UCHWAŁA NR XIV/131/2012 RADY POWIATU BRZESKIEGO. z dnia 28 lutego 2012 r.

UCHWAŁA NR XIV/131/2012 RADY POWIATU BRZESKIEGO z dnia 28 lutego 2012 r. w sprawie Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w na latach 2012-2015 Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm. 1) ) oraz art. 6 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm. 2) ) uchwala się, co następuje: 1. Uchwala się Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2015 w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu Brzeskiego i Dyrektorowi Powiatowego Centrum Pomocy w Brzesku. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Powiatu Kazimierz Brzyk 1) Zmiana tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 200, poz. 1688 i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 i Nr 167, poz. 1759, z 2007 r. Nr 173, poz. 1218, z 2008 r. Nr 180, poz. 1111 i Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 92, poz. 753 i Nr 157, poz. 1241, z 2010 r. Nr 28, poz. 142 i 146, Nr 40, poz. 230 i Nr 106, poz. 675, z 2011 r. Nr 21, poz. 113, Nr 149, poz. 887 i Nr 217, poz. 1281 2) Zamiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 28, poz. 146 i Nr 125, poz. 842, z 2011 r. Nr 149, poz. 887 Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 1 z 17

Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XIV/131/2012 Rady Powiatu Brzeskiego z dnia 28 lutego 2012 r. POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA 2012-2015 BRZESKO 2012 Opracowanie: Punkt Interwencji Kryzysowej przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Brzesku Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 1 z 17

Spis treści I Podstawa prawna Najważniejsze informacje na temat przemocy w rodzinie. 3 4 II Diagnoza problemu przemocy w powiecie brzeskim. 8 III IV Założenia systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie Zasoby powiatu brzeskiego w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie Analiza SWOT 9 11 V Cele, zadania i wskaźniki realizacji Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2015 12 VI Sposób realizacji programu monitorowanie, zarządzanie i ewaluacja 14 VII VIII IX Program korekcyjno-edukacyjny dla sprawców przemocy 14 Monitorowanie programu 15 Zasady Finansowania programu 15 Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 2 z 17

PODSTAWA PRAWNA 1. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) zwana dalej ustawą o pomocy 2. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.) zwana dalej ustawą o wychowaniu w trzeźwości 3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.). zwana dalej ustawą o przeciwdziałaniu przemocy 4. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2006-2015. Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2015 jest spójny z Powiatową Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2008-2015 Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 3 z 17

I. NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE NA TEMAT PRZEMOCY W RODZINIE. PRZEMOCTO ZAMIERZONE I WYKORZYSTUJĄCE PRZEWAGĘ SIŁ DZIAŁANIE PRZECIW CZŁONKOWI RODZINY, NARUSZAJĄCE PRAWA I DOBRA OSOBISTE, POWODUJĄCE CIERPIENIE I SZKODY PRZEMOC: 1. JEST INTENCJONALNA - Jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary. 2. UTRUDNIA SAMOOBRONĘ Z UWAGI NA WYRAŹNĄ ASYMETRIĘ SIŁ - W relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza a sprawca silniejszy. 3. NARUSZA PRAWA I DOBRA OSOBISTE - Sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.) 4. POWODUJE CIERPIENIE I SZKODY - Sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony. 1. Rodzaje przemocy: przemoc fizyczna to zadawanie bólu fizycznego i/lub obrażeń fizycznych, bądź grożenie obrażeniami np.: uderzenie, ciągnięcie za włosy, kopanie, uderzanie jakimś przedmiotem, pchnięcie nożem itp., - przemoc seksualna to kontakt seksualny bez zgody; wykorzystywanie seksualne lub kontakty wymuszone siłą, w tym pieszczoty, stosunek seksualny, dotykanie narządów płciowych itp., - przemoc emocjonalna to krytykowanie, poniżanie, obmawianie, obrażanie, wmawianie choroby psychicznej i inne działania mające na celu podważenie poczucia własnej wartości, - przemoc ekonomiczna to bezprawne finansowe wykorzystanie i/lub kontrolowanie środków niezbędnych do utrzymania ekonomicznej niezależności ofiary; uniemożliwienie podjęcia pracy zarobkowej lub wymuszenie pracy nieodpłatnej, ograniczenie dostępu do wspólnych zasobów itp. 2. Cechy charakterystyczne przemocy domowej Przemoc domowa nie jest jednorazowym czynem. Często ma długą, nawet kilkunastoletnią historię. Przemoc domowa zwykle powtarza się według zauważalnej prawidłowości zwanej cyklem przemocy. Cykl przemocy składa się z trzech następujących po sobie faz: faza narastania napięcia, faza ostrej przemocy i faza miodowego miesiąca: - faza narastania napięcia początkiem cyklu jest zwykle wyczuwalny wzrost napięcia. Przyczyny napięcia mogą tkwić poza rodziną. Czasami są to błahostki powodujące wzrost napięcia i przyczyniające się do powstania agresji, - faza ostrej przemocy następuje wybuch agresji, sprawca zamienia się w kata, może dokonać straszliwych czynów, nie zwracając uwagi na krzywdę innych. W tej fazie ofiary najczęściej decydują się wzywać pomocy, złożyć skargę, - faza miodowego miesiąca faza skruchy i okazywania miłości. Sprawca zaczyna dostrzegać to, co się wydarzyło. Próbuje załagodzić sytuację, przeprasza, obiecuje poprawę, staje się uczynny i miły. Próbuje przekonać ofiarę, że teraz będzie inaczej, że to już się nie powtórzy. Ofiary mu wierzą i zostają z nim, odwołują zeznania. Jednak po jakimś czasie wszystko zaczyna się od nowa. Przemoc z czasem się nasila, za każdym razem jest coraz gorzej. Sprawca zwykle zaczyna od uszczypliwej uwagi, lekkiego popchnięcia, siarczystego przekleństwa, by po jakimś czasie dopuścić się ciężkiego uszkodzenia ciała, wymyślnych psychicznych tortur, trwałego skaleczenia czy zabójstwa. Cykl bicia wg. L. Walker Charakterystyka ofiar przemocy: a) Niska samoocena, Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 4 z 17

b) Wysoka zależność od partnerów, c) Niepokój i depresja, d) Izolacja społeczna, e) Zinternalizowane poczucie winy, f) Podporządkowanie się, g) Ambiwalentne poczucie lojalności, h) Zniekształcone ambicje, i) Nadużywanie alkoholu i narkotyków. Poniżej przedstawione zostały modele wyjaśniające dlaczego maltretowane kobiety nie porzucają związku. Model pułapki psychicznej, w którym kobieta czując się osobiście odpowiedzialna za jakość związku, usiłuje usprawiedliwić czas i wysiłek włożony przez siebie w przeszłości w jego podtrzymywanie. Kobiety, określające własną wartość w kategoriach podtrzymywania i naprawiania związku, czynią pewne inwestycje psychiczne, które poszłyby na marne w razie odejścia. W kolejnym modelu pułapki sytuacyjnej kobiety decydują, że korzyści pozostawania w związku są większe niż zysk z odejścia. Kobieta wiele zainwestowała w związek, odczuwa brak alternatyw i obawia się odwetu w razie odejścia; czuje, że jest w sytuacji bez wyjścia. W modelu pułapki lęku kobieta maltretowana ma nierealne bądź przesadne wyobrażenia na temat tego, co się stanie, gdy odejdzie (np. przekonanie, że nie będzie w stanie przeżyć samodzielnie, strach przed samotnością). Lęk przed nieznanym jest większy niż cierpienie wynikające z relacji z partnerem. Model wyuczonej bezradności nawiązuje do kobiet, które tracą umiejętność przewidywania czy podejmowane przez nie działania, by zmienić sytuację, będą miały określony skutek; używają coraz mniejszej liczby alternatywnych rozwiązań sytuacji. Przyczyny pozostawania w relacjach opartych na przemocy: - Negatywny obraz siebie, - Zbyt wielkie trudności ekonomiczne w wyniku odejścia z domu, - Niemożność samodzielnego radzenia sobie, - Trudności ze znalezieniem pracy i nawiązaniem nowych przyjaźni, - Dzieci potrzebują ojca, - Społeczne napiętnowanie rozwódek, - Mąż się zmieni, - Brak umiejętności stanowczego powiedzenia "nie", - Niemożność określenia tego, co we wzajemnych kontaktach jest dopuszczalne a co nie; - Bezsilność wobec przemocy fizycznej partnera, - Strach przed własnym odważnym, stanowczym działaniem, - Słabość, brak konsekwencji, brak odpowiedzialności za siebie i za dzieci, - Wstyd przed ludźmi, rodziną, sąsiadami, znajomymi, - Nieświadomość, że podlega przemocy, - Nieświadomość prawa obrony siebie (czy i jak się bronić), - Strach przed partnerem (jego siłą, jego reakcją), Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 5 z 17

- Brak szacunku do siebie samej, - Zaprzeczanie przemocy lub branie winy na siebie, - Kierowanie się stereotypami: "tak musi być", "lepsze znane zło niż dobro, które jest niepewne i obce", "widocznie zasłużyłam sobie na to", - Wyuczona bezradność. Wśród działań prowadzących do wyuczonej bezradności wymienia się tzw. pranie mózgu, psychotechnikę służącą szybkiej, intensywnej indoktrynacji poprzedzonej próbą unicestwienia poprzednich poglądów, przekonań i więzów, tożsamości społecznej. Na operację prania mózgu składają się następujące działania: - Izolacja, która pozbawia ofiarę społecznego poparcia i ma zmniejszyć jej możliwości stawiania oporu, uzależnić od oprawcy. - Monopolizacja uwagi gdy koncentruje się uwagę ofiary na aktualnym położeniu, eliminuje działanie niespójne z uległością. - Osłabienie, prowadzenie do przemęczenia których celem jest zmniejszenie psychicznej i fizycznej możliwości stawiania oporu. - Groźby które nasilają lęk i rozpacz. - Przychylność od czasu do czasu która powoduje pozytywną motywację do uległości. - Demonstrowanie wszechwładzy wskazujące na daremność stawiania oporu. - Degradowanie które rodzi przekonanie, że opór bardziej naruszy szacunek do samej siebie i poczucie własnej wartości niż kapitulacja. Kobieta pozostająca w sytuacji przemocy jest zależna materialnie od męża, podporządkowana, uległa, pozostająca w nielicznych kontaktach z innymi ludźmi; często tłumaczy zachowanie męża jego nastrojem albo przykrościami, których doznał na przykład w pracy, albo przeżyciami z dzieciństwa; przestraszona z poczuciem własnej niemocy i bezwartościowości, z głębokim przeświadczeniem, że zasługuje na to, co ją spotyka; uważa że nie ma wyjścia z sytuacji, aczkolwiek już dłużej nie może znieść agresji męża, szybko tłumaczy sobie, że to ostatnie pobicie; wstydzi się opowiadać o swoim związku i sposobie traktowania jej przez męża; krańcowo zależna emocjonalnie od męża (nie wyobraża sobie życia poza związkiem, ale też nie wyobraża sobie dalszego życia z nim). Ofiara może być również niezdolna do samoobrony, gdy jest chora, ciężarna, niepełnosprawna fizycznie lub umysłowo czy chora psychicznie. Na większe ryzyko narażony jest człowiek uzależniony od narkotyku lub alkoholu, osoba depresyjna, samoobwiniająca się, sparaliżowana lękiem. Sprawca przemocy wobec osób bliskich ma wiele usprawiedliwień dla swojego zachowania: - Kwestionowanie odpowiedzialności sprawca przekonuje siebie i próbuje przekonać innych, że ulega jakimś siłom zewnętrznym nad którymi nie panuje. Próbuje wmówić wszystkim (w tym interweniującym policjantom), że to był wypadek, że był trochę pijany itp. - Kwestionowanie szkody sprawca nie kwestionuje odpowiedzialności, nie zaprzecza że to on zrobił, ale próbuje przekonać siebie i innych, że nic wielkiego się nie stało. Policjantom próbuje często wmówić, że np. pokłócili się i on ją tylko popchnął, a ona się przewróciła. - Kwestionowanie ofiary sprawca nie neguje ani odpowiedzialności, ani szkody, odbiera natomiast ludziom, którzy ucierpieli, prawo do nazywania siebie ofiarami jego czynów. Swoje zachowanie przedstawia jako akt słusznej zemsty lub kary. - Potępianie potępiających sprawca odbiera potencjalnym osobom oceniającym jego czyn prawo do oceniania w ogóle. W tej strategii chodzi o odwrócenie uwagi od tego, co on zrobił i skierowanie jej na motywy czy zachowania innych osób. Na przykład prowokują policjantów do użycia środków przymusu bezpośredniego a następnie oskarżają ich o przekroczenie kompetencji, o brutalność. Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 6 z 17

- Odwoływanie się do wyższych racji sprawca uznaje konieczność poświęcenia jednego dobra w imię innego, jakby działał w stanie wyższej konieczności. Policjanci mogą usłyszeć, że ofiary są bite zapobiegawczo, żeby im głupoty po głowie nie chodziły. Repertuar usprawiedliwień wykorzystywanych przez sprawców przemocy domowej jest nie ograniczony. Czasami sprawcy używają jednocześnie kilku technik, a gdy któraś z nich zawodzi, zmieniają taktykę. Ofiary przemocy chcąc przystosować się do nieprzewidywalnych sytuacji, muszą żyć w ciągłej czujności. Dlatego tez rozwijają umiejętność rozpoznawania wszystkich znaków ostrzegających o ataku, uczą się również bezradności, przekonane, iż nie mają żadnej obrony. Naturalnym odruchem człowieka na zagrożenie jest strach, poczucie lęku. Ofiara przemocy skazana jest na przedłużony kontakt z prześladowcą, tworząc w ten sposób związek oparty na kontroli za pomocą przymusu. Wydarzenia traumatyczne powtarzające się przez dłuższy czas mogą spowodować stany depresyjne. Nadpobudliwość i objawy wtargnięcia, typowe dla pourazowego zespołu stresu często połączone są z wegetatywnymi objawami depresji i powodują tak zwaną triadę pourazową, na którą składają się bezsenność, koszmary i zaburzenia psychosomatyczne. Pourazowe objawy rozkojarzenia nakładają się na wywołane depresją trudności w koncentracji. Paraliż inicjatywy potęguje apatię. Natomiast zerwanie kontaktów z innymi ludźmi pogłębia izolację. Przebywając w sytuacji zagrożenia, ofiara nie może okazywać wściekłości i oburzenia wobec prześladowcy, gdyż zagrażałoby to jej życiu. Nawet po uwolnieniu się, często boi się zemsty i niechętnie ujawnia złość w stosunku do agresora. Często ma żal do tych którzy nie udzielili pomocy lub pozostali obojętnymi świadkami. W przemocy domowej mamy do czynienia ze szczególnego rodzaju zjawiskiem, które stanowi wyzwanie na poziomie praktycznym. Charakterystyka sprawców przemocy: a) Niska samoocena i poczucie niedostosowania, b) Poczucie izolacji i braku wsparcia społecznego, c) Brak umiejętności społecznych i asertywności, d) Zaburzenia psychiczne, takie jak lęk depresja, e) Nadużywanie alkoholu i/lub narkotyków, f) Słaba kontrola impulsów i zachowania antyspołeczne, g) Zaborczość, zazdrość, lęk przed porzuceniem, h) Zrzucanie winy na innych, podsycanie sporów, okazywanie agresji i przemocy w odpowiedzi na prowokację, i) Brak empatii w stosunku do zależnej ofiary, co może być uwarunkowane złym stanem zdrowia fizycznego lub psychicznego, problemami seksualnymi lub uszkodzeniami w czasie życia płodowego bądź okołoporodowymi. j) Przeniesienie złości spowodowanej niezadowoleniem z pracy, stresem w pracy lub niedawnymi niekorzystnymi wydarzeniami życiowymi (np. separacja z małżonkiem, śmierć rodzica lub dziecka), k) Problemy społeczno - ekonomiczne, takie jak bezrobocie, złe warunki mieszkaniowe, trudności finansowe, l) Doświadczanie przemocy w dzieciństwie, m) Stosowanie przemocy, groźby lub używanie broni. 3. Strategie zapobiegania przemocy w rodzinie. Prewencja pierwszego stopnia, dotycząca podstawowej zmiany. Działania w ramach prewencji pierwszego stopnia zmierzają do: - Zredukowania przyczyn społecznych powstawania przemocy np.: ubóstwo, brak równości, alkoholizm itp., - Włączania rodzin w sieć kontaktów z krewnymi lokalną społecznością dla przeciwdziałania ich izolacji, Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 7 z 17

- Przełamanie cyklu przemocy w rodzinach poprzez uczenie takich metod kontrolowania dzieci, które nie wymagają stosowania przemocy, - Eliminowanie norm, które usprawiedliwiają przemoc w społeczeństwie i w rodzinie jak np. sceny przemocy w mediach. Prewencja drugiego stopnia polegająca na przewidywaniu, rozpoznawaniu i poprawianiu. Poradnictwo i psychoterapia mogą mieć formę indywidualnego kontaktu, pracy z rodziną lub z grupą. Poradnictwo indywidualne ma usprawnić komunikowanie się, poprawić umiejętność w zakresie rozwiązywania problemów, złagodzić depresję. Terapia rodzinna ma na celu nawiązanie interakcji w kontekście aktualnej sytuacji. Dokonuje się tu również analizy pełnionych ról po to, by zidentyfikować wszystkie przypadki braku równowagi w relacjach. Terapia grupowa podstawę stanowią instrukcje i ćwiczenia proponowane przez prowadzącego a wsparcie społeczne od członków grupy funkcjonuje jako wartościowe źródło wzmocnień. Dla osób, które mają trudności z nawiązywaniem kontaktu z ludźmi, przydatne są treningi umiejętności społecznej. Prewencja trzeciego stopnia : opanowanie i kontrola występującej przemocy oraz terapia Na poziomie prewencji trzeciego stopnia podejmuje się interwencje wówczas, gdy stwierdzono występowanie przemocy w rodzinie i aktualnie ma ona miejsce. Prewencja trzeciego stopnia ma na celu zmniejszenie ryzyka ponawiania urazów fizycznych i szkód psychicznych, by zminimalizować niebezpieczeństwo uszkodzenia, upośledzenia lub śmierci ofiary. Prewencja trzeciego stopnia dotyczy terapii rodziny, w której dochodzi do przemocy a także opanowania i kontrolowania agresywnego zachowania. Dla niektórych prewencja trzeciego stopnia jest zbyt późna, gdyż znęcanie się nad nimi już spowodowało negatywne skutki. Dlatego szczególny nacisk powinno kłaść się na prewencję pierwszego i drugiego stopnia. II. DIAGNOZA PROBLEMU PRZEMOCY W RODZINIE W POWIECIE BRZESKIM Przemoc domowa jest problemem złożonym, o którym trudno się rozmawia i, który jeszcze trudniej badać. Mimo wielu debat i dyskusji poświęconych zjawisku przemocy, przemoc domowa nadal często traktowana jest jako sprawa wstydliwa, skrywana w czterech ścianach domu. W ramach realizacji Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2012 2015 zostały zebrane dane dotyczące liczby założonych Niebieskich Kart przez Policję w Powiecie Brzeskim. Poniższe dane obrazuje tabela nr 1 LATA 2009 2010 I poł. 2011 Liczba założonych Niebieskich Kart przez Policję w Powiecie Brzeskim 123 130 58 Skalę problemu przemocy w rodzinie obrazują również dane gromadzone przez Prokuraturę Rejonową w Brzesku. Przedstawione poniżej zestawienie danych obejmuje lata 2009, 2010 i 2011 (I półrocze) i dotyczy liczby zarejestrowanych oraz wszczętych postępowań przygotowawczych o przestępstwo znęcania się nad członkiem rodziny. Tabela nr 2. Liczba zarejestrowanych postępowań przygotowawczych o przestępstwo znęcania się nad członkiem rodziny Lata 2009 2010 2011 ( I poł.) Liczba zarejestrowanych postępowań o przestępstwo znęcania się nad członkiem rodziny 111 132 82 Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 8 z 17

Tabela nr 3. Liczba wszczętych postępowań przygotowawczych o przestępstwo znęcania się nad członkiem rodziny Lata 2009 2010 2011 ( I poł.) Liczba wszczętych postępowań o przestępstwo znęcania się nad członkiem rodziny 43 65 33 Podczas gdy liczba zarejestrowanych i wszczętych postępowań przygotowawczych o przestępstwo znęcania się nad członkiem rodziny, systematycznie wzrasta, liczba osądzonych oskarżonych z art.207 k.k. (o znęcanie) utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie. W latach 2009 oraz 2010 skazano po 25 osób, natomiast w I półroczu 2011 r. 19 osób. Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 9 z 17

Tabela nr 4. Liczba skazanych oskarżonych z art.207 k.k. w sprawach o znęcanie się. LATA 200 9 201 0 2011 ( I połowa) Liczba skazanych w sprawach o znęcanie się 25 25 19 III. ZAŁOŻENIA SYSTEMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1. Założenia systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie: 1) Zapewnienie osobom doznającym przemocy bezpieczeństwa i profesjonalnej pomocy. 2) Za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca przemocy, bez względu na to, co zrobiła ofiara. 3) Nikt nie ma prawa stosować przemocy wobec drugiego człowieka. 4) Nie ma żadnego uzasadnienia ani usprawiedliwienia przemocy domowej. 5) Zrozumienie reakcji ofiary. 6) Ofiara przemocy w rodzinie cierpi na skutek wielokrotnego urazu. 7) Zrozumiałe i dopuszczalne są wahania oraz niekonsekwencje w zachowaniu i decyzjach, bowiem jest to jeden z objawów doznanego urazu. 8) Podstawowym zadaniem jest zatrzymanie przemocy, bez tego pomoc jest nieskuteczna. 2. Zadania powiatu w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie są realizowane przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej i ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Do zadań własnych powiatu należy w szczególności: a) Opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; b) Opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie; c) Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia; d) Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej. Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy w szczególności: a) tworzenie i prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, b) opracowywanie i realizacja programów oddziaływań korekcyjno - edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. 3. Budowanie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Lokalny system przeciwdziałania przemocy w rodzinie zespół instytucji w środowisku lokalnym działających na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy, wraz z ich potencjałem kadrowym, kompetencyjnym, wiedzą i umiejętnościami, instrumentami pomocy i wsparcia, procedurami postępowania, zasobami rzeczowymi i finansowymi, wzajemnie ze sobą współpracujących w sposób skoordynowany. Elementy lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie: Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 10 z 17

a) Zasoby instytucjonalne instytucje i organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie wraz z potencjałem organizacyjnym; b) Zasoby ludzkie specjaliści z różnych dziedzin; c) Instrumenty pomocowe i sieć wsparcia; d) Zespoły interdyscyplinarne o znaczeniu strategicznym i zadaniowym; e) Diagnoza zjawiska przemocy w środowisku lokalnym skala problemu, mapa zasobów i potrzeb; f) Niniejszy Program. 4. Cele tworzenia i rozwijania lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie: a) Ograniczenie rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie; b) Podniesienie skuteczności interwencji wobec problemu przemocy; c) Rozwój oferty pomocowej dla rodzin uwikłanych w przemoc; d) Integracja działań instytucji wobec problemu przemocy w rodzinie; e) Rozwój wiedzy, kompetencji, umiejętności reagowania wobec problemu przemocy; f) Podniesienie poziomu świadomości społecznej na temat problemu przemocy w rodzinie. 5. Spodziewane efekty realizacji programu: a) Stworzenie sprawnego systemu pomocy rodzinom oraz osobom dotkniętym przemocą, b) Rozwój współpracy interdyscyplinarnej w przeciwdziałaniu krzywdzeniu osób, c) Zwiększenie liczby przeprowadzonych szkoleń, d) Zwiększenie efektywności prowadzonych działań przy współudziale sektora pozarządowego, e) Podnoszenie jakości świadczonych usług przez kadrę, f) Zmiana postaw społecznych wobec zjawiska przemocy w rodzinie, g) Podniesienie aktywności społecznej, h) Podniesienie świadomości dzieci i młodzieży w zakresie poszanowania praw człowieka, kształtowania właściwych postaw wobec drugiej osoby oraz pozytywnych form rozwiązywania konfliktów, i) Zwiększenie efektywności pracy instytucji zajmujących się udzielaniem pomocy osobom pokrzywdzonym, j) Rozszerzenie współpracy z organizacjami pozarządowymi. IV. ZASOBY POWIATU BRZESKIEGO W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ANALIZA SWOT 1. Instytucje działające na terenie Powiatu Brzeskiego a) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Brzesku (PCPR), Punkt Interwencji Kryzysowej przy PCPR w Brzesku; b) Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; c) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzesku; d) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Czchowie; e) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Borzęcinie; f) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Szczurowej; g) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Dębnie; h) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Gnojniku; Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 11 z 17

i) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Iwkowej; j) Komenda Powiatowa Policji w Brzesku; k) Prokuratura Rejonowa w Brzesku; l) Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Brzesku; m) Szkoły i placówki oświaty; n) Poradnia Leczenia Uzależnień i Współuzależnienia w SP ZOZ Brzesko; o) Oddział Dzienny Terapii Uzależnień od alkoholu w Szpitalu Brzeskim; p) Specjalistyczne placówki służby zdrowia; q) Organizacje pozarządowe i instytucje kościelne; r) Sąd Rejonowy w Brzesku; s) Zespoły Interdyscyplinarne w każdej gminie na terenie Powiatu Brzeskiego; t) Punkty konsultacyjne ds. przemocy domowej w gminach. 2. Mocne strony a) Dobrze przygotowana i stale doskonaląca umiejętności kadra instytucji działających na rzecz rodziny; b) Znajomość problemu i dobrze działające służby zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami; c) Rozwój poradnictwa dla osób uwikłanych w przemoc; d) Poparcie działań i współpraca z samorządem powiatowym; e) Działalność Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Punktu Interwencji Kryzysowej w Brzesku. 3. Słabe strony a) Niewystarczająca infrastruktura socjalna powiatu, b) Brak wypracowanych systemów wspomagania działań profilaktycznych, c) Brak spójnego systemu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą (prokuratura, policja, sądy, pomoc społeczna), d) Brak specjalistycznego ośrodka wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. 4. Zagrożenia a) Słaba kondycja ekonomiczna rodzin, b) Negatywne wzorce zachowań społecznych, c) Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych rodzin, d) Problemy alkoholowe członków rodzin. 5. Szanse a) Rosnąca w społeczeństwie świadomość zagrożeń, b) Wykształcona i stale doskonaląca swoje umiejętności kadra pracowników służb społecznych, policji, sądu, c) Współpraca z ośrodkami pomocy społecznej w realizacji zadań pomocy społecznej, d) Realizacja programów profilaktycznych umożliwiających rodzinie dotkniętej przemocą lub inną sytuacją kryzysową przezwyciężanie trudności. V. CELE, ZADANIA I WSKAŹNIKI REALIZACJI POWIATOWEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA 2012-2015 Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 12 z 17

Cele Programu Zadania Programu Realizatorzy ** Opracowanie materiałów (ulotek, broszur, artykułów) na temat zapobiegania, przemocy oraz sposobów reagowania na przemoc w rodzinie Planowany termin realizacji 1.Edukacja społeczna i promocja zachowań społecznych wolnych od przemocy ** Rozwijanie edukacji i poradnictwa rodzinnego na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie ** Organizowanie spotkań mających na celu zwrócenie uwagi dzieci i młodzieży na problem przemocy Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Punkt Interwencji Kryzysowej Ośrodki Pomocy Społecznej, Szkoły Zadania o charakterze ciągłym 2. Współpraca instytucji na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie ** Realizacja szkoleń dla pracowników instytucji zaangażowanych w zapobiegania i zwalczanie przemocy **Organizowanie konferencji mających na celu rozwój wiedzy oraz wymianę doświadczeń z zakresu rozpoznawania i zwalczania przemocy **Powołanie Powiatowego Zespołu Wspierającego Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Punkt Interwencji Kryzysowej, Policja Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Kuratorzy Sądowi Punkt Interwencji Kryzysowej Zadania o charakterze ciągłym **Cykliczne spotkania Powiatowego Zespołu Wspierającego z Przewodniczącymi Gminnych Zespołów Interdyscyplinarnych Powiatowy Zespół Wspierający I kwartał 2012 Zadanie o charakterze ciągłym ** Utworzenie grupy wsparcia dla ofiar przemocy domowej przy Punkcie Interwencji Kryzysowej Punkt Interwencji Kryzysowej I kwartał 2012 3.Pomoc, wsparcie dla osób uwikłanych w przemoc w rodzinie ** Opracowanie i realizacja programów korekcyjnoedukacyjnych dla osób stosujących przemoc I kwartał 2012 Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 13 z 17

4.Skuteczność udzielania pomocy rodzinom dotkniętym przemocą. Zwiększanie skuteczności ochrony ofiar przemocy w rodzinie. **Realizacja szkoleń podnoszących kwalifikacje poszczególnych służb **Tworzenie materiałów instruktażowych, procedur postępowania wobec występowania przemocy w rodzinie Powiatowy Zespół Wspierający Zestawienie zadań i wskaźników programu Zadania o charakterze ciągłym Zadania programu * Opracowanie materiałów (ulotek, artykułów) temat zapobiegania oraz sposobów reagowania na przemoc w rodzinie * Rozwijanie edukacji i poradnictwa rodzinnego na rzecz przeciwdziałania przemocy Wskaźniki * Ilość wydanych oraz rozdysponowanych ulotek. * Liczba opublikowanych artykułów. *Liczba udzielonych porad. * Organizowanie spotkań mających na celu zwrócenie uwagi dzieci i młodzieży na problem przemocy * Realizacja szkoleń dla pracowników instytucji zaangażowanych w zapobieganie i zwalczanie przemocy w rodzinie * Organizowanie konferencji mających na celu rozwój wiedzy oraz wymianę doświadczeń z zakresu rozpoznawania i zwalczania przemocy * Powołanie Powiatowego Zespołu Wspierającego * Cykliczne spotkania Powiatowego Zespołu Wspierającego * Utworzenie grupy wsparcia dla ofiar przemocy domowej w PIK przy PCPR * Opracowanie i realizacja programów korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc * Realizacja szkoleń podnoszących kwalifikacje poszczególnych służb * Tworzenie materiałów instruktażowych, procedur postępowania wobec występowania przemocy w rodzinie *Liczba przeprowadzonych spotkań z młodzieżą. * Liczba zorganizowanych szkoleń * Liczba uczestników * Porozumienie o współpracy * Liczba spotkań * Liczba spotkań * Liczba uczestników * Liczba spotkań i szkoleń dotyczących przemocy w rodzinie organizowanych przez instytucje *Liczba sporządzonych procedur postępowania VI. SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU, MONITOROWANIE, ZARZĄDZANIE I EWALUACJA Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2015 stanowi interdyscyplinarną strategię działań mających na celu ograniczenie zjawiska przemocy w rodzinie oraz skutków jej stosowania w Powiecie Brzeskim. Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 14 z 17

Program będą realizować: samorząd terytorialny i jego jednostki organizacyjne, instytucje oraz podmioty zobligowane do podejmowania działań w tym zakresie oraz organizacje pozarządowe. Wielofunkcyjny charakter programu oraz zbiór celów i zadań zaplanowanych na poziomie ogólnym, umożliwia dostosowywanie podejmowanych działań do lokalnych potrzeb. Cele programu będą realizowane w formie pracy ciągłej przez cały okres programowania. Źródłem finansowania programu będą środki własne powiatu brzeskiego oraz dotacje celowe - środki pozabudżetowe pozyskiwane z innych źródeł. Program będzie monitorowany i ewaluowany corocznie w formie rocznego sprawozdania. Koordynatorem Programu będzie Punkt Interwencji Kryzysowej. VII. PROGRAM KOREKCYJNO EDUKACYJNY DLA SPRAWCÓW PRZEMOCY Założenia ogólne i cele programu: Sprawcy przemocy w rodzinie potrafią skutecznie kamuflować swoje prawdziwe oblicze i manipulować nie tylko swoimi ofiarami, ale także otoczeniem czy osobami próbującymi interweniować. Sprawca wykorzystuje różne strategie do zmniejszenia wagi popełnionych czynów. Dotyczą one głównie sposobu osłabiania lęku i zmniejszania poczucia winy przed popełnieniem czynu zabronionego przez prawo, nagannego moralnie, czy osłabiania, a czasem nawet całkowitego wyeliminowania wyrzutów sumienia. Sprawca przemocy musi, także przed samym sobą usprawiedliwić swoje postępowanie. Z czasem zaczyna wierzyć w wymyślone przez siebie motywy postępowania, a gdy sprawa wyjdzie na jaw zaczyna również przekonywać innych do swoich racji. Dotychczasowe działania zmierzające do pomocy rodzinom, w których występuje przemoc, koncentrowały się głównie na pomocy ofiarom; wszelkie działania wobec sprawców miały charakter represyjny, a ich skuteczność nie była zadowalająca. Z doświadczeń wynika, że samo ukaranie sprawcy (skazanie prawomocnym wyrokiem) bardzo rzadko przyczynia się do trwałej zmiany jego zachowania oraz poprawy funkcjonowania w rodzinie. Ponadto pierwszy wyrok orzekany jest zazwyczaj w zawieszeniu i sprawca powraca do środowiska gdzie stosował przemoc. Często też decyduje się wtedy na tzw. działania odwetowe i znęca się nad rodziną ze zdwojoną siłą. Sprawca nie posiada umiejętności zmiany swoich zachowań, zazwyczaj jest wytrenowana w stosowaniu zachowań określanych jako nadużycia wobec innych, częstokroć powiela wzorce zachowań osób z jego najbliższego otoczenia. Dlatego uzasadniona jest taka praca ze sprawcą, która umożliwi mu przyjęcie odpowiedzialności za własne czyny, umożliwi poznanie i zrozumienie destrukcyjnego charakteru przemocy prowadząc go do zmiany zachowań. Program ma charakter psychoedukacyjny. W części edukacyjnej koncentruje się na przekazaniu szeroko pojętej wiedzy na temat zjawiska przemocy. Część korekcyjna ukierunkowana jest na zdobycie umiejętności niestosowania przemocy, trening umiejętności społecznych i asertywności oraz naukę korzystania ze wsparcia społecznego. Główny cel programu: Naczelnym celem programu jest redukcja zachowań agresywnych u jego uczestników, kształtowanie postawy partnerstwa i szacunku wobec kobiet oraz odpowiedzialności za popełnione czyny przemocy. Cele szczegółowe: 1. Uzyskanie przez sprawcę świadomości własnych zachowań przemocowych wobec członków rodziny: a) uświadomienie sprawcy czym jest przemoc, b) rozpoznanie przez sprawcę sygnałów ostrzegawczych zapowiadających zachowania przemocowe, 2. Nauka umiejętności służących rozwiązywaniu konfliktów bez użycia agresji. 3. Nauka umiejętności partnerskiego układania stosunków w rodzinie, uczenie się korzystania z pomocy innych. Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 15 z 17

4. Uświadamianie pozytywnych postaw rodzicielskich oraz nabycie umiejętności utrzymania dyscypliny bez przemocy jako alternatywy dla agresywnego karania. 5. Nauka umiejętności konstruktywnego wyrażania uczuć. 6. Edukacja na temat zagrożeń wynikających z używania środków psychoaktywnych, promowanie zdrowego stylu życia, trzeźwości i abstynencji w rodzinie i lokalnym środowisku. 7. dokonanie oceny końcowej postępów uczestników, 8. współpraca z lokalnymi instytucjami i organizacjami przeciwdziałającymi przemocy w rodzinie. VIII. Monitorowanie programu. Monitorowanie i oceny realizacji programu dokonuje co najmniej raz w roku Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Brzesku. Program jest dokumentem otwartym, którego uzupełnienie i poszerzenie o nowe cele i zadania jest możliwe w każdym czasie i miejscu o ile okaże się to konieczne i celowe. Jego opracowanie posłużyć ma lepszej bardziej skutecznej, efektywniejszej i pełniejszej realizacji działań na rzecz osób uwikłanych w przemoc w Powiecie Brzeskim. IX. Zasady finansowania programu. Program będzie finansowany z budżetu Starostwa Powiatowego, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Brzesku, Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowej Komendy Policji oraz dotacji celowej na realizacje zadania z zakresu administracji rządowej. Id: C67FCED1-413A-45CC-9BF5-E7B1999D47FE. Uchwalony Strona 16 z 17