PROFESJONALNE INSTALACJE MULTIMEDIALNE

BIBLIOTEKA SATacademy 1 / 2008 MARIAN POKORSKI PROFESJONALNE INSTALACJE MULTIMEDIALNE Książkę tą dedykuję mojej córce Alexandrze Suck Wydawca: SATacademy Sp. z o.o.

Spis treści 1. Słowo wstępne...7 2. Wprowadzenie...8 3. Założenia...8 4. Projekt... 10 4.1. Pytania i komentarze...10 5. Anteny... 14 5.1. Anteny radiowe...14 5.1.1. Dipol 1RUZ B - firma DIPOL...14 5.1.2. Dipol 5/R B...15 5.2. Anteny dla telewizji naziemnej...15 5.2.1. Anteny na pasmo VHF...15 5.2.1.1. Dipol 7/6-12 firma DIPOL...16 5.2.1.2. Dipol 44/21-69 Tri Digital - firmy DIPOL...16 5.2.2. Anteny na pasmo UHF...16 5.2.2.1. Dipol 11/21-60 - firmy DIPOL...17 5.2.2.2. Dipol 44/21-69 Tri Digital - firmy DIPOL...17 5.2.2.3. DIGITactiva firma Telkom-Telmor...18 5.2.3. Anteny szerokopasmowe...18 5.2.3.1. ASR-860 firma Telkom-Telmor...19 5.2.3.2. DIPOL Dual 21/6-12/21-69...20 5.3. Anteny satelitarne... 21 5.3.1. COR 700AL/P firma CORAB...22 5.3.2. Maximum E-85 Multifocus - firma 1K Rajsat...26 5.3.3. BIG-BISAT...28 5.3.3.1. Nośnik dla konwerterów...29 5.3.3.2. Uchwyty dla konwerterów...30 5.3.4. Oprogramowanie dla ustawienia konwerterów...30 5.3.5. Kolejne etapy programowania... 31 6. Konwertery...32 6.1. Konwerter Single...32 6.1.1. Maximum PRO P-1 firma Kjaerulff1...32 6.1.2.HUMAX LNB 110 SINGLE...33 6.2. Konwerter Twin... 34 6.21. Humax LNB 120 TWIN... 34 4

6.2.2. Maximum PRO P-2 TWIN firma Kjaulff1...36 6.3. Konwerter Quad...36 6.3.1. HUMAX LNB 140 QUATWIN... 37 6.4. Konwerter Quattro... 37 6.4.1. MAXIMUM PRO P-40 Quattro firma Kjaulff1...38 6.5. Monoblok...38 6.5.1.HUMAX LNB 210 MONOBLOK...39 6.5.2. PROP-40 MONOBLOK - firma Kjaerulff1...39 7. Kable i złącza... 41 7.1. Kable ziemne...42 7.1.1. 75 Om TRISET-11 PE Total Cu...43 7.2. Kable budynkowe...44 7.3.1. TRISET-113 HF 1,13/4,8/6,8...45 7.3.1.1. Parametry kabla...45 7.4. Złącza...49 7.4.1. Złącza IEC...49 7.4.2. Złącza typu F...50 7.4.2.1. Złącze Platinium TRISET-113 DIPOL...51 7.5. Złącza Cabelcon...53 8. Podzespoły towarzyszące...58 8.1. Zwrotnice antenowe...58 8.1.1. Zwrotnica MM-406 UHF-BIII-BI-FM DIPOL...58 8.2. Sumatory...59 8.2.1. Zwrotnica MM-200 ALCAD / DIPOL...59 8.2.2. Sumator sygnałów TV/Sat DC-009 Terra DIPOL...59 8.2.3. Rozgałęźnik - sumator TV/Sat RS-01/DC...60 8.3. Przełączniki DiSEqC...61 8.3.1. MSA-211 - firma Telkom-Telmor...61 8.3.2. SAR 211 - Spaun/Markus...62 8.3.3. SAR 412 - Spaun/Markus...62 8.3.4. DAR 422 WSG - Spaun / Markus...63 9. Multiswitche...66 9.1. Multiswitche SIGNAL firmy DIPOL... 67 9.1.1.SIGNAL 9X4 Satellite Multiswitch - firma DIPOL... 67 9.1.2. SIGNAL 9X16 Satellite Multiswitch - firma DIPOL...69 9.2. Multiswitche firmy WISI...69 5

9.2.1. DY 04...70 9.2.2. DY 08...70 10. Gniazdka antenowe...72 10.1. GCU-200 - Telkom-Telmor...72 10.2. GSF-320 - Telkom-Telmor...74 11. Odbiorniki satelitarne... 76 11.1. Odbiorniki satelitarne firmy TechniSat... 79 11.1.1. DigiCorder S2 TechniSat...79 11.1.2. DigiCorder HD8 S TechniSat...80 11.2. Odbiorniki satelitarne firmy Ferguson... 82 11.2.1. Ferguson HF 8900 HD...82 11.2.2. Ferguson FK-6900 CR... 84 12. Instalacje multimedialne...86 12.1. System anten naziemnych... 87 12.1.1. Przykład nr 1... 91 12.1.2. Przykład nr 2...92 12.1.3. Podsumowanie...92 12.2. Indywidualna instalacja multimedialna Wersja 1... 94 12.3. Indywidualna instalacja multimedialna Wersja 2...98 12.4. Indywidualna instalacja multimedialna Wersja 3...104 12.4. Indywidualna instalacja multimedialna Wersja 4... 110 12.4. Indywidualna instalacja multimedialna Wersja 5... 114 12.4. Indywidualna instalacja multimedialna Wersja 6... 118 12.4. Indywidualna instalacja multimedialna Wersja 7...122 13. Źródła zakupu... 120 6

SŁOWO WSTĘPNE Słowo wstępne Druga połowa XX wieku to narodziny i ogromny rozwój techniki satelitarnej. Kiedy w roku 1945 brytyjski futurolog Arthur Ch. Clarke przedstawił w czasopiśmie Wireless World swoją wizję satelitów na orbicie geostacjonarnej, ówczesny świat naukowy uznał to za absurd, a autora za fantastę. Zgodnie z wizją Clarke na orbicie okołoziemskiej, na wysokości 36.000 km ponad równikiem, można ustawić trzy stacjonarne (nieruchome) satelity w odległości kątowej 120 i w ten sposób zapewnić łączność z każdego do każdego miejsca na kuli ziemskiej. Niecałe 20 lat później fantazja Clarka stała się rzeczywistością. Nie ma dziedziny naszego życia, która by pośrednio lub bezpośrednio nie była związana z satelitami. Dostęp do największych źródeł naukowych, konsultacje na żywo z naukowcami lub lekarzami z każdego zakątka ziemi, możliwość kontaktu wizualnego i fonicznego z każdym człowiekiem bez względu na to, gdzie się znajduje, to tylko kilka przykładów. Przestajemy pisać listy, bo komunikacja przez Internet jest prostsza i szybsza. Często, korzystając z Internetu, prowadzimy rozmowy z członkami rodziny znajdującymi się na innym kontynencie i nie zdajemy sobie sprawy z tego, że jest to możliwe dzięki satelitom. Dzisiaj technika satelitarna trafiła pod przysłowiową strzechę. Przyzwyczailiśmy się tak dalece do anten satelitarnych, że przestajemy je zauważać. W pierwszym wydaniu z cyklu Biblioteka SATacademy przedstawię profesjonalną instalację multimedialną z możliwością korzystania z kilku mediów. Życzę ciekawej lektury, Marian Pokorski Redaktor Naczelny SATacademy 7

ANTENY 5.2.2.1. Dipol 11/21-69 - firmy DIPOL Ta antena 11-elementowa dla pasma UHF obejmuje kanały 21-69. Zysk energetyczny, w zależności od kanału, mieści się w zakresie 6 10 db. Jest przeznaczona do odbioru przy średnich odległościach od nadajników. Zasięg można znacznie zwiększyć przez wymianę symetryzatora na wzmacniacz. Elementy anteny są przykręcone do nośnika. Montaż trwa około minuty i polega na zamocowaniu reflektora dwoma wkrętami. 5.2.2.2. Antena Dipol 44/21-69 Tri Digital firma DIPOL Antena 44-elementowa dla pasma UKF, obejmująca kanały 21-69. Ta antena należy do najnowocześniejszych rozwiązań. Jej zwarta budowa i duża ilość elementów (44) daje duży zysk energetyczny i mały kąt widzenia, który dla polaryzacji poziomej wynosi 45, a dla polaryzacji pionowej 56. Zysk energetyczny wynosi 12,3-16,8 db. Wbudowany symetryzator ze złączem typu F zapewnia odporność na zakłócenia. Elementy anteny są wykonane z eloksalowanego aluminium, a stalowe części konstrukcyjne są ocynkowane galwanicznie, co zapewnia długowieczność anteny. Antena ta znajduje zastosowanie w wypadkach dużej odległości od nadajników, to znaczy przy stosunkowo niskim poziomie sygnału. nr 5.2.2.1. Antena Dipol 11/21-69 nr 5.2.2.2. Antena Dipol 44/21-69 Tri Digital 17

ANTENY 5.3.1. COR ASC 700 - firma Corab nr 5.3.1. Antena COR 700 Tę antenę zaliczyłem do profesjonalnych z uwagi na jej doskonałe parametry i wysoką jakość wykonania. Firma CORAB należy do czołówki europejskich producentów anten satelitarnych, o czym świadczą wyróżnienia i nagrody, do których należą EUROPEAN MEDAL przyznany przez European Integration Committee oraz rekomendacja Bisness Centre Clubu. Antena ma wymiary 714 x 636 mm, a jej część robocza 678 x 600 mm przy stosunku f/d=0,49. Antenę wykonuje się w trzech odmianach: z blachy stalowej, stalowej ocynkowanej i aluminiowej; pokrycie farbą poliestrową. Ramię nośnika konwerterów ma nietypową zatrzaskową konstrukcję, która jest nowością w technice antenowej. Wystarczy włożyć ramię do łoża i po usłyszeniu kliknięcia jego montaż jest zakończony. Wykonane jest z tworzywa sztucznego ABS (Acrylnitril-Butadien-Styrol-Copolymerisat), co całkowicie chroni je przed korozją i agresywnym otoczeniem. 22

ANTENY nr 5.3.2a Antena Maximum E-85 Multifocus 5.3.2. Maximum E-85 Multifocus - firma Kjaerulff1 / 1K Rajsat Maximum E-85 Multifocus, firmy Kjaerulff1 ( nr 5.3.2a) należy do anten typu multifokus. Jej kąt widzenia wynosi 48 przy prawie stałym zysku energetycznym. Przy wymiarach 750 x 900 cm zysk energetyczny, w zależności od częstotliwości, wynosi 38,3 / 37,6 db. nr 5.3.3b Konwertery typu Monoblok Na nośniku można zamontować do ośmiu konwerterów, przy czym ich ilość można zredukować stosując wersję monoblok ( nr 5.3.2b). Wokół anten typu multifokus istnieje wiele dyskusji: antena multifokus, czy obrotowa antena z rotorem? Moja odpowiedź: antena typu multifokus! Nie robi hałasu, raz ustawiona odbiera przez lata i nie jest wrażliwa na mechaniczne uszkodzenia jak rotory. Antena obrotowa - tak, ale dla DX-owców. 26

KONWERTERY 6.5.1. HUMAX LNB 210 MONOBLOK MONOBLOK LNB 210 firmy HUMAX jest skonstruowany dla dwóch pozycji geostacjonarnych oddalonych o kąt 6. Do takich geopozycji należą Hot Bird na 13 East i ASTRA na 19,2 East, które są standardem w Polsce. Ponieważ przełączanie między geopozycjami odbywa się poleceniami DiSEqC, odbiornik musi odpowiadać standardowi DiSEqC 2.0. Ustawienie konwertera i anteny w porównaniu z dwoma konwerterami zezującymi jest bardzo proste. Jego popularność wzrasta i polecam go wszędzie tam, gdzie zachodzi potrzeba odbioru programów satelitarnych z satelitów Hot Bird i ASTRA. Tutaj także nie będę przytaczał tabeli z parametrami, gdyż są one takie same jak w konwerterze LNB 110 w punkcie 6.1.2. Jedyna różnica dotyczy poboru prądu, który w tym monobloku wynosi 240 ma. nr 65.1a Konwerter HUMAX LNB 210 Monoblok 6.5.2. PRO P - 24 MONOBLOK - firma Kjaerulff1 PRO P - 24 jest monoblokiem dla odbioru dwóch systemów satelitarnych oddalonych od siebie o kąt 6 i dla czterech punktów odbioru. Znalazł zastosowanie w małych domkach jednorodzinnych i mieszkaniach z wieloosobową rodziną. Jest doskonałym rozwiązaniem z uwagi na fabrycznie ustawiony kąt odbioru dla systemów satelitarnych ASTRA 19,2 East i Hot Bird 13 East. 39

KABLE i ZŁACZA nr 7.5c. Stripper do obróbki kabla Do obróbki używamy dostosowanego przez CABEL- KON przyrządu (strippera), który bardzo dokładnie odcina izolację do potrzebnego wymiaru. Po odchyleniu drucików ekranu kabel przygotowany jest do nałożenia wtyczki. Operacja ta trwa zaledwie 2 sekundy. Po dokładnym sprawdzeniu, że żaden z drucików ekranu nie dotyka żyły środkowej możemy nałożyć wtyczkę na kabel. Grafika nr 7.5d. Wygląd kabla po obróbce Na grafice nr 7.5d pokazany jest kabel po obróbce przygotowany do nałożenia wtyczki z wszystkimi jego wymiarami. Wtyczkę zakładamy tak by wewnętrzna izolacja została wprowadzona do środka wewnętrznej rurki a oplot ekranu na zewnątrz. Po dokładnym wciśnięciu możemy przystąpią do kompresji (zacisku) wtyczki. Na zdjęciu 7.5e pokazana jest zacisk arka do wtyczek CX3: Punkt nr 1 pokazuje wkładki dla różnych typów kabli: F, E, IEC i BNC. Punkt nr 2 pokazuje ustawienie uchwytu dla wtyczki dla kabla RG 59 i RG6 pionowo oraz RG7 i RG11 poziomo. 56

PODZESPOŁY TOWARZYSZĄCE 8.3.4. DAR 422 WSG - Spaun / Markus Przy tym temacie zatrzymam się trochę dłużej. Pokażę profesjonalną instalację multimedialną typową dla Polski, czyli instalację do odbioru dwóch systemów satelitarnych ASTRA i Hot Bird, dla czterech odbiorników w małych budynkach jednorodzinnych i w dużych mieszkaniach z wieloosobową rodziną. Najczęstszym spotykanym rozwiązaniem jest Multiswitch 9 x 4. Firma SPAUN proponuje inne rozwiązanie, o wiele prostsze, którym są dwa podwójne przełączniki SAR 422 F (zdjęcie nr 8.3.4a). nr 8.3.4a Przełącznik DiSEqC SAR 422 F Montuje się je na maszcie, w specjalnej obudowie deszczoodpornej ( nr 8.3.4b) lub pod dachem. Redukuje się w ten sposób ilość kabla o połowę. Z DAR 422 WSG wychodzą tylko cztery kable do czterech odbiorników. Każdy z nich może odbierać wszystkie telewizyjne i radiowe programy z dwóch geopozycji. By dokładniej wyjaśnić zasadę działania takiej instalacji, opiszę ją na przykładzie według załączonego schematu. nr 8.3.4b Przełącznik DiSEqC DAR 422 63

MULTISWIRCHE 9.2.2. Multiswitch DY 08 - firma WISI nr 9.1.2.1a. Multiswitch DY 08 DY 08 jest identycznym Multiswitchem jak DY 04, jednak posiada osiem wyjść abonenckich. Znajduje zastosowanie w małych domkach jednorodzinnych i sklepach RTV. W systemie kaskadowania ilość punktów abonenckich można znacznie powiększyć. Poniższa tabela przedstawia najważniejsze parametry techniczne Multiswitchy DY 04 i DZ 08: Ilość wejść SAT 8 Ilość wejść RTV 1 Pasmo przenoszenia SAT Pasmo przenoszenia RTV Wzmocnienie torów SAT Maksymalny poziom sygnału wyjściowego SAT 3. Ord. EN 50083-3 950...2400 MHz 5...862 MHz 15 db 111 dbµv 35 db IMA Ilość wyjść abonenckich 4 / 8 Tłumienność przelotowa (kaskada) dla RTV Tłumienność na wy. abonenckim, TERR/SAT Separacja między wyjściami RTV/SAT 6 db 22/0 db >42 / >30 db Sygnał sterujący DiSEqC 2.0 Tabela nr 9.1.12.1b. parametry Multiswitchy DY 04 i DY08 71

ODBIORNIKI SATELITARNE 11.2. Odbiorniki satelitarne firmy Ferguson Firma Ferguson, od roku 2001, produkuje cyfrowe odbiorniki satelitarne i jest ich największym dostawcą w Polsce, które również eksportuje niemal do wszystkich państw Europy. W chwili obecnej firma produkuje wszystkie typy odbiorników cyfrowych: HDTV, FTA, CI/CR, PVR, odbiorniki dla telewizji kablowej i naziemnej. Oprócz tego: odtwarzacze DVD, ampli tunery, zestawy głośników i subwoofer. Z całej palety produkowanych przez tą firmę odbiorników przedstawię dwa: Ferguson FK 8900 HD i Ferguson FR -6900 CR. 11.2.1. Ferguson HF 8900 HD Ferguson FK 8900 HD jest flagowym odbiornikiem satelitarnym firmy FERGUSON, należący do odbiorników najnowszej generacji do odbioru telewizyjnych i radiowych programów FTA (bezpłatnych) i PayTV (płatnych). Jest przygotowany do odbioru w technice HDTV i obsługuje standardy MPEG-2, MPEG-4, MPEG-4 H.264/AVC, a tym samym do przyszłościowego standardu o rozdzielczości 720o i 1080i. nr 11.2.1. Odbiornik FK 8900 HD Jeżeli do tego dodamy możliwość podłączenia urządzeń Kina domowego (Dolby Digital) to mamy odbiornik, który możemy spokojnie wprowadzić do planu naszych inwestycji domowych. Do odbioru programów PayTV został wyposażony w dwie kieszenie dla modułów dostępu warunkowego i czytnika Smart Kart. Pozwala to na odbiór prawie wszystkich systemów kodowania. 84

PRZYKŁADY INSTALACJI MULTIMEDIALNYCH Grafika nr 12.1.1. System anten naziemnych nr 1 93

PRZYKŁADY INSTALACJI MULTIMEDIALNYCH 12.4. Indywidualna instalacja multimedialna Wersja 3 W wersji nr 3 przedstawię multimedialną instalację dla odbioru jednej pozycji satelitarnej: ASTRA na geopozycji 19,2 East lub Hot Bird na 13 East, wszystkich programów analogowej i cyfrowej telewizji naziemnych, telewizji kablowej i obrazu z lokalnych dla cztery odbiorników satelitarnych. Tutaj muszę zwrócić uwagę na cyfrowy odbiór telewizyjnych i radiowych programów naziemnych. Nie wystarcza standardowy odbiornik satelitarny lub wieża stereofoniczna, tutaj potrzebujemy cyfrowy odbiornik DVB-T lub COMBO, który odbiera sygnał oby systemów: satelitarny (DVB-S) i naziemny (DVB-T). Punkt 1. - Antena Na terenie Polski, do odbioru jednego systemu satelitarnego wystarcza antena o średnicy 60 cm. Punkt 2. Konwerter Dla odbioru obu systemów zastosowałem jeden konwerter typu QUAD z czterema identycznymi wyjściami. Jest to rozwiązanie zastępujące instalację z Multiswitchem, a co za tym idzie dużo tańsze. Ten typ konwertera staje się coraz bardziej popularny wszędzie tam gdzie zachodzi potrzeba zainstalowania więcej ja k jedno gniazdko multimedialne. Punkt 3. - System anten naziemnych System anten naziemnych uzależniony jest usytuowania instalacji, to znaczy ile nadajników telewizyjnych i radiowych jest w zasięgu naszego systemu antenowego, z ilu kierunków dochodzi sygnał i na jakich pasmach emitowane są programy. Bliższych informacji można uzyskać od lokalnych instalatorów lub z Internety. Punkt 4. - Wzmacniacz anten naziemnych Przy różnych kierunkach i różnym poziomie sygnały należy zastosować pasmowy lub kanałowy wzmacniacz antenowy. Spełnia on dwie ważne role: wzmacnia słabe sygnały umożliwiając ich odbiór i wyrównuje poziomy sygnałów. Zapobiega to powstawaniem zakłóceń intermodulacyjnych i modulacji skrośnej, które mogą być przyczyną pogorszenia jakości obrazu i dźwięku. 106

PRZYKŁADY INSTALACJI MULTIMEDIALNYCH Grafika nr 12.3. Schemat blokowy instalacji multimedialnej - wersja 2 107