Prezentacja wykonana na lekcję EDB przez uczennicę klasy IIIb
Trucizna jest to substancja organiczna lub nieorganiczna, która po dostaniu się do organizmu powoduje zaburzenia czynności narządów lub śmierć. Trucizny przedostają się do organizmu przez drogi oddechowe, układ pokarmowy lub skórę. Objawy działania toksycznego substancji pojawiają się najszybciej w przypadku dostania się substancji do organizmu przez drogi oddechowe co jest spowodowane pominięciem wątroby czyli głównego narządu przemian metabolicznych. Dostanie się trucizny do organizmu powoduje jego zatrucie. Zatrucia mogą być ostre, podostre i przewlekłe, zależnie od siły działania i sposobu wchłaniania trucizny przez organizm.
Wchłanianie trucizny poprzez układ oddechowy: wchłanianie substancji toksycznych w postaci par, gazów, dymów, aerozoli i pyłów jest najczęstszym źródłem przenikania do organizmu tych substancji. Szybkość i sposób wchłaniania wahają się w szerokich granicach w zależności od miejsca wchłaniania w drogach oddechowych oraz właściwości fizycznych i chemicznych substancji. Najszybciej wchłanianie odbywa się w pęcherzykach płucnych; ponieważ powierzchnia pęcherzykowa wynosi 70 m2 przy 90 m2 powierzchni wchłaniania układu oddechowego. Po dostaniu się substancji toksycznej do organizmu, może ona pozostać w stanie niezwiązanym lub związać się z białkami krwi. W sytuacji gdy substancja zostanie w stanie niezwiązanym przenika ona przez błony komórkowe i osadzać się w tkankach, gdzie może również związać się z białkami tkanek. Trucizna może być wydalana również z powietrzem wydechowym.
Tlenek węgla potocznie zwany czadem jest gazem silnie trującym, bezbarwnym i bezwonnym, nieco lżejszym od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim miesza i w nim rozprzestrzenia. Powstaje w wyniku niepełnego spalania wielu paliw m.in.: drewna, spowodowanego brakiem odpowiedniej ilości tlenu, niezbędnej do zupełnego spalania. Może to wynikać z braku dopływu świeżego powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie albo z powodu zanieczyszczenia, zużycia lub złej regulacji palnika gazowego. Czad powstaje także często w czasie pożaru. Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest gazem niewyczuwalnym dla człowieka. Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy. Stwarza to poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Następstwem ostrego zatrucia może być nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowegoukładu nerwowego, niewydolność wieńcowa i zawał albo nawet śmierć. Jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla? - ból głowy, - zawroty głowy, - ogólne zmęczenie, - duszność, -trudnościami z oddychaniem - senność, - nudności.
Kwasy i zasady powodują martwice żywej tkanki (skóry, błon śluzowych), z którą się stykają. Kwasy denaturują białko, ścinają je (martwica koagulacyjna), natomiast zasady powodują martwicę rozpływną. Pierwsza pomoc: -nie zobojętniać, -nie powodować wymiotów ze względu na możliwość powtórnego uszkodzenia ścian przełyku, -podać odtrutki osłaniające: mleko odtłuszczone, białko jaja kurzego, zawiesinę węgla aktywowanego, -wezwać pogotowie. Objawy: - bóle i palenie w jamie ustnej, gardle, żołądku, - ślinotok, wymioty, osłabienie, duszność, zawroty głowy, - osłabienie akcji serca, - kaszel.
ż Zatrucia lekami albo innymi substancjami chemicznymi dotyczą głównie dzieci w wieku przedszkolnym, które zainteresowane np. kolorowymi tabletkami połykają je z ciekawości czy łakomstwa. Przeciwdziałanie tego typu zatruciom jest bardzo trudne. Zwróćmy uwagę na to, że uwagę dziecka przyciągają ciekawe, kolorowe opakowania na leki, tym bardziej wzbudzając ciekawość, coż też mieści się w środku takiego pudełeczka O zatruciu lekami lub innymi środkami chemicznymi świadczyć mogą następujące objawy: -utrata świadomości u dziecka zdrowego, częściowo lub całkowicie, lub też ma zaburzenia chodzenia, równowagi, słabo reaguje na otaczające je osoby i zjawiska, -na wargach bądź w jamie ustnej widoczne cechy oparzenia błony śluzowej wywołanej lekami lub związkami chemicznymi, Pierwsza pomoc a) Zapobieganie dalszemu działaniu trucizny b) Zapewnienie drożności górnych dróg oddechowych c) Kontrola i utrzymanie czynności życiowych d) Zapobieganie dalszym urazom e) Zabezpieczenie substancaji powodującej zatrucie f) Wezwanie pogotowia
Alkohol metylowy jest cieczą bezbarwną, piekącym smaku i zapachu zbliżonym do alkoholu etylowego. Jest używany w przemyśle jako surowiec lub rozpuszczalnik. Służy do produkcji formaldehydu i mieszanek wybuchowych, płynów nie zamarzających, środków do mycia szyb, do wyrobu barwników anilinowych; stanowi rozpuszczalnik lakierów pokostów. Zatrucie może nastąpić omyłkowo lub świadomie wskutek wdychania par, przedostania się do ustroju, przez skórę lub drogą doustną. Najbardziej niebezpieczną drogą zatrucia jest przewód pokarmowy. Pierwsza pomoc: u przytomnego wywołać wymioty, podać zawiesinę węgla aktywowanego, u nieprzytomnego ułożyć w pozycji bezpiecznej, założyć opatrunek osłaniający na oczy, wezwać lekarza. Objawy: -sina i zimna skóra, -suchy kaszel, -drgawki, -zaburzenia widzenia, -duszność, -utrata przytomności.
Pestycydy są naturalnymi lub syntetycznymi substancjami, których działanie polega na zwalczaniu szkodliwych, niepożądanych organizmów. Mają szerokie zastosowanie, jednak używa się ich głównie do ochrony roślin uprawnych, lasów, zbiorników wodnych, a także zwierząt, ludzi, produktów żywnościowych oraz do niszczenia żywych organizmów, uznanych za szkodliwe, m.in. w budynkach gospodarczych, mieszkalnych, szpitalnych i magazynach. Objawy: -ogólne złe samopoczucie -ból głowy -nadmierna potliwość -zweżenie zrenic -zaburzenia widzenia
Wchłanianie poprzez układ pokarmowy : Wchłanianie to polega na przenikaniu substancji przez nabłonek jelitowy i jest na ogół proporcjonalne do jej rozpuszczalności w tluszczach. Substancje będące słabymi kwasami lub zasadami są lepiej rozpuszczalne w tłuszczach. Na szybkość wchłaniania się trucizn z przewodu pokarmowego wpływa wiele czynników, m.in. skład treści pokarmowej, motoryka przewodu pokarmowego i flora bakteryjna jelit. Skład treści pokarmowej może wpływać na tworzenie się kompleksów między substancjami szkodliwymi a białkami lub jonami metali. Kompleksy takie są źle rozpuszczalne i - co za tym idzie - słabo wchłaniane z przewodu pokarmowego. Przeciwnie, np. obecność w treści pokarmowej tłuszczów, a także alkoholu, może dramatycznie nasilić wchłanianie różnych substancji toksycznych. Tylko nieliczne substancje wchłaniają się w żołądku; większość przenika do krwi w jelicie cienkim, z krążeniem wrotnym dostaje się do wątroby i tutaj może ulegać metabolizmowi.
W zależności od gatunku i ilości spożytych grzybów objawy mogą występować w różnym czasie (od godziny do kilkudziesięciu godzin). Pierwsza pomoc: -wywołać wymioty, -podać zawiesinę węgla aktywowanego, -wezwać pogotowie. Objawy: -ból brzucha, -nudności, wymioty, biegunka, -ślinotok, -zaczerwienienie twarzy, -znaczne podniecenie, zamroczenie i odurzenie.
Objawy trucizn wchłoniętych przez skórę występują po kilku lub kilkunastu godzinach. Przedostają się po przez tkankę skórną do krwi mogą spowodować zatrucie całego organizmu a nawet doprowadzić do zgonu. Najszybciej do organizmu przedostają się trucizny te które są rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach. Pocenie i wilgotność skóry zwiększają wchłanianie trucizn, otarcie skóry może spowodować natychmiastowe wprowadzenie trucizny do organizmu i może być szybko rozprzestrzeniona w układzie krwionośnym.