ZEZWOLENIE NA OSIEDLENIE SIĘ Co to jest zezwolenie na osiedlenie się Cudzoziemiec spełniający warunki określone w ustawie o cudzoziemcach może ubiegać się o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się. Zezwolenia udziela się na czas nieoznaczony. Jakie prawa daje zezwolenie na osiedlenie się prawo pobytu w Polsce uchodźca nie może być wydalony z Polski, poza wyjątkowymi okolicznościami. Cudzoziemcowi wydaje się kartę pobytu, prawo do pracy - może pracować na takich samych zasadach, jak obywatel polski, to znaczy, że nie potrzebuje specjalnego zezwolenia na pracę, prawo do prowadzenia działalności gospodarczej na takich samych zasadach, co obywatele polscy, prawo do świadczeń pomocy społecznej, cudzoziemiec posiadający zezwolenie na osiedlenie się jest uprawniony do otrzymania zasiłków rodzinnego, pielęgnacyjnego i wychowawczego, prawo do nauki w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (licea, technika), prawo do ubezpieczenia zdrowotnego: cudzoziemiec ubezpiecza się dobrowolnie w Narodowym Funduszu Zdrowia lub podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (obowiązek wynika z umowy o pracę), możliwość ubiegania się o obywatelstwo polskie po upływie określonego okresu pobytu w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się. Warunki uzyskania zezwolenia na osiedlenie się 1. Aby uzyskać zezwolenie na osiedlenie się w Polsce cudzoziemiec musi spełnić łącznie następujące warunki: wykazać istnienie trwałych więzów rodzinnych lub ekonomicznych z Polską wykazać, że ma zapewnione w Polsce mieszkanie i utrzymanie 1
bezpośrednio przed złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się przebywać nieprzerwanie na terytorium Polski na podstawie wiz, zezwoleń na zamieszkanie na czas oznaczony lub w związku z posiadaniem statusu uchodźcy co najmniej 5 lat, a w sytuacji łączenia rodzin 3 lata. Okres pobytu na podstawie wiz nie może przekroczyć roku. 2. Zezwolenia udziela się dziecku obywatela polskiego pozostającemu pod jego władzą rodzicielską a małoletniemu cudzoziemcowi urodzonemu w Polsce udziela się takiego zezwolenia jeżeli co najmniej jeden z przedstawicieli ustawowych posiadał w dniu jego urodzenia zezwolenie na osiedlenie się. 3. Cudzoziemcowi małżonkowi obywatela polskiego udziela się zezwolenia na osiedlenie się, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Polski co najmniej 2 lata na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony i od dnia zawarcia związku małżeńskiego upłynęły co najmniej 3 lata 4. Cudzoziemcowi, który nie spełnia jednego ze wskazanych wyżej warunków udziela się zezwolenia na osiedlenie się jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Polski na podstawie wiz, zezwoleń na zamieszkanie na czas oznaczony lub zgody na pobyt tolerowany przez okres nie krótszy niż 10 lat, a posiadając status uchodźcy 8 lat. Cudzoziemcowi posiadającemu status uchodźcy do okresu legalnego pobytu zalicza się także okres pobytu na podstawie tymczasowego zaświadczenia tożsamości cudzoziemca choćby cudzoziemiec w tym czasie przebywał w ośrodku strzeżonym lub w areszcie w celu wydalenia. Do okresu pobytu nie zalicza się: okresu studiów, okresu pobytu na podstawie wizy wydanej cudzoziemcowi, mimo że zachodzą okoliczności, na podstawie których należałoby mu odmówić wydania wizy, czyli: jeżeli przepisy prawa polskiego wymagają od niego osobistego stawiennictwa przed polskim organem władzy publicznej, wjazd na terytorium Polski jest niezbędny ze względu na konieczność poddania się zabiegom lekarskim służącym bezpośrednio ratowaniu życia, którym nie może on zostać poddany w innym państwie, zachodzi wyjątkowa sytuacja osobista wymagająca jego obecności na terytorium Polski wymaga tego interes Rzeczypospolitej Polskiej. 2
okresu pobytu cudzoziemca w Polsce, sytuacji w której wobec cudzoziemca umieszczonego w strzeżonym ośrodku lub w areszcie w celu wydalenia orzeczono zakaz opuszczenia Polski lub pozbawionego wolności na podstawie orzeczeń wydanych na podstawie ustaw. Cudzoziemiec przebywał nieprzerwanie na terytorium Polski jeżeli żadna z przerw nie była dłuższa niż 2 miesiące, chyba że jej przyczyną było: 1. świadczenie pracy dla pracodawcy mającego siedzibę w Polsce, 2. towarzyszenie małżonkowi świadczącemu pracę dla pracodawcy mającego siedzibę w Polsce, 3. potrzeba uzyskania dokumentu podróży, 4. leczenie. Przyjmuje się, że cudzoziemiec ma zapewnione w Polsce mieszkanie jeżeli wskaże lokal w którym przebywa i przedstawi tytuł prawny do jego zajmowania - dokumenty potwierdzające własność mieszkania, umowa najmu, użyczenia (tylko wtedy jeżeli użyczającym są dziadkowie, rodzice, dzieci, rodzeństwo, małżonek lub rodzice małżonka cudzoziemca). Przyjmuje się, że cudzoziemiec ma zapewnione utrzymanie jeżeli posiada stałe dochody lub środki finansowe wystarczające do pokrycia kosztów utrzymania i leczenia swojego i swojej rodziny pozostającej na jego utrzymaniu bez potrzeby korzystania ze świadczeń pomocy społecznej, lub w Polsce mieszka członek jego rodziny zobowiązany do zapewnienia mu środków finansowych i mogący wywiązać się z tego obowiązku. Odmowa udzielenia zezwolenia na osiedlenie się Cudzoziemiec nie otrzyma zezwolenia na osiedlenie się, jeżeli 1. nie spełnia warunków wskazanych powyżej, 2. jego dane znajdują się w wykazie cudzoziemców, których pobyt jest w Polsce niepożądany, 3. wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub interes Polski, 4. podstawą ubiegania się o zezwolenie jest małżeństwo zawarte dla pozoru, 5. cudzoziemiec przestawił nieprawdziwe dane osobowe, fałszywe informacje, zeznał nieprawdę lub zataił prawdę, podrobił lub przerobił dokumenty, 6. nie wywiązuje się ze zobowiązań podatkowych wobec skarbu państwa. 3
Cudzoziemcowi można odmówić zezwolenia na osiedlenie się, jeżeli ciążą na nim zobowiązania wobec kraju pochodzenia lub osób w nim zamieszkałych, oraz jeżeli nie ma zapewnionego w Polsce utrzymania. Decyzję o odmowie podejmuje organ rozpatrujący sprawę. Cofnięcie zezwolenia na osiedlenie się Cudzoziemcowi cofa się zezwolenie na osiedlenie się, jeżeli: 1. wymagają tego względy obronności i bezpieczeństwa państwa, albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego bądź interes Rzeczypospolitej Polskiej, 2. cudzoziemiec w postępowaniu o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się zeznał nieprawdę lub zataił prawdę lub posługiwał się sfałszowanymi dokumentami, 3. cudzoziemiec został skazany prawomocnym wyrokiem w Rzeczypospolitej Polskiej za przestępstwo umyślne na karę co najmniej 3 lat pozbawienia wolności, 4. cudzoziemiec opuścił na stałe Polskę. Postępowanie w sprawie udzielenia zezwolenia na osiedlenie się Zezwolenia na osiedlenie się udziela się na wniosek cudzoziemca, a w przypadku małoletniego dziecka cudzoziemca urodzonego na terytorium Polski na wniosek przedstawiciela ustawowego posiadającego zezwolenie na osiedlenie się w chwili urodzenia dziecka a dziecku obywatela polskiego na wniosek jego przedstawiciela ustawowego, posiadającego obywatelstwo polskie. Wniosek powinien zawierać: 1. dane cudzoziemca i innych osób objętych wnioskiem, 2. informacje o podróżach i pobytach zagranicznych cudzoziemca odbytych w okresie ostatnich 5 lat, 3. uzasadnienie wniosku. Cudzoziemiec obowiązany jest dołączyć również: 1. 4 aktualne fotografie wszystkich osób objętych wnioskiem, 2. dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych zawartych we wniosku i okoliczności uzasadniających wniosek. W szczególnie uzasadnionych wypadkach, gdy cudzoziemiec nie posiada ważnego dokumentu podróży i nie ma możliwości jego uzyskania, może przedstawić inny dokument potwierdzający jego tożsamość. 4
Wniosek o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się w Polsce składa się na 60 dni przed upływem ważności zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub okresu pobytu oznaczonego w wizie. Jeżeli termin ten nie zostanie zachowany, cudzoziemiec jest obowiązany opuścić terytorium Polski przed upływem okresu pobytu oznaczonego w wizie lub zezwoleniu na zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli postępowanie o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony nie zostało zakończone przed upływem tego okresu pobytu. Decyzję wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu cudzoziemca. Cudzoziemiec przebywający za granicą składa wniosek za pośrednictwem polskiego konsula. Cudzoziemcowi, który uzyskał zezwolenie na osiedlenie się wojewoda wydaje kartę pobytu na okres 10 lat. 5
Ważne adresy Wydział do Spraw Cudzoziemców Zarządu Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Głównej Straży Granicznej 00-562 Warszawa, ul. Koszykowa 16 składanie wniosków o nadanie statusu uchodźcy Urząd do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców 00-562 Warszawa, ul. Koszykowa 16 tel. 22/601 44 53 Centralny Ośrodek Recepcyjny dla uchodźców w Dębaku Podkowa Leśna koło Warszawy 05-805 Otrębusy tel. 22/729 80 71 Wysoki Komisarz NZ do spraw Uchodźców (UNHCR) 05-056 Warszawa, Aleja Róż 2 tel. 22/628 69 30 Helsińska Fundacja Praw Człowieka - pomoc prawna 00-018 Warszawa, ul. Zgoda 11 tel./fax 22/828 10 08, 828 69 96 Stowarzyszenie Praw Człowieka im. Haliny Nieć 31-136 Krakow ul. Sobieskiego 7/3 tel/fax (12) 6337223 Polska Akcja Humanitarna Centrum Pomocy Uchodźcom 00-031 Warszawa, ul. Szpitalna 5 m. 3 22/828 90 86 Caritas Polska Biura Informacji dla Migrantów i Uchodźców 15-077 Białystok, ul. Warszawska 32 tel/fax: 85/ 732 55 53 20-950 Lublin ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2 Tel. 81/743 71 86 50-369 Wrocław, pl. Katedralny 6/1 tel/fax 71/322 17 15 Polski Czerwony Krzyż 00-561 Warszawa ul. Mokotowska 14 tel.: 22/628 55 75, 621 36 25 fax: 22/628 41 38 Poradnia Prawna Ośrodek Praw Człowieka Uniwersytetu Jagielońskiego Kraków, Plac Inwalidów 4 tel.: 12/ 633 37 96, 422 10 33 w. 1392 Poradnia Prawna Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa, Krakowskie Przedmieście 26/28 tel.: 22/620 0381 w.811 tel/fax: 22/826 92 94 Opracowanie: Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2003