Historia powstania Systemu Państwowe Ratownictwa Medycznego w Polsce oraz Ratownictwo Medyczne na świecie
Po odbyciu kursu słuchacz powinien umieć: Wymienić obowiązujące akty prawne Znać Znać med. Czyn rat Znać Omówić system ratownictwa medycznego w innych krajach
Historia powstawania systemu PRM Pierwszym aktem prawnym dotyczącym PRM była ustawa z dnia 25 lipca 2001 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym która określiła po raz pierwszy zasady organizacji i funkcjonowania systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego oraz zdefiniowała szereg podstawowych pojęć z tej dziedziny, w szczególności pojęcia stanu nagłego, pierwszej pomocy, medycznych działań ratunkowych i dysponenta jednostki. Za jednostki systemu ustawa uznała szpitalne oddziały ratunkowe oraz zespoły ratownictwa medycznego. Zadaniem pierwszych miało być podejmowanie medycznych działań ratowniczych w warunkach szpitalnych, zaś drugich działanie w warunkach przedszpitalnych w miejscu zdarzenia, wskutek którego nastąpiło nagłe zagrożenie zdrowia lub życia. Po raz pierwszy także ustawa ta wyróżniła trzy grupy zawodowe, których zadaniem miało być podejmowanie i realizowanie medycznych czynności ratunkowych: lekarzy ratunkowych, pielęgniarki ratunkowe i ratowników medycznych.
Historia powstawania systemu PRM nowy zawód - ratownik medyczny Zawód ten może wykonywać osoba, która uzyskała dyplom ukończenia wyższych studiów zawodowych w zakresie ratownictwa medycznego, bądź uzyskała tytuł ratownika medycznego w policealnych szkołach medycznych przed 30 września 2006 roku. W kwestii wymagań programowych wyższych studiów zawodowych dla kierunków kształcących ratowników medycznych oraz zakres wiedzy niezbędnej dla przygotowania zawodowego ratowników medycznych ustawa odsyłała do przepisów wykonawczych, które miał wydać minister zdrowia. Ustawa dodatkowo zdefiniowała także pojęcie ratownika przedmedycznego, rozumiejąc przez nie osobę posiadająca odpowiednie przeszkolenie i kwalifikacje nabyte w toku kursów szkolenia zawodowego.
Historia powstawania systemu PRM Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 2001 roku stanowiła krok milowy w budowaniu nowoczesnego systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego w naszym kraju. Zawierała jednak wiele niejasności i luk prawnych. Niektóre ważne kwestie uregulowała nazbyt pobieżnie i z zasady odsyłała do aktów wykonawczych np. w sprawie tak ważnej jak usankcjonowanie nowego zawodu ratownika medycznego. Ustawa aż dwadzieścia razy upoważniała do wydania przepisów wykonawczych. W czasie obowiązywania tej ustawy ukazały się tylko dwa z dwudziestu aktów wykonawczych: w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego z dnia 10 maja 2002 roku (Dz. U. Nr 74, poz. 687) w sprawie trybu tworzenia powiatowych, wojewódzkich i krajowych rocznych planów zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych z dnia 23 maja 2002 roku (Dz. U. Nr 79, poz. 721).
Historia powstawania systemu PRM Dnia 6 grudnia 2002 roku Sejm uchwalił ustawę o świadczeniu usług ratownictwa medycznego (Dz. U. Nr 241, poz.. 2073). Przełożyła ona wejście w życie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 2001 r. na 31 grudnia 2005 roku. Ustawa wprowadziła określenie usługi ratownictwa medycznego, czyli działania służące ratowaniu osób w stanie nagłym realizowane przez SOR, ZRM i CPR. Przepis ten był niespójny z artykułem 23 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 2001 roku uznającym za jednostki systemu tylko szpitalne oddziały ratunkowe i zespoły ratownictwa medycznego.
Historia powstawania systemu PRM Uchwalenie ustawy o świadczeniu usług ratowniczych z 2002 roku potwierdziło olbrzymie trudności, jakie napotykało wdrażanie i budowanie systemu ratownictwa medycznego w naszym kraju. Dwuletnie opóźnienie wejścia w życie Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym z 2001 roku, zbyt pobieżne uregulowanie niektórych kwestii, niejasności i luki prawne oraz brak zdecydowanej większości aktów wykonawczych budził ostrą krytykę różnych środowisk zainteresowanych reformą instytucji Pogotowia Ratunkowego. Już w 2004 roku pojawił się projekt kolejnej ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym.
Historia powstawania systemu PRM Tragiczne wydarzenia związane z zawaleniem się dachu i stropu hali wystawowej w Chorzowie w styczniu 2006 roku przyśpieszyły działania na rzecz zbudowania sprawnego systemu ratownictwa medycznego. c. Nową i historycznie trzecią ustawę Sejm uchwalił
Organizacja systemu PRM Ustawa o PRM z 8 września 2006 roku pomija rolę CPRów zakłada, że System ratownictwa medycznego tworzony jest przez SOR oraz ZRM w tym lotnicze zespoły ratownictwa medycznego. Z systemem współpracują jednostki organizacyjne szpitali wyspecjalizowane w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego.
Organizacja systemu PRM Szpitalny oddział ratunkowy- jest komórką organizacyjną szpitala w rozumieniu przepisów o zakładach opieki zdrowotnej, stanowiącą jednostkę systemu PRM, która udziela świadczeń opieki zdrowotnej osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, spełniającą wymagania określone w ustawie o PRM. Organizację oraz funkcjonowanie szpitalnego oddziału ratunkowego regulują przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 15 marca 2007 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (Dz.U. Nr 55, poz. 365) oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego (Dz.U. Nr 140, poz. 1143 ze zm.). Zgodnie z przywołanymi powyżej przepisami szpitalny oddział ratunkowy organizuje się w zakładzie opieki zdrowotnej, w którym znajdują się co najmniej: oddział chorób wewnętrznych, oddział chirurgii ogólnej z częścią urazową oraz oddział anestezjologii i intensywnej terapii.
Organizacja systemu PRM Zespół Ratownictwa Medycznego ZRM jest to zespół podejmujący medyczne czynności ratunkowe w warunkach pozaszpitalnych. Zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na zespoły specjalistyczne S, w skład których wchodzą co najmniej trzy osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny oraz zespoły podstawowe P, w skład których wchodzą co najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny.
Organizacja systemu PRM Zespół ratownictwa medycznego jest wyposażony w specjalistyczny środek transportu sanitarnego, spełniający cechy techniczne i jakościowe określone w Polskich Normach przenoszących europejskie normy zharmonizowane. Aktualnie obowiązującą w tym zakresie normą jest Polska Norma PN EN 1789:2008 "Pojazdy medyczne i ich wyposażenie ambulanse drogowe". W niniejszej Normie określone zostały wymagania dotyczące konstrukcji, badania, osiągów i wyposażenia ambulansów drogowych stosowanych do transportu i sprawowania opieki nad pacjentami oraz wymagania dotyczące przedziału dla pacjenta. Polska Norma PN EN 1789:2008 określa wymagania dla kategorii ambulansów drogowych wyznaczonych na podstawie wzrastającego poziomu leczenia, które może być wykonane.
Organizacja systemu PRM Norma wyróżnia następujące typy ambulansów drogowych: typ A - ambulans do transportu pacjentów, typ B - ambulans ratunkowy oraz typ C - ruchoma jednostka intensywnej opieki ambulans ratunkowy. Ambulans do transportu pacjentów to ambulans drogowy skonstruowany i wyposażony dla transportu pacjentów, co do których nie przewiduje się, że zostaną pacjentami w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Istnieją dwa typy ambulansów do transportu pacjentów: typ A1 - odpowiedni do transportu jednego pacjenta typ A2 - odpowiedni do transportu jednego pacjenta lub kilku pacjentów (na noszach i/lub w fotelu). Ambulans ratunkowy to ambulans drogowy skonstruowany i wyposażony do transportu, podstawowego leczenia i monitorowania pacjentów. Natomiast ruchoma jednostka intensywnej opieki ambulans ratunkowy to ambulans drogowy skonstruowany i wyposażony do transportu, zaawansowanego leczenia i monitorowania pacjentów.
Organizacja systemu PRM Ratownicy medyczni i ratownicy Rozdział 2 ustawy z 2006 roku Ratownicy medyczni i ratownicy reguluje w miarę obszernie fundamentalne kwestie dotyczące wykonywania nowego zawodu medycznego i osób udzielających kwalifikowanej pierwszej pomocy, a pełniących służbę lub zatrudnionych w jednostkach współpracujących z systemem PRM. Określono zakres czynności medycznych wykonywanych przez ratownika medycznego i ratownika, uszczegółowiony w aktach wykonawczych.
Organizacja systemu PRM Ratownik medyczny Zawód ratownika medycznego może wykonywać osoba, która ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) ratownictwo medyczne, ukończyła szkołę policealną i posiada dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu zawodowego ratownik medyczny lub posiada dyplom wydany w innym państwie uznany za równoważny z dyplomem uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej, potwierdzającym tytuł zawodowy ratownika medycznego. Wykonywanie zawodu ratownika medycznego polega na zabezpieczeniu osób znajdujących się w miejscu zdarzenia oraz podejmowaniu działań zapobiegających zwiększeniu liczby ofiar i degradacji środowiska, dokonywaniu oceny stanu zdrowia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i podejmowaniu medycznych czynności ratunkowych, transportowaniu osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, komunikowaniu się z osobą w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i udzielaniu jej wsparcia psychicznego w sytuacji powodującej stan nagłego zagrożenia zdrowotnego oraz organizowaniu i prowadzeniu zajęć z zakresu pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz medycznych czynności ratunkowych.
Organizacja systemu PRM Ratownik Ustawa reguluje także zakres czynności wykonywanych przez ratownika w ramach kwalifikowanej pierwszej pomocy obejmujący: resuscytację krążeniowo-oddechową, tamowanie krwotoków zewnętrznych i opatrywanie ran, unieruchamianie złamań i podejrzeń złamań kości oraz zwichnięć, ochronę przed wychłodzeniem lub przegrzaniem, prowadzenie wstępnego postępowania przeciwwstrząsowego, stosowanie tlenoterapii biernej, ewakuację z miejsca zdarzenia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, wsparcie psychiczne osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego oraz prowadzenie wstępnej segregacji medycznej.
Organizacja systemu PRM Jednostki współpracujące z Systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego Jednostkami współpracującymi z systemem są służby ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, w szczególności: Państwowa Straż Pożarna, jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, społeczne organizacje ratownicze, jeżeli zostaną wpisane do rejestru jednostek współpracujących z systemem.
Organizacja systemu PRM Rozdział 3 ustawy z 2006 roku reguluje planowanie i organizację systemu ratownictwa medycznego. Ustawodawca zrezygnował z wymaganych wcześniej rocznych planów zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych i wojewódzkiego programu rozwoju ratownictwa, wprowadzając jedynie obowiązek sporządzania wojewódzkich planów działania systemu na okresy trzyletnie, z możliwością ich corocznej aktualizacji. Uproszczono tryb przygotowania planów, a równocześnie zwrócono uwagę na konieczność dokonywania przez wojewodę wielostronnych uzgodnień z wojewódzkim oddziałem NFZ, z szefem Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, komendantem wojewódzkim Policji, komendantem oddziału Straży Granicznej, komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej i komendantem Wojskowego Oddziału Profilaktyczno-Leczniczego. Wojewoda jest głównym podmiotem odpowiedzialnym za wiele działań organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem systemu PRM.
Organizacja systemu PRM Dyspozytor medyczny Dyspozytorem medycznym może być osoba, która posiada wykształcenie wymagane dla lekarza systemu, pielęgniarki system lub ratownika medycznego i przez okres co najmniej 5 lat była zatrudniona przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w pogotowiu ratunkowym, szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR), oddziale anestezjologii i intensywnej terapii lub w izbie przyjęć szpitala. Do zadań dyspozytorów medycznych należy przyjmowanie powiadomień o zdarzeniach, ustalanie priorytetów i niezwłoczne dysponowanie zespołów ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia, przekazywanie niezbędnych informacji osobom udzielającym pierwszej pomocy, przekazywanie osobie kierującej akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych niezbędnych informacji ułatwiających prowadzenie medycznych czynności ratunkowych na miejscu zdarzenia, zbieranie aktualnych informacji o dostępnych na danym obszarze jednostkach systemu i przekazywanie tych informacji lekarzowi koordynatorowi ratownictwa medycznego oraz zbieranie i archiwizowanie bieżących informacji o zdarzeniach i prowadzonych medycznych czynnościach ratunkowych.
Organizacja systemu PRM Centra powiadamiania ratunkowego Ustawa sytuuje centrum powiadamiania ratunkowego łącznie z lekarzami koordynatorami ratownictwa medycznego na poziomie województwa. Centra powiadamiania ratunkowego przyjmują zgłoszenia z numeru alarmowego 112 i przekierowują zgłoszenia do właściwej jednostki Policji, Państwowej Straży Pożarnej i pogotowia ratunkowego.
Organizacja systemu PRM lekarz koordynator Lekarzem koordynatorem ratownictwa medycznego może być lekarz systemu, który posiada co najmniej 5-letni staż pracy w szpitalnym oddziale ratunkowym lub w zespole ratownictwa medycznego Do zadań lekarza koordynatora ratownictwa medycznego należy w szczególności nadzór merytoryczny nad pracą dyspozytorów medycznych, koordynacja współpracy dyspozytorów medycznych spoza obszaru działania jednego dysponenta jednostki, udzielanie dyspozytorom medycznym niezbędnych informacji i merytorycznej pomocy oraz udział w pracach wojewódzkiego zespołu reagowania kryzysowego.
Ratownictwo medyczne w innych krajach Niemcy Duże zróżnicowanie działanie systemu ratownictwa medycznego w zależności od regionu. Za tworzenie i działanie systemu odpowiedzialne są powiaty miasta a na wschodzie landy Pogotowie Może być wydzieloną jednostka straży pożarnej (Feuerwehr) lub organizacją pożytku publicznego Koordynacja działań poszczególnych jednostek ratownictwa medycznego przez centra zarządzania ratunkowego Różne systemy finansowania systemu ( rozliczenia z miastem lub powiatem lub bezpośrednio z kasą chorych ) W ambulansach pracują sanitariusze, asystenci ratunkowi (odpowiednik polskiego ratownika medycznego) oraz lekarze
Ratownictwo medyczne w innych krajach Niemcy Ambulanse KTW ( Krankentransportwagen ) czyli ambulans transportowy Ambulans RTW ( Rettungswagen ) typowy ambulans ratunkowy Ambulans NEF ( Notarzteinsatzfahrzeug ) czyli samochód lekarza Znakomicie rozwinięty system ratownictwa lotniczego Dysponuje 45 śmigłowcami należącymi do ADAC 50 śmigłowców niemieckiej powietrznej służby ratunkowej Oraz kilkanaście maszyn innych instytucji Najczęściej modele śmigłowców EC 135, EC 145, oraz samoloty sanitarne Dornier Fairchild 328-300 Jet, Beechcraft 350 Super King- Air i Lear Jet Wskazania do wezwania podobnie jak w Polsce.
Ratownictwo medyczne w innych krajach USA Zróżnicowane działanie i funkcjonowanie systemu w zależności od stanu Ambulanse będące w strukturach straży pożarnej, będące własnością szpitali, samodzielne firmy lub będące własnością miast Organizacja ratownictwa Medycznego oparta na funkcjonowaniu straży pożarnej Funkcjonowanie systemu ratownictwa medycznego oparte na paramedykach ( EMT p ) oraz technikach ratownictwa medycznego (EMT) Ujednolicony numer alarmowy dla wszystkich służb ratunkowych i porządkowych w całym kraju 911 Ambulanse ALS (Advanced Live Support) odpowiednik karetki specjalistycznej Ambulans do transportu pacjentów wymagających intensywnej opieki medycznej MICU (Mobile Intensive Care )
Ratownictwo medyczne w innych krajach USA Ambulanse BLS wyposażone w podstawowy sprzęt medyczny oraz automatyczny defibrylator zewnętrzny Paramedic Response Unit samochód typu van, wyposażony w sprzęt o standardzie ambulansu ALS, lecz bez możliwości transportu pacjenta. Służy do pomocy strażackim karetkom BLS; Śmigłowce ratunkowe w standardzie ALS Personel karetki stanowią dwie osoby w zależności od rodzaju karetki W karetkach typu MICU dodatkowo może być trzecia osoba pielęgniarka/pielęgniarz z uprawnieniami do podawania leków zwiotczających oraz wyszkolonych w zakresie opieki nad pacjentem w ciężkim stanie. System kształcenia ratowników oparty na dwóch stopniach EMT (Emergency Medical Technician) technik ratownik EMT-p (Paramedic). System kształcenia może nieznacznie różnić w zależności od stanu.
Ratownictwo medyczne w innych krajach Izrael Za organizację systemu ratownictwa medycznego na terenie Izraela odpowiada Departament Ratownictwa Działaniami z zakresu ratownictwa medycznego zajmuje się organizacja Czerwona Gwiazda Dawida MAGEN DAVID ADOM (MDA) Ambulanse ratunkowe w standardzie BLS oraz ALS w których pracuje lekarz
Ratownictwo medyczne w innych krajach Wielka Brytania System stworzony na podstawie służby medycznej Ambulans Service System Alarmowy 999 Dwa rodzaje Ambulansów ALS i BLS Finansowanie systemu: państwo oraz władze lokalne Dwuosobowe zespoły wyjazdowe, złożone z techników medycznych i ratowników (paramedycy) Wielostopniowy system gradacji Dobrze rozwinięty system HEMS tylko w Szkocji
Ratownictwo medyczne w innych krajach Szwecja Pełna integracja systemu numer 112 określany jako 112-SOS alarm Ambulanse BLS oraz ALS z pielęgniarka anestezjologiczną W każdym Centrum alarmowym lekarz koordynator uczestniczy w dysponowaniu zespołami
Ratownictwo medyczne w innych krajach Grecja System ratownictwa medycznego EKAB Jednolity numer alarmowy 112 oraz 166 Centralna baza w Atenach oraz 11 centrów regionalnych W większych miastach funkcjonują załogi na motocyklach Karetki podstawowe bez lekarza oraz z lekarzem i technikami ratownictwa różniące się wyposażeniem Specjalny oddział ratownictwa w zdarzeniach masowych Wyszkolenie techników na dwóch poziomach podstawowy i zaawansowany Dla już pracujących wprowadzono dwusemestralne szkolenie zawodowe
Bibliografia: