Standardy organizowania i prowadzenia świetlic środowiskowych na terenie Gminy Siechnice I. Organizacja świetlic środowiskowych. Celem pracy świetlicy środowiskowej jest wspieranie rodziny w procesie przygotowywania dzieci i młodzieży do samodzielnego życia, poprzez objęcie ich działaniami wychowawczymi, opiekuńczymi, edukacyjnymi i profilaktycznymi. Zadaniem świetlicy jest: 1. pomoc w nauce, 2. organizowanie czasu wolnego dzieci, 3. rozwijanie zainteresowań, 4. poprawa sprawności fizycznej, 5. rozwój umiejętności interpersonalnych, 6. współpraca z rodzinami dzieci i instytucjami ich wspierającymi. Formy pracy świetlicy: 1. edukacyjne: odrabianie lekcji, wyrównywanie braków szkolnych, nauka języków, itp. 2. organizujące czas wolny: gry i zabawy, uczestnictwo w imprezach kulturalnych, 3. wspierające rozwój zainteresowań i zdolności: plastyczne, teatralne, taneczne, itp 4. zajęcia sportowe: gry zespołowe, nauka pływania, itp. 5. działania na rzecz świetlicy np. dbanie o wystrój placówki, 6. działania na rzecz środowiska lokalnego np. organizowanie festynów, 7. współpraca z rodzicami (opiekunami prawnymi), szkołami, pracownikiem socjalnym i innymi osobami i instytucjami. Dodatkowe formy pracy świetlicy: a. dożywianie, b. wycieczki i wyjazdy wakacyjne o charakterze turystyczno-rekreacyjnym, c. zajęcia specjalistyczne. II. Kadra placówki W przypadku funkcjonowania na terenie gminy 4 świetlic może zostać ustanowiony kierownik koordynujący pracę wszystkich świetlic. 1
Do czasu ustanowienia kierownika za pracę w świetlicy odpowiadają zatrudnieni w danej świetlicy wychowawcy. Pracę wychowawców planuje i nadzoruje wyznaczony pracownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. Kierownik 1. Kierownik, który jest jednocześnie wychowawcą, kieruje pracą w świetlicach, a w razie jego nieobecności osoba przez niego wyznaczona. 2. Kierownik jest przełożonym wszystkich pracowników i wolontariuszy, którzy pracują w świetlicach. 3. Do zadań kierownika należy: a. opracowanie zakresów czynności i obowiązków podległym pracownikom i wolontariuszom, b. dokonywanie systematycznych wizytacji grup dzieci i młodzieży oraz ocena realizacji zadań, c. prowadzenie nadzoru nad warunkami sanitarnymi, przeciw pożarowymi, BHP oraz bezpieczeństwa podopiecznych i pracowników, d. odpowiedzialność za powierzony majątek, e. dbanie o prawidłowe prowadzenie i zabezpieczenie dokumentacji świetlicy, f. dbanie o zachowanie tajemnicy w sprawach dotyczących dzieci znajdujących się w placówce i ich rodzin. 4. Kierownikiem świetlicy może być osoba, która posiada następujące kwalifikacje: a. wykształcenie wyższe magisterskie o kierunku: pedagogika, pedagogika specjalna, pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, resocjalizacja, psychologia, praca socjalna, b. na innym kierunku uzupełnione studiami podyplomowymi w zakresie pedagogiki, psychologii, socjoterapii, terapii pedagogicznej lub resocjalizacji; c. co najmniej trzyletni staż pracy w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Wychowawcy Wychowawca placówki organizuje i prowadzi pracę z: 1. grupą dzieci oraz pracę indywidualną z dzieckiem, 2. rodzicami lub opiekunami prawnymi dziecka, 3. innymi osobami i instytucjami wspierającymi rodzinę w wychowaniu dziecka. W świetlicy środowiskowej wymagane są następujące kwalifikacje na stanowisku: 1. wychowawcy: a. ukończone studia wyższe na kierunku: pedagogika, pedagogika specjalna, pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, resocjalizacja, psychologia, praca socjalna, 2
b. na innym kierunku uzupełnione uprawnieniami pedagogicznymi i odpowiednimi kursami przygotowującymi do pracy w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, c. dopuszcza się prowadzenie zajęć przez osoby, będące w trakcie uzyskiwania wykształcenia o którym mowa pkt a i b 2. psychologa - ukończone studia wyższe magisterskie na kierunku psychologia, 3. pedagoga - ukończone studia wyższe magisterskie na kierunku pedagogika, 4. terapeuty, logopedy lub innego specjalisty - ukończone studia wyższe magisterskie na odpowiednim kierunku wraz z uprawnieniami pedagogicznymi oraz udokumentowane przygotowanie do prowadzenia zajęć o profilu potrzebnym w placówce. 5. osoby wspomagające osoby nie posiadające kierunkowego wykształcenia ale mające predyspozycje do pracy z dziećmi. Zespół wychowawczy W placówce działa stały zespół wychowawczy złożony z wychowawców placówki. W skład zespołu mogą też wchodzić inne osoby m.in.: pracownicy szkoły, kuratorzy, pracownicy socjalni, wolontariusze. Zadaniem zespołu jest ocena aktualnej sytuacji i potrzeb dzieci, wymiana informacji między wychowawcami, planowanie oddziaływań opiekuńczo-wychowawczych oraz analiza metod pracy stosowanych w świetlicy. Wolontariusze Działalność świetlicy może być wspierana przez wolontariuszy szczególnie w zakresie rozszerzenia opieki nad dzieckiem oraz rozwijania indywidualnych zainteresowań i zdolności dzieci. Praca wolontariusza odbywa się pod nadzorem kierownika lub wyznaczonego przez niego wychowawcy. Wolontariusz wykonuje świadczenia odpowiadające świadczeniu pracy pod nadzorem kierownika świetlicy lub wyznaczonego przez niego wychowawcy. Wolontariuszem w świetlicy środowiskowej może być osoba: 1. pełnoletnia, 2. nie karana, 3. posiadająca predyspozycje i umiejętności wystarczające do pracy na rzecz świetlicy środowiskowej, 4. która zawarła pisemne porozumienie o wolontariacie, 5. poinformowana przez kierownika świetlicy o specyfice pracy w placówce i konieczności zachowania tajemnicy w sprawach dzieci znajdujących się w placówce, 3
6. ubezpieczona przez kierownika świetlicy od następstw nieszczęśliwych wypadków przy wykonywaniu świadczeń (w miarę możliwości od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe podczas wykonywania świadczeń). Porozumienie, które zawiera kierownik świetlicy z wolontariuszem określa: 1. zakres, sposób i czas wykonywania świadczeń przez wolontariusza, 2. zobowiązanie wolontariusza do działania w porozumieniu i za zgodą kierownika świetlicy lub wyznaczonego przez niego wychowawcy, 3. zobowiązania wolontariusza do zachowania tajemnicy w sprawach dotyczących dzieci znajdujących się w placówce, 4. postanowienia o możliwości rozwiązania porozumienia. Na prośbę wolontariusza kierownik świetlicy wydaje mu pisemną opinię o wykonywaniu świadczeń odpowiadających świadczeniu pracy na rzecz danej świetlicy. III. Wychowankowie Dzieci, młodzież korzystają ze świetlicy dobrowolnie i nieodpłatnie. Zajęcia w świetlicy przewidziane są dla dzieci i młodzieży w wieku 6-16 lat ze szczególnym uwzględnieniem: 1. zaniedbanych wychowawczo, 2. pochodzących z grup ryzyka, 3. mających problemy z nauką, zachowaniem, 4. nie wykazujących utrwalonych zaburzeń zachowania. W placówce mogą przebywać dzieci niepełnosprawne, jeżeli nie ma uzasadnionych przeciwwskazań, a placówka ma możliwość zapewnienia odpowiedniej opieki. W miarę potrzeb i możliwości w świetlicy również mogą przebywać dzieci od 3 do 6 roku życia oraz młodzież powyżej 16 roku życia do ukończenia szkoły średniej, jeśli w środowisku istnieje takie zapotrzebowanie, a placówka ma możliwości jego realizacji. Prawa i obowiązki wychowanków: 1. Wychowanek świetlicy ma prawo do: a. opieki wychowawczej i zapewnienia warunków bezpieczeństwa podczas zajęć organizowanych w świetlicy i poza jej terenem, b. poszanowania jego godności osobistej, ochrony przed przemocą, życzliwego traktowania, c. udziału we wszystkich zajęciach organizowanych przez świetlicę, d. swobodnego wyrażania myśli i przekonań. 4
2. Wychowanek ma obowiązek: a. przestrzegania postanowień zawartych regulaminie korzystania ze świetlicy, b. współpracy w procesie opieki i wychowania, c. przestrzegania zasad kultury współżycia, d. pomagania innym, e. dbania o mienie placówki, uczestniczenia w pracach porządkowych, f. ponoszenia odpowiedzialności za własne postępowanie. Samorząd wychowanków 1. Dzieci przebywające w placówce mogą tworzyć samorząd; jego organizację określa regulamin ustalony wspólnie przez wychowawców i wychowanków. 2. Samorząd wybiera opiekuna spośród wychowawców świetlicy. 3. Samorząd może przedstawiać kierownikowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach dotyczących funkcjonowania placówki. IV. Organizacja pracy świetlicy. 1. Świetlica czynna jest przez rok szkolny z uwzględnieniem urlopów, świąt, dni wolnych od pracy oraz organizowanych wypoczynków letnich i zimowych dla dzieci i młodzieży. 2. Świetlica czynna jest w dni robocze przez maksymalnie 4 godziny dziennie. 3. Godziny pracy są dostosowane do potrzeb dzieci. 4. W wyjątkowych przypadkach małej liczby dzieci, ilość dni i godzin pracy świetlicy można zmniejszyć. 5. Liczba dzieci pozostających pod opieką jednego wychowawcy musi być odpowiednia do potrzeb dzieci oraz rodzaju prowadzonych zajęć: w czasie zajęć odbywających się na terenie świetlicy pod opieką jednego wychowawcy może przebywać do 10 dzieci. Zasady naboru dzieci i młodzieży do świetlicy 1. Wychowankowie przyjmowani są na zasadzie dobrowolnego i wewnętrznie umotywowanego zgłoszenia dziecka i rodzica. 2. Wychowankowie mogą być również kierowani (zgłaszani) przez różne instytucje: poradnie, szkoły, kuratorów, pracowników socjalnych MOPS, itp. oraz organizacje pozarządowe. 3. Przyjęcie dziecka do świetlicy odbywa się za pisemna zgodą rodziców (opiekunów prawnych) dziecka. 5
Prowadzona dokumentacja świetlicy. 1. Świetlica środowiskowa pracuje w oparciu o: a. regulamin pracy określający zadania i organizację pracy świetlicy opracowany przez kierownika w porozumieniu z podmiotem prowadzącym, b. regulamin określający zasady korzystania ze świetlicy przez wychowanków opracowany przez kierownika i wychowawców oraz uzgodniony z wychowankami zawierający: prawa i obowiązki wychowanków, zasady bezpieczeństwa, nagrody i kary, c. harmonogram zajęć - uwzględniający działania zaplanowane do realizacji na dany dzień, tydzień, miesiąc i rok, d. dziennik zajęć zawierający co najmniej: temat zajęć, liczbę osób uczestniczących w nich oraz podpis osoby prowadzącej zajęcia, e. listy obecności wychowanków na zajęciach w danym dniu. 2. Prowadzona dokumentacja przechowywana jest na terenie świetlicy lub w siedzibie organu nadzorującego działalność świetlicy. Wymagania lokalowe i wyposażenie świetlicy. 1. Minimalny standard warunków lokalowych i wyposażenia świetlicy środowiskowej powinien zapewniać: a. sale do zajęć dla dzieci (min. 2 m² / os.), ze światłem dziennym, b. zaplecze sanitarne, c. stoliki i krzesła dostosowane do wieku uczestników, d. pomoce dydaktyczne: przybory szkolne, gry planszowe, zabawki edukacyjne, książki itp., e. apteczkę z podstawowym wyposażeniem do udzielenia pierwszej pomocy. 2. W miarę możliwości świetlica powinna posiadać: a. zaplecze kuchenne wraz z niezbędnym wyposażeniem do przygotowywania i spożywania posiłków (podwieczorek), b. materace do zabaw i zajęć, c. specjalistyczne pomoce dydaktyczne, d. pracownie: komputerową, plastyczną, muzyczną itp. wraz z wyposażeniem, e. bibliotekę. Zasady współpracy z innymi instytucjami. 1. W wykonywaniu swoich zadań świetlica środowiskowa współpracuje z innymi podmiotami działającymi w tym samym środowisku, do zadań których należy pomoc rodzinie, opieka nad dziećmi, a w szczególności: a. ze szkołami do których uczęszczają dzieci znajdujące się pod opieką danej świetlicy, (dyrektor szkoły, pedagog szkolny, wychowawca klasy), 6
b. właściwym terytorialnie ośrodkiem pomocy społecznej, (pracownik socjalny), c. innymi podmiotami np. organizacjami pozarządowymi, policją. 2. Współpraca z wyżej wymienionymi podmiotami obejmuje: a. informację o działalności świetlicy środowiskowej, mającą na celu popularyzację jej działania i zwiększanie dostępności dla dzieci, b. wymianę informacji z odpowiednimi pracownikami wyżej wymienionych instytucji o sprawach ważnych dla zdrowia, rozwoju, postępów w nauce i bezpieczeństwa dziecka, kierując się interesem dziecka z zachowaniem poufności, mającą na celu podejmowanie działań dla dobra dziecka, uzgadnianie kierunków, zasad i sposobów pracy z dzieckiem. V. Standardy szkoleń 1. Ze względu specyfikę pracy oraz adresatów oddziaływań świetlic środowiskowych oraz w ramach podnoszenia kwalifikacji wychowawcy zatrudnieni w świetlicach powinni uczestniczyć w szkoleniach specjalistycznych z zakresu profilaktyki zachowań ryzykownych, pracy z grupą, wspierania rozwoju dziecka, współpracy z rodziną i środowiskiem a także przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu. Siechnice, 25 stycznia 2013 r. 7