SPIS TREŚCI Wystąpienie o ogłoszenie upadłości... 3 Niewypłacalność dłużnika... 4 W sądzie... 5 Po rozpatrzeniu wniosku zadłużonego konsumenta... 5 Upadłość małżonków... 6 Ogłoszenie upadłości... 7 Konsekwencje dla firm windykacyjnych... 8 Cel postępowania o upadłość konsumencką... 8 Co musi wyjaśnić sąd... 9 Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości... 9 Umorzenie już wszczętego postępowania... 10 Co z mieszkaniem dłużnika... 10 Obowiązki upadłego w okresie wykonywania planu spłaty... 11 Obrona przedsiębiorcy przed upadającym... 12 Wzór wniosku o ogłoszenie upadłości... 14 Wzór wniosku konsumenta o rozstrzygnięcie, co wchodzi do masy upadłości... 16 Słowniczek... 17 Upadłość konsumencka w krajach Unii Europejskiej... 18 Pytania i odpowiedzi... 21 Tekst ustawy... 32 Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (0 22) 530 40 40; www.gazetaprawna.pl Redaktor naczelny Gazety Prawnej: Robert Lidke Dyrektor artystyczny Gazety Prawnej: Dominika Raczkowska Redakcja: Andrzej Jankowski DTP: Leszek Ogrodowczyk Biuro Reklamy: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (0 22) 530 44 44; e-mail: reklama@infor.pl Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40 tel. (0 22) 761 30 30, 0 801 62 66 66; e-mail: bok@infor.pl
Upadłość konsumencka Już od 31 marca 2009 r. osoba fizyczna, która stała się niewypłacalna, co dziesięć lat może ogłosić upadłość, spłaci tylko część zobowiązań, a reszta niespłaconych zobowiązań zostanie przez sąd umorzona. W ten sposób oddłuży się. Wystąpienie o ogłoszenie upadłości Osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej i której niewypłacalność powstała na skutek wyjątkowych i niezależnych od niej okoliczności, raz na dziesięć lat będzie mogła ogłosić swoją upadłość. W tym celu powinna złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości, natomiast jej upadłości nie mogą domagać się wierzyciel, na przykład bank, w którym zaciągnęła kredyt i nie spłaca rat, grupa wierzycieli poręczyciele pożyczki, którzy spłacili za kredytobiorcę zobowiązanie. Zasady ogłaszania upadłości przez konsumentów regulują przepisy ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 234, poz. 1572 z 30 grudnia 2008 r.), które wchodzą w życie 31 marca 2009 r.
4 e-poradnik Gazety Prawnej Z upadłości konsumenckiej mogą więc korzystać tylko ci konsumenci, którzy z przyczyn zewnętrznych niezależnych od siebie oraz społecznie usprawiedliwionych popadli w stan niemożności obsługi swojego zadłużenia, np. z powodu choroby lub niezawinionej utraty pracy. Jest to więc zamknięty krąg konsumentów. Sąd może wydać postanowienie o ogłoszeniu upadłości w odniesieniu tylko do tych osób. Czyli nie każdy niewypłacalny konsument będzie mógł z upadłości konsumenckiej skorzystać. Na przykład będą to: osoby, które utraciły pracę z własnej winy (zostały zwolnione z powodów dyscyplinarnych albo przez siebie zawinionych) albo same się zwolniły. Niewypłacalność dłużnika Warunkiem koniecznym przeprowadzenia postępowania upadłościowego jest i dotyczy to zarówno przedsiębiorców, jak i osób, które tego przymiotu nie posiadają niewypłacalność dłużników. Definicję niewypłacalności ustawa formułuje jako stan, w którym dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Dla oceny, czy dłużnik jest niewypłacalny, nie ma znaczenia charakter zobowiązań, czy są to zobowiązania o charakterze pieniężnym, czy też niepieniężnym. Niewykonywanie jednych, jak i drugich oznacza, że dłużnik jest niewypłacalny, co daje podstawę ogłoszenia jego upadłości. Obojętne dla oceny niewypłacalności są rozmiar i wysokość zobowiązań, których dłużnik nie wykonuje. Ustawa nie wprowadza żadnych minimalnych wartości w tym zakresie. Znaczenie ma jedynie kwestia wymagalności zobowiązań, gdyż stan niewypłacalności oznacza sytuację, gdy dłużnik nie wykonuje tych zobowiązań, które są już wymagalne. Upadłość w stosunku do osób fizycznych można ogłosić tylko wtedy, gdy stan niewypłacalności powstał wskutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Jeżeli takie wyjątkowe okoliczności nie zaistnieją, sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości. Przepisy prawa upadłościowego nie definiują takich szczególnych okoliczności uzasadniających ogłoszenie upadłości. Ustawa tylko przykładowo wskazuje jedynie, jakie sytuacje nie będą uznawane za nadzwyczajne okoliczności, a zaistnienie których będzie uzasadniało oddalenie wniosku. Jeżeli dłużnik zaciągnął zobowiązanie, będąc niewypłacalnym, albo rozwiązano z nim stosunek pracy z przyczyn leżących po stronie pracownika lub za jego zgodą, sąd oddali wniosek. Pojęcie wyjątkowych i niezależnych od upadłego okoliczności jako przyczyny niewypłacalności nie jest nowością w prawie upadłościowym. Pod rządami pra-
Prawo upadłościowe i naprawcze. Upadłość konsumencka wa układowego powszechnie interpretowano je jako okoliczności, których dłużnik w normalnym toku rzeczy nie mógł lub nie powinien był brać pod uwagę, a na powstanie których dłużnik nie miał żadnego wpływu, ani też okoliczności te nie są wynikiem jego działania. Za okoliczności uzasadniające złożenie wniosku o upadłość winny być uznawane więc również różnego rodzaju klęski żywiołowe czy takie zdarzenia polityczne, których dłużnik nie mógł przewidzieć i które bezpośrednio doprowadziły do jego niewypłacalności. 5 W sądzie Konsument składa w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości, określa w nim swoje zadłużenie, wyszczególnia dłużników, uzasadnia swoją niewypłacalność i wskazuje na wyjątkowe i niezależne od niego okoliczności, które spowodowały tę niewypłacalność. Załącza dowody na zaciągnięte kredyty i pożyczki oraz inne niezapłacone zobowiązania, ewentualnie zaświadczenia lekarskie albo inne dowody, które spowodowały tę niewypłacalność i stanowiły wyjątkowe niezależne od niego okoliczności. Sąd bada, czy nie zachodzą przesłanki do oddalenia wniosku, które zostały określone w art. 491 3 prawa upadłościowego i naprawczego. W postępowaniu o upadłość konsumencką stosuje się ogólne przepisy postępowania o upadłości, w tym również co do powołania syndyka. Sąd, wydając postanowienie o upadłości konsumenta, powołuje od razu syndyka, który przystępuje do likwidacji majątku, czyli tak naprawdę do wyprzedaży majątku upadłego, również jego mieszkania lub domu, gdy upadły był ich właścicielem. Wprawdzie ustawa daje od razu każdemu konsumentowi, który złoży wniosek o ogłoszenie upadłości, taką ulgę, że nie toczą się przeciwko niemu postępowania egzekucyjne. Jednak wkroczy syndyk, który często jest bardziej restrykcyjny od komornika. Po rozpatrzeniu wniosku zadłużonego konsumenta Jeżeli po rozpatrzeniu wniosku zadłużonego konsumenta sąd uzna, że nie zachodzą przesłanki do oddalenia go, to wówczas ogłosi upadłość konsumenta i przeprowadzi postępowanie upadłościowe. Polegało ono będzie na likwidacji majątku niewypłacalnego konsumenta, sporządzeniu planu podziału i zaspokojeniu zobowiązań wierzycieli. W ramach planu podziału ustalone zostaną pewne kwoty, które przysługują poszczególnym wierzycielom. Z uzyskanej ze sprzedaży majątku dłużnika kwoty