Przyroda PUSZCZA AUGUSTOWSKA
Niewątpliwym walorem Powiatu jest Puszcza Augustowska jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce. Zajmuje powierzchnię 100 tys. ha. Warta jest szczególnej pieczy i ochrony, między innymi jako miejsce występowania wielu rzadkich roślin i zwierząt. Puszczę Augustowską porastają w większości bory zbiorowiska roślinne z drzewami iglastymi. Do częściej tu spotykanych należą: bór świeży, z borówką brusznicą w runie; na bardziej wilgotnych glebach bór czernicowy; w miejscach bagiennych bór łochyniowy. Na glebach torfowych występuje bór świerkowy torfowcowy. Dosyć często spotkać można sosnowo świerkowy bór mieszany. W warstwie krzewów dominuje leszczyna, a domieszkę stanowią: wiciokrzew suchodrzew, kruszyna, trzmielina, wawrzynek wilcze łyko. Na całym obszarze puszczy wyróżniają się wysepki grądów, obejmujących wielogatunkowe lasy liściaste. W zatorfionych dolinach rzek i strumieni spotyka się lasy łęgowe, między innymi łęg jesionowo-olszowy i świerkowoolszowy.lasy Puszczy Augustowskiej wykazują wyraźne zróżnicowanie równoleżnikowe. Na północy dominują sosnowo-świerkowe bory mieszane; w północno-wschodniej części puszczy duże powierzchnie zajmuje sosnowy bór mieszany; natomiast w środkowej części bory brusznicowe i bory czernicowe. W jeziorach i rzekach rozwija się roślinność wodna, najbardziej w płytkich zbiornikach bogatych w substancje organiczne i mineralne. Brzegi wód porastają zespoły szuwarowe. Największą powierzchnię zajmują zespoły trzciny pospolitej i oczeretu jeziornego. Duże zainteresowanie budzą rzadkie gatunki, podlegające ochronie: brzoza niska, wierzba borówkolistna, wawrzynek wilcze łyko, bluszcz pospolity, wełnianeczka alpejska, pióropusznik strusi, widłaki, lilia złotogłów, sasanki, zawilec wielkokwiatowy, rosiczki, storczyki, kruszczyki i inne. Nieodłącznym elementem naturalnego środowiska Puszczy Augustowskiej jest bogaty świat zwierząt. Spośród ssaków możemy zobaczyć łosie, dziki, sarny, jelenie, wilki, lisy, borsuki, jenoty, wydry, norki, kuny, łasice, gronostaje, rysie. Najliczniej reprezentowane są gryzonie: bóbr europejski, wiewiórki, smużki, pilchowate, piżmak amerykański. Puszcza Augustowska i tereny do niej przylegające, z licznymi jeziorami, torfowiskami to prawdziwy ptasi raj. Kilka gatunków ma tu granicę występowania np.: krzyżodziób świerkowy, droździk, sowa uralska. Bory i lasy zamieszkują: bocian czarny, jastrząb, krogulec, myszołów, kruk, orlik, kania ruda, jarząbek, cietrzew, głuszec, sikora, dzięcioły, słowik szary, świstunka zielonawa, sowy. Zbiorniki wodne i szuwary opanowały: łabędź, żuraw, łyska, czapla, kormoran czarny, perkoz zausznik i inne.na terenach Puszczy Augustowskiej żyją: bocian biały, trznadel, szpak, kos, dzierzba, myszołów, makolągwa, sowa, dziwonia, sroka, jaskółka, czajka, derkacz i wiele innych. Gady reprezentują: żmija zygzakowata, zaskroniec, padalec, jaszczurka żyworódka i zwinka, żółw błotny; a płazy: traszka, ropucha szara, żaba trawna, huczek ziemny. W augustowskich rzekach i jeziorach występuje wiele gatunków ryb tj.: sieja, sielawa, stynka, sandacz, jazgarz, jaź, okoń, leszcz, lin, węgorz, ukleja, szczupak, płoć, karaś, karp, pstrąg potokowy. Niektóre jeziora zostały wzbogacone o amura i tołpygę.
PARKI NARODOWE Biebrzański Park Narodowy jest największym parkiem narodowym w Polsce oraz największym i najbardziej naturalnym kompleksem torfowisk w Europie Środkowej. Został utworzony 9 września 1993 r. na obszarze dawnego Biebrzańskiego Parku Krajobrazowego. Zajmuje powierzchnię 59223 ha. Obszary leśne w Parku zajmują 15547 ha, grunty rolne 18182 ha, a nieużytki słynne Bagna Biebrzańskie, w rzeczywistości najbardziej cenne przyrodniczo ekosystemy-25494 ha. Biebrzański Park Narodowy chroni rozległe i niezmienione dolinowe torfowiska z unikalną różnorodnością gatunków roślin, ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Dolina Biebrzy jest bardzo ważnym miejscem gniazdowania, żerowania i odpoczynku dla ptactwa wodnobłotnego, toteż w 1995 została wpisana na listę siedlisk konwencji RAMSARowskiej tj. obszarów mokradłowych o międzynarodowym znaczeniu, zwłaszcza jako środowiska życia ptactwa wodno-błotnego. Rozległość obszaru, jego pierwotność i odmienność sprawiają, że w dolinie Biebrzy zachowało się wiele rzadkich gatunków roślin, w tym reliktów z epoki lodowcowej i borealnych, związanych z chłodnym klimatem północnym. Stwierdzono tu obecność 48 gatunków ssaków, m. in. 10 gatunków nietoperzy w Twierdzy Osowiec obserwowano największe w Polsce północno-wschodniej skupiska kolonii zimujących nietoperzy. Wśród drobnych ssaków uwagę zwraca pospolitość i wysokie zagęszczenie nornika północnego, świadcząca o specyfice środowisk bagiennych. Z pozostałych ssaków na uwagę zasługują: wilk, wydra, łoś i bóbr. Znajduje się tu największa w kraju ostoja łosia (ok. 400 sztuk). W dolinie Biebrzy obserwowano 271 gatunków ptaków, w tym ponad 180 lęgowych. Teren ten jest najważniejszą ostoją dubelta, kropiatki, orlika grubodziobego, rybitwy białoskrzydłej, derkacza w Europie Środkowej i Zachodniej. Jest też ważnym przystankiem migrujących siewkowców, kaczek, gęsi i żurawi. Dlatego też dolina Biebrzy została uznana przez BirdLife Intenational za ostoję ptaków o randze światowej. Więcej informacji na stronie www.biebrza.org.pl Wigierski Park Nrodowy położony jest na północnym skraju Puszczy Augustowskiej, największego zwartego kompleksu leśnego na niżu Europy. Park powstał 1 stycznia 1989 r. na obszarze istniejącego od 1976 r. Wigierskiego Parku Krajobrazowego. Obszar Wigierskiego Parku Narodowego leży na styku dwóch mezoregionów: Pojezierza Wschodniosuwalskiego (północna część parku) i Równiny Augustowskiej (środkowa i południowa). Spośród 46 jezior największym i najgłębszym są Wigry, przez które przepływa rzeka Czarna Hańcza. Od 1979 r. zespół jezior wigierskich jest wpisany do, powołanego przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych, Międzynarodowego Projektu?Aqua?, którego celem jest ochrona najcenniejszych akwenów słodkowodnych i słonawych świata. Powierzchnia Parku wynosi 15 113 ha, z czego 396 ha podlega ścisłej ochronie. Lasy zajmują 9190 ha, wody 2932 ha, tereny rolnicze i inne? 2991 ha. Flora tego obszaru liczy prawie dziewięćset gatunków roślin naczyniowych, ponad dwieście gatunków mchów i wątrobowców, około trzystu gatunków porostów oraz wiele gatunków grzybów, śluzowców i glonów. Fauna Parku liczy około 45 gatunków ssaków i 190 gatunków ptaków. Gnieżdżą się tu rzadko spotykane krzyżodzioby świerkowe, droździki, orliki grubodzioby. W wodach Parku żyje 25 gatunków ryb, podstawowe z nich to sieja, sielawa i troć jeziorna. Więcej informacji na stronie www.wigry.org.pl REZERWATY PRZYRODY
Staraniem przedstawicieli miejscowego społeczeństwa najciekawsze partie środowiska przyrodniczego zostały wydzielone w formie rezerwatów: Mały Borek florystyczny dobrze zachowane bory świerkowe wilgotne z dorodnym drzewostanem sosnowym ( Gmina Płaska), Kozi Rynek florystyczny występują łęgi jesionowoolszowe i olsy; naturalny kompleks charakterystyczny dla Puszczy Augustowskiej (Gmina Sztabin), Starożyn florystyczny zachowany las mieszany różnowiekowy i naturalne olsy (Gmina Płaska), Kuriańskie Bagno florystyczno-faunistyczny obszar o unikalnej geomorfologii, naturalnych, rzadko spotykanych zbiorowiskach leśnych oraz stanowiskach wielu rzadkich i chronionych roślin i zwierząt (Gmina Sztabin), Brzozowy Grąd florystyczny stanowisko obuwika pospolitego na wyspie J. Studzienicznego (Miasto Augustów), Perkuć florystyczny naturalny bór mieszany na wąskim wyniesieniu morenowym oraz zarastające J. Kruglak (Gmina Płaska), Glinki florystyczny ochrona stanowiska pióropusznika strusiego (Gmina Sztabin), Stara Ruda krajobrazowo-florystyczny źródliska rzeki i bory torfowcowe (Miasto Augustów), Jezioro Kolno ornitologiczny eutroficzne jezioro z miejscami lęgowymi ptactwa, głównie łabędzia niemego (Gmina Augustów), Jezioro Kalejty krajobrazowy na brzegach bory sosnowe, jezioro o mocno rozwiniętej linii brzegowej (Gmina Nowinka).