Przedmiotowy System Oceniania z Chemii dla klas I, II i III gimnazjum. Cele ogólne oceniania CELE OCENIANIA NA CHEMII. -rozpoznanie przez nauczyciela poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań programowych w gimnazjum, -poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć w zakresie chemii i postępach w tym zakresie, -pomoc uczniowi w samodzielnym kształceniu chemicznym, -motywowanie ucznia do pracy, -dostarczanie rodzicom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia. - dostarczenie informacji o systematyczności pracy ucznia przez cały rok ( przygotowanie się do zajęć lekcyjnych, udział w wykonywaniu zadań na lekcji OBSZARY AKTYWNOŚCI PODLEGAJĄCE OCENIE: -logiczne rozumowanie z zastosowaniem poznanych pojęć, praw, faktów chemicznych, -stosowanie wiadomości do opisu i interpretacji obserwowanych przemianach chemicznych, -podejmowanie działań prowadzących do rozwiązywania problemów, -stosowanie zdobytej wiedzy i umiejętności w zadaniach z różnych dziedzin, w tym z życia codziennego, -dostrzeganie związków chemii z innymi przedmiotami, -formułowanie i zapisywanie obserwacji i wniosków, -uogólnianie, uzasadnianie rozpatrywanego problemu, -dostrzeganie problemu, formułowanie w języku chemicznym i rozwiązywanie go, -samodzielność stawiania hipotez i weryfikowania ich, -sposoby prezentowania efektów pracy, -wykorzystanie urządzeń technicznych do zdobywania nowych wiadomości oraz rozwiązywania zadań problemowych i rachunkowych OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: -posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania, -potrafi korzystać z różnych źródeł informacji nie tylko tych wskazanych przez nauczyciela, -potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych ( problemowych ), -proponuje rozwiązania nietypowe, -umie formułować problemy i dokonywać analizy syntezy nowych zjawisk, -potrafi precyzyjnie rozumować posługujące się wieloma elementami wiedzy, nie tylko z zakresu chemii, -potrafi udowodnić swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji, będącej skutkiem zdobytej samodzielnie wiedzy,
-osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach chemicznych lub wymagających wiedzy chemicznej, szczebla wyższego niż szkolny, Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: -opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności przewidziane programem, -potrafi stosować zdobytą wiedzę do rozwiązania problemów i zadań w nowych sytuacjach, -wskazuje dużą samodzielność i potrafi bez nauczyciela korzystać z różnych źródeł wiedzy, np. układu okresowego pierwiastków, wykresów, tablic, zestawień, -sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela, dotrzeć do innych źródeł wiadomości, -potrafi planować i bezpiecznie przeprowadzać eksperymenty chemiczne, -potrafi biegle pisać i samodzielnie uzgadniać równania reakcji chemicznych, -wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji, -bierze udział w konkursie chemicznym lub wymagającym wiedzy i umiejętności związanych z chemią, -potrafi poprawnie rozumować o kategoriach przyczynowo-skutkowych wykorzystując wiedzę przewidzianą programem również pokrewnych przedmiotów. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: -opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem, -poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania typowych zadań i problemów, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje przy pomocy nauczyciela, -potrafi korzystać ze wszystkich poznanych na lekcji źródeł informacji ( układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice i inne ), -potrafi bezpiecznie wykonywać doświadczenia chemiczne, -rozwiązuje niektóre zadania dodatkowe o niewielkiej skali trudności, -poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo-skutkowych, -jest aktywny w czasie lekcji. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: -opanował w podstawowym zakresie te wiadomości i umiejętności określone programem, które są konieczne do dalszego kształcenia, -poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania, z pomocą nauczyciela, typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności, -potrafi korzystać, przy pomocy nauczyciela, z takich źródeł wiedzy, jak układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice, -z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonać doświadczenie chemiczne, -potrafi przy pomocy nauczyciela pisać i uzgadniać równania reakcji chemicznych, -w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym. Ocenę dopuszczająca otrzymuje uczeń, który: -ma braki w opanowaniu wiadomości określonych programem nauczania, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia, -rozwiązuje z pomocą nauczyciela typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności, -z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonywać bardzo proste eksperymenty chemiczne, pisać proste wzory chemiczne i równania chemiczne, -przejawia niesystematyczne pewne zaangażowanie w proces uczenia się.
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: -nie opanował tych wiadomości i umiejętności określonych programem, które są konieczne di dalszego kształcenia się, -nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności nawet przy pomocy nauczyciela, -nie zna symboliki chemicznej, -nie potrafi napisać prostych wzorów chemicznych i najprostszych równań chemicznych nawet z pomocą nauczyciela - nie potrafi bezpiecznie posługiwać się prosty sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami. - nie wykazuje zadowalającej aktywności poznawczej i chęci do pracy Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie I Ocena dopuszczająca: obserwuje mieszanie się substancji; opisuje ziarnistą budowę materii; opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów, np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza odczytuje z układu okresowego lub tablic chemicznych gęstość, temperaturę topnienia i wrzenia wskazanych substancji; posługuje się pojęciami: substancja prosta (pierwiastek chemiczny) oraz substancja złożona (związek chemiczny); podaje wspólne właściwości metali; posługuje się symbolami pierwiastków: H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg; podaje wzory chemiczne związków: CO2, H2O, NaCl; opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; definiuje pojęcie mieszaniny chemicznej odróżnia mieszaninę jednorodną od niejednorodnej opisuje proste metody rozdziału mieszanin zdaje sobie sprawę, ż poglądy na temat budowy materii zmieniały się na przestrzeni dziejów odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach ( symbol nazwę, liczbę atomową, masę atomową, metal czy niemetal) opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro, protony, neutrony, elektrony) definiuje elektrony walencyjne definiuje pojęcie izotopu definiuje pojęcie masy atomowej definiuje pojęcia jonów opisuje jak powstają jony opisuje powstanie wiązania jonowego opisuje czym różni się atom od cząsteczki opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów definiuje pojęcie wartościowości jako liczby wiązań, które tworzy atom łącząc się z innymi atomami rysuje wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego o znanych wartościowościach pierwiastków obserwuje doświadczenia, z pomocą formułuje obserwacje i wnioski definiuje pojęcia: reakcja egzo i endotermiczna zapisuje proste równania reakcji na podstawie zapisu słownego wskazuje substraty i produkty, określa typ reakcji opisuje skład i właściwości powietrza wymienia źródła rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla IV pisze równania reakcji otrzymywania: tlenu, wodoru i tlenku węgla IV opisuje obieg tlenu i wody w przyrodzie
opisuje proces rdzewienia żelaza, wymienia jego przyczyny wymienia zastosowanie tlenków wapnia, żelaza i glinu ustala wzory sumaryczne tlenków i podaje ich nazwy oblicza masy cząsteczkowe tlenków podaje nazwy procesów fizycznych zachodzących podczas zmiany stanu skupienia wody opisuje wpływ działalności człowieka na zanieczyszczenie wód opisuje budowę cząsteczki wody bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania definiuje rozpuszczalność charakteryzuje roztwór nasycony, nienasycony i przesycony definiuje stężenie procentowe roztworu interpretuje treść zadań, odczytuje i zapisuje dane i szukane wielkości rozwiązuje proste zadania polegające na wyznaczeniu jednej z wielkości: m s, m r, m rozp, lub c p mając pozostałe dane Ocena dostateczna: planuje doświadczenia potwierdzające ziarnistość materii; wykonuje, na podstawie opisu, doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji; przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość podaje przykłady pierwiastków metali i niemetali oraz związków chemicznych; porównuje właściwości metali i niemetali wymienia molekuły, z których zbudowane są pierwiastki i związki chemiczne; wymienia niemetale, które w warunkach normalnych występują w postaci cząsteczkowej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka; wymienia przykłady mieszanin jednorodnych i niejednorodnych opisuje cechy mieszanin sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie gdy znane są liczby atomowa i masowa zapisuje symbolicznie informacje na temat budowy atomu w postaci A E Z interpretuje zapis A E Z wskazuje liczbę elektronów walencyjnych dla pierwiastków grup 1, 2 i od 13 do 18 wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego, a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru wymienia dziedziny życia w których izotopy znalazły zastosowanie zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów na przykładzie Na Mg Al Cl S interpretuje zapisy H 2, 2H, 2H 2 itp. na przykładzie cząsteczek H 2 Cl 2 N 2 CO 2 H 2 O HCl NH 3 opisuje powstawanie wiązań atomowych, zapisuje wzory sumaryczne strukturalne tych cząsteczek porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność, temp topnienia i wrzenia) odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków względem tlenu i wodoru na przykładzie tlenków dla prostych związków ustala nazwę na podstawie wzoru sumarycznego, wzór sumaryczny na podstawie nazwy, wzór sumaryczny na podstawie wartościowości oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych, dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu opisuje na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany dobiera współczynniki w równaniach reakcji dokonuje prostych obliczeń związanych z prawem zachowania masy wykonuje lub obserwuje doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną opisuje na czym polega powstawanie dziury ozonowej odczytuje z układu okresowego informacje o azocie, helu, argonie, tlenie i wodorze planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające wykryć CO2 w powietrzu wydychanym z płuc wyjaśnia dlaczego gazy szlachetne są mało aktywne chemicznie, wymienia ich zastosowanie proponuje sposoby zabezpieczania przed rdzewieniem produktów zawierających żelazo
wskazuje sposób pozyskiwania tlenków z zasobów naturalnych wykonuje proste obliczenia wykorzystujące prawo stałości składu i prawo zachowania masy wymienia etapy oczyszczania ścieków podaje przykłady substancji, które rozpuszczając się w wodzie tworzą: roztwory właściwe, koloidy, zawiesiny podaje jednostkę rozpuszczalności oraz parametry( temp. i ciśnienie dla gazów, temp dla substancji stałych i ciekłych) rysuje i interpretuje krzywe rozpuszczalności wykonuje proste obliczenia związane z rozpuszczalnością oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego z wykorzystanie wykresu rozpuszczalności wyjaśnia na czym polega proces rozcieńczania i zatężania roztworu Ocena dobra: tłumaczy ma czym polegają zjawiska: dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia wyjaśnia jaki wpływ na szybkość dyfuzji ma stan skupienia porównuje właściwości różnych substancji odróżnia metale od niemetali na podstawie właściwości klasyfikuje pierwiastki wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym tłumaczy skąd pochodzą symbole pierwiastków, podaje przykłady podaje kryteria podziału mieszanin wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszanin, które umożliwiają ich rozdzielenie porównuje mieszaniny i związki chemiczne przelicza masę atomową z unitów na gramy, wynik podaje w notacji wykładniczej porównuje aktywność chemiczną pierwiastków z tej samej grupy na przykładzie litowców i fluorowców, oraz należących do tego samego okresu na przykładzie okresu 3 podaje przykłady pierwiastków posiadających odmiany izotopowe określa skład jądra atomowego izotopu opisanego liczbami atomową i masową rozróżnia rodzaje promieniowania opisuje wpływ pierwiastków promieniotwórczych na organizmy żywe oblicza masę atomową wskazanego pierwiastka na podstawie liczb masowych i zawartości procentowej w przyrodzie izotopów wyjaśnia różnicę pomiędzy: atomem, cząsteczką, jonem, kationem i anionem ilustruje graficznie powstawanie wiązań jonowych i kowalencyjnych odróżnia wzory: elektronowe, kreskowe, strukturalne wskazuje związki w których występuje wiązanie kowalencyjne spolaryzowane ustala wzory sumaryczne chlorków i siarczków oraz strukturalne związków kowalencyjnych wykonuje proste obliczenia pozwalające ustalić wzory sumaryczne w oparciu o stosunek masowy, wyznacza indeksy stechiometryczne dla związków o znanej masie atomowej samodzielnie formułuje obserwacje i wnioski do doświadczeń podaje przykłady różnych typów reakcji korzystając z proporcji wykonuje obliczenia dotyczące równań reakcji opisuje rolę atmosfery ziemskiej wskazuje i porównuje źródła emisji zanieczyszczeń do atmosfery przewiduje skutki działalności człowieka i opisuje przewidywana zmiany atmosfery proponuje sposoby zapobiegania powiększania się dziury ozonowej na podstawie mas atomowych helowców i mas cząsteczkowych innych składników powietrza porównuje ich ciężar w stosunku do powietrza porównuje właściwości poznanych gazów opisuje obieg azotu w przyrodzie opisuje właściwości gazów powstających w procesach gnilnych porównuje zachowania poznanych gazów wobec wody wapiennej i wyciągu z czerwonej kapusty tłumaczy na przykładach, zależności pomiędzy właściwościami substancji a jej zastosowaniem wskazuje czynniki przyśpieszające proces rdzewienia wymienia i opisuje najbardziej rozpowszechnione tlenki w przyrodzie korzystając z proporcji wykonuje obliczenia na podstawie ilościowej interpretacji równań reakcji wskazuje różnice pomiędzy wodą destylowaną, wodociągową i mineralną wyjaśnia role wody w życiu organizmów żywych, rolnictwie i procesach produkcyjnych
analizuje zużycie wody w swoim domu i proponuje sposoby racjonalnego nią gospodarowania wskazuje co należy zrobić aby poprawić czystość wód naturalnych w najbliższym otoczeniu wyjaśnia dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem a dla innych nie podaje sposoby rozróżniania roztworów właściwych od koloidów porównuje zależność rozpuszczalności ciał stałych i gazów od temperatury oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego w wyniku rozcieńczenia lub zatężania roztworu oraz w wyniku zmieszania określonych ilości roztworów o znanym stężeniu Ocena bardzo dobra: projektuje doświadczenia pokazujące różna szybkość procesu dyfuzji projektuje i wykonuje doświadczenia w których bada właściwości wybranych substancji analizuje i porównuje odczytane z układu okresowego lub tablic informacje na temat właściwości fizycznych różnych substancji dokonuje pomiarów objętości, masy lub odczytuje informacje z rysunku oraz wykonuje obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość podaje kryteria podziału substancji podaje przykłady związków zbudowanych z cząsteczek i z jonów zapisuje wzory sumaryczne pierwiastków występujących w postaci cząsteczkowej planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcje chemiczną wyjaśnia w jaki sposób skład mieszaniny wpływa na jej właściwości przewiduje właściwości stopu na podstawie właściwości jego składników opisuje w jaki sposób zmieniały się poglądy na temat budowy materii określa znaczenie badań Marii Curie Skłodowskiej dla rozwoju wiedzy na temat zjawiska promieniotwórczości wyjaśnia zjawiska promieniotwórczości naturalnej i sztucznej omawia sposoby wykorzystania zjawiska promieniotwórczości zapisuje równania rozpadu α i β oblicza zawartość procentową izotopów na podstawie masy atomowej pierwiastka i liczb masowych izotopów przewiduje rodzaj wiązania między atomami w związku wyjaśnia w jaki sposób polaryzacja wiązania wpływa na właściwości związku przewiduje właściwości związku na podstawie rodzaju wiązań i weryfikuje przewidywania korzystając w różnych źródeł wiedzy wyjaśnia dlaczego nie we wszystkich przypadkach związków może rysować wzory strukturalne wykonuje trudniejsze obliczenia pozwalające ustalić wzory sumaryczne w oparciu o stosunek masowy, wyznacza indeksy stechiometryczne dla związków o znanej masie atomowej wskazuje reakcje egzo i endotermiczne w swoim otoczeniu zapisuje równania reakcji o większym stopniu trudności rozwiązuje chemografy projektuje doświadczenie potwierdzające skład powietrza analizuje dane statystyczne dotyczące emisji i obecności zanieczyszczeń w atmosferze oraz wyciąga wnioski projektu działania na rzecz ochrony atmosfery planuje i/lub wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości gazów projektuje doświadczenia pozwalające wykryć tlen wodór, tlenek węgla IV projektuje doświadczenia pozwalające ocenić wpływ wilgoci na przebieg korozji porównuje skuteczność metod zabezpieczania żelaza i jego stopów przed rdzewieniem opisuje i porównuje proces pasywacji i patynowania oraz wskazuje metale, których te procesy dotyczą oblicza uśrednioną wartość masy atomowej pierwiastków na podstawie uśrednionej masy atomowej oraz liczb masowych izotopów przewiduje którego izotopu w przyrodzie jest najwięcej wymianie i charakteryzuje klasy czystości wody wyjaśnia w jakie sposób z roztworu nasyconego można otrzymać nienasycony i odwrotnie wykonuje obliczenia dotyczące ilości substancji jaka może się wytrącić po oziębieniu roztworu nasyconego posługuje sie pojęciem gęstości rozpuszczalnika lub roztworu w celu wyznaczenia masy rozpuszczalnika lub masy roztworu
oblicza rozpuszczalność substancji w danej temp znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temp Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie II Ocena dopuszczająca: wymienia kwasy znane z życia codziennego; opisuje budowę kwasów, wskazuje resztę kwasową oraz jej wartościowość; dokonuje podziału kwasów na tlenowe i beztlenowe; opisuje zabarwienie wskaźników (wyciągu z czerwonej kapusty, oranżu metylowego, fenoloftaleiny, papierka uniwersalnego) w obecności kwasów; opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych kwasów; operuje pojęciami: elektrolit, jon, kation, anion; wymienia skutki działania kwaśnych opadów; definiuje pojęcie wodorotlenku; opisuje budowę wodorotlenków opisuje właściwości poznanych wodorotlenków; opisuje zabarwienie wskaźników (wyciągu z czerwonej kapusty, oranżu metylowego, fenoloftaleiny, papierka uniwersalnego) w obecności zasad; rozróżnia doświadczalnie kwasy i zasady za pomocą wskaźników; wymienia rodzaje odczynu roztworu interpretuje wartość ph w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy, zasadowy, obojętny); Ocena dostateczna: zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne, wykonuje modele najprostszych kwasów: HCl, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4, H2S; planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać kwas beztlenowy i tlenowy HCl, H2SO3; zapisuje odpowiednie równania reakcji wyjaśnia, na czym polega proces dysocjacji elektrolitycznej kwasów; zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej kwasów, nazywa powstałe jony; definiuje kwasy (zgodnie z teorią Arrheniusa); wymienia związki, których obecność w atmosferze powoduje powstawanie kwaśnych opadów; zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3 i podaje ich nazwy; planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenek, np. NaOH, Ca(OH)2, zapisuje odpowiednie równania reakcji; wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad; zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad; zapisuje proces dysocjacji jonowej zasad i nazywa powstałe jony; definiuje zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa); wymienia rodzaje odczynu roztworu i przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego i obojętnego; wykonuje doświadczenie, które pozwoli zbadać ph produktów występujących w życiu codziennym człowieka (żywność, środki czystości itp.). Ocena dobra:
tłumaczy różnicę pomiędzy chlorowodorem a kwasem solnym i siarkowodorem a kwasem siarkowodorowym; opisuje sposób postępowania ze stężonymi kwasami, w szczególności z kwasem siarkowym(vi); wyjaśnia pojęcie higroskopijności (podaje przykłady związków higroskopijnych); zna kryteria podziału kwasów na mocne i słabe, wymienia kwasy mocne; wyjaśnia na przykładzie kwasu węglowego, co oznacza sformułowanie kwas nietrwały; analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania; proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie; rozróżnia pojęcia wodorotlenku i zasady; dostrzega zależność pomiędzy właściwościami a zastosowaniem niektórych wodorotlenków; wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego). Ocena bardzo dobra: planuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać kwas siarkowy(vi), azotowy(v), fosforowy(v), zapisuje odpowiednie równania reakcji w zapisie procesu dysocjacji odróżnia kwasy mocne od słabych; planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenki nierozpuszczalne w wodzie, np. Al(OH)3, zapisuje odpowiednie równania reakcji; w zapisie procesu dysocjacji wyróżnia mocne zasady; Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie III Ocena dopuszczająca: opisuje budowę soli; na podstawie tablicy rozpuszczalności przewiduje rozpuszczalność soli w wodzie i wymienia sole rozpuszczalne i nierozpuszczalne w wodzie; wykonuje doświadczenie i wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania kwasu solnego zasadą sodową; wyjaśnia pojęcie reakcji strąceniowej; podaje nazwy zwyczajowe wybranych soli; wymienia zastosowanie najważniejszych soli: węglanów, azotanów(v), siarczanów(vi), fosforanów(v) i chlorków. wymienia naturalne źródła węglowodorów definiuje pojęcia: węglowodory nasycone i nienasycone zapisuje wzory ogólne szeregów homologicznych: alkanów, alkenów i alkinów podaje zasady tworzenia nazw alkanów, alkenów i alkinów; opisuje właściwości metanu, etenu i etynu; definiuje pojęcie: szereg homologiczny; wyjaśnia zależność pomiędzy długością łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu; opisuje zastosowanie metanu, etenu i etynu oraz polietylenu. tworzy nazwy prostych alkoholi opisuje właściwości alkoholu metylowego i etylowego oraz ich zastosowanie; wyjaśnia, jaki wpływ na organizm ludzki ma alkohol opisuje budowę cząsteczki glicerolu, jego właściwości i zastosowanie; opisuje budowę i właściwości fizyczne i chemiczne metyloaminy pochodnej zawierającej azot; podaje przykłady dwóch kwasów karboksylowych występujących w przyrodzie, podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe oraz wymienia przykłady ich zastosowania opisuje zastosowanie estrów wynikające z ich właściwości.
wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów; dokonuje podziału cukrów na proste i złożone; podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy; opisuje właściwości fizyczne glukozy i wskazuje jej zastosowanie opisuje występowanie skrobi i celulozy w przyrodzie klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje właściwości tłuszczów; wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek białek; definiuje białka jako związki powstające z aminokwasów; Ocena dostateczna: pisze wzory sumaryczne soli: chlorków, siarczanów(vi), azotanów(v), węglanów, fosforanów(v), siarczków; tworzy nazwy soli na podstawie wzorów i odwrotnie pisze równania procesu dysocjacji elektrolitycznej wybranych soli; zapisuje równania reakcji zobojętniania pisze równania reakcji otrzymywania soli (reakcje: kwas + wodorotlenek metalu, kwas + tlenek metalu, kwas + metal, wodorotlenek metalu + tlenek niemetalu); zapisuje równania reakcji soli z kwasami, zasadami i innymi solami; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne na podstawie nazwy (do 8 atomów węgla) lub wzoru sumarycznego zapisuje równania reakcji spalania wyżej wymienionych węglowodorów; zapisuje równania reakcji przyłączania (addycji) wodoru i bromu do etenu i etynu; zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu; tworzy nazwy prostych alkoholi i pisze ich wzory, rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne; bada i opisuje właściwości kwasu octowego; podaje nazwy wyższych kwasów karboksylowych (palmitynowego, stearynowego i oleinowego), zapisuje ich wzory, opisuje właściwości oraz sposób odróżnienia kwasu oleinowego od stearynowego; wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji, zapisuje równania pomiędzy prostym kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi, podaje ich nazwy; planuje doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie; podaje wzór sumaryczny sacharozy, bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy, wskazuje na jej zastosowanie; zapisuje proces hydrolizy sacharozy; wymienia właściwości skrobi i celulozy oraz opisuje znaczenie i zastosowanie tych cukrów; wykrywa obecność skrobi w różnych produktach spożywczych; projektuje doświadczenia pozwalające na odróżnienie tłuszczu nasyconego od nienasyconego; opisuje właściwości glicyny najprostszego aminokwasu; bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, stężonego etanolu, kwasów, zasad, soli metali ciężkich i soli kuchennej; wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych Ocena dobra: wymienia najbardziej rozpowszechnione sole w przyrodzie; stosuje poprawną nomenklaturę soli; wyjaśnia sposób powstawania wiązań jonowych np. w NaCl, K 2 S; zapisuje równania reakcji zobojętniania w postaci cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej; przewiduje odczyn soli;
podaje przykłady metali, które reagując z kwasem, powodują powstawanie wodoru, oraz takich, których przebieg reakcji z kwasem jest inny; na podstawie tablicy rozpuszczalności przewiduje przebieg reakcji soli z kwasem, zasadą lub inną solą albo stwierdza, że reakcja nie zachodzi; wymienia zastosowanie reakcji strąceniowych dostrzega i wyjaśnia zależność pomiędzy właściwościami wybranych soli a ich zastosowaniem; wymienia sole niebezpieczne dla zdrowia opisuje, w jakiej postaci występuje węgiel w przyrodzie; podaje przykłady związków nieorganicznych i organicznych obecnych w przyrodzie; wyjaśnia zależności pomiędzy sposobem tworzenia i zawartością procentową węgla w węglach kopalnych; omawia obieg węgla w przyrodzie; wskazuje na różnice w budowie i właściwościach węglowodorów nasyconych i nienasyconych; stosuje wzory ogólne do zapisywania wzorów sumarycznych węglowodorów należących do wskazanego szeregu homologicznego o podanej liczbie atomów węgla lub wodoru; porównuje właściwości metanu, etenu i etynu; zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego wskazanych węglowodorów nasyconych i nienasyconych, wyjaśnia przyczynę różnego rodzaju spalania; opisuje, w jaki sposób zmieniają się właściwości fizyczne węglowodorów w poznanych szeregach homologicznych opisuje znaczenie produktów destylacji ropy naftowej; wyjaśnia wpływ produktów spalania gazu ziemnego i pochodnych ropy naftowej na środowisko naturalne. rysuje wzory elektronowe (ilustrujące powstawanie wiązań) oraz wzory szkieletowe; opisuje, w jaki sposób zmieniają się właściwości fizyczne alkoholi wraz ze wzrostem liczby atomów węgla w ich cząsteczkach; zapisuje równania reakcji spalania alkoholi o wskazanej liczbie atomów węgla; podaje argumenty wskazujące na szkodliwy wpływ alkoholu na organizm człowieka szczególnie młodego; podaje przykłady co najmniej trzech kwasów karboksylowych spotykanych w życiu codziennym, podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe oraz wymienia przykłady ich zastosowania zapisuje proces dysocjacji kwasów mrówkowego i octowego, nazywa powstałe jony; wyjaśnia różnice we właściwościach wyższych i niższych oraz nasyconych i nienasyconych kwasów karboksylowych porównuje budowę i właściwości poznanych cukrów; wyjaśnia, na czym polega proces hydrolizy cukrów oraz wskazuje czynniki, które go umożliwiają; porównuje funkcje, które spełniają poznane cukry w codziennej diecie; porównuje budowę skrobi i celulozy; porównuje skład pierwiastkowy tłuszczów i cukrów; wyjaśnia znaczenie tłuszczów w codziennej diecie; opisuje różnice w procesie denaturacji i koagulacji białka, wymienia czynniki, które wywołują te procesy. Ocena bardzo dobra: stosuje poprawną nomenklaturę jonów pochodzących z dysocjacji soli; projektuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące przebieg reakcji zobojętniania proponuje różne metody otrzymania wybranej soli, zapisuje odpowiednie równania reakcji; zapisuje równania reakcji strąceniowych w postaci cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej; projektuje doświadczenia pozwalające na wykrycie węglowodorów nienasyconych; rysuje wzory szkieletowe węglowodorów opisanych wzorem strukturalnym lub półstrukturalnym; stosuje zasady tworzenia nazw i podaje nazwy alkanów, alkenów i alkinów (o nierozgałęzionych łańcuchach do 8 atomów węgla z uwzględnianiem położenia wiązania wielokrotnego lub nie w zależności od decyzji nauczyciela); definiuje pojęcie homologu, podaje przykłady homologów metanu, etenu i etynu; wyjaśnia, w jaki sposób obecność wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego w cząsteczkach metanolu
i etanolu wpływa na ich rozpuszczalność w wodzie; wyjaśnia, dlaczego glicerol dobrze rozpuszcza się w wodzie; porównuje budowę cząsteczek metanu, amoniaku i metyloaminy oraz wyjaśnia wynikające z niej właściwości; porównuje właściwości kwasu octowego i kwasu mrówkowego do kwasów nieorganicznych; zapisuje równania reakcji otrzymywania mrówczanów i octanów, podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe; opisuje rolę, jaką odgrywa kwas siarkowy(vi) w reakcji estryfikacji. projektuje doświadczenia pozwalające wykryć glukozę i skrobię w produktach spożywczych; opisuje sposób odróżnienia substancji tłustej (oleju mineralnego) od tłuszczu; projektuje doświadczenia pozwalające w białku jaja kurzego wykryć węgiel, tlen, wodór, azot i siarkę; wyjaśnia, dlaczego możliwe jest łączenie się aminokwasów wiązaniami peptydowymi; zapisuje reakcje powstawania dipeptydu (produktu powstałego z połączenia dwóch aminokwasów);