Świadczenia pieniężne przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich Niniejsze opracowanie jest krótkim omówieniem przepisów ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Należy pamiętać, że nie jest on interpretacją przepisów w powiązaniu z określonym stanem faktycznym, dlatego w związku z konkretną sytuacją, może dojść do pewnych odmienności w postępowaniu przed Kierownikiem Urzędu ds. Repatriantów i Osób Przesiedlonych w postępowaniu o przyznanie świadczenia osobom deportowanym do pracy przymusowej. Stan prawny na dzień 6.09.2011roku. 1. Kto jest osobą deportowaną do pracy przymusowej kto może ubiegać się o świadczenie pieniężne? O świadczenie może obiegać się osoba, która była represjonowana, czyli: a. była osadzona w obozach pracy przymusowej w okresie wojny w latach 1939-1945 z przyczyn politycznych, narodowościowych, rasowych i religijnych; b. była deportowana (wywieziona) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy w graniach terytorium państwa polskiego sprzed 1 września 1939 roku lub z tego terytorium: - III Rzeszy i terenów przez nią okupowanych w okresie wojny w latach 1939-1945, - Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i terenów przez niego okupowanych w okresie od dnia 17 września 1939 r. do dnia 5 lutego 1946 r. oraz po tym okresie do końca 1948 r. z terytorium państwa polskiego w jego obecnych granicach. 1
UWAGA dla osób, które otrzymały decyzję negatywną, ponieważ nie przekroczyły granicy sprzed 1 września 1939 roku, a spełniają pozostałe warunki przyznania świadczenia. W związku ze zmianą ustawy z 25 lutego 2011 roku o świadczenie pieniężne mogą ubiegać się teraz także osoby, które zostały wywiezione do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy w graniach terytorium państwa polskiego sprzed 1 września 1939 roku. Wniosek mogą złożyć zarówno osoby, które jeszcze nie ubiegały się w ogóle o świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym, ale także osoby, które otrzymały decyzje ostateczne odmawiające świadczenia. Zmiana decyzji negatywnej jest możliwa na wniosek strony, który należy złożyć do Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na podstawie art. 2 ustawy z dnia 25 lutego 2011 roku o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w zw. z art. 154 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego. w okresie podlegania represjom była obywatelem polskim i jest nim obecnie; w przypadku deportacji została wywieziona na okres co najmniej 6 miesięcy. Niniejszego okresu represji nie liczy się od momentu poczęcia (nawet jeśli matka dziecka w tym czasie była poddawana represjom), ale od daty urodzenia (tak wyrok WSA w Białymstoku z dnia 27.10.2005 r., sygn. akt II SA/Bk 503/05, LEX nr 173719, wyrok NSA w Warszawie z dnia 11.05.2010 r., sygn. akt II OSK 918/09, LEX nr 706018, wyrok NSAw Warszawie z dnia 8 października 2009 r., sygn. akt II OSK 1703/08, LEX nr 573604). Uwaga! Do okresu deportacji nie zalicza się także okresu po dniu zakończenia wojny (tak wyrok NSA w Warszawie z dnia 6 czerwca 2008 r., sygn. akt II OSK 979/07, LEX nr 493532). Pod uwagę należy wziąć tylko daty ściśle podane 2
w art. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych przysługujących osobom deportowanym do pracy przymusowej. 2. Kto z osób represjonowanych nie może otrzymać świadczenia albo pobierając inne świadczenia może otrzymać tylko jedno z nich? Świadczenia nie może otrzymać osoba, która otrzymuje dodatek: kombatancki, za tajne nauczanie. Osoba, która jest uprawniona zarówno do pobierania świadczenia przysługującego osobom deportowanym oraz równocześnie jest uprawniona do dodatku na podstawie przepisów o : - ubezpieczeniu społecznym rolników, - uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnionym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu; może otrzymać tylko albo świadczenie albo dodatek otrzymuje ona albo wyższe świadczenie, albo to, które wybierze, że chce otrzymywać. 3. Jakie należy złożyć dokumenty, ubiegając się o świadczenie pieniężne? a. Osoby ubiegające się pierwszy raz o świadczenie pieniężne. Decyzję w sprawie przyznania bądź odmowy przyznania świadczenia pieniężnego przysługującego osobom deportowanym wydaje Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na podstawie wniosku zainteresowanej osoby, który powinien zawierać: 3
wypełniony i podpisany wniosek o przyznanie świadczeń - kwestionariusz (Załącznik nr 1); wszelkiego rodzaju dowody, w tym zwłaszcza dokumenty, które potwierdzają rodzaj i okres represji (mogą to być m.in. dokumenty z miejsca wykonywania pracy przymusowej, zaświadczenia, poświadczenia, oświadczenia instytucji państwowych i zagranicznych, urzędów centralnych i samorządowych i innych, dowodem mogą być zeznania świadków, a także zdjęcia itp.). Jeśli załącza się do wniosku kopie dokumentów, to powinny one być poświadczone za zgodność z oryginałem. Poświadczenia za zgodność z oryginałem może dokonać notariusz, występujący w sprawie pełnomocnik będący adwokatem lub radcą prawnym, organ administracji; opinię (Załącznik nr 2) właściwego stowarzyszenia osób poszkodowanych właściwego dla określonego rodzaju represji; wydanie opinii jest bezpłatne i nie wymaga, by osoba, która wnioskuje o opinię była członkiem stowarzyszenia; pełnomocnictwo jest konieczne dołączenie go, jeśli osoba składająca wniosek działa przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo powinno być sporządzone przynajmniej w formie pisemnej. Pełnomocnikiem może być osoba, która posiada zdolność do czynności prawnych (także ograniczoną, ale nie osoba pozbawiona zdolności do czynności prawnych). b. Osoby, które otrzymały decyzję o odmowie przyznania świadczenia, ponieważ zostały wywiezione do pracy przymusowej, ale nie przekroczyły granicy Rzeczypospolitej Polskiej sprzed 1 września 1939 roku. W związku ze zmianą ustawy z 25 lutego 2011 roku o świadczenie pieniężne mogą ubiegać się teraz także osoby, które zostały wywiezione do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy w graniach terytorium 4
państwa polskiego sprzed 1 września 1939 roku. W związku z tym osoby, które otrzymały decyzję negatywną, mogą teraz złożyć wniosek o zmianę decyzji (art.2 ustawy zmieniającej z dnia 25 lutego 2011r.). We wniosku należy powołać datę i numer poprzedniej decyzji odmawiającej. Nie wymaga się już składania wszystkich dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku po raz pierwszy. Można jednakże złożyć nowe dokumenty, których nie dołączono, bądź nie miało się w posiadaniu przy składaniu wniosku po raz pierwszy. Jednakże, jeśli Urząd do Spraw Repatriantów i Osób Represjonowanych zauważy braki lub nieścisłości w poprzednim postępowaniu będzie prowadzić odpowiednią dalszą korespondencję z wnioskodawcą wzywając np. do osobistego stawiennictwa lub nadesłania odpowiednich dokumentów. 4. Ile czasu ma Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na wydanie decyzji w sprawie przyznania świadczenia pieniężnego? Kierownik do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych powinien rozpatrzyć sprawę niezwłocznie, jednak w przypadku spraw wymagających postępowania wyjaśniającego załatwienie sprawy powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca od dnia wszczęcia postępowania, a sprawy szczególnie skomplikowanej w ciągu dwóch miesięcy. Przy załatwianiu podania o ponowne rozpatrzenie sprawy Kierownik ma jeden miesiąc na rozpatrzenie go. 5. Gdzie i w jaki sposób można złożyć wniosek o świadczenie pieniężne? Wniosek o przyznanie świadczenia należy kierować na adres: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych ul. Wspólna 2/4 00 926 Warszawa 5
Wniosek można złożyć: w Punkcie Informacyjnym Urzędu mieszczącym się przy ul. Wspólnej 2/4 w Warszawa, w pokoju nr 041. Punkt Informacyjny przyjmuje wnioski w poniedziałek między godziną 8.15-13.00, 13.30-18.00 oraz od wtorku do piątku między godziną 8.15-13.00, 13.30-16.15. Z Punktem Informacyjnym można kontaktować się telefoniczne pod numerem (22)661-81-29, (22)661-87-06, a także za pośrednictwem poczty e-mail infor@udskior.gov.pl oraz za pośrednictwem poczty na podany powyżej adres Urzędu. 6. W jakiej wysokości można otrzymać świadczenie pieniężne? Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 lutego 2011 r. maksymalnie można otrzymać comiesięczne świadczenie pieniężne uzależnione od długości trwania pracy przymusowej. Świadczenie wynosi: 1) za 1 miesiąc pracy przymusowej - 9,36 zł; 2) za 2 miesiące - 18,64 zł; 3) za 3 miesiące - 28,03 zł; 4) za 4 miesiące - 37,32 zł; 5) za 5 miesięcy - 46,70 zł; 6) za 6 miesięcy - 55,96 zł; 7) za 7 miesięcy - 65,36 zł; 8) za 8 miesięcy - 74,70 zł; 9) za 9 miesięcy - 84,06 zł; 10) za 10 miesięcy - 93,37 zł; 11) za 11 miesięcy - 102,65 zł; 12) za 12 miesięcy -112,07 zł; 13) za 13 miesięcy - 121,37 zł; 6
14) za 14 miesięcy - 130,72 zł; 15) za 15 miesięcy - 140,04 zł; 16) za 16 miesięcy - 149,36 zł; 17) za 17 miesięcy - 158,75 zł; 18) za 18 miesięcy - 168,04 zł; 19) za 19 miesięcy - 177,41 zł; 20) za 20 miesięcy - 186,71 zł. 7. Jaki organ jest odpowiedzialny za wypłatę świadczenia w przypadku uzyskania decyzji pozytywnej? Decyzję o przyznaniu świadczenia wydaje Kierownik do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, natomiast o wypłatę świadczenia należy zwrócić się do właściwego organu emerytalno rentowego wraz z wnioskiem o wypłatę świadczenia oraz decyzją o przyznaniu świadczenia. Nadto świadczenie zostanie wypłacone także za okres do 3 miesięcy przed miesiącem, w którym złożono wniosek. 8. Co należy zrobić w przypadku decyzji o odmowie przyznania świadczenie pieniężnego? W przypadku otrzymania decyzji o odmowie przyznania świadczenia pieniężnego przysługującym osobom deportowanym, osoba niezadowolona z decyzji lub niezgadzająca się z nią, może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do Kierownika do Spraw Kombatantów i Osób represjonowanych. Podanie o ponowne rozpatrzenie sprawy nie wymaga wprawdzie szczegółowego uzasadnienia, wystarczy jeśli wynika z niego, że strona jest niezadowolona z decyzji. Jednakże dobrze, jeśli w uzasadnieniu określi się powody, zgodnie z którymi uważa się, że decyzja została wydana wadliwie. 7
Obowiązujące przepisy: 1. Ustawa o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. 1996 Nr 87, poz. 395 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 25 lutego 2011 roku o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. 2011 Nr 72, poz. 380). 3. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 2000 Nr 98, poz. 1071 z późn. zm). 4. Rozporządzenie Ministra Prawy i Polityki Społecznej z dnia 29 grudnia 1999 r. w sprawie wymaganych dokumentów i dowodów potwierdzających rodzaj represji i okres jej trwania oraz szczegółowego trybu postępowania przy składaniu i rozpatrywaniu wniosków o przyznanie świadczenia pieniężnego przysługującego osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. 1999 Nr 111, poz. 1300). 5. Komunikat Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 lutego 2011 r. w sprawie kwoty świadczenia pieniężnego przysługującego osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (M.P. 2011 Nr 15, poz. 161). 8