15,99 w handlu i usługach 2. Pracownicy obsługi biurowej 15,93 Pracownik obsługi 12,94 biurowej 3. Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 8,97 Sprzedawcy 8,97 i demonstratorzy 4. Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 8,58 Spawacze i pokrewni 3,31 Źródło: T-II/P-3a Jednak w rankingu zawodów zgłaszanych ofert kolejność jest trochę inna. najwięcej ofert było zgłoszonych w zawodzie : Nazwa zawodu Liczba ofert Robotnik gospodarczy 245 Pracownik biurowy 196 Sprzedawca 137 Kierowca samochodu ciężarowego 49 Spawacz ręczny gazowy 49 Robotnik budowlany Magazynier 39 Monter podzespołów i zespołów 35 elektronicznych Szwaczka 28 Murarz 25 Ślusarz 23 Pracownik ochrony mienia i osób 19 Źródło: T-II/P-3 13
Analizując powyższy ranking należy zauważyć, iż osoby posiadające te zawody mają największe szanse znalezienia pracy. Jednak wysokie są oczekiwania pracodawców. Ciągle preferują oni pracowników z doświadczeniem zawodowym. Ponadto często w ofertach pracy pojawiają się wysokie wymagania kwalifikacyjne w połączeniu z młodym wiekiem, dyspozycyjnością i posiadaniem doświadczenia zawodowego. W wielu przypadkach jest to sytuacja niemożliwa do pogodzenia. Wnioski Większość stałych cech bezrobocia w Polsce świadczy o strukturalnym niedopasowaniu na rynku pracy, którego usunięcie nawet w sytuacji wysokiego wzrostu gospodarczego jest bardzo trudne do zrealizowania. Monitoring zawodów nadwyżkowych i deficytowych to znaczący czynnik determinujący zwiększenie efektywności kształcenia zawodowego ze względu na jego odniesienie do potrzeb lokalnego rynku pracy. Pozwoli koordynować kierunki kształcenia i dopasowanie struktury kształcenia do potrzeb rynku pracy wśród przyszłych absolwentów. Chociaż wyniki monitoringu nie są w stanie jednoznacznie określić rzeczywistą skale zjawiska w przedmiotowym zakresie. Jest to spowodowane tym że nie wszyscy pracodawcy zgłaszają wolne miejsca pracy do urzędu pracy a część absolwentów podejmuje pracę za granicą niekoniecznie w swoich zawodach. Prognoza: Systematyczne określanie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo - kwalifikacyjnej na lokalnym rynku pracy przy 14
wykorzystaniu bazy informatycznej. Udostępnianie wyników działań władzom oświatowym oraz dyrekcjom szkół dla korygowania poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego. Ustawa z dnia 2 kwietnia 24 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy(dz.u. Nr 99, poz. 11) zawiera regulacje prawne służące wzmocnieniu pro-zatrudnieniowych działań na rynku pracy. Umożliwia zdecydowane wzmocnienie aktywnych form polityki rynku pracy. Trudności, z jakimi boryka się polski rynek pracy w tym również krapkowicki, są aktualnie spotęgowane, dlatego że podaż pracy jest relatywnie wyższa niż w innych krajach europejskich, co wynika ze zwiększonego przyrostu młodych roczników w zestawieniu ze zmniejszonym popytem na pracę. Poza tym struktura tej podaży jak wynika z powyższej analizy nie dopasowuje się w odpowiednim tempie do aktualnych i przyszłych potrzeb gospodarczych. Problem ten dotyczy zwłaszcza kwalifikacji. Istnieje potrzeba efektywniejszego dostosowywania systemu kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy. Zminimalizuje to utrzymujące się niedopasowanie kwalifikacji zawodowych oraz faktyczną bierność dużej części osób zagrożonych lub dotkniętych bezrobociem. Będzie można zagwarantować wskazanie rzeczywistych kierunków zmian i specyficznych tendencji. Dostosowanie kierunków kształcenia do żywiołowo zmieniających się potrzeb rynku pracy, umożliwi wykonywanie nowych zawodów absolwentom dla których aktualnie nie ma zapotrzebowania w ich zawodzie oraz dla absolwentów bez zawodu. Dla wymienionych kategorii mogą być prowadzone szkolenia i kursy mające na celu nabycie kwalifikacji i umiejętności zawodowych związanych z nowym zawodem, lub kwalifikacji. Kolejny problem w zakresie korelacji między kształceniem zawodowym a potrzebami rynku pracy, to określenie tendencji w zakresie przestrzennego zróżnicowania bezrobocia. Problem ten jest bezpośrednio związany z planowaniem sieci szkół ponadgimnazjalnych. Istotne jest również przygotowanie zasad funkcjonowania systemu pozaszkolnego. Należy zwrócić, 15
bowiem uwagę na poradnictwo zawodowe, aktywizację absolwentów, szkolenia osób bezrobotnych oraz osób pracujących, ale zagrożonych utratą pracy. Aneks statystyczny 1. T-II/P-1 Bezrobotni wg zawodów w powiecie krapkowickim w II- półroczu 27 roku 2. T-II/P-1a Struktura bezrobotnych wg grup zawodowych w powiecie krapkowickim w II- półroczu 27 roku 3. T-II/P-2 Napływ bezrobotnych wg zawodów w powiecie krapkowickim w IIpółroczu 27 roku 4. T-II/P-2a Struktura napływu bezrobotnych wg grup zawodowych w powiecie krapkowickim w II- półroczu 27 roku 5. T-II/P-3 Oferty pracy wg zawodów w powiecie krapkowickim w II- półroczu 27 roku 6. T-II/P-3a Struktura ofert pracy wg grup zawodowych w powiecie krapkowickim w II- półroczu 27 roku 7. Tablica 4.1 Absolwenci zarejestrowani w PUP w powiecie krapkowickim według szkół i zawodów w roku 27 oraz przewidywani absolwenci w roku 28 8. Tablica 4.2 Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów w powiecie krapkowickim w latach 27 i 28 16