Stosowanie norm polskich i międzynarodowych w budownictwie

Stosowanie norm polskich i międzynarodowych w budownictwie Wykład 08-02-2015r Politechnika Warszawska dr inż. Tomasz Wojtkiewicz PZITB 1

Polityka normalizacyjna w Unii Europejskiej Wniosek z Białej Księgi Komisji WE z 1985 r. - konieczność wprowadzenia zmian legislacyjnych od rygorystycznego zbliżania przepisów prawnych do minimalnej harmonizacji. Wniosek Rady z 16 lipca 1984 r. w sprawie normalizacji europejskiej: *przejrzystość norm i przepisów, *wzrost roli norm w technologiach, *odwołanie się w przepisach technicznych do norm, *współpraca UE z organizacjami CEN i CENELEC. PZITB 2

PN-EN 45020:2009P Normalizacja i dziedziny związane - Terminologia ogólna p. 1.1 Normalizacja działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego, w danych okolicznościach stopnia uporządkowania w określonym zakresie, poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących problemów istniejących lub możliwych do wystąpienia. Uwaga 1: Działalność ta polega w szczególności na opracowywaniu, publikowaniu i wdrażaniu norm. Uwaga 2: Ważnymi korzyściami wynikającymi z normalizacji jest poprawa przydatności wyrobów, procesów i usług dla celów, którym mają one służyć, zapobieganie powstawaniu barier w handlu oraz ułatwienie współpracy technicznej. PZITB 3

PN-EN 45020:2009P Normalizacja i dziedziny związane - Terminologia ogólna p. 3.2 Norma dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę normalizacyjną ustalający do powszechnego i wielokrotnego stosowania zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie. UWAGA: Zaleca się, aby normy były oparte na osiągnięciach zarówno nauki, techniki, jak i praktyki oraz miały na celu uzyskanie optymalnych korzyści społecznych. PZITB 4

Podstawy prawne normalizacji w Polsce Do 31 grudnia 1993 r. stosowanie PN jest obowiązkowe Od 1 stycznia 1994 r. ustawa z 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji Od 1 stycznia 2003 r. ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji PZITB 5

Oznaczenia Polskich Norm PN-.../B... PN-B-... PN-EN... PN-ISO... PN-EN ISO... PN.../Ap PN.../Az PN.../AC PN.../A norma własna, zapis do końca 1994r. PN-70/B-02365 norma własna, zapis obecny PN-B-xxxxx:2013-11P norma europejska norma międzynarodowa norma europejska (międzynarodowa) poprawka krajowa do normy własnej (B) zmiana krajowa do normy własnej (B) poprawka do normy EN lub ISO zmiana do normy EN lub ISO PZITB 6

Typy norm Norma podstawowa szeroki zakres zagadnień dotyczący jednej, określonej dziedziny. Norma terminologiczna terminy i ich definicje, ewentualnie objaśnienia i przykłady. Norma badań - dotyczy metod badań, pobierania próbek, wykorzystania metod statystycznych, kolejności badań itp. Norma wyrobu wymagania, które powinien spełnić wyrób lub grupa wyrobów w celu zapewnienia ich funkcjonalności. Norma procesu wymagania, które powinny być spełnione przez proces w celu zapewnienia jego funkcjonalności. Norma usługi - wymagania, które powinny być spełnione przez usługę w celu zapewnienia jej funkcjonalności. Norma danych wykaz właściwości, dla których powinny być podane wartości lub inne dane, w celu określenia wyrobu, procesu lub usługi. PZITB 7

Wycofanie normy następuje w przypadku gdy: - stwierdza się sprzeczność normy wycofywanej z normą aktualnie wprowadzaną do zbioru PN, - zastąpione są postanowienia normy wycofywanej (w pełnym zakresie tematycznym) przez nową normę, - reguły zawarte w normie wycofywanej utraciły przymiot reguły aktualnej pod względem merytorycznym. W normalizacji, u której podstaw leży dobrowolne stosowanie normy wycofanie normy oznacza wyłączenie nadanie jej statusu normy wycofanej (norma nie jest usuwana ze zbioru norm). PZITB 8

Ustawa z 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji (Dz. U. nr 55/1993, poz. 251 z późn. zm.) PZITB 9

Ustawa z 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji Art. 19 1. Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3. 2. Ministrowie w sprawach należących do zakresu ich działania mogą, w drodze rozporządzenia, wprowadzić obowiązek stosowania Polskiej Normy 3. Stosowanie PN jest również obowiązkowe, jeżeli normy te zostaną powołane w ustawach 4. Obowiązek stosowania dotyczyć może grupy norm, jednej normy lub jej części, a także pełnego lub ograniczonego zakresu jej stosowania. Normy te są wprowadzane w języku polskim. PZITB 10

Ustawa z 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji Zasady tworzenia wykazu norm obowiązujących (art. 19) Wybrano normy dotyczące, w szczególności: a) ochrony życia, zdrowia, mienia, bezpieczeństwa pracy i użytkowania, b) ochrony środowiska, c) wyrobów zamawianych przez organy państwowe. PZITB 11

Ustawa z 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji Odstępstwa od norm obowiązujących (art. 21) 1. Minister, który wprowadził obowiązek stosowania Polskiej Normy w trybie, o którym mowa w art. 19 ust. 2, może, w drodze decyzji, na wniosek określonego przedsiębiorcy, udzielić zezwolenia na odstąpienie od tego obowiązku w całości albo w części, w szczególnych przypadkach uzasadnionych ważnymi względami technicznymi lub gospodarczymi, po uzyskaniu opinii Komitetu 2. Warunki zezwolenia nie mogą spowodować pogorszenia wymagań dotyczących bezpieczeństwa pracy i użytkowania oraz ochrony życia, zdrowia, mienia i środowiska. PZITB 12

Rozporządzenia zawierające wykaz Polskich Norm obowiązujących w budownictwie Ukazały się następujące rozporządzenia: a) ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z 21 czerwca 1994 r. (258 Polskich Norm obowiązujących) b) ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z 12 kwietnia 1995 r. uaktualnienie wykazu c) ministra spraw wewnętrznych i administracji z 4 marca 1999 r. 107 poz. (ok. 135 Polskich Norm obowiązujących) PZITB 13

Rozporządzenia zawierające wykaz Polskich Norm obowiązujących w budownictwie d) ministra spraw wewnętrznych i administracji z 31 maja 2000 r. uaktualnienie wykazu, Wprowadzenie alternatywności stosowania norm: PN-87/B-02151.03/PN-B-02151.03:1999 akustyka PN-87/B-03002/PN-B-03002:1999 konstr. murowe niezbrojone PN-83/B-03211/PN-B-03211:1999 konstr. stalowe (zbiorniki) PN-84/B-03264/PN-B-03264:1999 - konstr. bet.(do 31 sierpnia 2001 r.) e) ministra rozwoju regionalnego i budownictwa z 3 kwietnia 2001 r. 84 poz. (ok. 111 Polskich Norm obowiązujących) PZITB 14

Rozporządzenia zawierające wykaz Polskich Norm obowiązujących w budownictwie f) ministra rozwoju regionalnego i budownictwa z 31 sierpnia 2001 r. uaktualnienie wykazu, PN-84/B-03264/PN-B-03264:1999 konstr. bet. prefabrykaty wykonywane w zakładach prefabrykacji (do 31 sierpnia 2002 r.) g) ministra infrastruktury z 12 września 2002 r. uaktualnienie wykazu PN-84/B-03264, PN-B-03264:1999 konstr. bet. prefabrykaty wykonywane w zakładach prefabrykacji (do 15 grudnia 2002 r.) PZITB 15

Ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. nr 169/2002, poz. 1386 z późn. zm.) PZITB 16

Ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji art. 3. (wyjątki) Normalizacja krajowa prowadzona jest w celu: - racjonalizacji produkcji i usług poprzez stosowanie uznanych reguł technicznych lub rozwiązań organizacyjnych, - usuwania barier technicznych w handlu i zapobiegania ich powstawaniu, - zapewnienia ochrony życia, zdrowia, środowiska i interesu konsumentów oraz bezpieczeństwa pracy, - zapewnienia jakości i niezawodności wyrobów, procesów i usług, - działania na rzecz uwzględnienia interesów krajowych w normalizacji europejskiej i międzynarodowej, - ułatwiania porozumiewania się przez określanie terminów, definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego stosowania. PZITB 17

Ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji art. 4. (wyjątki) W normalizacji krajowej stosuje się następujące zasady: - jawności i powszechnej dostępności, - uwzględniania interesu publicznego, - dobrowolności uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania norm, - zapewnienia możliwości uczestnictwa wszystkich zainteresowanych w procesie opracowywania norm, - konsensu jako podstawy procesu uzgadniania treści norm, - niezależności od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy interesów, - wykorzystywania sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki, - zgodności z zasadami normalizacji europejskiej i międzynarodowej. PZITB 18

Ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji art. 5. (wyjątki) 1. Polska Norma jest normą krajową, przyjętą w drodze konsensu i zatwierdzoną przez krajową jednostkę normalizacyjną, powszechnie dostępną, oznaczoną na zasadzie wyłączności - symbolem PN. 2. Polska Norma może być wprowadzeniem normy europejskiej lub międzynarodowej. Wprowadzenie to może nastąpić w języku oryginału. 3. Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne. 4. Polskie Normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku polskim. PZITB 19

PN-EN 45020:2009P Normalizacja i dziedziny związane - Powoływanie się na normy w przepisach p. 11.1 Powoływanie się na normy w przepisach oznacza powołanie się na jedną lub wiele norm zastępujące szczegółowe postanowienia przepisu. Pod względem dokładności, powołanie może być; - datowane, - niedatowane, - ogólne. Pod względem mocy, powołanie może być: - obowiązujące (wyłączne), - wskazujące. PZITB 20

Zalety powoływania norm Podstawowe zalety powoływania norm w przepisach, to: - zwolnienie zainteresowanego z konieczności samodzielnego rozwiązywania skomplikowanych problemów technicznych w zakresie objętym regulowanym przepisem, - nadanie tworzonemu aktowi prawnemu właściwej jakości, ze względu na wysoki merytorycznie poziom powoływanych przepisów normalizacyjnych, mających już za sobą powszechna akceptację uzyskaną w trakcie ich tworzenia i stosowania, - wprowadzenie do przepisu prawnego aktualnego stanu techniki, oczywiście pod warunkiem, że normy są regularnie przeglądane i ewentualnie poddawane stosownej nowelizacji. certyf4a 21

Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. nr 243/2010, poz. 1623 z późn. zm.) PZITB 22

Ustawa Prawo budowlane Art. 5. Zasady projektowania, budowy i użytkowania Obiekt należy: projektować, budować, utrzymywać i użytkować, zgodnie z: przepisami techniczno-budowlanymi, zasadami wiedzy technicznej (także Polskimi Normami, z tym że do końca 2002 r.: obowiązującymi Polskimi Normami) PZITB 23

Ustawa Prawo budowlane Art. 7. Przepisy techniczno-budowlane Do przepisów techniczno-budowlanych zalicza się: * warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane: - dla budynków, - dla pozostałych obiektów budowlanych; * warunki techniczne użytkowania obiektów budowlanych: - dla budynków mieszkalnych, - dla morskich budowli hydrotechnicznych, - dla pozostałych budynków i obiektów budowlanych. PZITB 24

Ustawa Prawo budowlane Art. 7. Przepisy techniczno-budowlane 1. Budynki i ich usytuowanie MI (2002) 2. Zasilanie energią elektryczną obiektów budowlanych łączności MŁ(1995) 3. Sieci gazowe MG(2013) 4. Skrzyżowania linii kolejowych z drogami publicznymi MTiGM(1996) 5. Obiekty budowlane nie będące budynkami, służące obronności państwa MON(1996) 6. Bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne... MG(2005) 7. Budowle hydrotechniczne MŚ(2007) 8. Autostrady płatne MI(2002) 9. Budowle rolnicze i ich usytuowanie MRiGŻ(1997) PZITB 25

Ustawa Prawo budowlane Art. 7. Przepisy techniczno-budowlane 10. Morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie MTiGM(1998) 11. Lotniska cywilne MTiGM(1998) 12. Budowle kolejowe i ich usytuowanie MTiGM(1998) 13.Drogi publiczne i ich usytuowanie MTiGM(1999) 14. Drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie MTiGM(2000) 15. Strzelnice garnizonowe oraz ich usytuowanie MON(2001) 16. Telekomunikacyjne obiekty budowlane MI(2005) 17. Obiekty budowlane metra MI(2011) 18. Tory do awaryjnego odstawiania uszkodzonych wagonów kolejowych MTBiGM(2012) PZITB 26

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. nr 75/2002 poz. 690 (z późn. zm.) PZITB 27

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach Warunki techniczne dla budynków Polskie Normy powołane w treści aktu: wodociągi i kanalizacja ok. 14 norm, ogrzewnictwo i ciepłownictwo 18 norm, ochrona przeciwpożarowa 25 norm, instal. elektryczne i odgromowe 67 norm, wentylacja, gaz 14 norm, obliczanie i projekt. konstrukcji 28 norm, akustyka i drgania 16 norm, ochrona energii i izolac. cieplna 4 normy, PZITB 28

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach Warunki techniczne dla budynków - przykłady 113 ust. 7 Instalacja wodociągowa powinna mieć zabezpieczenia uniemożliwiające wtórne zanieczyszczenie wody, zgodnie z wymaganiami dla przepływów zwrotnych, określonymi w Polskiej Normie dotyczącej zabezpieczenia przed przepływem zwrotnym. PN-EN 1717:2003P Ochrona przed wtórnym zanieczyszczaniem wody w instalacjach wodociągowych i ogólne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczeniu przez przepływ zwrotny PZITB 29

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach Warunki techniczne dla budynków - przykłady 134 ust. 1 Instalacja i urządzenia do ogrzewania budynku powinny mieć szczytową moc cieplną określoną zgodnie z Polskimi Normami obliczania zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń, a także obliczania oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła przegród budowlanych. 8 Polskich Norm, np.: PN-EN ISO 10077-1:2007P Cieplne właściwości użytkowe okien, drzwi i żaluzji - Obliczanie współczynnika przenikania ciepła - Część 1: Postanowienia ogólne PZITB 30

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach Warunki techniczne dla budynków - przykłady 137 ust. 9 Stosowane do magazynowania oleju opałowego zbiorniki, wykładziny zbiorników oraz przewody wykonane z tworzywa sztucznego powinny być chronione przed elektrycznością statyczną, zgodnie z warunkami określonymi w Polskich Normach dotyczących tej ochrony. PN-E-05204:1994P Ochrona przed elektrycznością statyczną. Ochrona obiektów, instalacji i urządzeń - Wymagania PZITB 31

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach Warunki techniczne dla budynków - przykłady 147 ust. 3 Klimatyzację należy stosować w pomieszczeniach, w których ze względów użytkowych, higienicznych, zdrowotnych lub technologicznych konieczne jest utrzymywanie odpowiednich parametrów powietrza wewnętrznego określonych w przepisach odrębnych i w Polskiej Normie dotyczącej parametrów obliczeniowych powietrza wewnętrznego. PN-B-03421:1978P Wentylacja i klimatyzacja - Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi PZITB 32

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach Warunki techniczne dla budynków - przykłady 154 ust. 6 Urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed zanieczyszczeniami znajdującymi się w powietrzu zewnętrznym, a w szczególnych przypadkach w powietrzu obiegowym (recyrkulacyjnym), za pomocą filtrów: 1) nagrzewnice, chłodnice i urządzenia do odzyskiwania ciepła - co najmniej klasy G4, 2) nawilżacze - co najmniej klasy F6, określonych w Polskiej Normie dotyczącej klasyfikacji filtrów powietrza. PN-EN 779:2005P - norma wycofana Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej Określenie parametrów filtracyjnych (rozdział 4) PZITB 33

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach Warunki techniczne dla budynków - przykłady 203 i 204 ust. 4 Warunki bezpieczeństwa konstrukcji, o których mowa w ust. 1, uznaje się za spełnione, jeżeli konstrukcja ta odpowiada Polskim Normom dotyczącym projektowania i obliczania konstrukcji. 20 Polskich Norm (PN-B wycofane oprócz PN-B-03230:1984P) + + Eurokody (PN-EN 1990 do 1999) PZITB 34

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach Warunki techniczne dla budynków 9 ust. 5 Wykaz Polskich Norm powołanych w rozporządzeniu określa załącznik nr 1 do rozporządzenia. Załącznik do rozporządzenia Lp. 1 Miejsce powołania normy 53 ust. 2 Numer normy Tytuł normy Zakres powołania rozdz. 2 PN-E-05003-01:1986P Ochrona odgromowa obiektów budowlanych - Wymagania ogólne PZITB 35

Powoływanie Polskich Norm w rozporządzeniach Warunki techniczne dla budynków wprowadzanie Eurokodów *) Polskie Normy projektowania wprowadzające europejskie normy projektowania konstrukcji Eurokody, zatwierdzone i opublikowane w języku polskim, mogą być stosowane do projektowania konstrukcji, jeżeli obejmują one wszystkie niezbędne aspekty związane z zaprojektowaniem tej konstrukcji (stanowią kompletny zestaw norm umożliwiający projektowanie). Projektowanie każdego rodzaju konstrukcji wymaga stosowania PN-EN 1990 i PN-EN 1991. PZITB 36

Ustawa Prawo budowlane Art. 9. Odstępstwo od warunków technicznych 1. W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7. Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 - ograniczenia dostępności dla osób niepełnosprawnych oraz nie powinno powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych. 2. Właściwy organ, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, w drodze postanowienia, udziela bądź odmawia zgody na odstępstwo. PZITB 37

Ustawa Prawo budowlane Art. 9. Odstępstwo od warunków technicznych 3. Wniosek do ministra, o którym mowa w ust. 2, w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo właściwy organ składa przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. Wniosek powinien zawierać: charakterystykę obiektu oraz, w miarę potrzeby, projekt zagospodarowania działki lub terenu, a jeżeli odstępstwo mogłoby mieć wpływ na środowisko lub nieruchomości sąsiednie również projekty zagospodarowania tych nieruchomości, z uwzględnieniem istniejącej i projektowanej zabudowy, szczegółowe uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa, PZITB 38

Ustawa Prawo budowlane Art. 9. Odstępstwo od warunków technicznych ( ) propozycje zamiennych, pozytywną opinię wojewódzkiego konserwatora zabytków w odniesieniu do obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską, w zależności od potrzeb - pozytywną opinię innych zainteresowanych organów. PZITB 39

Ustawa Prawo budowlane Art. 33. Odstępstwo od przepisów Ust. 3. Do wniosku o pozwolenie na budowę obiektów budowlanych: 1) których wykonanie lub użytkowanie może stwarzać poważne zagrożenie dla użytkowników, takich jak: obiekty energetyki jądrowej, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne lub 2) których projekty budowlane zawierają nowe, niesprawdzone w krajowej praktyce, rozwiązania techniczne, nieznajdujące podstaw w przepisach i Polskich Normach, należy dołączyć specjalistyczną opinię wydaną przez osobę fizyczną lub jednostkę organizacyjną wskazaną przez właściwego ministra. PZITB 40

Warunki techniczne dla budynków Przepisy ogólne - odstępstwa 2. ust. 2. Przy nadbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących lub ich części, wymagania o których mowa w 1, mogą być spełnione w sposób inny niż podany w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy. PZITB 41

Warunki techniczne dla budynków Przepisy ogólne - odstępstwa ( ) ust. 3. Dla budynków na terenach zamkniętych uzgodnienia, o których mowa w ust. 2, dokonuje się z właściwymi służbami odpowiadającymi za bezpieczeństwo pożarowe i sanitarne. ust. 4. Dla budynków i terenów wpisanych do rejestru zabytków lub obszarów objętych ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ekspertyza, o której mowa w ust. 2, podlega również uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. PZITB 42

Materiał prezentowany na posiedzeniu Komitetu Rzeczoznawstwa PZITB Wykładowca serdecznie dziękuje za jego przygotowanie Panu dr inż. Andrzejowi Pogorzelskiemu, a Państwu dziękuję za uwagę PZITB 43